Peyzaj Çevre ve Tarım Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Peyzaj tasarımda sıklıkla kullanılan sınıflandırma yöntemlerinden biri bitkilerin yaşam formlarına göre sınıflandırılmasıdır. Buna göre bitkiler kaç sınıfa ayrılır ve bunlar nelerdir? Ayrıntılı açıklayınız.

4'e ayrılır.

Ağaçlar: Genellikle toprak üzerinden itibaren çapı en az 7,5 cm ebadında tek bir perenniyal (çok yıllık) odunsu gövde ve bu gövde üzerinde bir taç oluşturan, yetişkin bitki boyu en az 4 metre civarında olan bitkilerdir. Ağaçlar; büyük ağaçlar (boyu 15 metre ve üzerinde olanlar), orta ağaçlar (boyu 7-15 metre arasında olanlar) ve küçük ağaçlar (boyu 4-7 metre arasında olanlar) olarak sınıflandırılabilmektedir. Çalılar: Toprak üzerinden itibaren her birinin çapı en fazla 7,5 cm ebadında birden fazla çok yıllık odunsu gövde oluşturan, en fazla 4 metreye kadar boylanabilen, zemine dik veya yatayda gelişebilen bitkilerdir. Çalılar; büyük çalılar (boyu 2-4 metre arasında olanlar), orta çalılar (boyu 1-2 metre arasında olanlar) ve küçük çalılar (boyu 1 metreden küçük olanlar) olarak sınıflandırılabilmektedir. Sarmaşıklar: Odunsu sarmaşıklar, çok yıllık gövdelere sahip olan, başka bitki veya cisimlere tutunarak toprak üzerinde yükselen veya zemin üzerinde yayılan bitkilerdir. Odunsu olmayan, tek veya iki yıllık otsu gövdeli sarmaşıklar da bulunmaktadır. Yer örtücüler: Genellikle otsu bitkiler olup zemini kaplayan yayılıcı bitki türleridir. Birçok çim türü yer örtücü olarak sınıflandırılmakta, bazı kaynaklarda farklı bir sınıf olarak da ele alınabilmektedir.

Hortikültür ne anlama gelmektedir?

Bilim ve sanatı birleştirmesiyle diğer botanik ve bitki bilimlerinden ayrılan, bitki, çiçek ve sebze üretimi, yetiştirilmesi, pazarlaması ve kullanımıyla ilgilenen bilim ve sanat dalıdır.

Bitkiler gövde ve yaprak yapısına göre nasıl sınıflandırılmaktadır? 

Gövde yapısına göre bitkiler otsu ve odunsu bitkiler olarak sınıflandırılabilirken, yaprakları açısından yaprak döken, yarı herdem yeşil (yaprak dökmeyen) ve herdem yeşil bitkiler olarak ayrılabilmektedir. Ayrıca yine yaprak yapısına göre bitkiler geniş yapraklı, dar yapraklı ve iğne yapraklı bitkiler şeklinde de sınıflandırılmaktadır.

Peyzaj tasarımının alanını nereler girmektedir?

Bir yapının dışında kalan hemen hemen her yer peyzaj tasarımının çalışma alanı içine girmektedir. Bu kapsamda konut bahçeleri, parklar ve meydanlar, yaya bölgeleri, kampüsler, oyun alanları, milli parklar, kıyılar, koruma bölgeleri, sağlık ve eğitim tesislerinin çevreleri, refüjler, karayolları gibi sayısız alan peyzaj tasarımı yapılan alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Peyzaj tasarımının amacı nelerdir?

Peyzaj tasarımının amacı, ekolojik, fonksiyonel, ekonomik ve estetik ilkeler dahilinde; • arazinin biçimlendirilmesi, • ihtiyaca bağlı kullanımlar için alanların belirlenmesi ve farklı kullanımların birbiriyle ilişkisinin tanımlanması, • yaya ve taşıtlar için dolaşım (sirkülasyon) ihtiyacının, seviyelerinin ve güzergahlarının belirlenmesi, • mekan ve sınır oluşturulması, • araç parkı için uygun alanların belirlenmesi, • manzara ve estetik olanakların tespit edilerek değerlendirilmesi, • gürültü, kötü görüntü, toz, rüzgar gibi olumsuz unsurların tespit edilmesi ve bunlara karşı koruma sağlanması, • drenaj ve sulama çözümlerinin geliştirilmesi, • erozyon kontrolü, • toprağın iyileştirilmesi, • bozulmuş arazilerin rehabilitasyonu, • tasarım yoluyla mevsime bağlı doğal iklimlendirmenin sağlanması (kışın ısınma, yazın soğutma masraflarının azaltılması), • bitkisel ve yapısal tasarım elemanlarının seçimi, yerleştirilmesi ve dengelenmesi gibi sayısız konuyu kapsamaktadır.

Peyzaj tasarımını etkileyen başlıca faktörler nelerdir?

Müşteri talepleri /ihtiyaçlar, Yasal gereklilikler /sözleşmeler, Tasarım alanının ve çevresinin özellikleri, Peyzaj mimarının bilgi ve tecrübesi, Peyzaj plan kararları, Peyzaj tasarım elemanları ve ilkeleri.

Peyzajda ekolojik olma kavramı nedir?

Peyzaj mimarlığı mesleğinin temelinde doğanın korunması ve kaynakların sürdürülebilir bir şekilde kullanılması anlayışı bulunmaktadır. Peyzaj tasarımı, ekolojik bir bakış açısıyla tasarım alanında tüm kaynakların sürdürülebilir bir şekilde değerlendirilmesini hedeflemektedir. Bu amaçla, çalışma alanı ve çevresindeki tüm unsurların bütüncül bir bakış açısıyla envanterlenmesi, analiz edilmesi ve tasarım süreçlerine ekolojik ilkeler kapsamında dahil edilmesi önemlidir. Örneğin, su kaynaklarını korumak için kuraklığa dayanıklı ve bakım masrafları az olan yerel bitki türlerinin kullanımı, bitkisel tasarımlarla yararlı böceklerin bahçeye çekilmesi ve toprak için doğal besin kaynaklarının oluşturulması önemli yaklaşımlardır. Yerel bitkilerin ve yapısal malzemelerin kullanımı, dış mekanlarda sürdürülebilirlik sağlamanın en etkili yollarından biridir.

Peyzajda fonksiyonel olma kavramı nedir?

Genel olarak, peyzaj tasarımında kullanılan tüm elemanların bir fonksiyonunun olması gereklidir. Her mekanın tasarımın amacına, beklentilere/ ihtiyaçlara ve tasarım alanının özelliklerine uygun şekilde tasarlanması önemlidir. Başka bir deyişle, peyzajlar kullanış amaçlarına uygun olarak tasarlanmalıdır. Tasarımda oluşturulan bir unsur belirli bir fonksiyonu yerine getiriyorken aynı zamanda estetik de olabilmelidir.

Peyzajda ekonomik olma kavramı nedir?

Ekolojik olan aynı zamanda ekonomiktir. Bu bağlamda tasarımda ekonomiklik sağlamanın en basit yolu ekolojik çözümlere ağırlık vermektir. Örneğin; yerel yapısal ve bitkisel materyalin seçilmesi, bu malzemelerin temini, bakımı, hastalık ve zararlılarla mücadele için harcanacak maliyetleri önemli ölçüde düşürdüğü gibi aynı zamanda çevrenin ve kaynakların korunmasını ve devamlılığını da sağlamaktadır. Çevre dostu olan yeşil çatılar çatı ömrünü uzatmakta ve yapının ısıtma soğutma sistemi için harcanan maliyeti düşürmektedir.

Peyzajda estetik olma kavramı nedir?

Estetik, ölçülü güzellik anlamında kullanılmaktadır. Bir kişi için güzel hisler uyandıran, güzel olarak değerlendirilen bir obje, bir başkası için güzel olmayabilir. Herhangi bir şeyin nasıl görüneceği konusu, yani tasarımda estetik, peyzaj mimarlığının önemli bir konusunu oluşturmaktadır. Peyzaj tasarımında estetik anlamda olumlu çözümler ortaya koymak, hoşa giden sonuçlar elde etmek için bitki materyali, konstrüksiyon materyali ve yapı yöntemlerini tanımak önemlidir. Estetik tasarımlar gerçekleştirebilmek için özellikle uyum (harmoni), zıtlık (kontrast) ve ayıklama konularına dikkat etmek gerekmektedir. Bunlar içinde ayıklama; tasarımın gerçekleştirildiği mekanda estetik olmayan unsurların alandan uzaklaştırılması veya farklı tasarım çözümleriyle saklanması şeklinde yapılmaktadır. Bu süreçte rögar kapakları, elektrik trafoları gibi estetik olmayan unsurların gizlenmesinde bitkisel materyal sıklıkla tercih edilmektedir. Uyum ve zıtlık konuları tasarım ilkeleri çerçevesinde daha detaylı olarak ele alınacaktır.

Görüntü ve gürültü perdelemesi nedir? Açıklayınız?

Görüntü perdelemesi bitkiler veya bitki ve diğer yapısal unsurlarla kombine edilmiş yanal yüzeylerin iki farklı mekan arasındaki görsel ilişkiyi kesmesi suretiyle meydana getirilir. Gürültü perdelemesi ise yine bitkisel tasarımlar suretiyle gürültü seviyesinin azaltılması uygulamasıdır. Gürültü, arzu edilmeyen ve rahatsızlık veren seslerdir. Gürültünün sürekliliği ve şiddetine bağlı olarak neden olduğu rahatsızlığın seviyesi değişebilir.

Odak noktası nedir?

Odak noktası peyzajda ilk dikkat çeken obje olarak tanımlanabilmektedir. Bir alanda insanların dikkatinin ilk yöneldiği unsurdur. Bu unsur yapısal olabildiği gibi bitki materyali de olabilir. Estetik olabildiği gibi çirkin olarak algılanan unsurlardan da oluşabilir. Örneğin, bir bahçeye girildiğinde diğerlerinden farklı renkteki bir bitki bakışları doğrudan üzerine çekip odak noktası oluşturabilir. Bununla birlikte bahçenin ortasındaki çöp yığını da o an odak noktasına dönüşebilir. Odak noktası kalıcı veya geçici olabilir; özellikle bitkilerle oluşturulan odak noktaları mevsime göre bu özelliğini yitirebilir. Örneğin, yeşil tonların kullanıldığı bir bahçede ilkbaharda pembe çiçekleriyle farklılık arz eden bir ağaç çiçeklenme zamanı sona erdikten sonra bu özelliğini yitirecektir. Odak noktası; renk, doku, form, ölçek açısından çevredekilerden farklı tipteki bitkilerin kullanılmasıyla meydana getirilebilir.

Nispi oran nedir?

Nispi oran, bir objenin diğer objelere bağlı olarak büyüklüğünü ifade eder. Mutlak oran ise, o objenin ölçeği veya büyüklüğüdür.

Görsel ağırlık ve düşük görsel ağırlık nedir?

Görsel ağırlık, belirli özellikleriyle bir bitkinin veya bitki grubunun, tasarımda daha fazla önem arz etmesini, ön plana çıkmasını ifade eden bir kavramdır. Büyük ölçüler ve kaba dokular, değişik yapıdaki formlar, parlak renkler yüksek görsel ağırlık oluşturur. Düşük görsel ağırlık ise, yatay çizgiler, küçük formlar, ince dokular ve mat renklerde bulunur.

Renkler açısından sırasıyla kırmızı-mavi-sarı renklerinin zıt renkleri nelerdir?

Yeşil-turuncu-mor.

Gölge ağaçlarının faydaları nelerdir?

• Gerek iç gerekse dış mekanlarda ısıtma ve soğutma maliyetlerinin azalmasını sağlarlar. • Yaz sıcaklıklarını 10 °C’ye kadar düşürebilirler. • Sert zeminlerden yansıyan ısı miktarını azaltırlar. • Yapıların ve canlıların sıcaktan korunmasına yardımcı olurlar. • Yaban yaşamını cezbeder ve sürekliliğini sağlarlar. • Bulundukları mekana estetik ve değer katarlar. • Toprak erozyonunu önlemeye yardımcı olurlar. • Oksijen üretimini artırıp, karbon emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olurlar.

Rüzgar perdesi tasarımında dikkat edilecek konular nelerdir?

Rüzgar yönü ve perdenin yönelimi

Bitkilendirme sıklığı, mesafesi ve yüksekliği

Bitki seçimi

Yazın objelerin gölgesinin, doğu veya kuzeydoğu; ya da kısmen kuzey tarafa düşmesinden dolayı gölge oluşturmak amacıyla kullanılacak bitkilerin gölgelenecek alanların mümkün olduğunca hangi yönüne dikilmesi faydalı olacaktır?

Güneybatısına.

Peyzajda vurgu kavramı nedir?

Vurgu, daha fazla ön plana çıkartılmak istenen peyzaj elemanlarının çeşitli yöntemlerle belirli hale getirilmesidir. Odak noktaları oluşturmak suretiyle istenilen bir obje vurgulanabilir. Bu sayede peyzajın arzu edilen noktalarında baskınlık elde edilmiş olur. Bir peyzajda baskın bir unsurun bulunmayışı peyzajın ilgi çekici bulunmamasına, sıradan algılanmasına ve kullanıcılar tarafından tercih edilmemesine neden olabilir. Diğer tüm ilkeler gibi vurguda da aşırıya kaçmamak, peyzajda kaosa neden olacak çok fazla baskın unsur kullanmamak gereklidir. Renk, doku, şekil ve ölçüde yapılan zıtlıklar vurgu elde etmek için sıklıkla başvurulan yöntemlerdendir.

Peyzajda çeşitlilik kavramı nedir?

Çeşitlilik, monotonluğun kırılmasına yardımcı olan bir tasarım ilkesidir. Peyzaja heyecan ve hareket kazandırır. Sürprizli mekanlar oluşturulmasında önemlidir. Ancak çeşitlilikte aşırıya kaçmak insan gözünü yorar ve mekana kaosun hakim olmasına neden olabilir. Çok fazla çeşitlilik sağlamak dengenin de olumsuz etkilenmesine neden olur. Bu yüzden çeşitlilik ilkesinin arzu edilen estetik ve fonksiyonel değerleri sağlayacak, ancak peyzajı kimliksizleştirmeyecek ölçüde kullanılması gereklidir. Çeşitlilik bitki türlerinde, formlarında, renkte, dokuda çeşitlilik oluşturulmasıyla elde edilebilir.