Fitopatoloji Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Virüs ve viroidlerden ari bitki üretiminde kullanılan yöntemleri kaç şekildedir?

Yedi şekilde olmaktadır. ? Virüs tanı yöntemleriyle virüsten ari olduğu belirlenen, doğadan alınan materyalin kullanılması. ? Sıcaklıkla tedavi (termoterapi): Burada hastalıklı materyal belirli sıcaklıklarda (sıcak suda veya sıcak havada), belirli süreler tutularak üretim materyali virüslerden temizlenebilmektedir. Bu amaçla üretim materyalleri genellikle 35-40 °C’lerde tutulmaktadır. ? Soğukla tedavi: Etmenlerce enfekteli sürgün uçlarının -196 °C’lık sıvı azot içerisinde kısa bir süre tutulmasıyla virüs ve viroidler dokudan temizlenebilmektedir. ? Elektrikle tedavi (elektroterapi): Bitki materyalleri belirli derecelerde ve sürelerde elektrik akımına maruz bırakılarak bu patojenlerden arındırılabilmektedir. ? Meristem kültürü: Meristem uçlarından (0.1-0.5 mm) alınan doku parçaları kullanılarak steril besi yeri koşullarında bu patojenlerden ari bitki elde edilebilmektedir. ? Doku kültürü: Doku kültürü ile de virüs ve viroidsiz bitki elde edilebilmektedir. Bu yöntem sıcaklıkla tedavi yöntemiyle birlikte de kullanılabilmektedir. Burada önce doku kültürüyle bitki elde edilmekte, sonra bitki sıcaklık muamelesine tabi tutulmaktadır. ? İlaçla tedavi (kemoterapi): Bitki materyallerini bazı kimyasallarla virüs ve viroidlerden arındırma genellikle başarısız olmaktadır. Bununla birlikte kimyasalların sıcaklıkla tedavi veya meristem kültürüyle birlikte kullanılması başarı oranını artırmaktadır.

Kabak sarı mozaik virüsünün özellikleri nelerdir?

Kabak sarı mozaik virüsü Potyvirus cinsi üyesi olup, mekanik inokulasyonla ve non-persistent olarak yaprak bitleri (Myzus persicae ve Aphis gossypii) ile taşınmaktadır. Bu virüs tüm kabakgillerde bitki gelifliminde gerilemeye, yapraklarda mozaik lekelere, bükülme ve şekil bozukluklarına, damar bantlaşmalarına meyvelerde de mozaik, küçülme ve şekil bozukluklarına sebep olmaktadır.

Patates yaprak kıvrılma virüsünün özellikleri nelerdir?

Patates yaprak kıvrılma virüsü Luteoviridae familyasından Polerovirus cinsinden bir virüstür. Virüs yaprak bitleriyle özellikle de M. persicae ile peristent olarak taşınmaktadır. Patateslerde ilk belirtileri tipik olarak uç yapraklarda rengin soluklaşması ve yukarı doğru kıvrılması şeklindedir. Hastalıklı yumrulardan gelişen bitkilerde ise sürgünlerin boyu kısalır ve özellikle alt taraftaki yaprakçıklar yukarı doğru kıvrılırlar, bu yaprakçıklar oldukça gevrektirler. Üst kısımdaki yapraklar hafif klorotiktir. Bazı çeşitlerin yumrularında nekrozlar meydana gelmektedir.

Şarka virüsünün özellikleri nelerdir?

Şarka virüsü Potyvirus cinsinden, afitlerle nonpersistent olarak taşınan bir virüstür. Tüm sert çekirdeklilerde özellikle de kayısı, erik ve şeftalilerde ciddi zararlara sebep olmaktadır. Sert çekirdeklilerde yaprak, meyve, meyve çekirdeği ve çiçeklerde belirti oluşturmaktadır. Virüs, kayısı ve erik bitkilerinin yapraklarında sarı veya açık yeşil halkalı lekeler ve bantlar, damar bantlaşması ile yapraklarda kıvrılmalara, şeftali yapraklarında kıvırcıklaşmalara ve yan damar aralarında altın sarısı renginde renk değişikliklerine, vişne ve kirazlarda ise klorotik çizgi ve beneklenmelere sebep olmaktadır.

Asma yelpaze yaprak virüsünün özellikleri nelerdir?

Asma yaprak kıvrılma virüsü’nün sebep olduğu asma yaprak kıvrılma hastalğına Closteroviridae familyasından 9 adet virüs yol açmaktadır. Bu virüsler asmanın floemdokusunda bulunurlar ve çoğalırlar. Virüsün dünyada en yaygın tiplerinin GLRV-1 ve 3 olduğu belirlenmiştir. GLRV-3 unlubitler (Pseudococcus longispinus, P. maritimus, P. ficus, P. calceolariae ve P. viburni) tarafından taşınmaktadır. Enfekteli asmalar tipik olarak yaz sonlarına kadar herhangi bir belirti göstermezler. Hastalığa adını veren yaprak kıvrılması yaz ortalarında dalların dibindeki Virüs ve Viroidlerin Neden Olduğu Bitki Hastalıkları 145 olgun yapraklardan bafllayarak genç yapraklara doğru ilerler. Yapraklardaki renk değişiklikleri (kırmızı meyvelilerde kırmızımsı mor, beyaz meyvelilerde sarımsı) yaz sonlarında belirgin hale gelir. Dolayısıyla enfekteli kırmızı asma çeşitleri aşağıya doğru kıvrık kırmızı renkli yapraklarıyla çok daha fazla dikkati çeker.

Şeker pancarı sarı damar virüsünün özellikleri nelerdir?

Şeker pancarı sarı damar virüsü (Rhizomania virüsü) Benyvirus cinsindendir ve bir fungus olan Polymyxa betae ile taşınmaktadır. BNYVV ile enfekteli bitkilerin yap-144 Fitopatolojiraklarının rengi açılmaktadır. Hastalık, tarlanın içinde düzensiz olarak dağılmakta ve yeflilimsi sarı renkte bitki adacıkları şeklinde görülmektedir. Hastalığa adını veren nekrotik sarı damar simptomu doğal koşullarda nadiren görülmektedir. Virüs yüzünden ana kök ucu ölmekte ve yan kökler aşırı derecede çoğalmaktadır. Mevsim boyunca sürekli yeni yan kökler oluştuğundan kök ucu adeta bir sakal görünümü almaktadır.

Yurdumuzda oluşturdukları zarar bakımından önemli virüsler kaç şekildedir?

On bir virüs görülmektedir. ? Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklğı Virüsü (Tomato Yellow Leaf Curl Virus TYLCV) ? Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virus, TSWV) ? Kabak Sarı Mozaik Virüsü (Zucchini Yellow Mosaic Virus, ZYMV) ? Patates Yaprak Kıvrılma Virüsü (Potato Leaf Roll Virus, PLRV) ? Patates Y Virüsü (Potato Virus Y, PVY) ? Şeker pancarı Nekrotik Sarı Damar Virüsü (Beet Necrotic Yellow Vein Virus, BNYVV) ? Fiarka Virüsü (Plum Pox Virus, PPV) ? Asma Yelpaze Yaprak Virüsü (Grapevine Fanleaf Virus,GFLV) ? Asma Yaprak Kıvrılma Virüsü (Grapevine Leaf Roll Virus, GLRV) ? Turunçgil Göçüren Virüsü (Citrus Tristeza Virus, CTV) ? Turunçgil Cüceleflme Viroidi (Citrus Exocortis Viroid, CEVd)

Domates sarı yaprak kıvırcıklı virüsün özellikleri nelerdir.

Domates sarı yaprak kıvırcıklık virüsü, çift partiküllü Geminivirus cinsi içerisinde yer almakta ve tütün beyaz sineği (Bemisia tabaci, Biyotip B = Bemisia argentifolii) ile persistent olarak taflanmaktadır. Küresel yapılı yaklaşık 20 nm çapındaki partiküller, tek sarmallı DNA içermektedir.

Turunçgil göçüren virüsünün özellikleri nelerdir?

Turunçgil göçüren virüsü Closterovirus cinsinden bir virüstür. Etmen yaprak bitleri (Aphis gossypii, Toxoptera citricida, Aphis spiraecola ve Toxoptera aurantii) ile semi-persistent olarak taşınır. Virüsün turunçgillerde oluşturduğu hastalık virüs strainine ve anaç- kalem kombinasyonlarına göre Tristeza, Gövde Çukurlanması ve Fidan sarılığı olmak üzere 3 şekilde görülmektedir.

Virüs partikülleri nasıl bir protein kılıftır?

Virion olarak da bilinen virüs partikülleri genetik bilgiyi taşıyan tek veya çift sarmallı nükleik asit (RNA veya DNA) ve bir protein kılıftan ibarettirler.

Virüslerin sahip olduklar kılıfa ne adı verilir?

Virüs partikülleri genetik bilgiyi taşıyan tek veya çift sarmallı nükleik asit (RNA veya DNA) ve bir protein kılıftan ibarettirler. Virüslerin sahip oldukları bu protein kılıfa “kapsid” adı verilmektedir.

Virüs kapsidleri nelerden sorumludur?

Virüs kapsidleri, virüs partiküllerinin dış etkenlerden korunmasından, nükleik asitler ise konukçuları hastalandırmadan sorumludurlar.

Bitkiler neler tarafından hastalandırılmaktadır?

Bitkiler bilindiği üzere funguslar, bakteriler, fitoplazma, virüs ve viroidler tarafından hastalandırılmaktadır.

Bitkilerde ekonomik olarak hangi bakteriler hastalığa yol açmaktadır?

Virüsler ve viroidler değişik özellikleri bakımından patojenlerin farklı bir grubunu oluşturmakta ve bitkilerde ekonomik olarak önemli pek çok hastalığa yol açmaktadırlar.

Vürüs kelimesi hangi araştırıcı tarafından, kaç yılında kullanılmıştır?

Virüs kelimesi ilk kez virolojinin de kurucusu olan Beijerinck adlı araştırıcı tarafından 1898 yılında kullanılmıştır.

Virüsler nerede çoğalır ve nasıl parazitlerdir?

Virüsler yalnızca canlı hücrelerde çoğalabilen (obligat) küçük bulaşıcı parazitlerdir.

Bitki virüslerinin boyut ve özellikleri nelerdir?

Bitki virüslerinin 20 nm çaplı olanları olduğu gibi 2000 nm’den (2 µm) uzun olanları da bulunmaktadır ve çok küçük olduklarından ışık mikroskobu ile görülememekte ancak elektron mikroskobunda görülebilmektedirler.

Virüslerin şekil ve özellikleri nelerdir?

Bir çok özellikleri vardır. ? Yarısı uzun (düz çubuk şeklinde veya kıvrılabilir ipliğimsi şekilde), geri kalanın çoğu küresel (yuvarlak veya çok yüzlü) ve az bir kısmı da mermi (basil) şeklindedir. ? 15 nm genişliğinde, 300 nm boyunda uzun çubuklar şeklindeyken çoğu da genellikle 10-13 nm genişliğinde 480-2000 nm uzunluğunda ince, kıvrılabilir ipliğimsi bir şekildedir. Mermi şeklinde olan virüsler ise 52-75 nm genişliğinde ve 300- 380 nm uzunluğundadırlar. Küresel şekilli virüslerin çoğu 17-100 nm çapında ve çok yüzlü bir yapıya sahiptirler.

Bitki virüsleri nükleik asit olarak neler içerirler?

Bitki virüsleri nükleik asit olarak RNA veya DNA içerirler.

Çok parçalı genomlu virüsün tanımı nedir?

Aynı partikül içerisinde birden fazla nükleik asit barındıran virüslere çok parçalı genomlu virüs denilmektedir.

Bitki patojeni virüsler bitkilere nereden nasıl girerler?

Bitkilere bitki üzerinde herhangi bir Şekilde açılmış yaralardan (dolu, budama yaraları veya böceklerin açtığı yaralar gibi) veya virüs taşıyan polenlerin yumurtalığı döllemesiyle girerler.

Yeni bir virüs partikülü nasıl oluşmaktadır?

Virüsün özelliğine göre bazı virüsler sitoplazmada, bazıları da çekirdekte kendilerini eşler (replike olur). Sonuçta oluşan yeni nükleik asitler, oluşmuş olan yeni kılıf proteinlerin içerisine girerek yeni bir virüs partikülünü oluştururlar.

Bitki virüslerinin enfeksiyon döngüsünde kaç aşama bulunmaktadır?

İki aşama bulunmaktadır. ? Bir bitkiyi enfekte eden virüsün bitki içerisinde taşınması. ? Virüsün hastalıklı bir bitkiden sağlıklı diğer bitkilere taşınmasıdır.

Virüsler bitkilerde hangi enfeksiyona sebep olurlar?

Virüsler bitkilerde lokal ve sistemik enfeksiyonlara sebep olurlar.

Lokal enfeksiyon bitkilere nasıl etki etmektedir?

Lokal enfeksiyonlarda bitkiye herhangi bir şekilde açılmış yaralardan giren virüs yalnızca girmiş olduğu hücrelerde belirti meydana getirmekte, diğer hücre ve dokulara dağılmamaktadır.

Sistematik enfeksiyon bitkilere nasıl etki etmektedir?

Sistemik enfeksiyonlarda ise virüs önce enfekte ettiği hücrelerde çoğalır (bir hücrede yaklaşık 100 bin ile 10 milyon partikül kadar), sonra hareket proteinleri vasıtasıyla hücreler arası kanallar olan plasmodesmatalar yoluyla komşu hücrelere geçerler.

Yaprak parankima hücrelerinde virüs kaç günde ne kadar ilerlemektedir?

Yaprak parankima hücrelerinde virüs günde 1 mm yani 8-10 hücre kadar ilerler.

Virüsler bitkilerde nelere sebep olmaktadırlar?

Makroskobik (dışarıdan görülebilen, dış) ve mikroskobik belirtilere (hücrelerdeki belirtiler, iç) sebep olurlar.

Latent (gizli) symptom neye denir?

Bazı virüsler, baz› bitkilerde dışarıdan görülebilir belirtiler oluşturmazlar bu belirtilere latent (gizli) simptomlar adı verilir.

Bitkilerde maskelenme neye denir?

Belirli çevre koşulları altında (düşük veya yüksek sıcaklık) enfekteli bitkiler bu şartlar hüküm sürdüğü süre boyunca belirti göstermeyebilirler. Bitkide belirtilerin bu şekilde geçici bir süre görülememesine maskelenme adı verilmektedir.

Lokal belirtiler neye denir?

Yapay olarak inokule edilmiş bazı bitkilerde virüslerin girmiş oldukları noktada oluşturmuş oldukları belirtilere lokal belirtiler denir.

Lokal lekeler bitkilerin neresinde, ne şekilde oluşmaktadırlar?

Lokal lekeler genellikle inokule edilmiş bitkilerin yapraklarında yuvarlak klorotik veya nekrotik küçük ya da büyük lekeler şeklinde oluşur.

Lokal leke belirtileri ne amaçlı kullanılmaktadır?

Bu belirtiler ekonomik bir öneme sahip olmayıp daha çok teşhis çalışmalarında kullanılır.

Virüs bitkinin hangi bölgelerinde görülmektedir?

Virüsün bitkiye girdiği yerde değil, diğer doku ve organlarda oluşturmuş olduğu belirtilerdir. Bu belirtiler yaprak, gövde, çiçek, meyve kısaca tüm toprak üstü ve kök gibi toprak altı aksamında görülebilir.

Bitkide oluşan sistemik belirtiler, genelde hangi şekillerde görülmektedirler?

Altı şekilde görülmektedirler. ? Bitki büyüklüğü üzerine olan etkiler. ? Mozaik ve renk değişikliği belirtileri. ? Yaprak kıvrımları. ? Halkalı leke belirtileri. ? Nekrotik belirtiler. ? Gelişme anormallikleri.

Bodurluk bitkilerin hangi özelliklerini nasıl etkileyebilmektedir?

Bodurluk yaprak, çiçek, meyve ve kök büyüklüğünde düşüş, yaprak sapı ve boğum aralarının kısalması şeklinde bitkinin az ya da çok bütün kısımlarını etkileyebilir.

Mozaik virüsü hangi bitkilerde ne şekilde görülmektedir?

Dikotiledon bitkilerde (geniş yapraklılarda) açık ve koyu yeşil alanlar halindeyken monokotiledonlarda (dar yapraklılarda) çizgi şeklindedir.

Hıyar mozaik virüsü hangi bitkilerde görülmektedir?

Hıyar, kabak, karpuz ve kavun gibi kabakgiller familyası bitkilerinde görülür.

Elma mozaik virüsü hangi bitkilerde nerelerinde görülmektedir?

Elma, kayısı ve erik yapraklarında görülmektedir.

Virüslerin bitki hücrelerindeki değişimlere etkileri kaç şekilde olmaktadır?

Beş şekilde etki etmektedir. ? Hücre çekirdeği üzerine olan etkileri. ? Mitokondrium üzerine olan etkileri. ? Kloroplastlar üzerine olan etkileri. ? Hücre duvarı üzerine olan etkileri. ? Sitoplazma üzerine etkileri.

Bitki virüsleri bir bitkiden diğerine kaç değişik şekillerde taşınırlar?

On şekilde taşınmaktadırlar. ? Vejetatif üretim materyalleri yoluyla. ? Öz su ile mekanik olarak taşınırlar. ? Tohum yoluyla. ? Polenler yoluyla. ? Küsküt yoluyla. ? Böcekler yoluyla taşınırlar. ? Akar sular yoluyla. ? Nematot yoluyla. ? Funguslarla taşınırlar.

Bütün meyve ağaçları kaç şekilde çoğaltılırlar?

Beş şekilde çoğaltılırlar. ? Aşı yoluyla. ? Çelik yoluyla. ? Yumru yoluyla. ? Soğan yoluyla. ? Rizom yoluyla çoğaltılırlar.

Virüsler tohumun neresinde taşınmaktadır?

Virüsler tohumun kabuğunda, endosperminde veya embriyosunda taşınmaktadır.

Virüsle enfekteli bitki tohumlarının yüzde kaçı virüsle bulaşıktır?

Virüsle enfekteli bitki tohumlarının % 1-30 kadarı virüsle bulaşıktır.

Patates iğ yumru hastalığı hangi yılda, nerede ilk defa belirlenmiştir?

İlk defa 1920’li yılların başlarında Kuzey Amerika’da patates bitkisinde, patates iğ yumru hastalığı (PSTVd, potato spindle tuber viroid) belirlendiği zaman etmenin bir virüs olabileceği düşünülmüştür.

Patates iğ yumru hastalığının bir virüse benzemediği hangi yıllarda belirlenmiştir?

1960’lı yıllarda.

Viroid terimi ne zaman kullanılmıştır?

1970’li yılların başlarında turunçgillerde, turunçgil exocortis hastalığının (CEVd,citrus exocortis viroid) belirlenmesi ve her iki etmenin de virüslerden farklı olarak koruyucu protein kılıfa sahip olmadıklarının tespit edilmesi üzerine bu etmenler için viroid terimi kullanılmıştır.

Viroidler mekanik olarak,kaç şekilde taşınırlar?

Beş şekilde taşınırlar. ? Vejetatif üretim materyali yoluyla. ? Aşı yoluyla. ? Tohum yoluyla. ? Polen yoluyla. ? Afitler tarafından taşınırlar.

Hangi hastalıkların ilaçlı müdahalesi bulunmamaktadır?

Bitki virüs ve viroid hastalıklarının ilaçlı mücadelesi bulunmamaktadır.

Obligat nedir?

Virüsler yalnızca canlı hücrelerde çoğalabilen (obligat) küçük bulaşıcı parazitlerdir.

Zarflı virüslerin özellikleri nelerdir?

Az sayıda olan bazı virüslerde de (örneğin Rhabdoviridae ve Bunyaviridae familyalarındaki virüsler) yapı bu kadar basit olmayıp partikülün en dışında glikoprotein yapısında mahmuz şeklinde çıkıntılar, bu çıkıntıların gömülü olduğu iki katlı bir ya¤ (lipid) tabakası ve bunun altında da protein tabakası bulunmaktadır. Böyle virüslere zarflı virüsler denilmektedir.

Nanometre nedir?

Nanometre (nm): Bir milimetrenin milyonda birine karşılık gelen bir uzunluk ölçüsü.

Bitki virüslerinin şekilleri nasıldır?

Bitki virüsleri değişik şekil ve boyutlardadır. Bunların neredeyse yarısı uzun (düz çubuk şeklinde veya kıvrılabilir ipliğimsi şekilde), geri kalanın çoğu küresel (yuvarlak veya çok yüzlü) ve az bir kısmı da mermi (basil) şeklindedir.

Bitki virüsleri bitkiye hangi yollarla enfekte olur?

Bitki patojeni virüsler, bitkilere bitki üzerinde herhangi bir şekilde açılmış yaralardan (dolu, budama yaraları veya böceklerin açtığı yaralar gibi) veya virüs taşıyan polenlerin yumurtalığı döllemesiyle girerler.

Virüs enfekte olmuş bir bitkide hangi tip değişimler gözlenir?

Virüsle enfekteli bitkilerde fotosentez oranında azalma, solunum hızında artma, polifenoloksidaz enzimi başta olmak üzere bazı enzim aktivitelerinde artış ve bitki büyüme düzenleyicilerin aktivitelerinde artma veya azalış şeklinde fizyolojik ve biyokimyasal değişimler de görülmektedir.

Yapay belirti ne demektir?

Yapay olarak inokule edilmiş bazı bitkilerde virüslerin girmiş oldukları noktada oluşturmuş oldukları belirtilere lokal belirtiler denir.

Sistemik belirti ne demektir?

Virüsün bitkiye girdiği yerde değil, diğer doku ve organlarda oluşturmuş olduğu belirtilerdir. Bu belirtiler yaprak, gövde, çiçek, meyve kısaca tüm toprak üstü ve kök gibi toprak altı aksamında görülebilir.

Virüz hastalıklarının en belirgin belirtisi nedir?

Virüs hastalıklarının genel belirtilerinden biri olan mozaik, dikotiledon bitkilerde (geniş yapraklılarda) açık ve koyu yeşil alanlar halindeyken, monokotiledonlarda (dar yapraklılarda) çizgi şeklindedir.

Halkalı leke belirtileri belirtileri bitkinin hangi organlarında görülür?

Pek çok virüsün en önemli belirtilerinden biri de yapraklarda halkalı lekelerdir. Bunlar içi içe geçmiş halkalar veya düzensiz çizgiler şeklindedir ve bazen meyvelerde de görülebilir. Bu lekeler klorotik olmakla birlikte bazen nekrotik hale de dönüşebilir. Halkalı lekeler yaprak ve meyveler dışında yumru (özellikle gözlerin çevresinde) ve soğanlarda da görülebilir.

Virüslerin hücre çekirddeği üzerine etkileri nelerdir?

Hücre çekirdeği üzerine olan etkileri: Virüslerin bazıları çekirdekte inclusion body (ilgi cisimcikleri) olarak isimlendirilen yapılar oluştururlar. Bunlar hem çekirdek hem de çekirdekçiğin şeklini ve büyüklüğünü etkilemektedir.

Virüslerin hücre duvarı üzerine olan etkileri nelerdir?

Hücre duvarı üzerine olan etkileri: Virüs enfeksiyonu sonucu meydana gelen lekelerin kenarına yakın hücre duvarlarında kallus birikimi yüzünden anormal kalınlaşma, plasmodesmatayı çevreleyen hücre duvarlarında çıkıntılar ve hücre ölümü gibi bazı değişimler görülür.

Bitki virüsleri hangi yollarla taşınır?

Bitki virüsleri bir bitkiden diğerine değişik şekillerde taşınırlar. Taşınma şekli vejetatif üretim materyalleri, özsu ile mekanik olarak, tohumla, polenle, küskütle ve belirli böcek, akar, nematod ve funguslarla olmaktadır.

Bitki virüslerinin tohumla taşınma mekanizması nedir?

Virüsler tohumun kabuğunda, endosperminde veya embriyosunda taşınmaktadır. Yüzden fazla virüs düşük ya da yüksek oranda tohumla taşınmaktadır. Kural olarak virüsle enfekteli bitki tohumlarının % 1-30 kadarı virüsle bulaşıktır. Bununla birlikte bazı durumlarda virüsle enfekteli bitki tohumlarının yarısı, çoğu veya hepsi virüsle bulaşık olabilmektedir. Virüslerin tohumla taşınma oranı virüse, onun strainine, konukçu bitkinin tür ve çeşidine, bitkinin gelişme dönemine ve tohumun yaşına göre değişmektedir. Tohumla taşınan virüslerin çoğunda, virüsler tohuma tohum taslağından girerler, fakat bazı virüsler enfekteli polenlerin sağlıklı bitkileri döllemesi sonucunda bulaşabilmektedir. Fasulye adi mozaik virüsü (bean common mosaic virus, BCMV) ve marul mozaik virüsü (lettuce mosaic virus, LMV) tohumla taşınan virüslerdendir.

Tarım alanlarında en yaygın bitki virüsü taşınma yöntemi nedir?

Şüphesiz tarım alanlarında en yaygın ve ekonomik olarak da en önemli virüs taşınma yolu böceklerle taşınmadır.

Nematodlarla bitki virüsü nasıl taşınmaktadır?

Yaklaşık 20 kadar bitki virüsü bitki kökleriyle ektoprazit (dış parazit) olarak beslenen birkaç nematod cinsiyle nakledilmektedir. Nematodlar virüsleri semipersistent olarak taşımaktadır. Virüs partikülleri hem larva hem de ergin nematod bireyleri tarafından taşınabilmektedir. Longidorus spp., Paralongidorus sp., Xiphinema spp, Parachidorus spp. ve Trichodorus spp. cinslerine dahil türler virüs vektörü nematodlardır.

Viroid nedir?

Viroidler bitkilerde zararlı, bilinen en küçük boyutta obligat patojenlerdir. Bunlar tek parça, çıplak, halka şeklinde bir RNA’dan ibarettir ve etrafında koruyucu bir protein kılıf bulunmamaktadır. Bitkilerde hastalık yapan 30’dan fazla viroid bulunmaktadır.

Eradikasyon nedir?

Eradikasyon: Bir bölgeye yeni girmiş ve ekonomik olarak önemli bazı virüs ve viroid hastalıklarının yayılmasını önlemek için o sahadaki virüsün konukçusu olan tüm bitkilerin yok edilmeleri (eradikasyon) gerekebilir.

Virüs ve viroidlerden ari bitki üretiminde hangi yöntemler kullanılır?

Virüs ve viroidlerden ari bitki üretiminde değişik yöntemler bulunmaktadır.

• Virüs tanı yöntemleriyle virüsten ari olduğu belirlenen, doğadan alınan materyalin kullanılması.
• Sıcaklıkla tedavi (termoterapi): Burada hastalıklı materyal belirli sıcaklıklarda (sıcak suda veya sıcak havada), belirli süreler tutularak üretim materyali virüslerden temizlenebilmektedir. Bu amaçla üretim materyalleri genellikle 35-40 °C’lerde tutulmaktadır.
• Soğukla tedavi: Etmenlerce enfekteli sürgün uçlarının -196 °C’lık sıvı azot içerisinde kısa bir süre tutulmasıyla virüs ve viroidler dokudan temizlenebilmektedir.
• Elektrikle tedavi (elektroterapi): Bitki materyalleri belirli derecelerde ve sürelerde elektrik akımına maruz bırakılarak bu patojenlerden arındırılabilmektedir.
• Meristem kültürü: Meristem uçlarından (0.1-0.5 mm) alınan doku parçaları kullanılarak steril besi yeri koşullarında bu patojenlerden ari bitki elde edilebilmektedir.
• Doku kültürü: Doku kültürü ile de virüs ve viroidsiz bitki elde edilebilmektedir. Bu yöntem sıcaklıkla tedavi yöntemiyle birlikte de kullanılabilmektedir. Burada önce doku kültürüyle bitki elde edilmekte, sonra bitki sıcaklık muamelesine tabi tutulmaktadır.
• ‹laçla tedavi (kemoterapi): Bitki materyallerini bazı kimyasallarla virüs ve viroidlerden arındırma genellikle başarısız olmaktadır. Bununla birlikte kimyasalların sıcaklıkla tedavi veya meristem kültürüyle birlikte kullanılması başarı oranını artırmaktadır.

Domates sarı yaprak kıvırcıklığı virüsünün belirtileri nelerdir?

Domateste enfeksiyondan 2-3 hafta sonra belirtiler görülmeye başlanır. Erken dönemde virüsle enfekte olan domates bitkileri bariz bir şekilde bodur kalırlar. Sonraki dönemlerdeki enfeksiyonlarda sürgünlerde gelişme geriliği ve şekil bozukluğu meydana gelir. Yaprak kenarları sararır ve yapraklar karakteristik olarak yukarı doğru kıvrılarak fincan/kaşık şeklini alır, küçülür ve kalınlaşır. Herhangi bir çiçek belirtisine rastlanmasa da hastalık nedeniyle çiçek dökümleri yaygındır. Meyvedeki belirtiler, bitkinin enfekte olduğu döneme göre değişmektedir. Erken enfeksiyonlarda bitki gelişiminde gerileme olmakta ve pazar değeri olmayan meyveler oluşmaktadır. Geç dönemde enfeksiyon olduğu takdirde meyve oluşumları engellenmekte ancak daha önce oluşmuş meyvelerde olumsuz etki görülmemektedir.

Şarka virüsünün etkileri nelerdir?

Şarka virüsü Potyvirus cinsinden, afitlerle non-persistent olarak taşınan bir virüstür. Tüm sert çekirdeklilerde özellikle de kayısı, erik ve şeftalilerde ciddi zararlara sebep olmaktadır. Sert çekirdeklilerde yaprak, meyve, meyve çekirdeği ve çiçeklerde belirti oluşturmaktadır. Virüs, kayısı ve erik bitkilerinin yapraklarında sarı veya açık yeşil halkalı lekeler ve bantlar, damar bantlaşması ile yapraklarda kıvrılmalara, şeftali yapraklarında kıvırcıklaşmalara ve yan damar aralarında altın sarısı renginde renk değişikliklerine, vişne ve kirazlarda ise klorotik çizgi ve beneklenmelere sebep olmaktadır.

Asma yelpaze yaprak virüsü belirtileri nelerdir?

Asma yelpaze yaprak virüsü (kısa boğum virüsü) Nepovirus cinsinden bir virüs olup nematodlar (Xiphinema index ve X. italiae) ile taşınmaktadır. Enfekteli bitki yapraklarının simetrisinin bozulması, yaprakların kırışması, diş sayısının artması hastalığa fanleaf (yelpaze yapraklılık) adının verilmesine sebep olmuştur. Sürgünler anormal dallanmış veya çift boğumlu, kısa boğum aralıklı, yassılaşmış ve zikzak gelişimlidir. Az sayıda salkım oluşur, salkımlar küçülmüştür ve daneler irili ufaklıdır. Ayrıca zayıf meyve tutumu söz konusudur. Belirtiler ilkbahar başlarından itibaren tüm vejetasyon boyunca görülür, ancak yazın biraz maskelenme görülebilir. Etmenin bazı strainleri sarı mozaiğe yol açabilir. Bu belirtiler yapraklarda az sayıda dağınık sarı lekeler, halkalar, çizgileşmeler, beneklenme veya tamamen sararma şeklindedir. GŞV bazen damar bantlaşması da yapar. Belirtiler olgun yapraklarda ana damar ve damarlar arasına da gidebilen krom sarısı veya yeşilimsi leke şeklindedir.