Tarım Alet ve Makinaları Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tarımda Enerji Kullanımı

1. Soru

Enerji nedir?

Cevap

Enerji, bir sistemin iş yapma yeteneğidir.


2. Soru

Enerji kaynaklarının tükenmesinin sebepleri ve sonuçları nelerdir?

Cevap

Enerji tüketimi günümüzde hızla ve kontrolsüzce artmaktadır. Bu sebeple de yapılan bilimsel çalışmalar klasik enerji kaynaklarının yakın bir gelecekte tükeneceğini göstermektedir. Fosil kökenli enerji kaynaklarının giderek azalması, kaynakların ekonomik kullanımın yanında yeni enerji kaynaklarının geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır.


3. Soru

Tarımda enerjinin yeri ve önemini açıklayınız.

Cevap

Günümüzde daha hızlı, daha verimli ve daha büyük miktarlarda üretim yapılabilmesi için diğer sektörlerde olduğu gibi tarımda da en büyük girdiyi enerji oluşturmaktadır. Son yıllarda artan enerji maliyetleri tarım ürünlerinin satış fiyatları üzerinde ciddi baskılar yaratmaktadır. Tarımsal üretimde enerji girdisinin artmasının nedenlerinin başında kullanılan makinalar gelmektedir.


4. Soru

Güç ve iş makinaları nelerdir?

Cevap

Herhangi bir enerjiyi mekanik enerjiye dönüştüren makinalara güç makinaları denmektedir. Güç makinaları, iş makinalarını çalıştırmak amacıyla kullanılırlar ve dönüştürdükleri enerjiyi birtakım bağlantı düzenleri yardımıyla iş makinalarına aktarırlar.


5. Soru

Tarımda kullanılan güç ve iş makinalarına örnek veriniz.

Cevap

Tarımda kullanılan güç makinalarına; traktörler, termik motorlar, elektrik motorları, canlı kuvvet kaynakları, su ve rüzgar motorları örnek olarak gösterilebilir. Ekim, dikim ve gübreleme makinaları; sulama makinaları, tarımsal savaşım makinaları, hasat ve harman makinaları, yem hazırlama makinaları ve daha birçok tarım makinası da iş makinalarına örnek verilebilir.


6. Soru

Dünyada bulunan doğal enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

Dünyada bulunan doğal (birincil – primer) enerji kaynakları fosil enerjisi, nükleer enerji ve yenilenebilir enerjilerdir.


7. Soru

Yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıcaları nelerdir?

Cevap

Yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıcaları güneş enerjisi, hidrolik enerji, rüzgar enerjisi, jeortermal enerji ve biyokütle (biyomas) enerjisidir.


8. Soru

Biyokütle ne demektir?

Cevap

Biyokütle, enerji elde edilmesi amacıyla kullanılan organik kökenli artık ve atıklara verilen isimdir.


9. Soru

Fosil yakıtların enerjisinden nasıl yararlanılır?

Cevap

İçten ve dıştan yanmalı motorlar, gaz türbinleri, sobalar, ısı kazanları gibi dönüştürücüler kullanılarak katı (kömür, odun, vb.), sıvı (akaryakıt vb.) ve gaz (doğal gaz vb.) biçimindeki fosil yakıtların enerjisinden yararlanılır.


10. Soru

Tarımda tüketilen enerji hangi biçimlerde ortaya çıkmaktadır?

Cevap

Tarımda tüketilen enerji, bir yandan faaliyetlerin yapılması için gerekli (traktör yakıtı gibi) petrol enerjisi, diğer yandan tohum, gübre, ilaç ve makine imalatında kullanılan yapım enerjileri (elektrik enerjisi) şeklinde ortaya çıkmaktadır.


11. Soru

Kullanılabilirlik özelliklerine göre enerji grupları nelerdir?

Cevap

Enerjiler kullanılabilirlik özelliğine göre iki grupta toplanır: • Alışılagelmiş (klasik, konvansiyonel) enerjiler: Uzun zamandan beri kullanılagelen enerjilerdir. Bu enerjiler çoğunlukla fosil kaynaklı petrol ürünleri, kömür yakıt gibi enerjilerdir. • Yeni ve yenilenebilir enerjiler: Çok eskiden beri bilinmesine rağmen son yıllarda gelişen teknolojiler sonucunda kullanımı artan, doğadaki dönüşümler ve döngüler sonucunda ortaya çıkan alternatif enerji kaynakları da denilen güneş, rüzgar, hidrolik, biyomas, jeotermal enerjilerdir.


12. Soru

Enerji kaynakları çevreyi kirletme durumuna göre nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Enerji kaynakları; çevreyi kirletme durumuna göre güneş, rüzgar, hidrolik enerjiler gibi temiz ve petrol ürünleri, kömür gibi temiz olmayan enerjiler olarak sınıflandırılabilir.


13. Soru

Dünyada enerji kaynakları açısından kaygılar nelerdir?

Cevap

Artan enerji fiyatları, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda gelişen duyarlılık, dünya enerji talebindeki artışa karşın tükenme eğilimine girmiş olan fosil yakıtlara bağımlılığın yakın gelecekte devam edecek olması, yeni enerji teknolojileri alanındaki gelişmelerin artan talebi karşılayacak ticari yapıdan henüz uzak oluşu, ülkelerin enerji güvenliği konusundaki kaygılarıdır.


14. Soru

Dünyadaki enerji talebi yakın gelecekte ne durumda olacaktır?

Cevap

Dünyada nüfus artışı, sanayileşme ve kentleşme olguları, küreselleşme sonucu artan ticaret olanakları doğal kaynaklara ve enerjiye olan talebi giderek artırmaktadır. Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) tarafından yapılan tahminler, mevcut enerji politikaları ve enerji arzı tercihlerinin devam etmesi durumunda dünya birincil enerji talebinin 2007-2030 yılları arasında %40 oranında artacağına işaret etmektedir. Referans senaryo olarak adlandırılan ve yıllık ortalama %1,5 düzeyinde talep artışına karşılık gelen bu durumda, dünya birincil enerji talebi 2007 yılındaki 12 milyar TEP (ton petrol eşdeğeri) düzeyinden 2030 yılında 16,8 milyar TEP düzeyine ulaşacaktır.


15. Soru

OECD ne anlama gelmektedir?

Cevap

OECD kısaltmasının açılımı The Organisation for Economic Co-operation and Development demektir. Türkçe’ye ekonomik işbirliği ve gelişme teşkilatı olarak çevirilmiştir.


16. Soru

Ülkemizde enerji arz güvenliği bağlamında alınan önlemler nelerdir?

Cevap

Ülkemiz için de enerji arz güvenliği önemini korumaktadır. Ülkemizin enerji arz güvenliği bağlamında son yıllarda, enerji piyasasının rekabete dayalı ve şeffaf bir piyasa anlayışı çerçevesinde yeniden yapılandırılması, yerli ve yenilenebilir kaynak potansiyelimizin belirlenmesi ve kullanımı, nükleer enerjinin elektrik üretimine dahil edilmesi, enerji verimliliği ve yeni enerji teknolojilerinden yararlanılması gibi alanlarda yasal ve teknik çalışmalarla önemli aşamalar kat edilmiştir.


17. Soru

Türkiye’nin temel enerji politikaları nelerdir?

Cevap

Türkiye’nin temel enerji politikaları aşağıdaki başlıklarla özetlenebilir: • Maliyet, zaman ve miktar yönünden enerjinin tüketiciler için erişilebilir olması, • Serbest piyasa uygulamaları içinde kamu ve özel kesim imkanlarının harekete geçirilmesi, • Dışa bağımlılığın azaltılması, • Enerji alanında ülkemizin bölgesel ve küresel etkinliğinin artırılması, • Kaynak, güzergah ve teknoloji çeşitliliğinin sağlanması, • Yenilenebilir kaynakların azamı oranda kullanılmasının sağlanması, • Enerji verimliliğinin artırılması, • Enerji ve doğal kaynakların üretiminde ve kullanımında çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi.


18. Soru

Ülkemizdeki birincil enerji talebi artışı ne durumdadır?

Cevap

1990-2008 döneminde ülkemizde birincil enerji talebi artış hızı yıllık ortalama %4,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye, OECD ülkeleri içerisinde geçtiğimiz 10 yıllık dönemde enerji talep artışının en hızlı gerçekleştiği ülke durumundadır. Aynı şekilde ülkemiz, dünyada 2000 yılından bu yana elektrik ve doğal gazda Çin’den sonra en fazla talep artışına sahip ikinci büyük ekonomi konumundadır. İlgili kurumlarca yapılan çalışmalar bu eğilimin orta vadede de devam edeceğini göstermektedir. 2008 yılında ülkemizin toplam birincil enerji tüketimi 106,3 milyon tep, üretimi ise 29,2 milyon tep olarak gerçekleşmiştir. Enerji arzında %32’lik pay ile doğalgaz ilk sırayı alırken, doğalgazı %29,9 ile petrol, %29,5 ile kömür izlemiş, %8,6’lık bölüm ise hidrolik dahil olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanmıştır. Yapılan projeksiyonlara göre birincil enerji tüketimimizin referans senaryo çerçevesinde 2020 yılına kadar olan dönemlerde de yıllık ortalama %4 oranında artması beklenmektedir.


19. Soru

Artan enerji talebini karşılamak için ülkemizin uzun vadeli hedefleri nelerdir?

Cevap

Ülkemizin, artan enerji talebini sürdürebilir bir şekilde karşılayabilmek amacıyla uzun vadeli planlama çalışmalarında; • Yerli kömür ve hidrolik kaynak potansiyelimizi tamamen kullanabilme, • Yenilenebilir kaynaklardan azami ölçüde yararlanma, • Nükleer enerjiyi 2020 yılına kadar olan dönemde elektrik üretim kompozisyonuna dahil etme, • Enerji verimliliğinde AB düzeyine gelecek şekilde hızlı ve sürekli bir gelişme hedeflenmektedir.


20. Soru

Kayıp enerji ne demektir?

Cevap

Enerji dönüşümü, termodinamik biliminin önemli kanunlardan olan bir enerji başka bir enerjiye dönüşürken kaybolmaz şeklindeki enerjinin korunumu yasasına uymaktadır. Ancak, bu dönüşüm sırasında bir miktar enerji, ısı enerjisine dönüşerek kayıp enerji olarak atmosfere geçer. Gerçekte bu enerji, kaybolmamakta ve çevrenin sıcaklığını yükseltmektedir. Bu enerji, yararlanılamadığından kayıp enerji olarak nitelendirilir.


21. Soru

Ekserji ne demektir?

Cevap

Ekserji, tanımlanmış termodinamik koşullarda, belli bir miktar enerjinin diğer bir enerji biçimine dönüştürülebilen en yüksek miktarı anlamına gelmektedir.


22. Soru

Tarımsal üretimde yaygın olarak tüketilen enerji türleri nelerdir?

Cevap

Tarımsal üretim işlemlerinde yaygın olarak tüketilen başlıca enerjiler; kömür, petrol ürünleri, doğal gaz ve biyokütle gibi yakıtların içerdiği enerjilerdir. Ayrıca tarım sektöründe elektrikten de yaygın bir şekilde yararlanılmaktadır.


23. Soru

Yakıt ne demektir?

Cevap

Fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde enerji (ısı) açığa çıkaran her türlü malzemeye genel olarak yakıt adı verilir.


24. Soru

Fosil yakıtlar hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Kömür, petrol ve doğal gaz gibi yakıtlar, fosil kökenli yakıtlardır. Günümüzde kullanılan enerjinin pek çoğu fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Fosil yakıtlar, bitkilerin ve hayvanların milyonlarca yıl toprak altında kalarak çürümesi ile oluşurlar ve sondajlarla ya da kazılar sonucunda yeraltından çıkarılırlar.


25. Soru

Günümüzde fosil yakıt ihtiyacı ne durumdadır?

Cevap

Günümüzde de yeraltında sıcaklık ve basınç etkisiyle fosil yakıtların oluşumu sürmektedir. Ancak, tüketim hızı bu oluşum hızından daha fazladır. Fosil yakıtlar kısa sürede yenilenemeyen, tüketilenden daha az bir kısmı yeniden oluşabilen enerji kaynaklarıdır ve artan nüfus, şehirleşme ve endüstrileşme bu yakıtlara olan gereksinimi arttırmaktadır. Bu yakıtların giderek tükenmesi ve fiyatlarının devamlı artmasının yanında yanma sonucu çevreye verdikleri zararlar ve insan sağlığı üzerindeki etkileri de dikkate alınmalıdır.


26. Soru

Motorlarda ne tür yakıtlar kullanılmaktadır?

Cevap

Sıvı yakıtlar genel olarak petrol esaslı yakıtlar, alkol ve yağlar olmak üzere üç gruba ayrılır. İçten yanmalı motorlarda petrolden elde edilen sıvı yakıtlar kullanılmaktadır. Motorların gelişim sürecinde katı ve gaz yakıtlardan enerji kaynağı olarak yararlanılmış ise de bu oran sıvı yakıtlara oranla daha düşük düzeydedir.


27. Soru

Ham petrol içeriğinde neler barındırmaktadır?

Cevap

Ham petrol içerisinde %80-85 oranında karbon, %10-20 oranında hidrojen ve %1-10 oranında diğer maddeler (kükürt, azot, vb.) barındırmaktadır.


28. Soru

Benzin hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Benzin ve dizel yakıtı ham petrolün rafinerilerde kulelerde damıtılmasından elde edilir.


30. Soru

Benzinli motorlarda yanma nasıl gerçekleşir?

Cevap

Sıvı bir yakıtın yanabilmesi için, yakıt buharlarının belirli bir oranda hava ile karıştırılması gerekir. Benzinli motorlarda iş; benzinin yanmasıyla elde edildiğinden iyi bir yanma için benzinin düzenli bir şekilde buharlaşması gerekir. Benzinli motorlarda benzinin, vuruntu yapmadan düzenli bir şekilde yanabilme özelliği oktan sayısı ile belirlenir.


31. Soru

Oktan sayısı ne demektir?

Cevap

Oktan sayısı benzinlerin vuruntuya karşı dayanımlarını belirleyen bir ölçü değeridir. Oktan sayısının büyük olması, benzinin vuruntuya karşı dirençli olması anlamındadır


32. Soru

Dizel yakıtı hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Dizel yakıtı, ham petrolün birinci kuledeki damıtılması sırasında 200-380 °C kaynama aralığında elde edilir ve dizel motoru yakıtı motorin olarak bilinir. Dizel yakıtı için piyasada kullanılan mazot deyimi yanlıştır. Çünkü mazot motorinden daha kalındır. Motorin gerek görünüş ve gerek kimyasal yapı bakımından benzinden farklıdır. Motorin yakıtının en önemli özelliği, yakıtın iyi yanmasının bir ölçeği olan setan sayısı ile belirlenmektedir.


33. Soru

Özgül yakıt tüketimi nedir?

Cevap

Özgül yakıt tüketimi, geliştirilen birim güç veya üretilen enerji başına tüketilen yakıt miktarıdır. Özgül yakıt tüketimi (g/kWh), traktör motorunun etkinliğini gösterir ve traktörün gücü ile yakıt tüketimine bağlı olarak hesaplanır. Traktörün yakıt tüketimi, yapılan işe ve motor yüklenmesine bağlı olarak değişir.


34. Soru

Tarımsal faaliyetlerde enerji tüketimi nasıl olmaktadır?

Cevap

İlk bakışta tarımsal faaliyetlerde enerji tüketiminin, üretimde kullanılan tarım alet ve makinalarının çalıştırılması için tüketilen elektrik ve dizel yakıtı gibi enerji kaynaklarından oluştuğu görülmektedir. Bunun yanında tarım alet ve makinalarının üretimi, bakımı ve onarımı işlemlerinde kullanılan insan gücü, hammadde ve donanımlar, dolaylı enerji tüketimlerini oluşturur.


35. Soru

Tarım alet ve makinalarının yapım enerjisi ne demektir?

Cevap

Alet ve makinaların imalatında kullanılan hammaddelerin üretimi ile alet ve makinaların imalat işlemleri sırasında harcanan enerji miktarı, makine yapım enerjisi olarak dikkate alınır. Tarım alet ve makinalarının yapım enerjisi; üretimde kullanılan hammaddelerin çıkarılması, taşınması, işlenmesi ve bu hammaddelerden imalat sırasında üretim için kullanılan enerji miktarını kapsamaktadır.


36. Soru

Pestist ne demektir?

Cevap

Pestist, böcek öldürücü (insektisit), yabancı ot öldürücü (herbisit), mantar öldürücü (fungusit) gibi kimyasalların genel adıdır.


37. Soru

Tarımda kullanılan canlı kuvvet kaynakları nelerdir?

Cevap

Tarımsal üretim işlemlerinde kullanılan alet ve makinaların çalıştırılması ve yük taşıma, elma hasadı gibi işlemler için canlı kuvvet kaynaklarından yararlanılmaktadır. Canlı kuvvet kaynakları içinde insan ve iş hayvanları yer alır.


38. Soru

Canlı kuvvet kaynaklarının iş yapabilme yetenekleri nasıl belirlenir?

Cevap

Canlı kuvvet kaynaklarının iş yapabilme yetenekleri aşağıdaki eşitlikte belirlenir: W F . V . T W: Günde yapılan iş miktarı (J/gün) F: Harcanın kuvvet (N) V: Çalışma hızı (m/dak) T: Günde çalışılan süredir (dak/gün)


39. Soru

.Kuvvet kaynağı olarak kullanılan başlıca hayvan türleri nelerdir?

Cevap

Kuvvet kaynağı olarak kullanılan başlıca hayvan türleri: at, öküz, manda, katır ve inektir.


40. Soru

Tarımda kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

Yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyeli iklim verilerine ve coğrafi konumlara göre farklılıklar gösterdiğinden bu enerjilerin tarımsal işlerde ekonomik olarak kullanılabilirliği değişkenlik göstermektedir. Tarımda kullanılabilen yenilenebilir enerji kaynakları arasında güneş enerjisi, rüzgar enerjisi, hidrolik enerji, jeotermal enerji ve biyokütle enerjisi gösterilebilir.


41. Soru

Güneş enerjisi hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Güneş, dünyanın en büyük enerji kaynağıdır. İnsanların varlıklarını sürdürebilmesi için bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimine gereksinim vardır. Bu üretim için gerekli girdiler arasında önde gelen girdi enerjidir. Tüm bitkiler güneş ışığından yararlanarak fotosentez yaparlar ve gelişimlerini tamamlarlar. Güneş enerjisinin bir başka etkisi de ısı enerjisi sağlamasıdır. Çok uzun yıllar boyunca sağlayacağı öngörülen enerjisinden yararlanılmak istenmesi, bedava bir kaynak olması ve çevreye zarar vermemesi, güneşi cazip bir enerji kaynağı kılmıştır.


42. Soru

Güneş enerjisi nasıl toplanır?

Cevap

Güneş enerjisi ısı ve elektrik olarak iki yolla toplanabilir. Isı olarak toplama yöntemi ucuz ve imalat kolaylığı sebebiyle daha yaygın olarak tercih edilmektedir ve bu amaçla çoğunlukla düz yüzeyli kollektör ve belirli oranda odaklı kollektörler kullanılır. Elektriksel yöntemle toplamada ise son yıllarda verim değerleri giderek yükselen fotovoltaik panellerden yararlanılır.


43. Soru

Radyasyon, konveksiyon ve kondüksiyon ne demektir?

Cevap

Radyasyon ısının ışınım yoluyla taşınması, konveksiyon ısının maddenin yer değiştirmesiyle taşınması ve kondüksiyon ise ısının iletim ile taşınması demektir.


44. Soru

Düz yüzeyli kollektörlerin yapısı nasıldır?

Cevap

Düz yüzeyli kollektörlerin yapısı; soğurma (absorpsiyon) yeteneği yüksek olan bir soğurucu plaka, soğurucu plakanın önüne yerleştirilmiş cam ya da plastik örtü ve madeni kollektör kasasından (çatı) oluşmaktadır.


45. Soru

Odaklı kollektörüler hakkında bilgi veriniz.

Cevap

Odaklı kollektörler, direkt güneş radyasyonunun bir nokta ya da bir hat boyunca toplanması esasına göre çalışır. Difuz radyasyon değerlendirilemediğinden odaklı kollektörler ancak güneşlenme yönünden zengin olan yörelerde verimli olarak kullanılabilirler ve çoğunlukla iç bükey ayna, kesik koni ve silindirik şekildedirler.


46. Soru

Tarımsal üretimde güneş enerjisinden nasıl faydalanılır?

Cevap

Tarımsal üretimde ürün kurutma, sera ısıtma, sulama, toprak dezenfektasyonu (solarizasyon) gibi işlemlerde güneş enerjisinden yararlanılmaktadır.


47. Soru

Güneş enerjisinden yararlanan kurutma sistemlerinin avantajları nelerdir?

Cevap

Güneş enerjisinden yararlanan kurutma sistemlerinin şu avantajları vardır: • Dış etkenlerden daha iyi korunabilir, • Kurutma tekdüze biçimde gerçekleştirilebilir, • Hava giriş ve çıkış debileri ile kurutma hızları kontrol edilebilir.


48. Soru

Sera ısıtmada güneş enerjisinden nasıl yararlanılır?

Cevap

Sera ısıtmada güneş enerjisinden yararlanmada üç yöntemden söz edilebilir: • Seranın dışında konumlanan ve toplanan ısının bir akışkanla depolanacak ortama taşınması, • Sera içinde bulunan güneş kollektöründen kazanılan ısı enerjisinin sera tabanına yerleştirilmiş ısı depolarında depolanması, • Seranın özellikle çatısının bir kollektör gibi kullanılması ile sera içine ulaşan güneş ışınımının büyük bir kısmının ısı enerjisine dönüştürülmesi.


49. Soru

Rüzgar enerjisinden nasıl yararlanılır?

Cevap

Rüzgar enerjisi, küçük, güçlü ve basit rüzgar çarkları yanında daha büyük ve gelişmiş rüzgar tribünleri ile mekanik enerjiye, daha sonra da elektrik enerjisine dönüştürülür. Elde edilebilecek enerji miktarı, havanın kütlesi düşük olduğundan, rüzgarın hızına bağlıdır. O yüzden de yükseklere çıkıldıkça sürtünme kuvveti azaldığından rüzgarın hızı da artar, dolayısıyla rüzgardan elde edilebilecek enerji de artar.


50. Soru

Rüzgar enerjisi tarımsal üretimde nasıl kullanılır?

Cevap

Rüzgardan üretilen elektrik enerjisinin; elektriksel tüketicilerde kullanılması, sera iklimlendirilmesi, sulama ve drenaj, ısı pompası, soğutma sistemleri, rüzgar değirmen tesisleri gibi birçok tarımsal uygulama alanı bulunmaktadır.


51. Soru

Hidrolik enerji nasıl elde edilir?

Cevap

Hidrolik enerjinin elde edilmesinde bir akarsuyun kinetik enerjisinden veya bir gölün potansiyel enerjisinden yararlanılır. Akan sudan yararlanılarak ilk olarak bir türbin ya da çark döndürülür. Türbine bağlanan alternatör sayesinde bu dönme hareketi ile alternatif akım üretilir. Su çarklarında ise mekanik enerji, kasnak ya da dişli çark gibi güç aktarma organlarıyla iş makinalarına ya da bir jeneratöre iletilir.


52. Soru

Tarım işletmelerinde hidrolik enerji nasıl elde edilir?

Cevap

Yapılarının basit olması sebebiyle tarım işletmelerinde yaygın olarak su çarkları kullanılır. Bu çarklar, küçük akarsuların kinetik enerjilerini mekanik enerjiye dönüştürürler.


53. Soru

Jeotermal enerji ne demektir?

Cevap

Yeryüzünün derinliklerinde bulunan ve kendiliğinden ya da sondajlarla yeryüzüne çıkarılan, akışkana bağlı olan ısı enerjisine, jeotermal enerji adı verilmektedir.


54. Soru

Jeotermal akışkan ne demektir?

Cevap

Yerkabuğundan çıkarılan ya da fışkıran sıcak su, sıcak su-buhar karışımı veya buhar şeklinde olan ve çözünmüş halde bulunan kimyasal maddeler içeren akışkana jeotermal akışkan adı verilir.


55. Soru

Jeotermal enerji tarımsal üretimde nasıl kullanılır?

Cevap

Jeotermal enerji, tarımda ve tarımsal ürünlerin işlenmesinde, genellikle de seraların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Bunun yanında; tarımda açık alanlarda toprak ısıtmada, hayvan barınaklarında uygun ortam koşulları sağlanmasında, tarım ürünlerinin kurutulmasında, balık yetiştiriciliğinde, mantar üretiminde ve toprak ıslahında da kullanılmaktadır.


56. Soru

Biyokütle kaynak grupları nelerdir?

Cevap

Biyokütle gruplarını şöyle sıralayabiliriz: • Odun ve odunsu biyokütle (bitkinin gövdesi, dalı, kabuğu, yonga, briket, pelet) • Otsu ve tarımsal biyokütle (yıllık ya da çok yıllık bitkiler, otlar ve çiçekler, saman) • Suda yaşayan biyokütle (yosunlar) • Hayvan ve insan atığı biyokütle (hayvan ve insan dışkıları) • Bulaşık ve endüstriyel biyokütle (belediye atıkları, hastane atıkları, endüstri atıkları)


57. Soru

Biyokütlenin avantajları nelerdir?

Cevap

Biyokütlenin avantajları şunlardır: • Yenilenebilir bir enerji kaynağıdır ve doğaldıri, • İklim değişikliğine olumlu katkı yapar, • Kül, karbon, kükürt, azot ve iz elementler düşüktür, • Zararlı salımlar azdır, • Kısmen ucuzdur, • Yeni istihdam olanakları sağlar,


58. Soru

Biyokütlenin olumsuz özellikleri nelerdir?

Cevap

Biyokütlenin olumsuz özellikleri: • Klor, potasyum, sodyum, mangan içerikleri yüksektir, • Enerji içeriği düşüktür, • Gıda üretimiyle rekabet halindedir, • Toprakların zarar görüp biyolojik çeşitliliğin yitirilmesi söz konusudur, • Çevreye kötü koku ve zararlı bileşenler yayabilir, • Isıl işleme girdiğinde zararlı salımlar ortaya çıkabilir, • Toplanma, taşınma, depolanma ve ön işleme giderleri fazladır.


59. Soru

Tarımda kullanılan güç ve iş makinalarına verilebilecek örnekler nelerdir?

Cevap

Tarımda kullanılan güç makinalarına; traktörler, termik motorlar, elektrik motorları, canlı kuvvet kaynakları, su ve rüzgâr motorları örnek olarak gösterilebilir. Ekim, dikim ve gübreleme makinaları; sulama makinaları, tarımsal savaşım makinaları, hasat ve harman makinaları, yem hazırlama makinaları ve daha birçok tarım makinası da iş makinalarına örnek teşkil eder.


60. Soru

Dünyadaki birincil enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

Dünyada bulunan doğal (birincil-primer) enerji kaynakları fosil enerjisi, nükleer enerji ve yenilenebilir enerjilerdir.


61. Soru

Başlıca yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

Yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıcaları güneş enerjisi, hidrolik enerji, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji ve biyokütle (biyomas) enerjisidir. Bu enerjilerden bir bölümü ısı, elektrik, hidrojen gibi ikincil (sekonder) enerjilere dönüştürülerek kullanılırlar.


62. Soru

Biyokütle nedir?

Cevap

Biyokütle: Enerji elde edilmesi amacıyla kullanılan organik kökenli artık ve atıklardır.


63. Soru

Doğal kaynaklara ve enerjiye olan talebi artıran etmenler nelerdir?

Cevap

Dünyada nüfus artışı, sanayileşme ve kentleşme olguları, küreselleşme sonucu artan ticaret olanakları doğal kaynaklara ve enerjiye olan talebi giderek artırmaktadır


64. Soru

Türkiye'nin temel enerji politikaları nelerdir?

Cevap

Türkiye’nin temel enerji politikaları aşağıdaki başlıklarla özetlenebilmektedir:

  • Maliyet, zaman ve miktar yönünden enerjinin tüketiciler için erişilebilir olması,
  • Serbest piyasa uygulamaları içinde kamu ve özel kesim imkânlarının hare-kete geçirilmesi,
  • Dışa bağımlılığın azaltılması,
  • Enerji alanında ülkemizin bölgesel ve küresel etkinliğinin artırılması,
  • Kaynak, güzergâh ve teknoloji çeşitliliğinin sağlanması,
  • Yenilenebilir kaynakların azami oranda kullanılmasının sağlanması,
  • Enerji verimliliğinin artırılması,
  • Enerji ve doğal kaynakların üretiminde ve kullanımında çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi.

65. Soru

2018 yılında Türkiye'nin enerji arzı dağılımı nasıl olmuştur?

Cevap

2008 yılında ülkemizin toplam birincil enerji tüketimi 106,3 milyon tep, üretimi ise 29,2 milyon tep olarak gerçekleşmiştir. Enerji arzında %32’lik pay ile doğalgaz ilk sırayı alırken, doğalgazı %29,9 ile petrol, %29,5 ile kömür izlemiş, %8,6’lık bölüm ise hidrolik dahil olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanmıştır.


66. Soru

Ekserji ne demektir?

Cevap

Ekserji: Tanımlanmış termodinamik koşullarda, belli bir miktar enerjinin diğer bir enerji biçimine dönüştürülebilen en yüksek miktarı anlamına gelir.


67. Soru

Fosil yakıt nedir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

Fosil yakıtlar, bitkilerin ve hayvanların milyonlarca yıl toprak altında kalarak çürümesi ile oluşurlar. Fosil yakıtlar sondajlarla ya da kazılar sonucunda yeraltından çıkarılırlar. İçinde bulunduğumuz zamanda da yeraltında sıcaklık ve basınç etkisiyle bu yakıtların oluşumu sürmektedir. Ancak, tüketim hızı bu oluşum hızından daha fazladır. Fosil yakıtlar kısa sürede yenilenemeyen, tüketilenden daha az bir kısmı yeniden oluşabilen enerji kaynaklarıdır ve artan nüfus, şehirleşme ve endüstrileşme bu yakıtlara olan gereksinimi arttırmaktadır. Bu yakıtların giderek tükenmesi ve fiyatlarının devamlı artmasının yanında yanma sonucu çevreye verdikleri zararlar ve insan sağlığı üzerindeki etkileri de dikkate alınmalıdır.


68. Soru

Motorin ve mazot arasındaki fark nedir?

Cevap

Dizel yakıtı, ham petrolün birinci kuledeki damıtılması sırasında 200-380°C kaynama aralığında elde edilir ve Dizel motoru yakıtı motorin olarak bilinir. Dizel yakıtı için piyasada kullanılan mazot deyimi yanlıştır. Çünkü mazot motorinden daha kalındır. Motorin gerek görünüş ve gerek kimyasal yapı bakımından, benzin-den farklıdır. Motorin yakıtının en önemli özelliği, yakıtın iyi yanmasının bir ölçeği olan setan sayısı ile belirlenmektedir.


69. Soru

Özgül yakıt tüketimi ne demektir?

Cevap

Özgül yakıt tüketimi: Geliştirilen birim güç veya üretilen enerji başına tüketilen yakıt miktarıdır.


70. Soru

Pestisit ne demektir?

Cevap

Pestisit: Böcek öldürücü (insektisit), yabancı ot öldürücü (herbisit), mantar öldürücü (fungusit)gibi kimyasalların genel adıdır.


71. Soru

Tarımda kullanılabilen başlıca yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir?

Cevap

Yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyeli iklim verilerine ve coğrafi konumlara göre farklılıklar gösterdiğinden bu enerjilerin tarımsal işlerde ekonomik olarak kullanılabilirliği değişkenlik göstermektedir. Tarımda kullanılabilen yenilenebilir enerji kaynakları arasında güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, hidrolik enerji, jeotermal enerji ve biyokütle enerjisi sayılabilir.


72. Soru

Güneşin enerjisini ısı olarak toplamak için yaygın olarak kullanılan güneş kollektörleri nedir ve nasıl çalışırlar?

Cevap

Güneşin enerjisini ısı olarak toplama yönteminde yaygın olarak kullanılan güneş kollektörlerinde (toplayıcılarda) ısı enerjisinin önemli bir kısmı su, hava ya da başka bir akışkana aktarılmakta; toplanan enerjinin az bir kısmı ise radyasyon (ısıl ışıma), konveksiyon (ısı taşınımı) ve kondüksiyon (ısı iletimi) yoluyla kaybolmaktadır. Uygulamada birçok kullanım alanı bulunan düz yüzeyli kollektörlerin yapısı; soğurma (absorpsiyon) yeteneği yüksek olan bir soğurucu plaka, soğurucu plakanın önüne yerleştirilmiş cam ya da plastik örtü ve madeni kollektör kasasından (çatı) oluşmaktadır. Düz yüzeyli kollektörün en önemli elemanı, kasanın içinde bulunan soğurucu plakadır. Kasanın soğurucu ile temas eden yüzeyine bir ısı izolasyon maddesi yerleştirilir.


73. Soru

Odaklı kollektör nedir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

Odaklı kollektörler, direkt güneş radyasyonunun bir nokta ya da bir hat boyunca toplanması esasına göre çalışırlar. Difuz radyasyon değerlendirilemediğinden odaklı kollektörler, ancak güneşlenme yönünden zengin olan yörelerde verimli olarak kullanılabilirler ve çoğunlukla iç bükey ayna, kesik koni ve silindirik şekildedirler. Bazı özel durumlarda düz plakalı yansıtıcılardan yararlanılarak da odaklı kollektörler yapılmaktadır.


74. Soru

Tarımsal üretimde güneş enerjisinden ne maksatla faydalanılır?

Cevap

Tarımsal üretimde ürün kurutma, sera ısıtma, sulama, toprak dezenfeksiyonu (solarizasyon) gibi işlemlerde güneş enerjisinden yararlanılmaktadır.


75. Soru

Tarımsal üretimde rüzgar enerjisinden nasıl faydalanılır?

Cevap

Rüzgâr türbinleri ile elde edilen mekanik enerji çoğunlukla elektrik enerjisine dönüştürülerek işletme içinde kullanılır ya da elektrik üretimi fazla ise şebekeye verilir. Rüzgârdan üretilen elektrik enerjisinin; elektriksel tüketicilerde kullanılması, sera iklimlendirmesi, sulama ve drenaj, ısı pompası, soğutma sistemleri, rüzgâr değirmen tesisleri gibi birçok tarımsal uygulama alanı bulunmaktadır.


76. Soru

Hidrolik enerji nedir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

Hidrolik enerjinin elde edilmesinde bir akarsuyun kinetik enerjisinden veya bir gölün potansiyel enerjisinden yararlanılır. Akan sudan yararlanılarak ilk olarak bir türbin veya çark döndürülür. Türbine bağlanan bir alternatör sayesinde bu dönme hareketi ile alternatif akım üretilir. Su çarklarında ise mekanik enerji, kasnak ya da dişli çark gibi güç aktarma organlarıyla iş makinalarına ya da bir jeneratöre iletilir.

Türbinler çarpmalı ve tepkili olmak üzere iki gruba ayrılır. Çarpmalı türbinler yüksek düşüye sahip santrallarda kullanılır. Bu sistemde su bir kanaldan geçirilerek hızlandırılır ve türbin (Pelton türbini) kanatlarına püskürtülür. Tepkili türbinler, alçak ve orta düşülü santrallarda kullanılır. Burada, türbine gelen suyun akış hızı düşüktür. Türbin kanatlarının özel yapısı suyu çarkın merkezine doğru hızlandırır. Bu türbinlere örnek olarak Kaplan türbini ve Francis türbini verilebilir.


77. Soru

Jeotermal enerji nedir ve tarımsal üretimde hangi alanlarda kullanılır?

Cevap

Yeryüzünün derinliklerinde bulunan ve kendiliğinden ya da sondajlarla yeryüzü-ne çıkarılan, akışkana bağlı olan ısı enerjisine, jeotermal enerji adı verilmektedir. Jeotermal enerji, tarımda ve tarımsal ürünlerin işlenmesinde, genellikle de seraların ısıtılmasında kullanılmaktadır. Seraların ısıtılması yanında; tarımda açık alanlarda toprak ısıtmada, hayvan barınaklarında uygun ortam koşulları sağlanmasında, tarım ürünlerinin kurutulmasında, balık yetiştiriciliğinde, mantar üretiminde, toprak ıslahında olmak üzere birçok alanda jeotermal enerjiden yararlanılmaktadır. 


78. Soru

Biyokütle enerjisi nedir ve özellikleri nelerdir?

Cevap

Genel olarak biyolojik kökenli fosil olmayan organik maddelere biyokütle (biyomas) denir. Fotosentez sırasında güneş enerjisini depolayan bitkisel organizmalar da biyokütle olarak adlandırılmaktadır. Biyokütle aynı zamanda bir organik karbon olarak da kabul edilebilir. Biyokütle kaynakları atıklar (tarımsal üretim atıkları, tarım ürünlerini işleyen sanayi atıkları, ürün atıkları, kırsal kesimdeki odunsu atıklar), orman ürünleri (odun, budama atıkları, talaş) ve enerji bitkileri (nişasta bitkileri, şeker bitkileri, yağlı tohumlu bitkiler) olarak üç grupta toplanabilir. Daha ayrıntılı bir gruplandırma ise şöyle yapılabilir:

  • Odun ve odunsu biyokütle (bitkinin gövdesi, dalı, kabuğu, yonga, briket, pelet)
  • Otsu ve tarımsal biyokütle (yıllık ya da çok yıllık bitkiler, otlar ve çiçekler, saman)
  • Suda yaşayan biyokütle (yosunlar)
  • Hayvan ve insan atığı biyokütle (hayvan ve insan dışkıları)
  • Bulaşık ve endüstriyel biyokütle (belediye atıkları, hastane atıkları, endüstri atıkları)

79. Soru

Biyokütle enerjisinin artıları ve eksileri nelerdir?

Cevap

Biyokütlenin avantajları şunlardır:

  • Yenilenebilir bir enerji kaynağıdır ve doğaldır,
  • İklim değişikliğine olumlu katkı yapar,
  • Kül, karbon, kükürt, azot ve iz elementler düşüktür,
  • Zararlı salımlar azdır,
  • Kısmen ucuzdur,
  • Yeni istihdam olanakları sağlar,

Biyokütlenin bu özelliklerine karşın olumsuz özellikleri ise şu şekilde sıralana-bilmektedir:

  • Klor, potasyum, sodyum, mangan içerikleri yüksektir,
  • Enerji içeriği düşüktür,
  • Gıda üretimiyle rekabet halindedir,
  • Toprakların zarar görüp biyolojik çeşitliliğin yitirilmesi söz konusudur,
  • Çevreye kötü koku ve zararlı bileşenler yayabilir,
  • Isıl işleme girdiğinde zararlı salımlar ortaya çıkabilir,
  • Toplanma, taşınma, depolanma ve ön işlenme giderleri fazladır.

Güz Dönemi Ara Sınavı
7 Aralık 2024 Cumartesi
v