Bahçe Tarımı 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Domates, Biber, Patlıcan, Fasulye Ve Bezelye Yetiştiriciliği

1. Soru

Domatesi yetiştiriciliğinde hastalık ve zararlılara karşı nasıl mücadele edilmelidir?

Cevap

Domates yetiştiriciliğinde problem olan hastalık ve zararlılara karşı mücadele ihmal edilmemelidir. Yapılmadığı zaman büyük ekonomik kayıplara uğramak kaçınılmazdır. Domateslerde mantari, viral, bakteriyel ve fizyolojik hastalıklarla, yaprak biti, beyazsinek, kırmızı örümcek gibi zararlılarda görülebilir. Hastalık ve zararlılara karşı ilaçlı mücadelenin yanı sıra, dayanıklı çeşitlerin ıslahı biyolojik mücadele, kültürel önlemlerin alınması ve konukçu bitkilerin yetiştiricilik alanlarından uzaklaştırılması gerekir.


2. Soru

Biberin botanik özellikleri nasıldır?

Cevap

Yetişme koşullarına göre orta ve uzun boylu büyürler. Uygun koşullarda 0,5-1,80m kadar boylanabilir. Bitki odunsu gövdesi ile dik bir şekilde büyür.


3. Soru

Biberin kök gövde dallar ve yaprakları nasıldır? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Tohum çimlendikten sonra kazık kök 3-5 cm, büyüdükten sonra kök boğazına yakı n bir yerden yan kökler meydana gelir. Gövde dik olarak büyür. Başlangıçta otsu yapıda olan gövde, zaman ilerledikçe odunsu bir yapı kazanır. Buna rağmen en ufak bir darbede kırılır. Gövde boğum ve boğum aralarından oluşur. Gövde boyu çeşit özelliğine göre 0.50-1.80 m’dir. Bir bitkide dallanma çok farklılık gösterir. Ana gövdede ortalama 4-6 yan dal görülür. Bu sayı 8-12’ye kadar çıkabilir. Bu yan dallar üzerinde vegetasyona bağlı olarak her yaprak koltuğunda yeni yan dallar oluşur. Biberlerde yaprakların; şekil, renk ve irilikleri çeşide göre farklılık gösterir. Bununla birlikte yapraklar büyük çoğunlukla uzunca, uçları sivri veya oval, kenarları genellikle düzdür.


4. Soru

Biberlerin toprak isteği nasıldır?

Cevap

Genelde toprak isteği yönünden fazla seçici değildir. Biberlerde iyi bir gelişme ve verimlilik için oldukça derin, geçirgen, su tutma özelliği iyi, besin ve organik maddece zengin bahçe toprağı denilen tınlı topraklarda iyi sonuç alınmaktadır.


5. Soru

Bezelyelerin iklim istekleri nasıldır?

Cevap

Bezelye serin ve ılıman iklimlerden hoşlanır. Sıcaklık isteği 15-25°C’dir. Bezelyeler de bodur çeşitler sırık çeşitlere göre soğuklara daha dayanıklıdır. Toprak sıcaklığı 7-8°C olduğu zaman tohum ekimi yapılır. Sırık bezelyeler fide döneminde meydana gelen donlardan daha fazla etkilenir. Sürekli soğuk olursa hem sırık hem de bodur çeşitlerin büyümesi ve verimi olumsuz etkilenir. Bu yüzden özellikle çiçeklenme döneminde sıcaklık 18-20 °C olmalıdır. Sıcaklığın 25°C üzerine çıkması ve kuru bir ortam büyük ölçüde boş bakla oluşumuna neden olur.


6. Soru

Bezeleyeler nasıl topraklarda yetişir?

Cevap

Bezelye her tip toprakta yetiştir. Kumlu-tınlı topraklar erkenci bezelye yetiştiriciliğinde tercih edilir. Fakat derin, nemli, killi-tınlı topraklar normal yetiştiricilikte seçilmelidir. Toprakta yeteri kadar humus ve kireç bulunmalıdır. Toprak pH’sı 6,5- 7,0 olmalıdır. Düşük pH’lı topraklarda azot ve forfor alımının azalması nedeniyle dane verimi de azalmaktadır.


7. Soru

Biberlerin gübrelemelerinde nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Gübrelemede, domateste anlatılan bilgiler biber içinde geçerlidir. Meyve olgunluğunu geciktirmeye neden olduğundan, nispeten yüksek bir azot seviyesindeki gübrelemelerden kaçınılmalıdır. Genel bir gübreleme uygulaması; 11,5 kg N/da, 20 kg /da P2 O5, 20 kg K2 O’dır.


8. Soru

Ülkemizde üretilen domates miktarı 2009 yılı istatistiklerine göre ne kadardır?

Cevap

Ülkemizde üretilen domates miktarı 2009 yılı istatistiklerine göre 10 745 500 tona ulaşmıştır.


9. Soru

Fasulyelerin yaprak ve çiçekleri nasıldır?

Cevap

Fasulyelerde yapraklarda üçlü bileşik yaprak şeklindedir. Yaprakların uçları genellikle sivri olup yaprak kalp şeklindedir. Fasulye çiçekleri erselik yapıda ve kelebek görünümündedir. 5 çanak ve taç yaprağın birleşmesiyle çan şeklini alır. Çanak yapraklar yeşil, taç yapraklar ise beyaz, sarımsı beyaz ve mor renklidir.


10. Soru

Biberin tohumları nasıldır?

Cevap

Tohumları açık sarı renkli ve oval şekillidir. Temizlik % 100, çimlenme gücü en az % 65 olmalıdır.1 g tohum 150-180 adettir. Bin tane ağırlığı 5-6 g’dır. Tohumlar uygun koşullarda canlılıklarını 4-5 yıl muhafaza ederler.


11. Soru

Biberlerin iklim istekleri nasıldır?

Cevap

Biber ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Soğuklardan çok korkar. Biberin en uygun sıcaklık isteği 20-30 C°’dir. Biberler 0 C° ve bazen -2 C°’ye kadar olan kısa süreli soğukları nadiren donmadan atlatırlar. Soğuğun uzun süre devam etmesi halinde, 0C° altındaki sıcaklıklarda ölüm meydana gelir, bunun yanı sıra 35 C°’nin üzerindeki sıcaklıklarda bitki gelişmesi ve büyümesi çok yavaşlar. Yüksek sıcaklıklarda meyvelerde acılaşma da başlar.


12. Soru

Patlıcanın botanik özellikleri nasıldır?

Cevap

Ilıman iklime sahip olan yerlerde bir yıllık, tropik ve subtropik iklimli yerlerde ise çok yıllık bir kültür sebzesidir. Patlıcan herhangi bir dayanağa ihtiyaç göstermeden kendiliğinden dik bir şekilde büyür. Bitkinin toplu veya yaygın olarak büyümesine, dallanma ve boylanmasına çeşit ve çevre koşulları da etkili olur. Normal koşullarda 0.45-0.75 m boylanır. Uygun koşullarda 1,5-2,0 m kadar da boylanabilir.


13. Soru

Domatesin yıllık bakımlarındaki çapalama ve sulama nasıl gerçekleştirilmelidir?

Cevap

Fideler tarla veya bahçedeki yerlerine dikildikten 2-3 hafta sonra ilk çapa uygulanır. 1. çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır. Tarla tarımı şeklinde yapılan yetiştiricilikte çapa işleminde traktör ile çekilen çapa makineleri kullanılır. Bahçe tarımında ise çapa işlemi elle yapılır. Domates yetiştiriciliğinde toprakta rutubetin iyi bir düzeyde tutulması istenir. Rutubet azlığı verimin düşmesine, fazlalığı ise hasat zamanının gecikmesine neden olur. Sulamaya kök civarındaki toprak rutubetine göre karar verilir. 2 sulama arasındaki zaman toprağın özelliğine, hava koşullarına, yetiştirme ve çeşit gibi birçok faktörlere bağlıdır. Sulama salma ve damla sulama şeklinde yapılır.


14. Soru

Bezelyelerin hasatı ne zaman yapılmalıdır?

Cevap

Bezelyede hasat elle yapılır ve birkaç kez tekrarlanır. Hasat olgunluğuna gelmiş bezelyeler en geç 2-3 gün içinde hasat edilmelidir. Hasat gecikecek olursa daneler unlu bir hal alır ve konservelik kalitesi düşer. Bu nedenle konservelik bezelyelerin hasat olgunluğu tendrometre denilen alet yardımıyla belirlenir.


15. Soru

Fasulyelerin hasatı ne zaman yapılır?

Cevap

Baklalar çeşit karakterini gösterdiği iriliğin 1/3’ünü aldığı zaman yapılır. Elle veya makine ile hasat yapılır. Elle yapılan hasatta 3-4 günde bir defa hasat olgunluğuna gelen fasulyeler toplanır.


16. Soru

Fasulyenin ana vatanı neresidir?

Cevap

Fasulyenin ana vatanı Amerika’dır. Amerika’da çok eskiden beri tüketildiği bilinmektedir. Amerika kıtasının keşfinden sonra tüm dünyaya yayılmıştır. Bununla beraber bazı yazarlar, fasulyenin 16. yüzyılda Anadolu’dan çıktığını Batı Asya kökenli olduğunu savunur.


17. Soru

Bezelyelerin gübrelenmesi nasıl olmalıdır?

Cevap

Bezelyeye ahır gübresi vermekten kaçınılmalıdır. Bezelye kendinden önce yetiştirilmiş olan bitkiye verilmiş olan gübrelerle çoğu kez yetinmektedir. Ahır gübresi vegetatif kısımların aşırı gelişmesini sağlar. Bakla ve dane veriminin azalmasına neden olur.


18. Soru

Bezelyelerin yaprakları nasıl olur?

Cevap

Bezelyede ilk gerçek yapraklar 3. boğumdan sonra oluşur. İlk 2 boğum toprak altında bulunur. Bezelyenin çimlenmesi ile meydana gelen kotiledon yapraklar diğer sebzelerden farklı olup 3 parçalıdır.


19. Soru

Bezelyelerin çiçekleri nasıldır?

Cevap

Bezelye çiçekleri 5 parçalı ve erselik yapıdadır. Çanak yapraklar alttan birleşerek çan biçimini oluştururlar, renkleri yeşildir. Taç yapraklar 5 adet olup 3 farklı yapıda yaprak oluştururlar. En dıştaki bayrak adını alır. Daha sonra gelen 2 taç yaprak kanatçıkları oluşturur.


20. Soru

Domatesin yaprakları nasıldır?

Cevap

Domates yaprağı bileşik yapraktır. Domates yaprakları gövde üzerinde sarmal olarak meydana gelir. Nadiren karşılıklı yapraklara da rastlanır.


21. Soru

Bezelyelerin kökleri nasıldır?

Cevap

Bezelyenin kökleri narin ve ana kök ile yan dallardan oluşur. Ana kökün başlangıç gelişmesi hızlı olur. Daha sonra 5-10 yan kökün büyümesi başlar. Bu sırada ana kökün gelişmesi yavaşlar. Yan kökler zamanla ana kökü geçebilecek büyüklüğe ulaşır. Bezelyeler orta derin köklü sebzelerdir. Köklerin %50-60’ı toprağın 0-30 cm, *-30’u 40-60 cm derinliğinde bulunur. Geri kalan kökler 100-150 cm derinliğe inebilir.


22. Soru

Bezelyenin botanik özellikleri nasıldır?

Cevap

Bezelyenin bitki oluşumu fasulyenin bitki oluşumuna benzer tohumun çimlenmesi ile birlikte büyüme devam eder. Bitkinin toprak üstü aksamı dik olarak büyür, dallanır ve çiçek açar. Bir süre sonra baklalar içinde tohumlar meydana gelir.


23. Soru

Biberlerin hasatı nasıl gerçekleşir? Kısaca açıklayız

Cevap

Biberlerde hasat elle yapılır. Hasat çeşit ve bölge koşullarına göre değişir. İlkbahar başlarında dikim yapılan yerlerde hasata Mayıs içinde başlandığı halde daha soğuk yerlerde ise hasat Ağustos, Eylül aylarında yapılır. Eğer ikinci ürün olarak Haziran sonu veya Temmuz başında fide dikilmiş ise, hasat sonbahar donlarının başladığı devreye kadar yapılabilir. Hasat 5-6 ay kadar devam edebilir. Kırmızı toz biber üretimi için yetiştirilen biberler tamamen kızarıncaya kadar bitki üzerinde bırakılır. İyice kurutulur. Bundan sonra öğütülerek toz biber elde edilir.


24. Soru

Biberin çiçekleri nasıldır?

Cevap

Biber çiçekleri çoğunlukla beyaz renkli, az oranda da menekşe renklidir. Çiçekleri erdişidir. 5 taç, 5 çanak, 5 erkek organ ve 1 dişi organdan ibarettir. Çiçekler yaprak koltuklarında oluşur. Her yaprak koltuğunda çoğu kez 1 adet nadiren 2-3 adet çiçek görülür.


25. Soru

Domatesin botanik özellikleri nasıldır?

Cevap

Domates bitkisi uygun koşullarda oldukça fazla dallanır. Sırık ve yer domatesi şeklinde yetiştirilir.


26. Soru

Domatesin toprak ve gübrelemeleri nasıl olmalıdır? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Domates toprak yönünden fazla müşkülpesent bir bitki değildir. Kumlu topraklardan hafif killi topraklara kadar hemen hemen her toprak tipinde yetiştirilebilir. Toprakta gereğinden fazla rutubetin bulunmasını istemez. Fazla yağışlı yerlerde drenaj yapılması gerekmektedir. Domates fazla olmamakla birlikte toprak asiditesine karşı oldukça dayanıklıdır. pH 5.0-7.0 olan topraklarda en iyi sonuç elde edilmiştir. Gübreleme denince aklımıza ahır gübresi ve ticaret gübreleri gelmektedir.


27. Soru

Patlıcanın ana vatanı neresidir?

Cevap

Patlıcan İngilizce adını renkli oluşundan ve yumurtaya benzemesinden almıştır. Patlıcanın ana vatanı Hindistan’dır. Avrupa’ya 12. yüzyılda getirilmiştir. Patlıcanı Amerika’ya İspanyollar götürmüştür. Ülkemize ne zaman girdiği hakkında kesin bir bilgi yoktur. Bununla birlikte 17. yüzyılda Avrupa’dan veya 16. yüzyılda Avrupalıların Hindistan’a Anadolu üzerinden yaptıkları ticaret gezileriyle girmiş olacağı tahmin edilmektedir.


28. Soru

Fasulyelerin iklim istekleri nasıldır?

Cevap

Fasulye soğuğa hassas bir sebzedir. Birçok çeşit 2-3°C sıcaklıklarda zarar görür. Diğer bir kısmı ise 0°C sıcaklığa kadar dayanır. İlkbahar ve sonbahar arasındaki devrelerde ülkemizin her yerinde, bazı bölgelerde yılda 2 kez (ilkbahar ve sonbahar ekimi olarak) yetiştirilebilir. Optimum yetişme sıcaklığı 12-23°C’dir. Tohum çimlenmesinde minimum sıcaklık 10°C’dir.


29. Soru

Patlıcanların toprak istekleri nasıldır?

Cevap

Patlıcan toprak bakımından oldukça seçici bir sebzedir. Killi topraklardan hoşlanmaz. Bu gibi ağır ve rutubetli topraklarda kök çürüklüğüne sıkça rastlanır. Derin, yumuşak, geçirgen, organik madde ve besin maddelerince zengin tınlı topraklarda iyi gelişir ve bol ürün verir.


30. Soru

Fasulyeler nasıl yetiştirilmelidir?

Cevap

Fasulye yetiştiriciliği direkt tohum ekimi ile gerçekleştirilir. Sıraya tohum ekiminde sıra arası bodur çeşitlerde 30-50 cm, sıra üzeri 10-30 cm, sırık çeşitlerde ise, sıra arası 50-80 cm, sıra üzeri 30-40 cm olacak şekilde tek sıra ekim yapılır. Bazen çift sırada ekim yapılır. Çift sıra ekimde çift sıralar arasında 40-70 cm ve çift sıraların kendi arasında da 20-30 cm mesafe bırakılır. Bu sistem sırık ve yer fasulyelerinde uygulanır. Tek sıra ekimde sırık fasulye yetiştiriciliği yapıldığında her bitkinin başına bir adet veya bazen 2 bitki arasına bir sırık dikilerek 1 veya 2 bitki sırığa sardırılır.


31. Soru

Bezelyelerin gövdeleri nasıldır?

Cevap

Bezelyede gövde boğum ve boğum aralarından meydana gelir. Boğum araları dip kısımda kısa ve kalın, bitki ucuna doğru boyları uzar ve incelir. Gövdenin içi boş ve dayanıksızdır. Gövde kesiti yuvarlaktır. Bazı çeşitlerde gövde kesiti dörtgen ve beşgen olabilir.


32. Soru

Domatesin kökü nasıldır?

Cevap

Domates çok kuvvetli kök yapısına sahiptir. Kök sisteminin iyi gelişmesi, toprak koşullarına toprağın, iyi işlenip işlenemediğine ve rutubet miktarına bağlıdır. Gevşek bünyeli ve iyi işlenmiş topraklarda kökler daha derine inebildiği halde, ağır karakterde olan topraklarda ise daha yüzlek gelişirler. Ana kazık kök şaşırtılmazsa 100-150 cm derinliğe kadar inebilir.


33. Soru

Domatesin budama işlemi nasıl yapılmaktadır?

Cevap

Herek veya ipe alınan sırık domateslerde kaliteli ürün elde etmek için budama yapılır. Budama 2 şekilde uygulanır. • Koltuk alma: Domateslerde bitki gövdesi ile ana yaprakların birleştiği yerde koltuk denilen kısımlarda meydana gelen sürgünlerin alınmasına koltuk alma denir. Koltuk alma 15 günde bir tekrarlanır. • Uç alma: Domateste bırakılması istenen son salkımın 2 yaprak üzerinden bitkinin tepe sürgününün koparılmasına uç alma denir. Bölgenin iklim özelliklerine bağlı olarak Temmuz ortasından Ağustos ayı sonuna kadar yapılabilir.


34. Soru

Domatesin iklim istekleri nasıldır?

Cevap

Domates ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Soğuklardan çok korkar. Bol ürün vermesi için nispeten uzun bir yetiştirme devresi ister. 14°C’nin altındaki sıcaklıklarda meyve bağlamaz. Sıcaklığın 10°C’nin altına indiği ve 35°C’nin üzerine çıktığı zaman döllenmenin olamamasından dolayı meyve tutumu olmamaktadır. Domateslerde normal bir gelişmenin meydana gelmesi için en uygun sıcaklık 15-20°C olmalıdır. Çiçek tozları 15-25°C’lerde en iyi döllenmeyi yapmaktadır.


35. Soru

Doğrudan Tohum Ekimi ile Domates Yetiştiriciliğinde nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Tarlaya doğrudan tohum ekimini sınırlayan en önemli etmen toprak sıcaklığıdır. Tohum ekiminin başlayabilmesi için toprak sıcaklığı en az 14°C olmalıdır. Erken yapılacak olan tohum ekimlerinde tohumun çimlenmesi yavaş olmaktadır. Daha geç yapılan ekimlerde de fideler çok hızlı bir şekilde gelişirler. Tarlaya doğrudan tohum ekiminde başarılı olabilmek için yabancı ot mücadelesi mutlaka yapılmalıdır. Yabancı ot mücadelesinde tüm tarlanın yabancı ot ilacı ile ilaçlanması yerine tohum ekimlerinin yapıldığı sıra üzerilerine uygulama yapılması daha doğrudur. Çünkü sıra aralarını traktör ile işleyip yabancı otları yok etmemiz mümkündür.


36. Soru

Biberlerin yıllık bakım işlerini kısaca açıklayınız.

Cevap

Fideler açıktaki yerlerinde gelişmeye başladığı andan itibaren yapılacak bakım işleri domatese benzer. Dikimden yaklaşık 20 gün sonra birinci, bundan 3-4 hafta sonra ikinci, bundan 3 hafta sonrada da üçüncü çapa yapılır.


37. Soru

Domatesin ana vatanı neresidir?

Cevap

Domatesin ana vatanı Orta ve Güney Amerika’dır.


38. Soru

Patlıcanın yıllık bakım işlerinde nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Bahçede yapılacak olan bakım işleri çapalama, sulama, budama, hastalık ve zararlılarla mücadeledir. Patlıcan yetiştiriciliğinde pratik bir kural olarak ilk can suyundan sonra hava durumuna göre 2-3 hafta sulama yapılmaz. Bundan sonra gerek görüldükçe sulama yapılır. Toprak tava gelir gelmez çapalanır. Kural olarak ilk meyveler görülünceye kadar fazla su vermemeye özellikle dikkat edilmelidir. Çiçeklenme devresinde yersiz sulamalardan kaçınılmalıdır. Aksi takdirde bitkiler boya kaçar. Çiçek silkebilir ve zamanında meyve bağlayamaz. Bitkiler üzerinde ilk döller görülmeye başladıktan sonra belli aralıklarla sulama yapılır. Özellikle hasat devresine girdikten sonra her hasatı takiben sulama göz ardı edilmemelidir.


39. Soru

Patlıcan meyveleri nasıl olur?

Cevap

Patlıcan meyveleri ince uzun, sivri uçlu, uzun silindirik, küt veya sivri uçlu uzun yumurta, yuvarlak, basık yuvarlak şeklinde olabilir. Meyve uzunluğu çok değişiktir. Ortalama 20-30cm ‘dir. Bazı çeşitlerde uzunluk 30-40cm ‘ye kadar çıkar. Meyve çapı uzun çeşitlerde 2-6 cm, yuvarlak çeşitlerde 8-12 cm’dir. Meyve ağırlığı 50- 400 gr’dır. Ağırlık yuvarlak çeşitlerde 500-1000 grama kadar çıkar.


40. Soru

Domatesin çiçekleri nasıldır?

Cevap

Domateslerde çiçekler boğum aralarında oluşur ve salkım şeklindedir. Salkımlar basit ve bileşik salkım şeklinde olabilir. Salkımlar gövde üzerinde almaşık olarak dizilmişlerdir. Domates çiçekleri erdişi (hermafrodit)’dir. Çiçekte 5 taç, 5 çanak, 5 erkek organ ve 1 dişi organ bulunur. Domateslerde kendine döllenme hâkimdir.


41. Soru

Biber çeşitleri nelerdir?

Cevap

Ülkemizde en çok yetiştirilen ve tüketilen biber tür ve çeşitleri, ince uzun kalem biberi; çarliston biberi, dolmalık biberler (sarı, yeşil dolmalık biberler), kırmızı domates biber ve kırmızı toz biber yapımında kullanılan toz biberlerdir.


42. Soru

Domatesin kaç çeşidi bulunmaktadır?

Cevap

Dünyada 3000’ni aşkın domates çeşidi bulunmaktadır. Yetişme yerlerine göre 2’ye ayrılır. Bunlarda; • Açıkta yetiştirilen çeşitler ve • Örtü altında yetiştirilen çeşitlerdir. Açıkta yetiştirilen çeşitlerde morfolojik özelliklerine göre 2’ye ayrılır. Bunlarda; • Yer (bodur) ve • Sırık (uzun boylu) çeşitlerdir.


43. Soru

Bezelyenin ana vatanı neresidir?

Cevap

Bezelyenin yayılma gösterdiği bölgeler; Yakın Doğu, Akdeniz, Orta Asya, Amerika ve Avrupa ülkeleridir. Gen merkezi olarak 1. derecede Doğu Akdeniz, İran, Kafkasya ve Tibet, 2. derecede ise Güney batı Arabistan ve Kuzey Afrika’yı içine alan kuşak kabul edilir.


44. Soru

Fasulyelerin kökleri nasıldır?

Cevap

Fasulye köklerinin genel görünümü zayıftır. Kazık kök 5-10 cm uzunluğu aldığında dallanmaya başlar. Yan kökler kısa sürede kuvvetlenerek derinlemesine ve yanlara doğru yayılır. Fasulye kökleri 50-100 cm derinliğe kadar iner.


45. Soru

Patlıcanın kökü nasıldır?

Cevap

Tohumun çimlenmesi ile birlikte kazık bir kök meydana gelir. Kazık kök 3-5 cm boy alınca, kök boğazından yan kökler oluşur. Kazık kök 8-15 cm boy aldıktan sonra çatallanır ve kazık kökün uzaması durur. Bu devreden sonra yan kökler gelişir. Bahçe veya tarlaya fide dikiminden 7 hafta sonra patlıcanların toprak üstü kısımları 0.15-0.25 m olduğu halde, 0.90m derine giden kazık kökü olduğu belirlenmiştir. Köklerin %70-%80’i 0-0.40 m derinlikte bulunur, %30-20’si 0.40 m’den daha aşağı iner.


46. Soru

Domatesin gövdesinin dik büyümesinin nedenleri nelerdir?

Cevap

Dik büyüyememesinin başlıca 2 nedeni vardır. Bunlarda: • Gövdenin kök boğazı kısmının nispeten zayıf olması ve oluşan fazla sayıdaki meyvenin ağırlığını gövdenin taşıyamaması, • Kök sisteminin toprak üstünde oldukça ağır yüke karşı tutunma görevini yapacak durumda olmamasıdır.


47. Soru

Fasulyelerin gübrelemeleri nasıl olmalıdır?

Cevap

Fasulye topraktaki humus miktarının yüksek olmasından hoşlanır. Dönüme 4-6 ton ahır gübresi atılmalıdır. Fasulyelerde ticari gübre kullanılacaksa gübrenin tamamı bir defada ve ekimden 2-3 hafta önce sürümle toprağa karıştırılmalıdır. Toprak yapısına bağlı olarak 1 dekara 12-14 kg sülfat formunda azot, 10 kg P2O5 ve 10-12 kg K2O verilir.


48. Soru

Patlıcanların iklim istekleri nasıldır?

Cevap

Patlıcan sıcak iklim meyvesidir. Soğuklardan çok korkar. Yetiştirme devresinde sıcaklık eksi 1-2 C°’ye düştüğü zaman bitki yaşamını yitirir. Ülkemizde Marmara-Ege ve Akdeniz bölgesinde, özellikle kıyı kesimlerinde yetiştirilmektedir. Ilık iklimlerde yıllık kültür bitkisi olarak yetiştirildiğinden, tohum ekiminden itibaren hasat devresi sonuna kadar don olmayan ve bitkinin gelişmesi ile ürün vermesi için normal olarak 15-35 C° sıcaklığa ihtiyacı vardır.


49. Soru

Biberin meyve şekilleri nasıldır?

Cevap

Meyve şekilleri oldukça farklıdır. Botanik sınıflandırmada biberler 5-10 gruba ayrılır. Genel olarak biberleri uzun tipli ve yuvarlak tipli meyveler olarak 2 gruba ayırmak mümkündür. Meyvelerin et kalınlığı da farklıdır. Bunun yanında biberler acı, az acı ve tatlı diye 3 gruba ayrılır. Meyve rengi yeşil, sarı, kırmızı, koyu kırmızı, mor ve morumsu siyahtır.


50. Soru

Domatesin meyvesi botanik bakımdan nasıldır?

Cevap

Domates meyvesi botanik bakımdan üzümsüdür. Domateslerde meyve şekli ve iriliği çeşitlere göre değişmektedir. Ağırlık 1-1000 g arasındadır. Sofralık domateslerin 5-10 adedi 1 kg gelirken, sanayi domateslerinin 20-25 adedi 1 kg gelmektedir.


51. Soru

Fasulyelerin meyve ve tohumları nasıldır? Kısaca açıklayınız.

Cevap

Fasulyede meyve bakla şeklindedir. Çiçeklerde döllenme olduktan sonra meyve gelişmeye başlar. 30°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda döllenme olmadığından tohum bağlayamaz. Meyve gelişmesi için ideal sıcaklık 15-25°C’dir. Fasulye tohumları baklalar içinde meydana gelir. Tohumlar, şekil, renk ve irilik yönünden büyük farklar gösterir. Baklalar içerisinde 3-12 arasında tohum bulunur. Tohumların oldukça sert bir kabuğu vardır. Nadiren tek tohumlu baklalara da rastlanır. Tohumlar şekil ve büyüklük bakımından da farklılık gösterir. Tohum iriliği de çeşitlere göre değişir. Bilya gibi yuvarlak tohumlara sahip şeker fasulye çeşidi, böbrek şeklindeki tohumlara sahip çalı fasulye çeşidi, silindir şeklinde tohumlara sahip horoz fasulye çeşidi, köşeli tohum yapısına sahip dermason fasulye çeşidi, oval tohumlara sahip Simav fasulye çeşidi örnek olarak verilebilir.


52. Soru

Domatesin gövdesi nasıldır?

Cevap

Domates gövdesi otsudur. Fide devresinde yuvarlak ve üzeri tüylüdür. Yaşlandıkça gövde odunlaşır ve köşeli bir şekil alır. Gövde otsu yapıda olduğundan dik büyüyemez.


53. Soru

Patlıcanların yaprak ve çiçekleri nasıl olur?

Cevap

Yaprakları küçük, dar ince ve uzun veya büyük ve geniştir. Yaprak kenarları düz olduğu gibi, parçalı, hafif yırtmaçlı da olabilir. Kenarları genelde düzdür. Dişlilik pek görülmez. Yaprak ve gövde yeşil renktedir. Bazı çeşitlerde renk mora kadar dönüşür veya yer yer morluklar görülür. Patlıcan çiçekleri biyolojik bakımından hermafrodittir. Çiçekler yaprak koltuklarından meydana gelir. Bazı çeşitlerde 2-3 boğumda bir, bazılarında her boğumda 1 adettir. Bazı hallerde bir boğumdan 2-4 çiçek tomurcuğuna nadir de olsa rastlanır. Çiçekleri mor renkli ve genellikle 5’li çiçeklidir. Çiçekte 5 adet çanak yaprak, 5 adet taç yaprak, 5 adet erkek organ ve 1 adet dişi organ vardır. Çanak yapraklar yeşil renkli ve dikenlidir. Çanak yapraklar ileri devrede de dökülmez ve büyümesine devam eder, üstü tüylü ve dikenlidir. Kendine döllenme %60-80 oranındadır.


54. Soru

Patlıcanların hasatı ne zaman yapılmalıdır?

Cevap

Hasat, meyveler gerçek meyve iriliğinin 1/3’ünü aldığında yapılır. Patlıcanlar saplarından kesilerek hasat edilir. Hasat gecikirse meyveler kartlaşır, renkleri açılır, çekirdekleri sertleşir ve çoğu kez etleri acılaşır.


55. Soru

Patlıcanların gübreleme işlemleri nasıl gerçekleştirilmelidir?

Cevap

Patlıcan ahır ve ticaret gübrelerini sever. Sonbaharda patlıcan bahçe veya tarlasına dekar başına 5-6 ton yanmış ahır gübresi verilmelidir. Ahır gübresine ek olarak ticaret gübresi verilmelidir. Özellikle azot düzeyi biraz yüksek tutulmalıdır. Toprak özelliğine bağlı olarak dekara 8- 12 kg N , 8-10 kg P2 O5, ve 8-10 kg K2 O verilmelidir.


56. Soru

Fide ile Domates Yetiştiriciliğinde nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Fide ile yetiştiricilikte domates fidesinin ya yetiştirici tarafından ya da fide yetiştiren firmalar tarafından yetiştirilmesi gerekir. Domates iklimi uygun olan yerlerde ilkbahar ve sonbahar olmak üzere yılda 2 kez yetiştirildiği halde bazı yerlerde de don tehlikesi kalktıktan sonra dikim yapılarak yılda 1 kez yetiştirilmektedir. Fideler yaklaşık olarak 15-20 cm kadar boylandıklarında dikime hazırdır. Fazla sayıda kök ve yapraklara sahip olan fidenin yaprakları koyu yeşil, gövde mor renkli ve gövdenin alt kısımlarında da küçük şişkinlikler vardır. İlkbahar don tehlikesi kalktığı, toprak ve hava sıcaklığı 12-15°C’yi bulduğu zaman fide dikimi yapılır.


57. Soru

Fasulyelerin gövdeleri nasıldır?

Cevap

Fasulye gövdesi sırık ve yer olmak üzere 2 form gösterir. Her iki tipte de gövde boğum ve boğum aralarından ibarettir. Sarılıcı tiplerde boğum sayısı daha fazladır. Ayrıca gövde üzerinde sülükler vardır. Yer fasulyelerinde ise gövde 4-8 arasında değişen ve oldukça kısa yapıda olan internodium taşır. Gövdenin uç kısmı bir çiçek salkımı ile son bulur. Gövde rengi ile çiçek rengi arasında bir ilişki vardır. Renkli gövdelilerde çiçekte renklidir.


58. Soru

Tendrometre nedir?

Cevap

Tendrometre danelerin belli bir basınca karşı dayanma gücünü gösteren ve ibresi uzmanların istediği rakamı gösterdiği anda bezelyelerin hasadına karar verdirmeyi sağlayan bir alettir.


59. Soru

Patlıcanın tohumları nasıldır?

Cevap

Tohumlar patlıcan meyvesinin içine gömülmüş olarak bulunur. Patlıcan tohumları disk şeklinde ortası kalın, kenarlara doğru incelir. Bir patlıcan meyvesinde ortalama 500-5000 adet tohum bulunur.1 gr’da 150-350 tohum vardır. 1000 tane ağırlığı 3.5-5.6 gr’dır. Tohumlar çimlenme gücünü 4-6 yıl devam ettirir.


60. Soru

Patlıcanın gövde ve dalları nasıldır?

Cevap

4-5 yapraklı fide devresinden gövdede odunlaşma başlar. Gelişmiş bitkide gövde oldukça kuvvetlidir. Bitkinin boyu ortalama 0.6-1.0 m’dir. Gövde yuvarlaktır. Belirgin olmayan boğum ve boğum aralarından oluşur, üzerleri tüysüz, az tüylü ve çok tüylüdür. Bazen üzerinde dikenler bulunur. Gövde 4-5 boğumdan sonra dallanmaya başlar. Bir bitki üzerinde4-8 yan dal bulunur. Bu yan dallardan ikinci derecede yan dallar meydana gelir. Böylece bazı çeşitler yayvan, çok yayvan taçlı, bazıları toplu ve uzun taçlıdır.


61. Soru

Phaseolus vulgaris’in kaç formu vardır?

Cevap

Phaseolus vulgaris’in 2 formu vardır. Bunlarda; P. vulgaris var. comminus (sıcrık fasulyeleri) ve P. vulgaris var. nanus (yer fasulyeleri)’dir. Sırık fasulyelerde büyüme sınırsız, yer fasulyelerinde ise büyüme sınırlıdır.


62. Soru

Bezelye yetiştirilirken nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

İlkbahar üretimlerinde topraktaki azot bakterileri ve mikroorganizma faaliyetlerinin kolaylaştırmak amacıyla sonbaharda toprak 20-25 cm derinliğinde sürülür. Tohum ekimi bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak Kasım ayından Mayıs ayına kadar yapılabilir. Bodur bezelyeler de 40-60 cm, sırık bezelyeler de 80-120 cm sıra arası mesafe bırakılır. Mibzerle ekimlerde ekim ayakları bu mesafelere göre ayarlanır. Sıra üzerine ekimde 5 cm ara ile 1’er adet tohum atılır. Elle ekimlerde ise markörle sıra araları belirlenir. Dekara atılacak tohum miktarı ortalama 10-12 kg’dır, m2’de ortalama 30-40 adet çimlenebilecek tohum bulunmalıdır. Tohum ekiminde fasulyede olduğu gibi toprağın tavında olması ve tohumların 4-5 cm’den daha derine ekilmemesine dikkat edilmelidir.


63. Soru

Fasulyelerin botanik özellikleri nasıldır?

Cevap

Fasulye tohumlarının çimlenmesi ile önce 10 cm uzunluğuna varan bir kazık kök meydana gelir. Kotiledon yapraklar toprak yüzüne çıkarken kazık kök üzerinde 3- 4 yan kök oluşur. Önce kotiledon yapraklar toprak yüzüne çıkar. 4-7 gün sonra ilk gerçek yapraklar görülür. Bodur tiplerinde 4-7 yaprak, orta bodur tiplerinde 8-10 yapraktan sonra tepe sürgününün uzaması durur. Yaprak koltuklarında yan sürgünler meydana gelirken, diğer taraftan çiçek salkımları oluşur, çiçeklerin açtığı ve meyvelerin meydana geldiği görülür.


64. Soru

Domatesin anavatanı ilk neresidir?

Cevap

Domatesin anavatanı Orta ve Güney Amerika’dır.


65. Soru

Avrupa'da domatesi ilk yetiştiren ve tüketen ülke hangisidir?

Cevap

Avrupa'da domatesi ilk yetiştiren ve tüketen ülke İtalyanlardır.


66. Soru

Domatesler boylanma durumlarına göre kaç gruba ayrılır?

Cevap

Pratikte domatesler boylanma durumlarına göre; yer (bodur) ve sırık (uzun boylu) domatesler şeklinde 2 grupta incelenmektedir.


67. Soru

Domates tohumları uygun koşullarda muhafaza edildiğinde yaklaşık kaç yıl özelliklerini korurlar?

Cevap

Tohumlar çimlenme güçlerini uygun koşullarda muhafaza edildiklerinde 5-6 yıl muhafaza ederler.


68. Soru

Domateslerde normal bir gelişmenin meydana gelmesi için uygun sıcaklık aralığı nedir?

Cevap

Domates ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Soğuklardan çok korkar. Bol ürün vermesi için nisbeten uzun bir yetiştirme devresi ister. 14°C’nin altındaki sıcaklıklarda meyve bağlamaz. Sıcaklığın 10°C’nin altına indiği ve 35°C’nin üzerine çıktığı zaman döllenmenin olamamasından dolayı meyve tutumu olmamaktadır. Domateslerde normal bir gelişmenin meydana gelmesi için en uygun sıcaklık 15-20°C olmalıdır.


69. Soru

Domates yetiştiriciliğinde güneş ışığından en az ne kadar faydalanılmalıdır?

Cevap

Domates en az 6 saat doğrudan güneş ışığı alan yerlerde yetiştirilmelidir.


70. Soru

Tarlaya doğrudan domates tohumu ekiminin yapılabilmesi için toprak sıcaklığının en az kaç olması gerekir?

Cevap

Tarlaya doğrudan tohum ekimini sınırlayan en önemli etmen toprak sıcaklığıdır.  Tohum ekiminin başlayabilmesi için toprak sıcaklığı en az 14°C olmalıdır.


71. Soru

Sanayi tipi domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve sıra üzeri mesafeleri ne kadar olmalıdır?

Cevap

Sanayi domates yetiştiriciliğinde sıra arası genişlik 150 cm, sıra üzeri ise 25-40 cm arası arasında olmalıdır.


72. Soru

Sırık domateslerde kaliteli ürün almak için yapılan koltuk alma budama şekli nasıldır?

Cevap

Koltuk alma: Domateslerde bitki gövdesi ile ana yaprakların birleştiği yerde koltuk denilen kısımlarda meydana gelen sürgünlerin alınmasına koltuk alma denir. Koltuk alma 15 günde bir tekrarlanır.


73. Soru

Biberin anavatanı neresidir?

Cevap

Biberin anavatanı tropik Amerika’dır.


74. Soru

Biberlerde çiçek yapısı hangi organlarda oluşur?

Cevap

Biber çiçekleri çoğunlukla beyaz renkli, az oranda da menekşe renklidir. Çiçekleri erdişidir. 5 taç, 5 çanak, 5 erkek organ ve 1 dişi organdan ibarettir.


75. Soru

Biber tohumları uygun koşullarda canlılıklarını kaç yıl muhafaza eder?

Cevap

Biber tohumları uygun koşullarda canlılıklarını 4-5 yıl muhafaza eder.


76. Soru

Biber tohumlarında temizlik ve çimlenme gücü hangi düzeylerde olmalıdır?

Cevap

Temizlik % 100 ,çimlenme gücü en az % 65 olmalıdır.


77. Soru

Biberin yetiştirilmesinde en uygun sıcaklık derecesi ne olmalıdır?

Cevap

Biber ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Soğuklardan çok korkar. Biberin en uygun sıcaklık isteği 20-30 C° dir


78. Soru

Biber ekiminde nasıl bir toprak seçilmelidir?

Cevap

Biberler tınlı- kumlu, tınlı- hafif kili, organik maddece zengin topraklar üzerinde en iyi gelişmeyi ve verimi verir. Toprak pH ‘sının 6,0-6,5 olmasını ister.


79. Soru

Ülkemizden en çok yetiştirilen ve tüketilen hangi yerli patlıcan çeşitleri vardır?

Cevap

Ülkemizde en çok yetiştirilen ve tüketilen yerli patlıcan çeşitleri; Kemer patlıcanı, Halkapınar patlıcanı, Bostan patlıcanı, Kirmastı patlıcanı, Yalova-49 patlıcanı ve Gönen patlıcanıdır.


80. Soru

iklim özelliğine göre ülkemizde patlıcan yetiştiriciliği hangi bölgelerimizde daha çok yapılmaktadır?

Cevap

Patlıcan sıcak iklim meyvesidir. Soğuklardan çok korkar. Yetiştirme devresinde sıcaklık eksi 1-2 C°’ye düştüğü zaman bitki yaşamını yitirir. Ülkemizde Marmara-Ege ve Akdeniz bölgesinde, özellikle kıyı kesimlerinde yetiştirilmektedir.


81. Soru

Fasulyenin anavatanı neresidir?

Cevap

Fasulyenin anavatanı Amerikadır.


82. Soru

Fasulye yetiştiriciliğinde tohumların normal bir çimlenme gösterebilmesi için toprak sıcaklığı ne olmalıdır?

Cevap

Fasulye yetiştiriciliğinde tohumların normal bir çimlenme gösterebilmesi için toprak sıcaklığı 18-25 °C olmalıdır.


83. Soru

Bezelye tohumlarının çimlenmesi için gereken toprak ve hava sıcaklığı ne olmalıdır?

Cevap

Toprak sıcaklığı 9°C’ye ve hava sıcaklığı 10-14°C’ye ulaştığında tohumlar 2-3 hafta içinde çimlenerek toprak yüzüne çıkar. Laboratuar koşullarında minumum çimlenme sıcaklığı 3-6°C, optimum 25-30°
ve maksimum 35°C’dir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v