Bahçe Tarımı 2 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ülkemizde yetişen şeftali çeşitleri nelerdir ve olgunlaşma mevsimlerine göre nasıl sınıflandırılırlar?

Çok erkenci: François, Early Crest, Springtime, Rich May • Erkenci: Dixired, Spring Lady, Royal Gem • Orta Mevsim: Royal Glory, Redhaven, Red Top, Glohaven, Richhaven • Geççi: Elegant Lady, Cresthaven, J.H Hale • Çok geççi: Monroe, Fawler, Rio Oso Gem

Kayısı ağacı nasıl çoğaltılır?

Kayısı aşı dışında vegetatif yöntemlerle başarılı bir şekilde çoğaltılamaz. Tohumla üretilmesi çöğür anaçlarının elde edilmesinde kullanılır. Anaç olarak en fazla kayısı ve zerdali çöğürleri kullanılır.

Şeftali botanik bakımdan nasıl bir meyvedir?

Şeftali botanik bakımdan drupa tipi bir meyvedir. Dıştan içe doğru ekzokarp (kabuk), yenen kısım mezokarp (meyve eti) ve sert kısım da endokarp olarak adlandırılır. Bu yapı nedeniyle bu tip meyvelere sert çekirdekli meyveler denir.

Zeytin ne zaman çiçeklenir?

Nisan ayında başlar ve 2-3 hafta sürer. Çiçekler erselik yapıdadır Tozlanma böcek ve arılardan ziyade rüzgarla olur. Erkek organın dişi organa yakın olması ve çok sayıda çiçeğin olması tozların dişicik tepesine ulaşmasını kolaylaştırır.

Şeftali’nin toprak istekleri nasıldır?

Şeftali kazık köklü bir meyve türüdür. Bu nedenle derin ve hafif tınlı topraklarda daha iyi gelişir, ağır ve nemli topraklarda iyi gelişmez. pH değeri yüksek ve kireçli topraklarda kloroz görülür.

Zeytin ne tür topraklarda yetişir?

Zeytin her türlü toprakta yetişebilen nadir türlerdendir.

Şeftalinin öne çıkan hastalıkları ve zararlıları nelerdir?

En önemli hastalıkları kök kanseri, külleme, yaprak delen (çil hastalığı) ve yaprak kıvırcıklığı, en önemli zararlıları ise yaprak bitleri, kabuklu bitler ve Akdeniz meyve sineğidir.

Kiraz ve vişnenin çoğaltılması nasıl yapılır?

Çelik ve daldırma gibi yöntemlerle iyi bir şekilde köklendirilemediklerinden aşı ile çoğaltılırlar. Tohumlar ise çöğür anacı elde etmek için kullanılırlar.

Dünyada en fazla erik üretimi yapan ülkeler hangileridir ve yıllık olarak kadar erik üretmektedirler ?

• Çin (5.300.000 ton) • ABD (561.000 ton) • Romanya (533.000 ton) • Şili (300.000 ton) • Türkiye (245.000 ton)

Zeytin çiçekleri nerede açar ve yapıları nasıldır?

Zeytin çiçekleri yıllık sürgünlerin yaprak koltuklarından çıkmış somak adı verilen salkım şeklindeki yapıların üzerinde bulunur. Somaklardaki çiçek sayısı çok olup (50-60 adet) çeşide ve dalın gelişmesine göre değişir. Çiçekler küçük olup 4 çanak, 4 taç yaprak, 2 erkek organ ve bir dişi organ bulunur.

Erik bitkisinin iklim istekleri nasıldır?

Avrupa erikleri kış soğuklarına dayanıklıdır. Kış dinlenme ihtiyaçları türlere ve çeşitlere göre değişir. Avrupa eriklerinin soğuklanma ihtiyacı yüksek, Japon ve can eriklerinin ise daha düşüktür. Japon ve can erikleri erken çiçek açarlar ve bu nedenle ilkbahar geç donlarından fazla zarar görürler, fakat kışın uyku döneminde soğuklardan çok fazla etkilenmezler. Erikler için en zararlı iklim olayları çiçeklenme dönemindeki yağış, don, sis ve aşırı rüzgardır.

Zeytin meyvesinin yapısı nasıldır?

Zeytin meyvesi şeftali ve erik gibi gerçek meyvedir. Meyve kabuğu , meyve eti, endokarp ve içindeki tohumdan oluşur.

Kayısı çiçeklerinin yapısı nasıldır?

Kayısı çiçekleri erselik yapıda olup 5 çanak yaprak, 5 taç yaprak, 15-20 erkek organ ve bir dişi organa sahiptir. Açık pembe renkte olan taç yaprakları badem ve eriklerden hemen sonra açtığı için ilkbahar geç donlarından çoğu zaman zarar görür.

Türkiye’de en fazla şeftali üretimi yapan iller hangileridir?

• Bursa (140.000 ton) • Mersin (69.000 ton) • İzmir (53.0000 ton) • Çanakkale (42.000 ton) • Aydın (22.000 ton)

Zeytin tomurcuğu hangi dallarda oluşur?

Tomurcuklar kısa ve sarkık gelişen dallarda oluşur.

Lentisel nedir?

Ağacın dal ve gövdelerinde kabuğun üst kısmındaki hücrelerin düzensiz gelişmesi sonucu oluşan 1-2 mm eninde, 3-4 mm uzunluğundaki çatlaklara lentisel denir.

Kiraz ve vişne ağaçlarının kök yapıları nasıldır?

Kiraz ve vişne ağaçları saçak köklüdür. Yüzeysel gelişen saçak kökler nedeniyle ağır topraklara dayanımları iyidir. Daha yüzeysel gelişen vişne kökleri sürümler esnasında oluşan yaralanmalara yüzünden çok sayıda kök sürgünü oluşturur.

Şeftalinin birçok meyve türüne göre daha geniş bir alanda yetiştirilmesinin sebepleri nelerdir?

• Meyvelerin gösterişli olması ve zevkle yenmesi • Ağacın erken verime yatması • Farklı dönemlerde olgunlaşan çeşitleri sayesinde yaz boyunca 4-5 ay gibi bir süre pazarda bulunabilir olması.

Şeftali meyvesi ve çiçeği için alt ve üst sınırdaki sıcaklık koşulları nelerdir?

Uyanmaya başlayan tomurcuklar -6.6°C, açmış çiçekler -3.6°C ile -1.1 °C, yeni oluşmuş meyveler ise -2.7°C ile -1.1°C’de zarar görebilir.

Zeytinin anavatanı neresidir?

Güneydoğu Anadolu ve Suriye.

Dünyada en fazla kayısı üretimi yapan ülkeler hangileridir?

• Türkiye (660.000 ton) • İran (487.000 ton) • Pakistan (325.000 ton) • İtalya (233.000 ton)

Şeftali bahçelerinde nasıl bir dikim sistemi uygulanır?

Kapama bahçeler şeklinde tesis edilen şeftali bahçeleri genellikle 6x6 veya 6x5 aralık ve mesafelerde kare ve dikdörtgen dikim sistemiyle yetiştirilir. İlk bir-iki yıl fidanların gövdelerine yaklaşmamak şartıyla sebze, kavun, karpuz ara tarımı yapılabilir

Kayısı çiçeklerinin döllenmesinde ne gibi sorunlar yaşanabilir?

Çiçekler arı ve böceklerle tozlanır. Çiçeklenme erken olduğu için bu dönemde yağış, sis ve soğuk havalar nedeniyle arıların etkinliği az olduğundan tozlanma ve döllenmede sorunlar yaşanabilir.

Japon erikleri nasıl bir yapıya sahiptir?

İri, 4-8 cm çapında, küremsi ve karın çizgisi belirgindir. Meyve kabuğu rengi mor, kırmızı, sarı zemin rengi üzerine parçalı kırmızı, bazılarında pusludur. Meyve eti genellikle sarı veya kırmızı, sert, sulu ve aromalıdır. Bazı çeşitlerinde meyve eti çekirdeğe yapışık, bazılarında da yarma ya da yarı yarmadır.

Türkiye’de yağlık zeytin üreticiliğinin en fazla yapıldığı iller hangileridir?

• Balıkesir (127.000 ton) • Aydın (125.000 ton) • İzmir (122.000 ton) • Hatay (106.000 ton)

Dünyada en fazla şeftali üretimi yapan ülkeler hangileridir?

• Çin (8.000.000 ton) • İtalya (1.726.000 ton) • İspanya (1.225.000 ton) • ABD (1.197.000 ton)

Zeytininin yağ oranı ne kadardır?

Yağ oranı çeşit, bakım ve yıllara göre farklılık gösterir. Genelde %15-25 arasındadır. Sulanmayan zeytinin yağ oranı artsa da verim azalır ve periyodisite artar.

Kiraz Türkiye’de en çok nerelerde yetiştirilir?

• İzmir (51.000 ton) • Manisa (40.000 ton) • Afyon (35.000 ton) • Bursa (29.000 ton) • Konya (28.000 ton) • Amasya (27.000 ton)

Vişne Türkiye’de en çok nerelerde yetiştirilir?

• Afyon (43.000 ton) • Ankara (29.000 ton) • Kütahya (25.000 ton) • Konya (23.000 ton) • Isparta (11.000 ton) • Tokat (8.000 ton)

Erik ne kadar süreyle pazarlarda bulunabilmektedir?

Birçok farklı erik türünün bulunması ve farklı olgunlaşma zamanlarına sahip olmaları nedeniyle erik 8-9 ay gibi uzun bir süre pazarda olabilmektedir.

Kendine uyuşmazlık ne demektir?

Kendi çiçek tozuyla tozlandığında tohum oluşturamayıp meyve bağlayamama durumuna kendine uyuşmazlık denir.

Şeftali yetiştiriciliğinde nasıl bir budama politikası izlenmelidir?

Şeftali meyve türleri içinde budamaya en fazla olumlu tepki veren türdür. Ağaçlar ömrünün uzaması ve meyve kalitesinin iyileşmesi ve veriminin artması için her yıl düzenli budanmalıdır. Budanmayan ağaçlar kısa sürede verimden düşer ve kurur. En uygun budama şekli ise goble’dir.

Mayıs buketi ne demektir?

Sert çekirdekli meyve türlerinde iki ve daha yaşlı dallarda oluşan, 1-4 cm uzunluğunda, üzerinde birbirine çok yakın çiçek tomurcuklarının bulunduğu çok kısa meyve dalıdır.

Erik çeşitleri nasıl çoğaltılır?

Çeşit özelliklerini kaybetmeden erik çeşitlerini çoğaltmak vegetatif yöntemlerle mümkün olmaktadır. Tohumla üretim çöğür anacı elde etmek için kullanılır Bazı can eriği türleri ise çelik ve daldırma yöntemleri ile çoğaltılır.

Zeytin hangi iklimlerde yetişitr?

Akdeniz iklimi meyvesi olan zeytin kurak ve sıcak iklim koşullarına da dayanıklıdır.

Zeytin ne şekilde çoğaltılır?

Tohumla üretim ancak çöğür anacı elde etmek için kullanılır. Domat gibi bazı çeşitler köklenmediğinden aşı ile çoğaltılır. Aşı da ise genellikle kabuk ve dilcikli aşı yöntemleri kullanılır.

Zeytin ağacının en önemli hastalıkları ve zararlıları nelerdir?

Zeytin kanseri ve halkalı leke öne çıkan hastalıklar, filiz kıran, zeytin güvesi ve zeytin sineği de önemli zararlılardandır.

Dünyada en fazla kiraz üretimi yapan ülkeler hangileridir ve yıllık olarak kadar kiraz üretmektedirler ?

Türkiye (417.000 ton) • ABD (390.000 ton) • İran (198.000 ton) • İtalya (125.000 ton)

Kayısının öne çıkan hastalık ve zararlıları nelerdir?

Sharka (Plum Pox) virüsü, Armillaria kök çürüklüğü, monilya ve yaprak delen öne çıkan hastalıklar, öne çıkan zararlı ise Akdeniz meyve sineğidir.

Erik ne tür topraklarda yetişir?

Erikler saçak köklü olduklarından ağır topraklarda da yetişebilirler Özellikle Avrupa erikleri ve can erikler ağır topraklara daha dayanıklıdır. Kireçli ve pH değeri yüksek topraklarda şeftali kadar olmasa da kloroz gösterirler.

Kiraz ve vişne ağaçlarının toprak istekleri nasıldır?

Bunlar köklü meyve türleri olduklarından ağır topraklara dayanıklıdırlar. En iyi gelişmeyi orta bünyeli topraklarda gösterirler ve toprak derinliği 1 metreden fazla olmalıdır. Taban suyu yüksek yerlerde drenaj kanalı açılarak su drene edilmelidir.

Dünyada en fazla zeytin üretimi yapan ülkeler hangileridir ve yıllık olarak kadar zeytin üretmektedirler?

• İspanya (6.200.000 ton) • İtalya (3.600.000 ton) • Yunanistan (2.300.000 ton) • Türkiye (1.290.000 ton)

Kayısı Türkiye’de nerelerde yetiştirilmektedir?

Kayısı ülkemizin karasal iklime sahip bölgelerinde ve Ege ile Akdeniz’in kıyı bölgelerinde yetiştirilmektedir. Malatya, Elazığ, Mut, Ankara, Kahramanmaraş ve Erzincan yoğun olarak kayısı yetiştiriciliği yapılan bölgelerdir.

Türkiye’de erik üreticiliğinin en fazla yapıldığı iller hangileridir?

• Hatay (22.000 ton) • Mersin (18.000 ton) • Bursa (16.000 ton) • Manisa (13.000 ton) • Antalya (12.000 ton) • Aydın (10.000 ton)

Dünyada en fazla vişne üretimi yapan ülkeler hangileridir ve ne yıllık olarak kadar vişne üretmektedirler?

Türkiye (192.000 ton) • Polonya (189.000 ton) • Rusya (170.000 ton) • ABD (160.000 ton)

Türkiye’de sofralık zeytin üreticiliğinin en fazla yapıldığı iller hangileridir?

• Manisa (164.000 ton) • Bursa (76.000 ton) • Aydın (44.000 ton)

Kükürtlemenin yapılmadığı durumlarda kayısı nasıl kurutulur ve depolanır?

Bu tür kurutmada kayısıların su oranı %13-15’e düşürülür. Kahverengi renk alan bu kayısılar 3-4 ay kadar depolanabilir.

Kiraz ve vişnenin döllenme biyolojisi nasıldır?

Kirazları büyük çoğunluğu kendine uyuşmazdır. Birbiri ile uyuşmazlık da bazı çeşitler arasında görülmektedir. Toplamda 13 uyuşmazlık grubu belirlenmiştir.

Kirazları büyük çoğunluğu kendine uyuşmazdır. Birbiri ile uyuşmazlık da bazı çeşitler arasında görülmektedir. Toplamda 13 uyuşmazlık grubu belirlenmiştir.

Kiraz ve vişne ılıman iklim meyvesidir. İç Ege, Marmara ve Karadeniz gibi sert iklim bölgelerinde daha sağlıklı gelişir. Sıcak ılıman bölgelerde kış dinlenmesini karşılayamaması ve yazın olan aşırı sıcaklar nedeniyle ağaçların gelişimi olumsuz etkilenir ve ömürleri kısa olur.

Kayısı hangi iklim özelliklerinde yetişir?

Kayısı en iyi yazları güneşli, sıcak ve kurak, kışları uzun ve soğuk kara ikliminin hüküm sürdüğü, mevsimlerin birbirinden kesin ayrıldığı yüksek bölgelerde yetişmektedir.

Kayısı ağacının toprak istekleri nasıldır?

Kayısı kazık köklü bir meyve türü olduğundan derin, geçirgen, besin maddelerince zengin ve tınlı toprakları tercih eder. Fakir ve kuru topraklarda gelişme zayıflar. Ağır topraklara diğer meyvelere kıyasla daha toleranslıdır. Kireçli ve pH değeri yüksek topraklara da dayanıklıdır.

Kayısıda görülen dişi organ ve çiçek tozu anormallikleri nelerdir ve nasıl giderilebilir?

Kayısı çiçeklerinde çeşide, beslenmeye veya kış dinlenmesini tamamlayamamasına bağlı olarak, özellikle sürgün ucundaki çiçek tomurcuklarında dişi organ iyi gelişemez, dişicik borusu kısa ve yumurtalık küçük kalır. Bu tip dişi organlı çiçekler döllenemeyerek çiçeklenmeden hemen sonra dökülür (aborsiyon). Bu çiçeklerde çiçek tozu oluşumu da sağlıklı değildir. Özellikle beslenme yetersizliği nedeniyle görülen dişi organ ve çiçek tozu anormallikleri sulama ve gübreleme ile bir ölçüde giderilebilir .

Şeftalinin birçok geniş bir alanda yetiştirilme nedenlerini sıralayınız.

Meyvelerinin gösterişli olması ve zevkle yenilmesi, ağacının erken verime yatması, farklı dönemlerde olgunlaşan çeşitleri sayesinde yaz boyunca 4-5 ay gibi bir süre pazarda bulunabilir olmasa› gibi özellikleri nedeniyle birçok meyve türüne göre daha geniş bir alanda yetiştirilmektedir.

Dünya’da şeftali üretimini açıklayınız.

Dünya şeftali üretimi 18.500.000 tona ulaşmıştır. Asya kıtası 10.000.000 tonla dünya üretiminin yarıdan fazlasını sağlar. En fazla üretimi 8.000.000 tonla Çin yapmaktadır. Bu ülkeyi İtalya (1.726.000 ton), İspanya (1.225.000 ton) ve ABD(1.197.000 ton) izler. Türkiye 547.000 tonluk üretimi ile dünya ülkeleri arasında 6. sırada yer alır (FAO, 2009).

Türkiye’de şeftali üretimi hangi illerde yapılmaktadır?

Türkiye’de Marmara, Ege, Akdeniz sahil bölgeleri ve Karadeniz bölgesinin bazı bölgeleri şeftali yetiştiriciliği için en uygun ekolojilere sahiptir. Bursa (140.000 ton), Mersin (69.000 ton), İzmir (53.000 ton), Çanakkale (42.000 ton) ve Aydın (22.000 ton) en fazla şeftali üreten illerdir (TUIK, 2009). Bu iller dışında Samsun, Amasya, Tokat, Adana, Hatay, Antalya ve Balıkesir gibi illerde de şeftali yetiştiriciliği yoğundur.

Şeftalinin morfolojik yapısını açıklayınız.

Çiçek tomurcuklar› açtığında bir tek çiçek çıkar. Çiçekleri erselik yapıdadır ve bir çiçekte 5 çanak yaprak, 5 taç yaprak, 15-20 adet erkek organ ve bir dişi organ bulunur. Taç yapraklar› beyaz, pembe, alacalı ve kavuniçi renginde olabilir. Meyve eti sar› renkli olan çeşitlerde taç yaprağı kavuniçi rengindedir. Meyveler olgunlaştığında çeşide bağlı olarak yeşil olan kabuk zemin rengi sarı, yeşilimsi veya beyaz renkte olur. Üst renk ise parçalı veya sıvama kırmızı, pembe veya açık yeşil olabilir. Meyve eti çoğunlukla sarı renkte olup, beyaz (Mayıs Çiçeği, Carmen, Springtime), yeşil (Yeşil Türbe) ve kırmızı (Sangiano) olan çeşitleri de bulunmaktadır.

Ülkemizde yetiştirilen en önemli şeftali türleri nelerdir?

Ülkemizde yetiştirilenn önemli çeşitleri François, Early Crest, Springtime, Rich May çeşitleri çok erkenci; Dixired, Spring Lady, Royal Gem erkenci; Royal Glory, Redhaven, Red Top, Glohaven, Richhaven orta mevsim; Elegant Lady, Cresthaven, J.H. Hale geççi ve Monroe, Fawler, Rio Oso Gem çok geççi çeşitleridir.

Şeftalinin döllenme koşullarını yazınız.

Daha iyi verim almak için bahçede aynı zamanda çiçek açan birkaç çeşide 3-4 sırada bir sıra yer vermekte yarar vardır. Döllenmenin sağlıklı ve yeterli olması için çiçeklenme zamanında havanın açık olması, sis, yağış ve aşırı rüzgârın olmaması ve bahçede ar› bulundurulması gerekmektedir. Çeşide göre değişmekle beraber normal bir ürün için açan çiçeklerin %15’inin meyveye dönüşmesi yeterlidir.

Şeftalinin iklimsel gereklerini açıklayınız.

Şeftali değişik iklim koşullarına en iyi adapte olan meyve türlerinden biridir. Kışın gövdesi -35°C’ye kadar dayanabilirse de ekonomik yetiştiricilik kış aylarında sıcaklığını -20°C’ye düşmediği yerlerde yapılır. Düşük sıcaklıklarda özellikle ışıklanması iyi olmayan yıllık sürgünler zarar görür. Şeftali ağaçları sonbahar erken donlarından da zarar görebilir.

Şeftali çeşitlerinin kış dinlenme ihtiyacı (soğuklama) genellikle 100-1000 saat arasında değişir. Florda Red (100 saat), Flordasun (300 saat), Early Amber (350 saat), J.H. Hale, Redhaven ve Dixired (950 saat), Richhaven (1000 saat). Soğuklama isteği karşılanmayan çeşitlerin çiçeklenmeleri düzensiz olur ve kuvvetli sürgünlerde uyanma gecikir.

Şeftali erken çiçek açtığından soğuk ılıman bölgelerde ilkbahar geç donlarından zarar görebilir. Uyanmaya başlayan tomurcuklar -6.6°C kadar dayandığı halde, açmış çiçekler -3.6°C ile -1.1°C’de, yeni oluşmuş meyveler ise -2.7°C ile -1.1°C’de zarar görebilir. Yazı serin geçen yerlerde meyve yeterli ölçüde olgunlaşmaz. Ancak yaz aylarındaki 35°C’den yüksek sıcaklıklar bir çiçekte birden fazla dişi organ ve ikiz meyve oluşumuna neden olur.

Şeftalinin yetişmesinde toprağın gereklerini açıklayınız.

Şeftali kazık köklü bir meyve türüdür. Bu nedenle derin ve hafif tınlı topraklarda daha iyi gelişir. Ağır ve nemli topraklarda iyi gelişmez. pH’sı yüksek ve kireçli topraklarda kloroz görülür. Bu gibi topraklarda şeftali x badem melezi olan ve kireçli topraklara dayanıklı olan GF677 ve Garnem anaçları kullanılmalıdır.

Şeftali ağacının budama yöntemleri nelerdir?

Şeftali ağaçlar› için en uygun şekil goble’dir. Son yıllarda Y (Tatura) şekli de yaygınlaşmaya başlamıştır. Bunun dışında sık dikimde tek gövdeli şekiller de uygulanmaktadır. Bu şekillerin hepsinde de bölgenin iklim koşulları dalların sıklığını etkiler. Şeftali meyve türleri içinde en fazla ışığa ihtiyaç duyan türdür. Nemli ve ışıklandırma az olan bölgelerde daha seyrek dallanma, kurak ve ışık bol yerlerde de daha sık dallanma sağlanmalıdır. Şefali ağaçlarında ağacın iç ve alt kısımlarında oluşan dallarının iyi ışık almasını ve çiçek tomurcuğu oluşumunu sağlamak için ana dalların uçlarında fazla dal bırakılmamalıdır. Bunun için gelişmeye bağlı olarak Mayıs ve Haziran aylarında yaz budaması, kış aylarında da normal budama yapılması gerekir.

Şeftali meyvesinin hastalıkları ve zararlıları ile mücadele nasıl olmalıdır?

Şeftalinin en önemli hastalıkları kök kanseri, külleme, yaprak delen (çil hastalığı) ve yaprak kıvırcıklığı hastalıklarıdır. En önemi zararlıları ise yaprak bitleri, kabuklu bitler ve Akdeniz meyve sineğidir. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

Dünya’da kayısı üretimini açıklayınız.

Dünya kayısı üretimi 3.800.000 tondur. Ülkeler itibariyle Türkiye 660.000 tonla ilk sırada yer almaktadır. Bunu 487.000 tonla İran, 325.000 tonla Pakistan ve 233.000 tonla İtalya izlemektedir (FAO, 2009). Türkiye 181.000 ton olan dünyada kuru kayısı üretiminde, 117.000 tonla ilk sırada (%70) yer almaktadır. Kuru kayısı üretimi Tacikistan’da 30.000 ton, İran ve ABD’de 25.000’er tondur. Kuru kayısı ihracatında Türkiye 98.000 bin tonla ilk sırada yer almasına rağmen taze kayısı ihracatında Fransa, İspanya, Yunanistan ve İtalya ön plandadır.

Kayısı ülkemizde hangi bölgelerde yetiştirilmektedir?

Kayısı ülkemizin karasal iklime sahip bölgelerinde ve Ege ile Akdeniz’in kıyı bölgelerinde yetiştirilmektedir. Malatya, Elazığ, Mersin’in Mut ilçesi, Ankara, Kahramanmaraş ve Erzincan yöreleri kayısı yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı yerlerdir.

Özelikle Malatya ve çevresinde daha çok kurutmalık kayısı yetiştirilir. Son yıllarda İskenderun, Mersin’in Mut ilçesi, Ege ve Akdeniz kıyı bölgelerinde sofralık turfanda yetiştiriciliği yaygınlaşmaya başlamıştır.

Kayısı nasıl tüketilmektedir?

Kayısının önemli bir bölümü sofralık olarak tüketilmektedir. Olgunlaşan meyvelerin ağaç üzerinde veya hasattan sonra kısa sürede bozulması taze tüketim süresini sınırlandırır. Bu nedenle ülkemizde kayısının önemli bir kısmı kurutularak çerez şeklinde veya komposto yapılarak değerlendirilir. Taze kayısı ayrıca reçel, marmelat ve komposto yapımı yanında meyve suyuna da işlenir. Kayısının lifli olması B-karotence ve potasyumca zengin olması sağlık açısından değerini artırmaktadır. Bunun yanında tohumu tatlı olan çeşitlerde tohumlar çerez olarak, acı olanlarda ise kozmetik ve ilaç sanayinde, amygdalin ve hydrosiyonik asit elde edilmesinde kullanılır.

Kayısının morfolojik ve biyolojik özelliklerini açıklayınız.

Kayısı seyrek dallanan ve yayvan taç yapan bir türdür. Bölgeye, çeşide ve toprak yapısına bağlı olarak 5-10 metre yükseklikte taç oluşturur. Kazık köklü bir meyve türüdür. Bu nedenle derin ve hafif topraklarda iyi yetişir. Kayısının dalları açık kırmızı kahverengi olup, tek yıllık dalların boğumlarında 1-4 tomurcuk bulunmaktadır. Bunların hepsi veya biri dışında diğerleri çiçek tomurcuğudur. Bir boğumda birden fazla çiçek tomurcuğu olduğu halde sürgün tomurcuğu yalnız bir tane olabilmektedir. Kayısının çiçekleri erselik yapıdadır. 5 Çanak yaprak, 5 taç yaprak, 15-20 erkek organ ve bir dişi organ bulunur. Taç yapraklar açık pembe renktedir. Çiçekler badem ve can eriklerinden hemen sonra açar. Kayısı meyvesi dişi organın yumurtalığının gelişmesiyle oluşan drupa tipi basit bir meyvedir. Meyve şekli, iriliği, tadı, sertliği ve rengi çeşitlere göre değişir. Meyve olgunlaştığında rengi genelde sar› veya sar› zemin üzerinde, ışık gören tarafta daha çok olmak üzere, parçalı veya sıvama pembe ve kırmızı renktedir. Meyve eti sarı renktedir. Baz› çeşitlerde meyve eti çekirdekten kolay ayrılır. Bazılarında çekirdeğe yapışıktır. Kayısı çeşitlerinin tohumları genelde acıdır ancak tatlı olan çeşitler de vardır.

Ülkemizde yetiştirilen kayısı çeşitleri nelerdir?

Çeşitlerin olgunlaşma zamanları farklıdır. Son yıllarda ülkemizde yetiştirilmeye başlanan Aurora, Ninfa, Precoce de Thrinthe, Turfanda İzmir, Sakıt 2, Tokaloğlu ve Iğdır erkenci sofralık çeşitlerdir. Şekerpare, fiam, Karacabey, Alyanak, Roxana, Nancy, Apricose (fialak), San Castrase ve Canino gibi çeşitler orta ve geç mevsim sofralık çeşitlerdir. Ülkemizde özellikle Malatya ve çevresinde yetiştirilen Hacıhaliloğlu, Çöloğlu, Hasanbey, Soğancı ve Kabaaşı gibi çeşitlerin soğuklama isteği fazladır. Kurutmalık özellikleri iyi olan bu çeşitler taze sofralık olarak da değerlendirilir.

Kayısının iklim açısından beklentilerini açıklayınız.

Kayısı en iyi yazları güneşli, sıcak ve kurak, kışları uzun ve soğuk kara ikliminin hüküm sürdüğü, mevsimlerin birbirinden kesin ayrıldığı dağlık alanlarda yetiştirilmektedir. Özellikle kurutmalık kayısılarda, meyve kalitesinin iyi olması için yaz aylarının kurak ve sıcak geçmesi gerekir. Bu nedenle kayısı ülkemizde karasal iklimin hakim olduğu Malatya gibi bölgelerde daha yoğun yetiştirilmektedir. Akdeniz ve Ege bölgesi kıyı kesimleri, kış dinlenmesi az sofralık kayısılar için uygundur. Çiçeklenme zamanı görülen yağışlı ve sisli havalar da döllenmeyi olumsuz etkiler.

Kayısının yetiştirileceği yerin toprak yapısı nasıl olmalıdır?

Kayısı kazık köklü bir meyve türü olduğundan derin, geçirgen, besin maddelerince zengin ve tınlı topraklar› tercih eder. Fakir ve kuru topraklarda gelişme zayıflar ve çiçek tomurcuğu oluşumunda ve çiçek organlarının gelişiminde olumsuzluklar görülür. Kireçli ve pH’s› yüksek topraklara da dayanıklıdır.

Kayısıların kurutularak depolanması işlemi nasıl yapılmaktadır?

Kayısı kurutmasında hasat edilen meyveler öncelikle yıkanır. Daha sonra 1-1,5 m2 alanı olan kerevetlere tek sıra halinde yerleştirilir. Bu kerevetler 2.5 m en ve boyda, 2.2 m yükseklikte olan ve hava almayan kükürtleme odalarına üst üste dizilir. Oda içinde bir ton kayısı için yaklaşık 1-2 kg kükürt yakılır. Kükürtleme, kayısıların çabuk kurumasını, sarı rengini korumasını, meyvelerdeki yara yerlerindeki lekelerin iyileşmesini ve ambarlarda zararlılardan korunmasını sağlar. Kükürtleme süresi çeşide, kayısının bütün veya yarım olmasına, meyve olgunluğuna ve ortam sıcaklığına bağlı olarak 2-6 saat arasında değişir. Kükürtleme işlemine meyvenin yumuşaması, kabuğun şeffaflaşması ve üçte ikisinin pişmiş gibi görünmesiyle son verilir. Kükürtlenen kayısılar temiz sergi yerindeki kerevetlere, beton veya bez üzerine serilir ve kurutulur. Meyvenin su oran› %20’ye düşünce çekirdekleri çıkarılır ve2-3 gün güneşte kurutmaya bırakılır.

Kayısının hastalıklarla mücadelesi nasıl yapılabilir?

Kayısının en önemli hastalıkları Sharka (Plum Pox) virüsü, Armillaria kök çürüklüğü, Monilya ve yaprak delen (çil) hastalığıdır. En önemi zararlıları ise Akdeniz meyve sineğidir. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

Kiraz üretimi ülkemizde hangi illerde yapılmaktadır?

Türkiye’de kiraz üretimi en fazla İzmir (51.000 ton), Manisa (40.000 ton), Afyon (35.000 ton), Bursa (29.000 ton), Konya (28.000 ton) ve Amasya (27.000 ton) illerinde yapılmaktadır (TUIK, 2009). Isparta, Denizli, Antalya ve Kocaeli illeri de önemli üretim merkezleridir. Son 10-15 yıldır kiraz ihracatının artması ile çok soğuk bölgeler dışında pek çok yerde yeni kiraz bahçeleri tesis edilmektedir. İlk turfanda için İzmir ve Manisa illerinde, son turfanda için Anadolu’nun yüksek ve serin bölgelerinde yetiştiricilik artmaktadır.

Kiraz ve vişne hangi iklim koşullarında daha verimli üretilebilir?

Kiraz ve vişne ılıman iklim meyvesidir. Daha çok elmanın yetiştiği sert iklim bölgelerinde (İç Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgeleri gibi) ağaçları daha sağlıklı gelişir. Ancak Kıyı Ege’de İzmir ve Manisa illeri gibi sıcak ılıman bölgelerde de yoğun yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Kiraz ve vişne için zararlılarla mücadele nasıl olmalıdır?

Kiraz ve vişnede en önemli hastalıklar, çok sayıdaki virüs hastalıkları, kök kanseri, bakteriyel kanser ve monilya’dır. En önemli zararlıları ise kiraz sineği ve yaprak bükendir. Meyve olgunluk döneminde serçe, sığırcık ve alakarga gibi kuşlar da meyveleri yemek suretiyle ürün kaybına neden olmaktadır. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

Erik üretiminin ülke ekonomisine katkısını açıklayınız.

Ülkemizde en fazla üretim Hatay’da (22.000 ton) yapılmakta olup, bunu Mersin (18.000 ton), Bursa (16.000 ton), Manisa (13.000 ton), Antalya (12.000 ton) ve Aydın (10.000 ton) izlemektedir (TUIK, 2009).

Erik için zararlılarla mücadele nasıl olmalıdır?

Eriğin en önemli hastalıklar, kök kanseri, ve monilya’dır. En önemli zararlıları ise yaprak bitleri, kırmızı örümcekler, yaprak büken ve erik testereli arısıdır. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.

Zeytinin ülke ekonomisine katkısını açıklayınız.

Sofralık zeytin üretiminde 164.000 tonla Manisa, 76.000 tonla Bursa ve 44.000 tonla Aydın ilk sıralarda yer almaktadır. Yağlık zeytin üretiminde ise 127.000 tonla Balıkesir, 125.000 tonla Aydın, 122.000 tonla İzmir ve 106.000 tonla Hatay ilk sıraları alır.

Zeytin için zararlılarla mücadele nasıl olmalıdır?

Zeytinin önemli hastalıkları zeytin kanseri ve halkalı leke hastalığıdır. Önemli zararlıları ise filiz kıran, zeytin güvesi ve zeytin sineğidir. Hastalık ve zararlıları önlemek için öncelikle kültürel tedbirler alınmalı, gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye başvurulmalıdır.