Ekoloji ve Çevre Bilgisi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kentsel mekânlardaki yığılma ne gibi sorunlara yol açmaktadır?

Köylerden kentlere yoğun bir göz olmasına neden olmuştur. Kentsel mekânlardaki yığılmanın, hava, su, toprak kirlenmesine yol açmasının yanı sıra, tarihi kentsel dokunun yok edilmesi, ormanların tahribi, çölleşme, toprak erozyonu gibi sorunlar da, insanların yaşam koşullarını olumsuz yönde etkilemektedir. Kentleşme, toplumun ekonomik ve toplumsal gelişime katkı sağlamasının yanı sıra hava ve su kirlenmesine, gürültü kirliliğine, sanayi ve üretim faaliyetleri ile toprağın aşırı derecede kullanılmasına yol açmaktadır.

Ozon tabakasının, dünyanın genel iklimi üzerinde de etkileri nelerdir?

Ozon tabakasının, dünyanın genel iklimi üzerinde de etkileri vardır. Mor ötesi ışınların soğurulması sıcaklığı düşürmekte ve ısı dengesini düzenlemesinde yardımcı olmaktadır.

Temel olarak kaç farklı biyoçeşitlilik tanımlanabilir?

• Ekosistemler ve peyzaj (habitat çeşitliliği)
• Ekosistemlerin işlevsel (fonksiyonel) açıdan çeşitliliği
• Hayvan, bitki, bakteriyel türler (tür çeşitliliği)
• Tüm genler (genetik çeşitlilik)

Katı atıklardan kaynaklanabilecek sorunlar nelerdir?

Katı atıklardan kaynaklanabilecek sorunlar kısaca aşağıdaki gibi listelenebilir.
• Sinek, fare vs. nin çoğalması ile epidemik hastalıkların yayılması
• Toprak kirliliği
• Yeraltı ve yerüstü sularının kirlenmesi
• Toz ve koku problemlerinin artması
• Sera olayına katkıda bulunabilecek derecede hava kirlenmesi
• Yangın ve patlama gibi risk unsurlarının artması şeklindedir.

Kimyasalların biyolojik olarak birikebilmesi temelde hangi nedenlere dayandırılmaktadır?

• Bu maddelerin doğada, fiziksel, kimyasal veya biyolojik olarak ayrıştırılamaması
veya çok yavaş ayrışması,
• Bu maddelerin suda çözünmeyip yağda çözünme potansiyellerinin daha yüksek
oluşu nedeniyle canlı yağ dokusunda çözünerek birikme eğilimi,
• Termodinamiğin ikinci kanunu gereğince besin zincirlerinde enerji aktarımının
yeterli verimlilikte olamayışı nedeniyle birikme eğilimi göstermektedirler

Turizmin yol açtığı hızlı değişim çevrede ne gibi etkileri söz konusudur?

Turizmin yol açtığı hızlı değişim çevre kalitesini olumsuz etkilerken, mevcut arazi kullanımın değişmesi, bölgelerdeki tarımsal nitelikli toprakların kaybı, bitki örtüsü ve doğal çevrenin tahribi, doğal çevreye uyumsuz yapılar, kıyı şeridinin estetik yönünden çirkinleştirilmesi ve işlevini yürütmesi, mevcut altyapının kaldıramayacağı kanalizasyon ve atık sorunu, atıkların denize boşaltılması sonucun oluşan kirlilik, tarihi ve sit alanlarının tahribi gibi birçok etki ortaya çıkmaktadır.

Çevre yönetimi ne anlama gelmektedir?

Çevre Yönetimi, insan, bitki ve hayvan varlığının dengeli ve sağlıklı yaşaması için gerekli doğal kaynakların değerlendirilmesi, üretilmesi, ulaşımı ve tüketimi sırasında ortaya çıkabilecek olumsuzlukları saptamak, olumsuzluklara çözüm yolu aramak ve çözüm yollarını uygulama alanına koymak için yapılan planlama, eşgüdüm, haberleşme, denetim ve yürütme işlevlerinin bir bütünüdür.

Katı atıklar genel olarak nelerden oluşmaktadır?

Katı atıklar genel olarak hastane atıklarından oluşan tıbbi atıklar, endüstriyel atıklar, evsel atıklar, kimyasal ve tehlikeli atıklar şeklindedir.

Küresel çevre sorunlarının çözümü için uluslararası başı çeken anlaşmalar nelerdir?

Birleşmiş Milletler düzeyinde 1972’de Stokholm’de düzenlenen İnsan ve Çevre Konferansı ile uluslararası düzeyde kabul görmüştür. 1987 yılında yayımlanan Brundlant raporu ile “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramı teknik olarak tanımlanmış, 1992’de Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilen “Gündem 21” ile yol haritası çıkartılmış ve 2002’de Johannesburg’da Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Konferansında 15 yıllık uygulama iş planı oluşturulmuş ve pek çok ülke tarafından kabul edilmiştir.

OECD Çevre Politikaları Komitesi tarafından 1991 yılında “OECD
Ticaret ve Çevre Rehberi” hazırlanmıştır. Bu rehbere göre hükümetlere verilen tavsiyeler nelerdir?

Hükümetlerin açık politikalar izleyerek ticaret üzerindeki haksız etkilerden kaçınılması ve çevresel uygulamaların verimliliğinin arttırılması hususlarında bir dizi tavsiyeleri içermektedir. Bunlar;
• Ticari liberalizasyonun çevre üzerine etkileri,
• Üretim ve proses metotları,
• Çevre standartlarının uyumluluğu,
• Ekonomik araçlar, çevre sübvansiyonları ve ticaret,
• Anlaşmazlıkların çözümü şeklinde sıralanabilir

Alternatif enerji kaynakları nelerdir?

• Biomas (Biyolojik Kütle) Enerjisi
• Güneş enerjisi
• Rüzgâr enerjisi
• Jeotermal enerji
• Hidro enerji şeklindedir.

Yaşam biçiminin zamana bağlı olarak değişmesini ifade eden kentleşme nasıl tanımlanabilir?

Yaşam biçiminin zamana bağlı olarak değişmesini ifade eden kentleşme, “sanayileşme ve ekonomik gelişmeye koşut olarak, kent sayısının artması ve kentlerin büyümesi sonucu doğuran, toplum yapısında artan oranda örgütlenme, işbölümü ve uzmanlaşma yaratan, insanların davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikim süreci”  olarak tanımlanabilir.

Dünya ülkeleri çevresel sorunları tek başlarına çözemeyeceklerini anlamalarının ardından 1970'li yıllarda nerede ciddi adımlar atılma kararı alınmıştır?

1970’li yılların başında önemli çevresel sorunlar ile karşı karşıya kalan dünya ülkeleri, sorunun tek başlarına üstesinden gelemeyeceklerini anlamışlardır. Ülkelerin ortak girişimlerinin miladı olarak kabul edilen Stockholm Konferansı ile birlikte küresel çevre politikalarının oluşturulmasında da ciddi adımlar atılmıştır.

Ülkemizde de çevre kirliliğine yönelik planlamalar ne zaman başladığı söylenebilir?

Ülkemizde de çevre kirliliğine yönelik planlamalar Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı ile birlikte başlamış olmakla birlikte gelişmekte olan ekonominin getirmiş olduğu baskılar ve doğal kaynakların bilinçsiz şekilde tüketilmeye devam etmesi gibi gelişmeler çevre sorunlarının çözümünü geciktirmiştir. AB’ ye uyum çalışmalarının hızlanması ise yaşanan sürece farklı bir boyut katmıştır.

Küreselleşme ne anlama gelmektedir?

Küreselleşme, ticari, mali ve sanayi faaliyetlerinin giderek artan ölçüde ülke sınırları aşarak dünya çapında yayılması ve bunun uzantısı olarak ta küresel iktisadi sistemin iktisadi ve siyasi yönetiminin ulusal çapı aşan düzenlemelerle yönetilmesidir.

Küresel çevre problemleri nelerdir?

• Nüfus artışının neden olduğu sorunlar,
• Küresel iklim değişikliği,
• Biyolojik çeşitliliğe yönelik tehditler,
• Asit yağmurları,
• Atıklar ve doğal kaynakların tükenmesi,
• Radyoaktivite ve radyoaktif kirlilik şeklinde sıralayabiliriz.

Temel olarak küresel ısınma ve iklim değişikliğine neden olan gazlar nelerdir?

Küresel ısınma ve iklim değişikliğine neden olan gazlar temel olarak Karbondioksit (CO2), Klorlu-Florlu Karbon Bileşikleri (CFC), Metan (CH4), Ozon (O3) ve Azot oksit (N2O) şeklindedir.

Asit yağmurlarının etkilerinin önlenmesine yönelik önlemler neler olabilir?

• Araçların periyodik bakımları aksatılmadan yapılması ile oluşan emisyon miktarları azaltılabilir.
• Tarım bitkilerinde hava kirliliğe dayanıklı türlerin ekilmesi ile ürün verimi azalma
etkileri minimize edilebilir.
• Kışın yaprağını döken bitkiler ekilerek asit yağmurlarının doğrudan toprağı etkilemesinin bir nebze olsun önüne geçilebilir.
• Kentlerin yerleşim koşullarında hava kirliliği etkileri göz önüne alınarak hava koridorlarının oluşturulduğu şekilde bir yapılaşmaya gidilmesi gereklidir.
• Yakıtlardaki kükürt oranlarında mümkün olduğunca azaltım sağlanmalı ve alternatif yakıt tercihleri yapılmalıdır.

Artan ultraviyole ışınlarının ve küresel ısınmanın çevre ve canlı sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir?

• Cilt kanseri vakalarında artış
• Katarakt vakalarında artış
• Canlıların bağışıklık sistemini zayıflatıcı etkisi
• Ürün veriminin azalması
• Yazların daha sıcak olması
• Kışın nem oranının artması
• Denizlerin ekolojik dengelerinin bozulması fitoplankton gibi türlerin zarar görmesi
• Okyanusların su seviyesinin yükselmesi ve kasırgaların daha sık ve şiddetli görülmesi
• Kuraklıklar ve su taşkınlarının yaygınlaşması

Nüfus artışı ve neden olduğu çevresel sorunlar nelerdir?

Günümüzde hızlı şekilde artmakta olan dünya nüfusu önemli sorunları da beraberinde getirmektedir. Göçler, yoksulluk, çevre sorunları, kötü ve plansız şehirleşme, farklı bölgelerde yaşanan anlaşmazlık ve savaşlar, nüfus artışına bağlı sağlık ve diğer gereksinimlerin giderilmesinin zorlaşması bugün dünya üzerinde baskı yaratan önemli sorunlardandır.