Bahçe Tarımı 1 Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hasat nedir?

Hasat, ağaç ve bitki üzerinde gelişmelerini tamamlayan veya olgunluk aşamasına erişen meyve ve sebzelerin bitkiden koparılması yada topraktan sökülme işlemidir.

Solunum nedir?

Meyve ve sebzelerin hasat öncesi ve hasat sonrası aşamalarda enerji ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla bünyelerinde bulunan karbonhidratları ortamda bulunan oksijen ile yakması ve bunun sonucunda karbondioksit, su ve enerji açığa çıkmasıdır.

Bahçe ürünlerininde kayıpların artmasındaki en önemli faktörlerin başında ne gelmektedir?

Bahçe ürünlerinin hasattan sonra da canlılıklarını devam ettirmeleri başka bir ifade ile tüm canlı organizmalar gibi solunum yapmaları kayıpların artmasındaki en önemli faktörlerin başında gelmektedir.

Hasat sonrası kayıplar hangi aşamalarda meydana gelebilmektedir?

Hasat sonrası kayıplar hasat, ambalajlama, taşıma, depolama, pazarlama ve hatta tüketim aşamalarında meydana gelebilmektedir.

Ülkemizde hasat sonrası kayıpların gelişmiş ülkelere oranla yüksek olmasının en önemli nedenleri nelerdir?

Ülkemizde hasat sonrası kayıpların gelişmiş ülkelere oranla bu kadar yüksek olmasının en önemli nedenleri arasında ürüne özgü, uygun hasat sonrası teknolojilerin kullanılmaması ve hasat ile tüketim arasında çok sayıda ara kademenin bulunmasıdır.

Kayıpların önlenmesi amacıyla bahçe ürünlerinde değişik muhafaza teknikleri geliştirilmiş olup, bunlar arasında en yaygın kullanılan teknolojiler nelerdir?

Ürünlerin soğukta, modifiye ve kontrollü atmosfer koşullarında depolanmalarıdır.

Bahçe ürünlerinde üretim genel olarak iki aşamadan oluşmaktadır. Bunlar nelerdir?

Bunlardan birincisi hasat öncesi dönemidir ve ürün planlaması ile yetiştiricilik aşamalarını kapsar. İkinci aşama ise hasat sonrası dönemidir. Bu aşamada ürünler hasat sonrası değişik işlemlere tabi tutulur ve pazarlanırlar.

Soğuk zincir nedir?

Soğuk zincir, hasat sonrası kayıpları azaltmak ve ürün kalitesini korumak amacıyla ürünün hasat sonrası tüm aşamalarda düşük sıcaklıklarda işlem görmesidir.

Hasat sonrası aşamalarda kalitenin korunması ve bozulmaların önlenmesi için gerekli en önemli faktör nedir?

Meyve ve sebzelerin hasattan sonra en kısa sürede soğuk zincir içerisine dahil edilerek uygun şekillerde işlenmeleri, muhafaza edilmeleri ve en son tüketiciye ulaştırılıncaya kadar soğuk zincirin devamlılığıdır.

Kütikula nedir?

Kütikula, Epidermis hücrelerinin üzerini kaplayan kütin maddesinin oluşturduğu tabakadır.

Fizyolojik bozukluk nedir?

Fizyolojik bozukluk, meyve ve sebzelerde hastalık ve zararlılar dışında ürün kayıplarına neden olan, meyvenin dış yüzeyinde yada meyve etindeki gelişme bozukluklarıdır.

Erken yapılan hasatta ne gibi sorunlar ortaya çıkar?

Erken yapılan hasatta meyve büyümesi ve iriliği tam olarak oluşmadığı için üretici önemli ölçüde verim kaybına uğrar. Diğer yandan, erken toplanan bu meyvelerde, kabuk yüzeyinde bulunan kütikula tabakasının gelişimi tam olarak tamamlanmadığı için aşırı su kaybı nedeniyle ağırlık kayıpları artar. Ayrıca, erken toplanan ürünlerde meyve rengi iyi oluşmaz, tat ve aroma bozuk, meyveler gösterişsiz olur. Bu durum, kalitenin düşmesine yol açar ve ürünlerin pazar değerleri azalır. Erken toplanan meyve ve sebzelerde yeterli oranda kuru madde birikimi tamamlanmadığı için bu ürünler depolama sırasında düşük sıcaklıklara daha duyarlı olurlar. Erken hasat edilen ürünlerde değişik fizyolojik bozukluklar da ortaya çıkabilmektedir.

Hasadın gecikmesi ne gibi sorulara yol açar?

Hasadın gecikmesi ise hasat önü dökümlerini artırır. Diğer yandan, geç hasat edilen bu ürünlerde depolama süresi kısalır ve mantarsal hastalıklara karşı duyarlılık artar. Bu nedenle, meyve ve sebze muhafazasında başarıya ulaşabilmek için gerekli en önemli faktör bu ürünlerin optimum hasat zamanında toplanmalarıdır.

Meyve ve sebzelerde hasat iki farklı olgunluk dönemi dikkate alınarak yapılır. Bunlar nelerdir?

Bunlardan birincisi hasat (ağaç) olumu dönemidir. Hasat olumu, meyve ve sebzelerin hasat edilmeye hazır oldukları olgunluk aşamasıdır. Bu aşamada ürünlerde fiziksel gelişme durmuştur. Ancak, meyve ve sebzelerde biyokimyasal olaylar (nişastanın şekere parçalanması vb.) devam etmektedir. Bu aşamada meyveler, hasat edildikten sonra en iyi yeme kalitesine ulaşabilmek için hazır durumdadır. İkinci olgunluk dönemi ise yeme olumu dönemidir. Bu dönem meyve ve sebzelerin sofralık tüketim ve endüstriyel değerlendirme için en uygun olgunluk aşamasıdır. Turunçgiller, kiraz, vişne, çilek, nar, üzüm, karpuz, patlıcan, biber, marul, maydanoz ve lahana gibi ürünler yeme olumunda hasat edilirler. Bu türlerde hasattan sonra meyvenin biyokimyasal yapısında (nişasta, şeker, asitlik, fenol, tanen, aroma vb.) bir değişiklik meydana gelmez. Bu nedenle bu ürünler en iyi yeme kalitesine ulaşıncaya kadar dalında bekletilmelidir.

Bahçe ürünlerinde hasat kaç şekilde yapılır? Bunlar nelerdir?

Bahçe ürünlerinde hasat iki şekilde yapılır: ? Kademeli hasat: Bu hasat şeklinde ağaç yada bitki üzerinde hasat yada yeme olumuna gelmiş meyveler toplanır. Henüz gelişmesini tamamlamayan yada olgunlaşmamış meyveler bitki ve ağaç üzerinde bırakılır. ? Tümden hasat: Bu hasat şeklinde ağaç yada bitki üzerindeki ürünler tek bir seferde toplanır ve hasat bitirilir.

Kopma tabakası nedir?

Kopma Tabakası, Meyve sapı ile dal arasında bir ayrım tabakasının oluşmasına denir.

Hasat zamanının saptanmasında kullanılan yöntemler nelerdir?

? Meyvenin daldan kopma durumu ? Kabuk rengi ? Et (dane) rengi ? Meyve eti sertliği ? Suda çözünebilir kuru madde miktarı (SÇKM) ? Titre edilebilir asit miktarı (TA) ? Yağ miktarı ? Nişasta parçalanması ? Meyve suyu (usare) miktarı ? Olgunluk indeksi (SÇKM/TA) ? Tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen gün sayısı ? İrilik ve şekil ? Solunum hızı ? İçsel etilen miktarı ? Aroma (koku) üretimi ? Tok ses verme ? Kabuk çatlaması

Meyve eti sertliği hangi alet ile ölçülür?

Meyve eti sertliği penetrometre adı verilen aletler ile ölçülür.

Suda çözünebilir kuru madde miktarı hangi alet ile ölçülür?

Refraktometre

Meyvelerin solunum hızları hangi alet ile belirlenir?

Gaz Kromatografi (GC) adı verilen aletler kullanılarak belirlenir.

Meyvelerin solunum hızlarının en düşük olduğu döneme ne ad verilir?

Klimakterik minimum dönemi

Bahçe ürünleri solunum hızı bakımından kaç gruba ayrılırlar? Açıklayınız.

Bahçe ürünleri solunum hızı bakımından iki gruba ayrılırlar. ? Solunum klimakteriği gösteren meyveler: Bu gruptaki meyvelerde yüksek sıcaklık ve etilen gibi faktörlerin ortamda bulunması solunum hızını artırır. Bu ürünlerde solunum hızını arttırıcı olumsuz koşullar ortamdan uzaklaştırılsa bile artık solunum hızı yükselmeye devam eder ve meyveler hızlı bir şekilde hasat sonrası ömürlerini tüketirler. Bu grup meyveler hasattan sonra da olgunlaşmaya devam ederler. Bu nedenle, bu ürünlerin hasat (ağaç) olumunda toplanmaları gerekir. ? Solunum klimakteriği göstermeyen meyveler: Bu gruptaki meyvelerde solunum hızını artırıcı faktörler ortamdan uzaklaştırılırsa ürünlerin solunum hızları normale döner. Bu ürünler hasattan sonra olgunlaşmaya devam etmez. Bu nedenle, bu meyvelerin yeme olumunda toplanmaları gerekir.

Ön soğutma nedir? Hangi yöntemlerle yapılabilir?

Ön Soğutma, hasat sırasında yüksek olan ürün sıcaklığının depolama sıcaklığına kadar düşürülmesidir. Ön soğutma işlemi; soğuk depo (oda), tazyikli hava, su, buz ve vakumla ön soğutma olmak üzere 5 farklı yöntemle yapılabilir.

Bahçe ürünlerini soğukta muhafaza etmenin başlıca yararları nelerdir?

Bahçe ürünlerini soğukta muhafaza etmenin başlıca yararları şunlardır: ? Bahçe ürünlerinde ağırlık (su) ve kalite kayıplarını en aza indirmek, ? Tüketicilere daha uzun bir süreçte kaliteli ürün sunabilmek, ? Bahçe ürünlerinin pazarlama sürelerini uzatabilmek, ? Endüstrinin ihtiyacı olan hammaddeyi daha uzun bir süreçte sağlayabilmek, ? Endüstride çalışanlar için yeni iş imkanları ve yıl boyu istihdam olanağı yaratmak, ? Dış satımın sürekliliğini sağlamak, ? İç pazarlarda arz/talep dengesini sağlayarak üretici ve tüketiciler için uygun bir fiyat oluşturmaktır.

Meyve ve sebzelerin soğukta muhafazasında farklı soğutma yöntemleri kullanılabilir. Bunlar nelerdir?

? Doğal soğutmalı soğuk hava depoları: Soğuk havanın mekanik bir soğutucu kullanılmaksızın doğal yollarla dış ortamdan sağlandığı muhafaza sistemidir. ? Makina ile soğutulan soğuk hava depoları: Bu depolarda ortam sıcaklığı makina tarafından üretilen soğuk hava ile istenilen sıcaklık derecesine kadar düşürülerek soğutma işlemi yapılır.

Makina ile soğutulan depoların soğutulmasında kullanılan soğutma sistemi hangi ünitelerden oluşur?

Kompresör (sıkıştırıcı), kondansör (yoğunlaştırıcı) ve evaporatör (buharlaştırıcı) olmak üzere üç üniteden oluşur.

Makina ile soğutulan depolar ortamda bulunan oksijen ve karbondioksit gazlarının oranları bakımından kaç gruba ayrılır? Açıklayınız.

İki gruba ayrılır. ? Normal atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda sadece sıcaklığın düşürülmesi işlemi yapılır. Ürünün bulunduğu ortamdaki karbondioksit (CO2), oksijen (O2) ve azot (N2) gazlarının oranları normal atmosferdeki oranlardadır. Bu nedenle bu depolarda sadece sıcaklık yalıtımı yapılır. ? Kontrollü atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda depo sıcaklığının düşürülmesi yanında ürünün bulunduğu ortamın atmosfer bileşimi de değiştirilir. Bu amaçla ürünün bulunduğu ortamdaki O2 konsantrasyonu %21’den daha düşük seviyelere indirilirken, CO2 konsantrasyonu normal atmosferdeki oranı olan % 0.03’den daha yüksek seviyelere yükseltilir. Depo atmosferinde O2’nin normal konsantrasyonda (%21) bulunması solunumu hızlandırıcı etki yaparken, O2 konsantrasyonunun düşürülmesi ve CO2 konsantrasyonunun arttırılması ise solunum hızını azaltır. Bu şekilde düşük O2 ve yüksek CO2 konsantrasyonu içeren ortamlarda muhafaza edilen meyve ve sebzelerde solunum hızı düşer, etilen üretimi azalır ve ürünler daha uzun süre muhafaza edilebilir.

Kontrollü atmosferde muhafaza tekniğin nasıl bir depolama tekniğidir?

Kontrollü atmosferde muhafaza meyvelerdeki solunum ve buna bağlı olarak da olgunlaşma ve yaşlanmayı yavaşlatmak amacıyla düşük sıcaklık ve farklı atmosfer bileşimlerinin aynı anda kullanıldığı bir depolama tekniğidir. Bu şekilde depo içerisinde sıcaklık yanında, CO2, O2, N2 ve etilen (C2H4) gazlarının konsantrasyonları değiştirilerek meyve ve sebzeler için istenilen gaz kombinasyonları oluşturulabilir. Bu amaçla kurulacak olan depolarda sıcaklık yalıtımı yanında iyi bir gaz yalıtımı da yapılmalıdır. Soğukta muhafazada kontrollü atmosferli depoların kullanılması meyve ve sebze muhafazasında kalitenin korunması ve muhafaza süresinin uzatılması bakımından son derece etkili bir muhafaza sistemidir.

Kontrollü atmosferde muhafazanın normal soğukta muhafazaya göre avantajları nelerdir?

Kontrollü atmosferde muhafazanın avantajları: ? Meyve ve sebzelerin solunum hızları düşer, ? Pektin, klorofil, asit, karbonhidrat ve askorbik asit kaybı yavaşlar, ? Etilen sentezi geriler ve etilene duyarlılık azalır, ? Ürünlerde çürümelere yol açan mikroorganizmaların gelişmesi engellenir ve fare gibi kemirici hayvanlar bu depolarda yaşayamaz, ? Depo sıcaklığı daha yüksek tutulabildiği için ürünlerde üşüme zararı görülmez ve işletme maliyetleri azaltılabilir, ? Bu depolarda fizyolojik bozulmalar engellenebilir, ? Kontrollü atmosferli depodan çıkarılan meyve ve sebzeler manav koşullarında daha uzun süre dayanabilirler.

Bahçe ürünlerinin muhafazasında hasat sonrası kalitenin korunması ve ürün kayıplarının azaltılması amacıyla kullanılan diğer bir muhafaza yöntemi nedir?

Modifiye atmosfer (MA) de muhafaza yöntemidir.

Modifiye atmosfer (MA)de muhafaza yöntemi kaça ayrılır? Bunları açıklayınız.

Bu muhafaza yöntemi ürünün bulunduğu ortama dışarıdan müdahale edilipedilmemesine göre aktif MA ve pasif MA olmak üzere ikiye ayrılır. Pasif MA’da muhafazada filmin gaz geçirgenliğine ve ürünün solunum hızına göre, paket içinde O2 oranı azalıp, CO2 oranı yükselir. istenilen gaz konsantrasyonlarının oluşumu ancak belirli bir süre sonra gerçekleşir. Ortamdaki O2 oranının azalıp, CO2 oranının yükselmesi kontrollü atmosferde muhafaza yönteminde olduğu gibi ürünün solunumunu yavaşlatarak olgunlaşma ve yaşlanma olaylarını geciktirir. Aktif MA’da muhafazada ise, ürünün bulunduğu ortama dışarıdan vakumlama yapılarak yada istenilen gaz bileşimleri ayarlanarak müdahale edilir. Ayrıca, MA’da muhafaza ortamında sağlanan yüksek oransal nem, ürünün su kaybını azaltarak kalitenin korunmasında etkili olur.

Bahçe ürünlerinin muhafazası üzerine etkili olan hasat öncesi faktörler nelerdir?

? Çeşit ? Çevresel faktörler ? Kültürel uygulamalar

Çevresel faktörlere örnekler veriniz.

Gece-gündüz arasındaki sıcaklık farkları, denizden yükseklik, oransal nem, rüzgâr, hasat öncesi yağan yağmur, dolu vb. faktörler ürünün kalitesini ve depolama süresini olumlu yada olumsuz şekilde etkiler.

Hasat öncesi faktörler arasında olan kültürel faktörlere örnekler veriniz.

Yetiştiricilik sırasında uygulanan budama, gübreleme, malçlama ve sulama gibi kültürel işlemler de meyve ve sebzelerin kalite ve depolama süresini etkileyen hasat öncesi faktörler arasındadır.

Bahçe ürünlerinin muhafazası üzerine etkili olan hasat sonrası faktörler nelerdir?

? Sıcaklık ? Hava oransal nemi ? Hava hareketi ? Havalandırma ve etilenin uzaklaştırılması

Hasat edilen ürünlerde su kaybını belirleyen en önemli faktör nedir?

Hasat edilen ürünlerde su kaybını belirleyen en önemli faktör ortam oransal nemidir.

Olgunlaştırma hormone olarak adlandırılan madde nedir?

Etilen

Bir kesme çiçek için minimum hasat olgunluğu nedir?

Bir kesme çiçek için minimum hasat olgunluğu; hasattan sonra vazo ömrü sırasında tamamen açabilecek düzeydeki gonca aşamasıdır.

Kesme çiçeklerin yaşlanma hızı önemli ölçüde nasıl azaltılabilir?

Kesme çiçeklerin yaşlanma hızı ancak çiçeklerin düşük sıcaklıklarda muhafazasıyla önemli ölçüde azaltılabilir.

Tohumların uzun süreli muhafazaları için depolama süresi üzerine etkili olan faktörler nelerdir?

Tohumların uzun süreli muhafazaları için depolama süresi üzerine etkili sıcaklık, atmosfer bileşimi, nem ve ışık gibi faktörleri iyi ayarlamak ve buna göre depolama şartlarını yerine getirmek gerekir.

Tohumların muhafaza süresini etkileyen etkenler nelerdir?

Tohumların muhafaza süresi; bitki ve meyve türüne, tohum tipine, tohumun olgunlaşma derecesine, tohumlara uygulanan ön işlemlere, tohumun nem içeriğine, muhafaza ortamının sıcaklığına, atmosfer bileşimine ve ışık başta olmak üzere ortam koşullarına ve muhafaza şekline göre farklılık gösterebilir.

Paketleme işleminde kullanılacak olan ambalaj tipi ve malzemesinin seçimi nelere bağlı olarak farklılık gösterir?

Paketleme işleminde kullanılacak olan ambalaj tipi ve malzemesinin seçimi ürünün izleyeceği dağıtım zincirine, ürünün özelliğine, pazar ve tüketici taleplerine bağlı olarak farklılık gösterir.

Paketleme tesisleri nedir?

Paketleme Tesisleri; meyve ve sebzelerin pazara hazırlanmak amacıyla işlem gördüğü yada depolandığı tesislerdir.

Paketleme tesislerinde uygulanan işlemler nelerdir?

Paketleme tesislerinde; ? boşaltma, ? ön ayıklama, ? temizleme ve yıkama, ? kurutma, ? mumlama, ? boylama, ? ambalajlama işlemleri uygulanmaktadır.

Boylama nedir?

Farklı kalite, irilik ve görünümdeki ürünleri ağırlık, çap ve renge göre bir örnek hale getirmek için yapılan işlemdir.

Boylama işlemi kaç şekilde yapılabilir? Açıklayınız.

Boylama işlemi iki şekilde yapılabilir: ? Elle yapılan boylama: ? Mekanik olarak boylama: Mekanik olarak boylama işleminde meyve ve sebzeler; iriliğe (çapa), ağırlığa, kabuk rengine göre üç farklı şekilde boylanırlar. Ürünlerin iriliğe göre boylanması şekli düzgün ve geometrik olan sebze ve meyvelerde kullanılır. Düz ve yassı şekilde ürünler bu sistemlerle ayrılamaz. Ürünün ağırlığına göre boylanması ise şekli düzgün olmayan ürünler ile kolay zararlanabilir meyve ve sebzelerde kullanılabilir. Renge göre boylamada ise, işleme bandında hareket eden tüm ürünlerin özel optik okuyucular kullanılarak tek tek fotoğrafları çekilir ve bu şekilde dış kabuk yüzeyi birbirine yakın olan ürünler aynı grupta toplanarak paketlenir.

Ambalaj kaplarında aranan özellikler nelerdir?

Ambalaj kaplarında aranan özellikler: ? İçindeki ürünü mekanik zararlara karşı koruyabilmeli, ? Üst üste yapılacak istiflemelerde alttaki ürünleri koruyacak kadar sağlam olmalı, ? Ürünün pazarlanmasını kolaylaştırmak için temiz ve gösterişli olmalı, ? Havalandırma ve soğutulmaya uygun olmalı, ? Boş iken az yer kaplamalı, mümkünse katlanabilir özellikte olmalı, ? İstifleme ve taşımaya uygun olmalı, ? Hammaddesi kolay bulunabilir ve ucuz olmalıdır.

Paketlenen ürün üzerinde hangi bilgiler yer almalıdır?

Paketlenen ürün üzerinde şu bilgiler yer almalıdır: ? Paketlenen ürünün ağırlığı ve boyutları, ? Ürün ve çeşidin adı, şekli ve rengi, ? Ürünün sınıfı, ? Paketleme tarihi, ? Depolanma sıcaklığı, ? Ürünün gönderileceği açık adres.

Ağaç ve bitki üzerinde gelişmelerini tamamlayan veya olgunluk aşamasına erişen meyve ve sebzelerin bitkiden koparılması yada topraktan sökülme işlemine ne ad verilir?

Hasat

Meyve ve sebzelerin hasat öncesi ve hasat sonrası aşamalarda enerji ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla bünyelerinde bulunan karbonhidratları ortamda bulunan oksijen ile yakması ve bunun sonucunda karbondioksit, su ve enerji açığa çıkmasına ne ad verilir?

Solunum

Hasat sonrası kayıpları azaltmak ve ürün kalitesini korumak amacıyla ürünün hasat sonrası tüm aşamalarda düşük sıcaklıklarda işlem görmesine ne ad verilir?

Soğuk zincir

Bahçe ürünlerinin üretimi ve tüketimi arasındaki aşamalar sırasıyla nelerdir?

Hasat, taşıma, depolama, işleme ve paketleme, pazarlama.

Erken yapılan hasadın ortaya çıkarması muhtemel sorunlar nelerdir?

Erken yapılan hasatta meyve büyümesi ve iriliği tam olarak oluşmadığı için üretici önemli ölçüde verim kaybına uğrar. Diğer yandan, erken toplanan bu meyvelerde, kabuk yüzeyinde bulunan kütikula tabakasının gelişimi tam olarak tamamlanmadığı için aşırı su kaybı nedeniyle ağırlık kayıpları artar. Ayrıca, erken toplanan ürünlerde meyve rengi iyi oluşmaz, tat ve aroma bozuk, meyveler gösterişsiz olur. Bu durum, kalitenin düşmesine yol açar ve ürünlerin pazar değerleri azalır. Erken toplanan meyve ve sebzelerde yeterli oranda kuru madde birikimi tamamlanmadığı için bu ürünler depolama sırasında düşük sıcaklıklara daha duyarlı olurlar. Erken hasat edilen ürünlerde değişik fizyolojik bozukluklar da ortaya çıkabilmektedir. Örneğin, ‘Granny Smith’ elma çeşidinde yüzeysel kabuk yanıklığının (superficial scald) en önemli nedeni erken hasattır.

"Kütikula" nedir?

Kütikula: Epidermis hücrelerinin üzerini kaplayan kütin maddesinin oluşturduğu tabakadır.

Erken hasat edilen ürünlerde ortaya çıkabilecek değişik "fizyolojik bozukluklar" ile ne kast edilmektedir?

Fizyolojik Bozukluk: Meyve ve sebzelerde hastalık ve zararlılar dışında ürün kayıplarına neden olan, meyvenin dış yüzeyinde yada meyve etindeki gelişme bozukluklarıdır.

Geç hasat edilen ürünlerde ortaya çıkabilecek sorunlar nelerdir?

Hasadın gecikmesi ise hasat önü dökümlerini artırır. Diğer yandan, geç hasat edilen bu ürünlerde depolama süresi kısalır ve mantarsal hastalıklara karşı duyarlılık artar.

Kademeli hasat nasıl yapılır?

Bu hasat şeklinde ağaç yada bitki üzerinde hasat yada yeme olumuna gelmiş meyveler toplanır. Henüz gelişmesini tamamlamayan yada olgunlaşmamış meyveler bitki ve ağaç üzerinde bırakılır. Örneğin, çilek, hıyar, domates, kabak, biber, patlıcan, fasulye, enginar, kavun, karpuzda kademeli hasat yapılır.

Tümden hasat nasıl yapılır?

Bu hasat şeklinde ağaç yada bitki üzerindeki ürünler tek bir seferde toplanır ve hasat bitirilir. Örneğin, elma, armut, ayva, kiraz, kayısı, şeftali, erik, badem, ceviz ve sanayilik domates ve biberlerde tümden hasat yapılır.

Hasat zamanının saptanmasında kullanılan yöntemler nelerdir?

1. Meyvenin daldan kopma durumu
2. Kabuk rengi
3. Meyve eti sertliği
4. Suda çözünebilir kuru madde miktarı
5. Titre edilebilri asit miktarı
6. Nişasta parçalanması
7. Meyve suyu miktarı
8. Olgunluk indeksi
9. Tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen gün sayısı
10. İrilik ve şekil
11. Solunum hızı
12. İçsel etilen miktarı
13. Aroma üretimi

Bahçe ürünlerini soğukta muhafaza etmenin başlıca yararları nelerdir?

• Bahçe ürünlerinde ağırlık (su) ve kalite kayıplarını en aza indirmek,

• Tüketicilere daha uzun bir süreçte kaliteli ürün sunabilmek,

• Bahçe ürünlerinin pazarlama sürelerini uzatabilmek,  

• Endüstrinin ihtiyacı olan hammaddeyi daha uzun bir süreçte sağlayabilmek,

• Endüstride çalışanlar için yeni iş imkanları ve yıl boyu istihdam olanağı yaratmak,

• Dış satımın sürekliliğini sağlamak,

• İç pazarlarda arz/talep dengesinisağlayarak üretici ve tüketicileriçin uygun bir fiyat oluşturmaktır.

Meyve ve sebzelerin soğukta muhafazasında farklı soğutma yöntemleri kullanılabilir. Bunlar nelerdir?

Doğal soğutmalı soğuk hava depoları: Soğuk havanın mekanik bir soğutucu kullanılmaksızın doğal yollarla dış ortamdan sağlandığı muhafaza sistemidir. Ülkemizde özellikle Nevşehir bölgesinde başta limon olmak üzere değişik ürünlerin muhafaza edildiği depolar bu muhafaza sistemine örnek olarak gösterilebilir.

Makina ile soğutulan soğuk hava depoları: Bu depolarda ortam sıcaklığı makina tarafından üretilen soğuk hava ile istenilen sıcaklık derecesine kadar düşürülerek soğutma işlemi yapılır. Makina ile soğutulan depolarda kullanılan soğutucularda amonyak ve freon (F 22 ve F 404A) gibi kaynama sıcaklıkları çok düşük olan soğutucu akışkanlar kullanılır. Soğutucu akışkanlar boru içinde dolaşırken, önce katı halden sıvı hale, daha sonra da gaz haline geçerek depo içerisindeki sıcaklığı alır ve ortamın soğumasını sağlar. Bu depoların soğutulmasında kullanılan soğutma sistemi kompresör (sıkıştırıcı), kondansör (yoğunlaştırıcı) ve evaporatör (buharlaştırıcı) olmak üzere üç üniteden oluşur. Soğuk hava depolarında etkili bir soğutma için, soğutma sisteminin uygun büyüklükte olması gerekir. Oda içinde iyi bir hava sirkülasyonu için de fan büyüklüğü uygun olmalıdır. Makina ile soğutulan depolar ise ortamda bulunan oksijen ve karbondioksit gazlarının oranları bakımından iki gruba ayrılır:

1. Normal atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda sadece sıcaklığın düşürülmesi işlemi yapılır. Ürünün bulunduğu ortamdaki karbondioksit (CO2), oksijen (O2) ve azot (N2) gazlarının oranları normal atmosferdeki oranlardadır. Bu nedenle bu depolarda sadece sıcaklık yalıtımı yapılır.

2. Kontrollü atmosferli soğuk hava depoları: Bu depolarda depo sıcaklığının düşürülmesi yanında ürünün bulunduğu ortamın atmosfer bileşimi de değiştirilir. Bu amaçla ürünün bulunduğu ortamdaki O2 konsantrasyonu %21’den daha dü- şük seviyelere indirilirken, CO2 konsantrasyonu normal atmosferdeki oranı olan % 0.03’den daha yüksek seviyelere yükseltilir. Depo atmosferinde O2’nin normal konsantrasyonda (%21) bulunması solunumu hızlandırıcı etki yaparken, O2 konsantrasyonunun düşürülmesi ve CO2 konsantrasyonunun arttırılması ise solunum hızını azaltır. Bu şekilde düşük O2 ve yüksek CO2 konsantrasyonu içeren ortamlarda muhafaza edilen meyve ve sebzelerde solunum hızı düşer, etilen üretimi azalır ve ürünler daha uzun süre muhafaza edilebilir. Kontrollü atmosferde muhafaza meyvelerdeki solunum ve buna bağlı olarak da olgunlaşma ve yaşlanmayı yavaşlatmak amacıyla düşük sıcaklık ve farklı atmosfer bileşimlerinin aynı anda kullanıldığı bir depolama tekniğidir. Bu şekilde depo içerisinde sıcaklık yanında, CO2, O2, N2 ve etilen (C2H4) gazlarının konsantrasyonları değiştirilerek meyve ve sebzeler için istenilen gaz kombinasyonları oluşturulabilir. Bu amaçla kurulacak olan depolarda sıcaklık yalıtımı yanında iyi bir gaz yalıtımı da yapılmalıdır. Soğukta muhafazada kontrollü atmosferli depoların kullanılması meyve ve sebze muhafazasında kalitenin korunması ve muhafaza süresinin uzatılması bakımından son derece etkili bir muhafaza sistemidir.

Bahçe ürünlerinin kontrollü atmosferde muhafazasının avantajları nelerdir?

• Meyve ve sebzelerin solunum hızları düşer,

• Pektin, klorofil, asit, karbonhidrat ve askorbik asit kaybı yavaşlar,

• Etilen sentezi geriler ve etilene duyarlılık azalır,

• Ürünlerde çürümelere yol açan mikroorganizmaların gelişmesi engellenir ve fare gibi kemirici hayvanlar bu depolarda yaşayamaz,

• Depo sıcaklığı daha yüksek tutulabildiği için ürünlerde üşüme zararı gö- rülmez ve işletme maliyetleri azaltılabilir,

• Bu depolarda fizyolojik bozulmalar engellenebilir,

• Kontrollü atmosferli depodan çıkarılan meyve ve sebzeler manav koşullarında daha uzun süre dayanabilirler.

Bahçe ürünlerinin muhafazası üzerinde etkili olan hasat öncesi faktörler nelerdir?

Çeşit, çevresel faktörler, kültürel uygulamalar

Bahçe ürünlerinin muhafazası üzerinde etkili olan hasat sonrası faktörler nelerdir?

Sıcaklık, hava oransal nemi, hava hareketi, havalandırma ve etilenin uzaklaştırılması. 

Bahçe ürünlerinin paketlenmesinden önceki aşama olan "boylama" ne anlama gelmektedir?

Farklı kalite, irilik ve görünümdeki ürünleri ağırlık, çap ve renge göre bir örnek hale getirmek için yapılan işlemdir.

Paketleme tesislerinde uygulanan işlemler nelerdir?

Paketleme tesislerinde; boşaltma, ön ayıklama, temizleme ve yıkama, kurutma, mumlama, boylama, ambalajlama işlemleri uygulanmaktadır.

Ambalaj kaplarında aranan özellikler nelerdir?

Ambalaj kaplarında aranan özellikler:

• İçindeki ürünü mekanik zararlara karşı koruyabilmeli,

• Üst üste yapılacak istiflemelerde alttaki ürünleri koruyacak kadar sağlam olmalı,

• Ürünün pazarlanmasını kolaylaştırmak için temiz ve gösterişli olmalı,

• Havalandırma ve soğutulmaya uygun olmalı,

• Boş iken az yer kaplamalı, mümkünse katlanabilir özellikte olmalı,

• İstifleme ve taşımaya uygun olmalı,

• Hammaddesi kolay bulunabilir ve ucuz olmalıdır.

Paketlenen ürün üzerinde yer alması gereken bilgiler nelerdir?

Paketlenen ürün üzerinde şu bilgiler yer almalıdır:

• Paketlenen ürünün ağırlığı ve boyutları,

• Ürün ve çeşidin adı, şekli ve rengi,

• Ürünün sınıfı,

• Paketleme tarihi,

• Depolanma sıcaklığı,

• Ürünün gönderileceği açık adres.