Bahçe Tarımı 1 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bahçe tesisi hangi sınıflandırmaya göre yapılır?

Meyve bahçesi ve bağ tesisi ile sebze bahçesi tesisi olmak üzere iki şekilde sınıflandırılır.

Meyve bahçesi ve bağ tesisi hakkında bilgi veriniz.

Meyve ve bağ tarımında bahçe tesisi yetiştiricilik faaliyetinin en temel aşamasını oluşturmaktadır. Meyve ve asma türleri çok yıllık bitkiler olup, bulundukları yerleri uzun süre işgal ederler. Bu nedenle bahçe tesisinde ilk baştaki planlamalarda çok dikkatli davranılmalıdır. Bahçe tesisinde başlangıçta yapılan bir hatanın çoğu zaman ileriki yıllarda düzeltilebilmesi mümkün olamamaktadır. Bahçe tesisine başlamadan önce ekolojik ve ekonomik birçok faktörün etkisi ayrıntılı olarak incelenmelidir. Meyve bahçesi ve bağ tesis edilirken; yer seçimi, yetiştirilecek tür ve çeşitlerin özellikleri, anaç, dikim sistemi, arazinin dikime hazır hale getirilmesi, dikim işleriyle ilgili planlamalar baştan yapılmalı ve işletmeden en yüksek geliri sağlayacak materyal ve teknikler kullanılmalıdır.

Meyve bahçesi ve bağ tesisinde yer seçimi nasıl olmalıdır?

Meyve ve bağlarda yer seçiminde öncelikle ekolojik faktörlerin etkisi dikkate alınmalıdır. Yer seçiminde özellikle iklim, toprak, yöney ve suyun varlığı değerlendirilmelidir. İklim: Bahçe yerinin seçimine etki eden temel faktörlerin başında iklim gelmektedir. İklimi oluşturan elemanlardan sıcaklık en önemlisidir. Bir bölgede herhangi bir tür veya çeşidin yetişip yetişemeyeceğini düşük kış sıcaklıkları belirlemektedir. Tür ve çeşitlerin ekonomik olarak yetiştiriciliğinin yapılabileceği sıcaklık dereceleri bulunmaktadır. Örneğin zeytin -7°C, elma, armut, erik ve kiraz ise çeşitlere göre değişmekle birlikte -20°C -25°C’nin altındaki sıcaklıklarda zarar görmektedir. Toprak: Meyve bahçesi için en uygun topraklar derin, kolay işlenebilen, havalanması yeterli, su tutma kapasitesi ve drenajı iyi, çok hafif veya çok ağır olmayan, kumlu-tınlı veya tınlı-kumlu yapıda olmakla birlikte belirli bir düzeye kadar kil içeren, aşırı asit veya bazik karakterde olmayan ve yüksek oranda tuz ve kireç bulundurmayan topraklardır. Ancak bahçe toprağının bu özelliklerin tamamını birarada bulundurması çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Ekstrem olmamak koşuluyla toprakta birçok özelliğin bulunması yeterli görülmektedir. Yöney: Meyve ve bağlarda tomurcukların sürmesi, sürgünlerin pişkinleşmesi, meyve olgunlaşması, kalitesi ve verimi üzerine yer ve yöneyin etkisi vardır. Kışları soğuk bölgelerde güneş ışınları güney ve güneybatı yönlere daha dik geldiğinden, bu yöneyler daha erken ısınmakta ve bitkiler daha erken uyanmaktadır. Turfanda yetiştiricilik açısından bu yönler tercih edilirken, ilkbahar geç don riski bulunan bölgelerde ise bahçe tesisi için erken uyanan çeşitlerde kuzey yöneyler tercih edilmelidir. Su: Bahçe kurulacak alanda yağışın yetersiz olduğu dönemlerde yapılacak sulamalarda kullanmaya yetecek düzeyde temiz su kaynağı bulunmalıdır. Yaz aylarının birçok bölgede kurak geçtiği ülkemizde bahçe yeri seçiminde su kaynağının en kurak mevsimde ihtiyaç duyulacak su miktarı dikkate alınarak seçilmesi gerekmektedir. Yıllık yağış ortalaması 500-600 mm olan bölgelerde sulama olmadan da birçok meyve türü ve asma yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Ancak bu yağışın yıl içerisinde dağılımı düzenli olmalıdır. Meyve ve bağlarda çiçeklenme ve tozlanma döneminde meydana gelen aşırı yağışlar ise ürün kaybına neden olmaktadır.

Meyve bahçesi ve bağ tesisinde tür ve çeşit seçimi nasıl olmalıdır? açıklayınız.

Kurulacak bahçelerde ekolojik faktörlerin yanında ekonomik getiri durumu da dikkate alınarak, ürünü iç veya dış pazarlarda yüksek fiyata satılabilen ve en yüksek geliri getirecek tür ve çeşitlerin seçilmesine özen gösterilmelidir. Arazi potansiyeline göre ilk başta modern tesisler planlanmalı ve mümkün olduğu kadar ürün çeşitliliği sağlanmalıdır. Tek tür veya çeşitle yapılacak yetiştiricilik birçok riski de beraberinde taşımaktadır. Pazarda, ekolojik koşullarda veya kontrol edilemeyen bir hastalık veya zararlı salgınında yaşanacak bir sorun, tek türden ve çeşitten kurulu bahçelerde büyük kayıplara neden olabilmektedir. Bulunulan bölgenin özelliği dikkate alınarak çeşit seçimi yapılmalıdır. Özellikle, meyve ve bağlarda sıcak yörelerde erken olgunlaşan, yüksek rakımlı yerler için ise geç olgunlaşan çeşitlerle tesisler kurulmalıdır. Öte yandan, çeşit seçiminde, çeşidin sofralık, kurutmalık, şaraplık, şıralık, meyve suyu ve konserve sanayiinde vb. değerlendirilme durumu dikkate alınmalıdır.

Meyve bahçesi ve bağ tesisinde ana. Seçimi hakkında bilgi veriniz.

Toprağın özellikleri ve yetiştiricilik sistemleri de dikkate alınarak kurulacak meyve ve bağlarda çeşitle birlikte en uygun anacın da seçilmesi gerekmektedir. Genellikle toprak yapısı, taban suyu, toprak kökenli hastalık ve zararlıların varlığı dikkate alınarak anaç seçimi yapılmaktadır. Örneğin şeftali ve kayısı anaçları nemli topraklara duyarlı iken, erik anaçları aynı toprak koşullarında iyi performans göstermektedir. Filoksera zararlısına karşı Vitis vinifera türüne giren çeşitler duyarlıyken, Amerikan asma anaçları bu zararlıya dayanıklılık göstermektedir. Anaç kullanımıyla çeşidin büyüme kuvveti de kontrol edilebilmektedir. Bazı armut çeşitlerinde ayvanın anaç olarak kullanılmasıyla bodur gelişme sağlanabilmektedir. Benzer şekilde elma, erik, kiraz gibi meyve türlerinde bodur ve yarı bodur gelişen anaçlarla ağaçların büyüme ve gelişimini kontrol etmek mümkündür. Bu anaçların erken ürüne yatma, birim alandan yüksek verim ve meyve kalitesi üzerine de olumlu etkileri bulunmaktadır.

Meyve bahçesi ve bağ tesisinde dikim sistemleri nedir? Açıklayınız.

Tür ve çeşitlerin yıllık bakım işlerinde yapılacak uygulamalar farklılık gösterdiğinden bahçe içerisinde karışık dikimden kaçınılmalıdır. Planlamada tür ve çeşitler ayrı parsellere yerleştirilerek dikim yapılmalıdır. Karışık parsellerde sulama, gübreleme, tarımsal mücadele ve hasat işlemlerinde güçlükler yaşanmaktadır. Yeni bir tesiste meyve ağacı ve omcalara verilecek aralık ve mesafelerin belirlenmesine; anaç ve çeşidin büyüme kuvveti, iklim ve toprak özellikleri, toprağın işlenme şekli, sulama yöntemi, uygulanacak terbiye sistemi ile bahçede mekanizasyondan yararlanma durumu etki etmektedir. Geniş aralıklı tesis edilecek bahçelerde kuvvetli gelişen anaçlar, dar aralıklı kurulacak bahçelerde ise bodur veya yarı bodur gelişen anaçlar ile bunlara uygun çeşit kombinasyonları seçilmelidir. Homojen bir ağaç gelişimi ve ürün eldesi için vejetatif anaç kullanımının birçok avantajı bulunmaktadır. Ancak bazı türlerde bu anaçları sağlayabilmek her zaman mümkün olamamakta veya bazı toprak koşulları nedeniyle çöğür anaç kullanımı gerekli olmaktadır. Kare Dikim: Bu dikim şeklinde bahçede sıra arası ve sıra üzeri mesafeler eşit aralıktadır. Dikimin kolaylıkla uygulanabildiği ve aralıkların her iki yönünde de kolayca çalışılabilen bir sistemdir. Dikdörtgen Dikim: Dikdörtgen şeklinde yapılan işaretlemelerde bahçeye fidanların dikdörtgenlerin köşelerine gelecek şekilde dikildiği sitemdir. Kare dikime göre her sıraya daha fazla ağaç dikilebilir. Satranç Dikim: Bu sistemde kare şeklinde yapılan işaretlemelerde dört fidan karenin köşelerine ve bir ağaç da karenin merkezinde yer alır. Erken dönemde fazla ürün elde etmek amacıyla uygulanır. Ancak bahçede ağaçların gelişimi sonucunda meydana gelen sıklaşmada ortadaki ağacın çıkarılması gerekmektedir. Bahçedeki bakım işlerinin uygulanması önceki iki şekle göre daha zordur. Üçgen Dikim: Fidanlar bu dikim şeklinde bahçede eşkenar üçgen şeklinde yapılan işaretlemelerde üçgenin köşelerinde yer almaktadır. Kare şeklinden daha fazla fidan kullanılır. Bahçedeki uygulamalar üç yönde de yapılabilir. Aşırı sıklaşma durumunda aralardan ağaç çıkarılması dikim düzenini bozmaktadır. Kontur Dikim: Eğimi çok fazla olan arazilerde tesviye ile düzeltme bazen mümkün olamamaktadır. Teraslar yapılarak tesviye eğrilerine paralel olarak yapılan dikim şeklidir. Fidanlardaki dikim aralığını topoğrafik yapı ve terasların şekli belirler. Çit (duvar) Sistemi: Bu sistemde diğer dikim şekillerine göre sıra arası ve sıra üzeri mesafeler oldukça daralmıştır. Işıklanma ile ilgili sorun yaşanmayan bölgelerde ve daha çok bodur meyve yetiştiriciliğinde tercih edilen sitemdir. Dikim tek sıralı, iki sıralı, üç sıralı şekillerde yapılabilir. Diğer sitemlerde dekarda 10- 40 arasında değişen fidan sayısı, bu şekilde 250-300’e kadar ulaşabilmektedir. Bu sistem bodur gelişen çeşitlere ve yoğun bakım için uygundur.

Sebze bahçesi tesisi hakkında bilgi veriniz.

Sebze tarımında açıkta ve örtü altında olmak üzere iki ana yetiştiricilik şekli bulunmaktadır. Açıkta sebze yetiştiriciliği dış koşullarda yapılan aile, karışık, tarla ve bahçe sebzeciliğini içine alan işletme şeklidir. Örtü altı sebzeciliği ise alçak ve yüksek sistemler olmak üzere iki şekilde gruplandırılmaktadır. Alçak sistemlerde, toprak üstüne serilen çeşitli örtüler, plastik alçak tüneller, yastıkların (sıcak, ılık, soğuk) turfanda sebze üretimi için kullanıldığı ve kısmen iklimin etkisine bağlı kalan sistemlerdir. Yüksek sistemler ise iklimin etkisinin büyük ölçüde ortadan kaldırılarak seralar içerisinde üretim yapan işletme şeklidir.

Sebze bahçesi tesisinde açıkta sebze yetiştiriciliği nasıl olmalıdır?

Meyve ve bağ tesislerinde olduğu gibi öncelikle bahçe yerinin seçilmesi, ve daha sonra burada bahçenin kurulması gerekmektedir. Sebze bahçesinde yer seçiminde ekolojik ve ekonomik faktörler dikkate alınır. Ekolojik faktörlerden ise iklim ve toprak özellikleri ayrıntılı olarak incelenir. Bir yörede sebze tarımına karar vermede iklim özelliklerinden ilk ve son don tarihleri, sıcaklık değerleri, ışıklanma yağış miktarı ve dağılımı, hava nemi, rüzgar vb faktörler ayrıntılı bir şekilde incelenir. Açıkta sebze yetiştiriciliği yapılacak alanlarda tesislerin planlanmasında; kullanılacak mekanizasyon sistemi dikkate alınarak parsel büyüklükleri belirlenmelidir. Planda, bahçede kullanılacak alet ekipmanlar ve bunların içerisine konulacağı hangarlar, gübre ve ilaç depoları, sulama sistemleri ve sulama havuzlarına, gübreliklere, hasattan sonra saklama ve ambalaj evlerine yer verilmelidir. Aşırı rüzgâr alan yerlerde bina vb. tesisler rüzgarın estiği yöne kurularak rüzgarkıran görevi üstlenmeleri sağlanmalıdır. Öte yandan fide yetiştirme alanları ve bunların kurulacak sebze bahçelerinin temelini oluşturacağı unutulmamalıdır.

Örtü altı sebze yetiştiriciliği nasıl olmalıdır?

İklim koşullarının açıkta sebze yetiştirmeye imkân vermediği dönemlerde sürekli olarak veya ilk ya da son turfanda olarak sebze üretimi amacıyla örtü altı sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu yetiştiricilik şeklinde alçak ve yüksek sistemler kullanılmakta ve değişik örtü tiplerinden yararlanılmaktadır. Alçak sistemlerde ısıtma yapılmaz, ürünün tarladan biraz erken veya geç çıkmasına çaba gösterilir. Kullanılan örtüler, örtü altındaki sıcaklığı dış ortamdan birkaç derece daha fazla yükseltir ve örtü altındaki sebzeleri ilk-son donlardan korur. Bu sistemle elde edilen erkencilikle pazarda ürünün yüksek fiyata satılması sağlanır. Bu yetiştiricilik yönteminde toprak malçlaması, toprak üstü plastik örtüler, yastıklar ve alçak tüneller kullanılır. Yüksek sistemler; yüksek plastik tüneller ve seralar olarak gruplandırılır. Değişik konstrüksiyon malzemeleri ile çatıları oluşturulur ve farklı örtü malzemeleriyle bu çatıların üzeri kapatılarak yetiştiricilik yapılmaktadır. Yüksek sistemler, içerisinde insanların rahatlıkla çalışabilmesine olanak sağlayabilmekte, ısıtma, soğutma gibi iklimlendirme elemanları bulunabilmekte ve ortamın iklim koşulları yetiştirilen sebzenin isteklerine daha uygun hale getirilebilmektedir. Dış ortamın bitki yetiştirilmesine uygun olmadığı dönemlerde de bu yapılar içerisinde sebze yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Bu yetiştiricilik sisteminde toprak işleme, sulama, gübreleme vb. bakım işlerinde mekanizasyondan yaralanabilmek mümkündür.

Meyve bahçeleri ve bağlarda toprak işleme hakkında bilgi veriniz.

Meyve bahçelerinde ve bağlarda açık ve örtülü olmak üzere iki değişik toprak işleme yöntemi kullanılmaktadır. Açık toprak işlemesinde yıl boyu değişik dönemlerde toprak işleme aletleriyle bahçe içerisi meyve ağaçlarının ve omcaların köklerine zarar vermeden sürülmektedir. Bahçede yapılan sürümlerle yabancı ot gelişimine izin verilmemektedir. Bu yöntem daha çok yağışların kış döneminde düştüğü, yazların sıcak ve kurak geçtiği ekolojilerde uygulanmaktadır. Kışa girerken bahçelerde uygulanan toprak işlemesi ile yağan yağmurların yüzey akışı ile kaybolması önlenmekte ve bahçe içerisinde toprakta birikmesi sağlanmaktadır. İlkbaharda meyve ağaçları ve asmalar uyanmadan önce yapılacak yüzeysel bir toprak işlemesiyle de bahçelerde bol miktarda yeni oluşan yabancı otlar ortadan kaldırılmaktadır. Yaz aylarında ihtiyaca göre bahçe içerisindeki sürümler birkaç defa yüzeysel olarak tekrarlanmaktadır. Yaz döneminde yapılan sürümlerle bahçe içerisinde topraktan kapilariteyle su kaybı engellenmekte, yabancı otlar ortadan kaldırıldığından bunların kullanacağı su meyve ağacı ve asmaların kullanımına bırakılmaktadır.

Meyve bahçeleri ve bağlarda kurak bölgelerde neden sürekli örtülü toprak işlemesi yapılmaz?

Kurak bölgelerde aşırı buharlaşma nedeniyle meyve ağaçları ve bağların su ihtiyaçları fazla olmaktadır. Meyve ağaçları ve omcaların yanı sıra bahçe içerisine ekilen örtü bitkilerinin de önemli düzeyde suya gereksinimleri bulunmaktadır. Kurak bölgelerde meyve ağaçları ve bağlarla birlikte örtü bitkisinin su ihtiyacını karşılamakta güçlük çekildiği için bu bölgelerde genellikle açık toprak işleme yöntemi tercih edilmektedir.

Sebze bahçelerinde toprak işlemeyi açıklayınız.

Sebze bahçelerinde toprak işleme derinliği yetiştirilecek sebze türünün kök yapısı dikkate alınarak uygulanmaktadır. Sürüm derinliği yetiştirilecek bitki türüne, toprağın yapısına ve işleme mevsimine bağlı olarak değişmektedir. Genelde sürüm derinliği 12-20 cm arasında uygulanmaktadır. Ancak derin köklü sebzelerin yetiştiriciliği söz konusu olduğunda sürüm derinliği 20-30 cm ye kadar indirilmektedir. Bu sürüme derin sürüm denir. Derin sürüm yılda bir kez sonbahar aylarında yapılırken, diğer mevsimlerdeki toprak işlemesi genellikle yüzeysel olarak yapılmaktadır. Sebze bahçelerinde tohum yatağının hazırlanması, toprak yüzeyinin düzeltilmesi, kaymak tabakasının kırılması, yabancı otların ortadan kaldırılması ve fidelerde boğaz doldurma amaçları için toprak 8-12 cm derinliğinde yüzeysel olarak işlenmektedir. Bu işlemler yapılırken, diskaro, kazayağı, freze, rotavator, çapa makinesi, tırmık gibi traktör yardımıyla çekilen aletlerden ve ayrıca çapa, çepin, el tırmığı vb el aletlerinden yararlanılmaktadır. Sebze bahçelerinde kültür bitkileri ile yabancı otlar sürekli bir rekabet içerisinde bulunmaktadır. Bu otları kesmek ve uzaklaştırmak için ot çapası yapılır. Ayrıca, kuvvetli yağmurlardan veya sulamalardan sonra da çapalama yapılarak, toprak yüzeyinde oluşan sert tabaka kırılmakta ve kapilarite ile meydana gelecek su kayıpları önlenmektedir. Toprak altı organları yenen bazı sebzelerle, kolayca adventif kök veren domates gibi sebze türlerinde bitkiler belirli bir gelişim düzeyine ulaştıktan sonra toprak çapayla sıra üzerine doğru çekilir ve gövde etrafına yığılır. Bitkilerin kök (domates), yumru (tatlı patates, patates) ve sürgünlerinin (kuşkonmaz) daha iyi gelişmesi sağlanır. Bu işleme boğaz doldurma denir. Büyük işletmelerde bu işlemi gören traktörle çekilen özel ekipmanlar kullanılır. Sebze bahçelerinde toprak yüzeyi tohum yatağı ve fide dikimi için uygun olmayabilir. Toprak yüzeyini düzeltmek, varsa kesekleri parçalamak, tohumun veya fide köklerinin toprakla daha iyi temasını sağlamak için toprak işlenerek ekim-dikime hazır hale getirilir. Bu şekilde hazırlanan araziye uygun sıralar halinde tohum ekimi ya da fide dikimi yapılabilir. Sebze yetiştiriciliğinde ekim ve dikim yöntemleri değişik biçimlerde uygulanır. Sebzecilikte ekim ve dikim; düze, karığa, tavalara, tahtalara ve masuralara yapılır.

Bahçe bitkilerinde kök derinliği sulamayı nasıl etkiler?

Bahçe bitkilerinde kök derinliği türlere göre değişmektedir. Sebzeler yüzlek köklü iken, birçok meyve türü ve bağlarda kökler çok derinlere kadar inmektedir. Sebzeler ve yüzlek köklü meyve türlerinde evaporasyon nedeniyle meydana gelen su kaybından dolayı, toprak yüzeyine yakın kısımdaki köklerin zarar görmemesi için sulamanın yeterli miktarda ve sık aralıklarla yapılması gerekmektedir. Derin köklü türler ise yüzlek köklülere göre topraktaki nem kaybından kısa sürede etkilenmezler. Bu nedenle derin köklü türlerde sulama aralığı daha geniş tutulabilmektedir.

Bahçe bitkilerinde sulama hakkında bilgi veriniz.

Modern bahçe bitkileri tarımında ekonomik anlamda susuz bir yetiştiricilik düşünülemez. Fakat bazı meyve türleri ve asma kurağa dayanım özellikleri nedeniyle, bazı bölgelerimizde yazın sulanmadan da yetişebilmektedir. Kurağa dayanan türlerde, toprağın derinliklerine inebilen ve toprağın derin kısımlarındaki nemden yararlanabilen kazık kökler bulunmaktadır. Ancak bu türlerde de yapılacak sulamalar verim ve kaliteyi olumlu yönde etkilemekte ve karlılığı artırmaktadır. Yağışın fazla olduğu bölgelerde bahçelerde ihtiyaç duyulan suyun bu yolla karşılanması mümkün olabilmektedir. Ancak yağışların miktarı kadar yıl içerisinde mevsimlere dağılımı da önemlidir. Ülkemizde birçok bölgede bahçe bitkilerinin ihtiyaç duyduğu su miktarını karşılayacak yağış olmamakta ve özellikle de yaz aylarında hemen hemen hiç düşmemektedir. Özellikle sebzeler, köklerinin yüzlek olması nedeniyle suya karşı çok daha fazla duyarlılık göstermektedir. Kuru soğan, sarımsak, karpuz, kavun gibi türler ve Doğu Karadeniz gibi yöreler dışında sebze tarımında mutlaka sulamaya ihtiyaç bulunmaktadır. Ayrıca, meyve bahçeleri ve bağlarda özellikle yaz aylarında ihtiyaç duyulan suyun değişik yollarla toprağa verilmesi gerekmektedir. Bahçe bitkilerinde sulamada yeterli su kaynağının bulunması ve sulama suyunun kalitesi önemli bir faktördür. Bahçe tesis edilirken öncelikle bu durumun dikkate alınması gerekmektedir. Bahçelere verilecek suda, tuz içeriği düşük ya da hiç tuz olmamalı, özellikle yağmurlama sulamada yapraklar üzerine gelen damlacıklarda yaprağa zarar verecek elementler bulunmamalıdır.

Bahçe bitkilerinde gübreleme nasıl olmalıdır? Açıklayınız.

Meyve ağaçları ve asmalar çok yıllık bitkiler olduğundan bulundukları ortamda uzun yıllar varlıklarını sürdürmektedirler. Bu türlerin hayatlarının değişik evrelerinde ihtiyaç duydukları besin elementinin çeşidi ve miktarında farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle verilecek gübrenin çeşit ve miktarının doğru olarak saptanması gerekmektedir. Bahçe bitkileri herhangi bir besin elementi noksanlığından olumsuz etkilenmekle kalmayıp, söz konusu elementin fazlalığına karşı da olumsuz reaksiyon gösterebilmektedirler. Meyve ve sebze türleri ile asma bir yıl içerisinde topraktan önemli miktarlarda besin elementi kaldırırlar. Bu kaldırılan besin elementleri toprağa ilave edilmez ise bitki ihtiyaç duyduğu besin maddesini karşılayamaz. Bunun sonucunda da bahçe bitkilerinde bir takım beslenme bozuklukları ortaya çıkar, büyüme ve gelişmede gerileme, verimde azalma ve meyve kalitesinde kayıplar meydana gelir. Meyve ağaçlarının yeterli ve dengeli beslenip beslenmediğinin belirlenmesinde en önemli ölçütlerden biri sürgün uzunluklarıdır. Yetersiz beslenmede sürgün gelişiminde gerilemeler görülür. Ayrıca her elemente özgü olmakla birlikte yapraklarda besin elementi noksanlık belirtileri ortaya çıkar. Bunlar içerisinde en önemlisi azot ve demir noksanlığında yapraklarda sararma şeklinde ortaya çıkan klorozdur. Bahçe bitkilerinde gübre ihtiyacının belirlenmesinde toprak ve yaprak analizlerinin birlikte yapılması gerekmektedir. Toprak ve yaprak analizleri sonuçlarına göre bahçeye verilecek gübrenin çeşidi ve miktarı belirlenmektedir. Bahçe bitkilerinde bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin elementleri değişik formlarda topraktan veya yapraktan uygulama şeklinde verilir. Bitki besin elementlerini içeren gübreler organik ve inorganik olmak üzere iki grupta yer almaktadır.

Organik gübreleri açıklayınız.

Ahır gübresi, yeşil gübre, kompost, kan ve kemik unu gibi bazı organik kökenli artıklardır. Bunlar toprağa besin elementi sağlamakla kalmayıp, ortamın fiziksel yapısının iyileşmesine, organik madde kapsamının ve mikroorganizma aktivitesinin artmasına da katkı yaparlar. Özellikle çiftlik gübresinin meyve, sebze ve bağ yetiştiriciliğinde geniş kullanım ve uygulama alanı bulunmaktadır.

İnorganik gübreleri açıklayınız.

Besin elementlerini tek veya kombine olarak yüksek dozlarda içerirler ve bitkinin ihtiyaç duyduğu elementin eksikliğinin giderilmesinde kullanılırlar.

Bahçe bitkilerinde yapraktan gübreleme ile bitkinin tüm besin elementi ihtiyaçları karşılanabilir mi?

Bahçe bitkilerinde besin elementi ihtiyaçları temel olarak topraktan karşılanmaktadır. Ancak, bu elementlerin toprakta bulunmadığı ve bitkinin acil olarak karşılaması gereken durumlarda veya toprakta bulunduğu halde toprağın bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinden kaynaklanan sebeplerden dolayı, bu elementlerin bitki tarafından alınamadığı durumlarda yapraktan uygulama yapılabilmektedir. Ancak, bitkinin tüm besin elementi gereksiniminin tamamının toprağı bir tarafa bırakıp yapraktan gübreleme yoluyla karşılanabilmesi mümkün değildir. Yapraktan gübreleme acil ve kısa süreli ihtiyacı karşılamaya yönelik bir uygulama şeklidir.

Meyve ağaçları ve bağlarda budama hakkında detaylı bilgi veriniz.

Budama; meyve ağaçları ve bağlarda herhangi bir bitki organının kesilerek veya koparılarak bitkiden uzaklaştırılması işlemidir. Meyve ağaçları ve bağlarda yüksek ve kaliteli ürün elde etmek, sağlam bir çatı oluşumunu sağlamak ve istenilen şekillerin verilmesi amacıyla fidan döneminden itibaren, dal seçimi, eğme, bükme, tomurcuk ve sürgün alma, dalların gövdeyle yaptıkları açıların ayarlanması ve benzeri uygulamalar her yıl düzenli olarak yapılmaktadır. Meyvecilik ve bağcılıktaki bu işlemler fidanlara genellikle 4-5 yıl sürekli tekrarlanarak uygulanmakta ve sonuçta ağaca istenilen şekil verilmiş olmaktadır. Meyvecilikte ve bağcılıktaki bu işleme terbiye denilmektedir. Meyve ağaçlarında ve bağlarda budama: (1) kısa sürede verime yatırmak ve uzun süre verimde tutmak, (2) kök ve toprak üstü organları arasında denge sağlamak, (3) tacın düzgün olmasını sağlayarak, fotosentez için güneşlenmenin iyi olmasını ve yaprak alanının artmasını sağlamak, (4) verim ve kalitenin artmasını sağlamak, (5) yaşlı ve verimden düşen ağaçlarda gençleştirme yapmak amaçları için uygulanmaktadır. Budama kış dinlenme ve yaz gelişme dönemlerinde yapılabilir. Kışları sert geçen ve ilkbahar geç donlarının görüldüğü yerlerde budamanın biraz geciktirilmesi faydalıdır. Meyve ve bağlarda budama genel olarak; şekil, verim (ürün) ve gençleştirme budaması olmak üzere 3’e ayrılır.

Budama ile terbiye arasındaki fark nedir?

Terbiye, meyve ağaçlarında ve bağlarda önceden planlanan bir taç şeklinin 4-5 yıllık süreç içerisinde ağaçlara uygulanması işlemidir. Budama ise; ağaçlarda her yıl kış ve yaz aylarında farklı organlara değişik amaçlar için uygulanan kesme veya koparma işlemidir.

Meyve ağaçlarında budama kaç çeşittir?

? Şekil budaması ? Ürün budaması olmak üzere iki çeşittir.

Sebzelerde budama hakkında bilgi veriniz.

Sebzelerde, meyve ve bağlar kadar yaygın olmamakla birlikte bazı budama ve terbiye işlemleri yapılmaktadır. Özellikle domates, hıyar ve kavunlarda 2 m yüksekliğe kadar çekilen ipe dayalı gövde oluşturulmaktadır. Bu sistemde domateste gövdedeki yaprak koltuklarından çıkan sürgünler koparılmakta ve bu işleme koltuk alma denilmektedir. Hıyar ve kavunda ise gövdedeki alt yaprak koltuğundaki sürgünler alınırken, daha üstteki sürgünlerin ikişer boğumdan uçları alınmakta ve bu boğumlarda meyve oluşmasına izin verilmemektedir. Üç sebze türünde de ipe alınan gövdeler istenilen uzunluğa ulaştıktan sonra gövdenin büyüme uçları koparılarak büyüme sınırlandırılmaktadır. Gövde ucunun bu şekilde koparılmasına tepe alma denilmektedir.

Bahçe bitkilerinde hastalık, zararlı ve yabancı otlarla mücadelede hangi yöntemler kullanılır?

Bahçe bitkilerinde hastalık, zararlı ve yabancı otlarla mücadelede genellikle 3 yöntem kullanılmaktadır. ? Mekanik mücadele: Hastalık veya zararlının bulunduğu bitki materyali toplanır, kesilir, toprağa gömülür veya yakılır. Ayrıca, zararlılar doğrudan bitki üzerinden toplanabilir, öldürülebilir veya davranışları bozulabilir. Koruyucu bir yöntem olması nedeniyle yeni oluşacak enfeksiyonlar azaltılmış veya önlenmiş olmaktadır. ? Biyolojik Mücadele: Bahçe tarımında sorun oluşturan böcek, bakteri, mantar vb canlıların düşmanı olarak bilinen başka canlıların doğal yollarla veya laboratuvarlarda üretilerek bahçelerde kullanılması ve sorun olan hastalıkzararlı etmenlerinin ortadan kaldırılması ya da popülasyonlarının kontrol altına alınmasıdır. Uzun süre alan bir yöntemdir. ? Kimyasal Mücadele: Bahçelerde hastalık ve zararlı popülasyonu çok yükseldiği ve zararın hızla arttığı ve diğer yöntemlerle önlenemediği durumlarda başvurulan ve kimyasal ilaç kullanılarak yapılan mücadele yöntemidir. Kullanılacak ilacın cinsi, dozu ve uygulama zamanı iyi seçilmelidir. Kimyasal mücadelede insan ve çevre sağlığı sürekli göz önünde bulundurulmalı, zorunluluk olmadıkça tarım ilacı kullanımından kaçınılmalıdır.

Meyvecilikte seyreltme hakkında detaylı bilgi veriniz.

Elma, armut, kayısı, şeftali erik gibi meyve türlerinde ağaçlarda açan çiçeklerin % 10 - 20 sinin meyveye dönüşmesi ekonomik bir ürün için çoğunlukla yeterli görülmektedir. Ağacın aşırı meyve yüklü olması dalların kırılmasına, meyvelerin küçük kalmasına meyve renginin tam oluşmamasına ve böylece kalitesinin düşük olmasına neden olmaktadır. Ayrıca ağaçta beslenme düzeni bozulacağından ertesi yılın ürününde de kayıplar ortaya çıkabilmektedir. Aşırı meyve tutumunun neden olduğu bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için meyve seyreltmesi yapılmaktadır. Seyreltmede; elle, mekanik ve kimyasal madde kullanımı olmak üzere üç yöntem kullanılmaktadır. Elle seyreltmede meyveler arasında belirli aralık kalacak şekilde (5-40 cm arası) veya meyve başına düşen yaprak sayısı (20-60 yaprak arası) ya da hüzmelerde 2-3 meyve olacak şekilde, gelişimi geri kalmış küçük meyveler koparılarak seyreltme yapılır. Bazı istisnalar olmakla birlikte elle seyreltmenin haziran dökümünden sonra yapılması önerilir. Kimyasal seyreltmede bazı bitki büyümesini düzenleyici maddeler ile değişik kimyasallar kullanılmaktadır. Ağaçlara bu maddeler çiçeklenme döneminde veya çiçeklenme sonrası uygulanmaktadır. Bu uygulamalarla ağaçlarda fazla tutan çiçek veya küçük meyve uzaklaştırılmakta ve dengeli bir meyve yükünün oluşması sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu alanda NAA DNOC, Carbaryl, Ethepon gibi kimyasal maddeler kullanılmaktadır. Mekanik seyreltmede, dallarda titreşim oluşturan silkicilerden yararlanılır. Diğer yöntemlere göre sakıncaları da olabilen bir yöntemdir. Çiçek veya küçük meyve döneminde uygulanmaktadır.

Meyve bahçesi ve bağ tesis edilirken nelere dkkat edilmelidir?

Meyve bahçesi ve bağ tesis edilirken; yer seçimi, yetiştirilecek tür ve çeşitlerin özellikleri, anaç, dikim sistemi, arazinin dikime hazır hale getirilmesi, dikim işleriyle ilgili planlamalar baştan yapılmalı ve işletmeden en yüksek geliri sağlayacak materyal ve teknikler kullanılmalıdır.

Meyve ve bağlarda yer seçiminde nelere dikkat edilmelidir?

Yer seçiminde özellikle iklim, toprak, yöney ve suyun varlığı değerlendi-rilmelidir.

Elma, armut, kiraz, erik gibi meyveler ortalama kaç derece sıcaklık altında zarar görebilir?

Elma, armut, erik ve kiraz ise çeşitlere göre değişmekle birlikte -20°C -25°C’nin altındaki sıcaklıklarda zarar görmektedir.

Asmalar vejetasyon süresince ortalama kaç derece sıcaklık istemektedir?

Asmalar vejetasyon süresince ortalama 18°C’lik sıcaklık istemektedir.

Taban suyu yüksek olan yerlerde suyun uzaklaştırılması için ne önerilir?

Taban suyunun yükselme riski bulunan yerlerde drenaj hendekleri ile suyun uzaklaştırılmasına çalışılmalıdır.

Erken uyanan bitkiler için ilkbahar geç don riski bulunan bölgelerde hangi yöney seçilmelidir?

 İlkbahar geç don riski bulunan bölgelerde bahçe tesisi için erken uyanan çeşitlerde kuzey yöneyler tercih edilmelidir.

Anaç seçiminde nelere dikkat edilmelidir?

Anaç seçiminde genellikle toprak yapısı, taban suyu, toprak kökenli hastalık ve zararlıların varlığı dikkate alınmaktadır.

Bahçede dikim sırasında fidanlar arasındaki mesafelerin daha geniş tutulması gerekmektedir.bu durumun anaçlarla ilgili olan nedeni nedir?

Bahçede dikim sırasında fidanlar arasındaki mesafelerin daha geniş tutulması gerekmektedir.Çünkü genellikle çöğür anaçlar üzerindeki ağaçlar kuvvetli gelişmekte, iri yapılı olmaktadır.

Satranç dikimin özelliklerini kısaca açıklayınız.

Satranç dikim sisteminde, kare şeklinde yapılan işaretlemelerde dört fidan karenin köşelerine ve bir ağaç da karenin merkezinde yer alır. Erken dönemde fazla ürün elde elde etmek amacıyla uygulanır. Ancak bahçede ağaçların gelişimi sonucunda meydana gelen sıklaşmada ortadaki ağacın çıkarılması gerekmektedir. Bahçedeki bakım işlerinin uygulanması kare ve dikdörtgen şekle göre daha zordur.

Sebze tarımındaki temel yetiştiricilik yöntemleri nelerdir?

Sebze tarımında açıkta ve örtü altında olmak üzere iki ana yetiştiricilik şekli bulunmaktadır.

Açık ve örtü altı yetiştiriciliğin farkları nelerdir?

Açıkta sebze yetiştiriciliği dış koşullarda yapılan aile, karışık, tarla ve bahçe sebzeciliğini içine alan işletme şeklidir. Örtü altı sebzeciliği ise alçak ve yüksek sistemler olmak üzere iki şekilde grublandırılmaktadır. Alçak sistemlerde, toprak üstüne serilen çeşitli örtüler, plastik alçak tüneller, yastıkların (sıcak, ılık, soğuk) turfanda sebze üretimi için kullanıldığı ve kısmen iklimin etkisine bağlı kalan sistemlerdir. Yüksek sistemler ise iklimin etkisinin büyük ölçüde ortadan kaldırılarak seralar içerisinde üretim yapan işletme şeklidir.

Kapilariteyle su kaybı nedir?

Kapilariteyle su kaybı, toprak içerisindeki suyun kılcal borular yoluyla toprak yüzeyine yükselerek buharlaşma yoluyla kaybolmasına denir.

Genelde sürüm derinliği 12-20 cm iken derin köklü sebzelerden bu derinlik nedir?

Genelde sürüm derinliği 12-20 cm arasında uygulanmaktadır. Ancak derin köklü sebzelerin yetiştiriciliği söz konusu olduğunda sürüm derinliği 20-30 cm ye kadar indirilmektedir.

Büyüme mevsini süresince bitki kökleri için nem neden önemlidir?

Büyüme mevsimi süresince bitki kök bölgesinde yeterli nemin bulunması gerekmektedir. Meyve, sebze ve bağlarda toprak nemliliğinin az ya da fazla olması verim azalmasına ve kalite kayıplarına neden olmaktadır.

Meyve ve bağlarda genel olarak sulama zamanı nedir?

Meyve ve bağlarda sulama genellikle ilkbahar sonlarından başlayarak sonba-har ortalarına kadar devam etmektedir. Kurak geçen yıllarda ihtiyaca göre kış aylarında bile bahçelerde sulama yapılabilmektedir.

Meyve, sebze ve asmalara özellikle ilk yıl sonuna doğru neden gübre verilmelidir?

Meyve ve sebze türleri ile asma bir yıl içerisinde topraktan önemli miktarlarda besin elementi kaldırırlar. Bu kaldırılan besin elementleri toprağa ilave edilmez ise bitki ihtiyaç duyduğu besin maddesini karşılayamaz. Bunun sonucunda da bahçe bitkilerinde bir takım beslenme bozuklukları ortaya çıkar, büyüme ve gelişmede gerileme, verimde azalma ve meyve kalitesinde kayıplar meydana gelir.

Organik gübrelere örnek veriniz.

Ahır gübresi, yeşil gübre, kompost, kan ve kemik unu gibi bazı organik kökenli artıklar organik gübrelere örnek olarak verilebilir.

Budama nedir?

Budama; meyve ağaçları ve bağlarda herhangi bir bitki organının kesilerek veya koparılarak bitkiden uzaklaştırılması işlemidir.

Tepe alma nedir, açıklayınız.

Bazı bitkilerde gövdeler istenilen uzunluğa ulaştıktan sonra gövdenin büyüme uçları koparılarak büyüme sınırlandırılmaktadır. Gövde ucunun bu şekilde koparılmasına “tepe alma” denilmektedir.Kavun ve hıyar bu bitkilere örnek olabilir.

Bahçe bitkilerinde hastalık, zararlı ve yabancı otlarla mücadelede sıklıkla kullanılan üç yöntem nedir?

Bahçe bitkilerinde hastalık, zararlı ve yabancı otlarla mücadelede sıklıkla kullanılan üç yöntem şunlardır:

• Biyolojik mücadale
• Mekanik mücadele
• Kimyasal mücadele

Elma, armut gibi meyve ağaçlarında çiçeklerin ne kadarının meyveye dönüşmesi idealdir?

Elma, armut, kayısı, şeftali erik gibi meyve türlerinde ağaçlarda açan çiçeklerin % 10 - 20 sinin meyveye dönüşmesi ekonomik bir ürün için çoğunlukla yeterli görülmektedir. Ağacın aşırı meyve yüklü olması dalların kırılmasına, meyvelerin küçük kalmasına meyve renginin tam oluşmamasına ve böylece kalitesinin düşük olmasına neden olmaktadır.