Bahçe Tarımı 1 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Ekoloji nedir?

Bir bölgenin iklim ve toprak koşulları ile yer ve yöneyinden oluşan tüm çevresel faktörlere verilen addır.

Bir bitkinin adaptasyon yeteneğinin oluşmasında etkili olan nedir/nelerdir?

Bir bitkinin adaptasyon yeteneği, o bitkinin bulunduğu ortam koşullarına uyum sağlama derecesini göstermektedir. Herhangi bir bitki ne kadar çeşitli ortam koşullarında ekonomik olarak yetiştirilirse, o oranda adaptasyon yeteneği yüksektir. Bir bitkinin adaptasyon özelliğinin oluşmasında bitkinin genetik yapısı ve bölgenin ekolojisi olmak üzere iki temek faktör rol oynamaktadır. Dolayısıyla adaptasyon yeteneği yüksek olan bitkiler aynı zamanda ekolojik faktörlere karşı daha dirençlidir.

Klimatoloji nedir?

Klimatoloji iklim bilgisi demektir. Yeryüzündeki atmosferik olayların değişimini inceleyen, ortalama değerler olarak ifade eden ve iklim faktörleri ile ilgili bilimsel çalışmalar yapan bilim dalı Klimatolojidir.

İklim faktörleri nelerdir?

İklim faktörleri denildiğinde sıcaklık, ışık, nem ve rüzgar anlaşılmaktadır. Aslında bu faktörlerin hepsi birbiri ile ilişkilidir ve bir bölgenin ikliminin oluşmasında ortak etkileri söz konusudur.

İklim faktörlerinden sıcaklık nedir, açıklayınız?

Bitkilerin yeryüzünde yayılımı ve bir bölgede nemli bir şekilde yetiştiriciliğinin yapılmasını sınırlayan en önemli faktör sıcaklıktır. Bitkilerdeki temel yaşamsal olaylar sıcaklığın etkisiyle gerçekleşmektedir. Güneş enerjisi ile oluşan sıcaklığın derecesi; zamana, paralellere, arazilerin yönüne ve eğimine, yüksekliğine, havanın bulutlu ya da açık oluşuna, toprak rengi ve yapısına ve bitki örtüsüne göre değişmektedir.

Etkili sıcaklık toplam isteği nedir?

Bir bitki belirli bir gelişme evresini tamamlayabilmek için belli bir sıcaklık toplamına ihtiyaç duymaktadır. Etkili sıcaklık toplama isteği ise, hesaplamada herhangi bir bitki tür veya çeşidinin bir bölgede belli bir gelişme dönemini tamamlaması için sınır olarak kabul edilen temel sıcaklık baz alınarak bu derecenin üzerindeki günlük sıcaklık dereceleri toplamıdır.

Meyve türleri için etkili sıcaklık toplamı isteği nasıl hesaplanır?

Meyve türleri için etkili sıcaklık toplamı isteğinin hesaplanmasında yaprak dökümünden çiçeklenmeye, çiçeklenmeden meyvelerin olgunlaşmasına ve olgunlaşmadan yaprak dökümüne kadar olan dönemler esas alınmaktadır.

Yetiştiricilikte sıcaklık toplamının karşılanamadığı durumlarda görülen olumsuzluklar nelerdir?

Yetiştiricilikte sıcaklık toplamının karşılanamadığı durumlarda görülen olumsuzlukların başında ağaçların zamanında çiçek açmaması ve meyvelerini olgunlaştıramaması gelmektedir. Sıcaklık toplamının karşılanamadığı meyvelerde tatlanma (kuru madde-asi oranı) yetersiz olur bu da sıcaklık ile fotosentez arasındaki doğrusal ilişki ile açıklanmaktadır.

Optimum sıcaklık nedir?

Bitki tür veya çeşitlerinin içinde bulunduğu her bir yaşamsal evreye(çimlenme, çiçeklenme, meyve verme vb.) göre ihtiyaç duyduğu ideal sıcaklık derecesidir. Çok çeşitli sıcaklık derecelerinde yaşamlarını sürdürebilen bitkiler olmakla beraber bahçe bitkileri genellikle 5-36 °C aralığında yetiştirilebilmektedir. Bu sıcaklık derecelerinin dışında bitkilerin metabolik ve fizyolojik fonksiyonlarında aksaklıklar ortaya çıkar. Bahsi geçen bu optimum sıcaklık dereceleri bitki tür veya çeşidine göre farklılıklar göstermekle beraber, bitkinin içinde bulunduğu yaşamsal evreye göre de değişmektedir.

Soğuklama isteği nedir?

Bir bitkinin dinlenmesinin kırılması için gerekli olan +7 °C’nin altındaki sıcaklıklarda geçen sürenin saat olarak toplamıdır. Bahçe bitkilerinin büyüme ve gelişme dönemlerindeki optimum sıcaklıkların altındaki ve üzerindeki sıcaklıklar bitki tür veya çeşidine göre farklı etkilerde bulanabilmektedir. Öncelikle düşük sıcaklıkları göz önünde bulundurduğumuzda bunların yararlı ve zararlı etkilerinden söz etmek mümkündür. Düşük sıcaklıkların yararlı etkileri soğuklama ve vernalizasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Belli bölgelerde yetiştirilen çok yıllık bahçe bitkileri, özellikle kış aylarına rastlayan dönemde belirli bir süre büyümelerinin durur derecede yavaşladığı bir dinlenme periyodu geçirirler. Bu dönemde, soğuklama olarak adlandırılan belirli süre boyunca düşük sıcaklığın etkisiyle ortadan kaldırılır.

Katlama nedir?

Meyve çekirdeklerinin ve bazı tohumların dinlenmelerinin kırılarak çimlenebilmeleri için nemli kum vb. içerisinde belli süre düşük sıcaklıkta bekletilmeleri işlemidir.

Vernalizasyon nedir?

Bazı kışlık sebze türlerinin vegatatif gelişme döneminden generatif gelişme dönemine geçişi için, tohum veya fide dönemlerinde belirli sürelerle(4-8 hafta) düşük sıcaklığa (4-10°C) maruz bırakılmaları işlemidir. Vernalizasyon isteğinin karşılanmaması durumunda bitkiler çiçeklenemez dolayısıyla meyve ve tohum oluşturamaz.

Düşük sıcaklığın ortaya çıkmasıyla bitkiler ne gibi zararlı etkilerle karşı karşıya kalır?

Düşük sıcaklığın zararlı etkileri sıcaklığın bitkinin gelişme gösterebildiği en düşük derecenin altına düşmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Düşük sıcaklık sonucu ortaya çıkan don olayı bitki dokularındaki sıcaklığın donma derecesine veya altına düşmesine neden olur. Bu koşullarda bitki hücrelerindeki suyun hücreler arası boşluklara çekilmesi hücrenin su kaybetmesine, ilerleyen aşamalarda hücreler arasındaki ve hatta hücre içerisindeki kalan suyun donarak hacim artışından dolayı hücre duvarını parçalamasına ve dolayısıyla hücre içi organizasyonun bozulmasına yol açmaktadır. Bu koşullar altında protein ve enzimlerin etkinliği de azalacağı için hücre ve doku ölümleri gerçekleşebilmektedir. Düşük sıcaklığın zararlı etkisi, bitkinin genetik yapısı ile düşük sıcaklığın derecesi ve süresinin yanında, sıcaklığın düşme ve tekrar yükselme hızına bağlıdır. Ayrıca bitkinin içinde bulunduğu gelişme dönemi bitkinin dondan zararlanma derecesine önemli oranda etki etmektedir.

Yetiştiricilikte meyve döneminde meydana gelen don olayları neye sebep olmaktadır?

Yetiştiricilikte meyve döneminde ortaya çıkan don olayları, meyve kabuklarının kalınlaşmasına, meyveden suyun çekilerek koflaşmasına, renklenme sorunlarına neden olur. Bunun en belirgin örneklerine don olaylarından sonra portakal ve mandalin gibi turunçgil meyvelerinde rastlanmaktadır.

Kış soğuklarından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?

? Kış soğuklarının etkili olduğu bölgelerde, soğuklara toleransı yüksek olan bitki tür veya çeşitlerini yetiştirmektir. ? Kış aylarına doğru aşırı azotlu gübreleme yapmamak. ? Kışa girerken aşırı sulama yapmamak. ? Fosforlu ve potaslı gübreler bitkilerin soğuklara toleransını attırdığı için bu gübrelemelere önem vermek. ? Malçlama yapmak ve bitkileri örtü altına almak.

İlkbaharda ortaya çıkan don olayları nasıl gerçekleşmektedir?

İlkbaharda yaşanan geç donlarının zararları, kış sonu veya ilkbahar başlangıcında hava sıcaklığının kısa süre de olsa normalin üzerindeki derecelere çıkması, sonrasında ise ani bir şekilde tekrar anormal derecelere düşmesi sonucu ortaya çıkmaktadır.

İlkbaharda geç donlardan bitkileri koruma yolları nelerdir?

? İlkbahar geç donlarının görüldüğü bölgelerde geç çiçek açan meyve tür veya çeşitlerinin yetiştirilmesi. ? Meyve bahçeleri be bağların, soğuk havanın çökerek don oluşturduğu vadi ve çukur alanlar yerine eğimli arazileri kurulması ? Bahçe tesisinde sıraların, soğuk havanın akıp gidebileceği şekilde düzgün oluşturulması ? Ağaçlara terbiye sistemi uygulanırken alçak yerine, yüksekten taçlandırmanın tercih edilmesi ? Kış budamasının nispeten geç yapılarak uyanmanın geciktirilmesi ? Don olayının olduğu zamanlarda meyve bahçeleri ve bağlarda ateş yakılması, dumanlama, sisleme ve yağmurlama yapılması ve havayı karıştıran mekanik pervanelerin kullanılması ? Don tehlikesi geçene kadar bitkilerin örtü altına alınmasıdır.

Sonbahar erken donlarını açıklayınız?

Sonbahar aylarında hava sıcaklığının ani olarak kış soğukları seviyesine düşmesi sonucu ortaya çıkar. Ülkemizin iç ve yüksek yerlerindeki meyve bahçeleri ile bağlar açısından önemlidir. Bu dönemde meyveleri henüz hasat edilmemiş geç mevsim çeşitlerinin ürününde önemli zararlanmalar meydana gelir. Sonbahar erken donlarından korunmak için, ilkbahar geç donlarındakine benzer önlemler önerilmektedir. Farklı olarak ilkbaharda geç çiçek açan çeşitler yerine, çok geç olmayan yani sonbaharda erken hasat edilen çeşitlerin yetiştiriciliği tavsiye edilmektedir.

Transpirasyon nedir?

Yüksek sıcaklık, kuru hava, rüzgâr gibi faktörlerin etkisiyle bitkilerin yapraklarındaki stoma açıklıklarından terleme yoluyla su kaybı olayıdır.

Etiyolleştirme nedir?

Bazı bahçe bitkilerinin yetiştiriciliğinde, bitkinin tüketilen kısımlarının beyaz veya beyaza yakın renkler (krem, açık sarı vb.) olması istendiğinden bu kısımların çoğunlukla toprakla örtülmesi sonucu ışık almasının engellenmesi olayıdır.

Bitkiler için ışık kalitesi denildiğinde ne anlaşılır?

Bitkiler ışık kaynağı olarak güneş ışınlarını kullanırlar. Güneşten gelen ışınların ancak %50’si yeryüzüne ulaşmakta, bu ışık enerjisinin de ancak %1’lik kısmı bitkiler tarafından fotosentezde kullanılmaktadır. Işığın bitkiler üzerindeki etkilerinde ışığın kalitesi, ışığın yoğunluğu ve ışıklanma süresi önemlidir. Işık kalitesi dendiğinde ışığın dalga boyu anlaşılmaktadır.

Işık entansitesi nedir, açıklayınız?

Işık entansitesi, belirli bir alana düşen ışık dalgalarının yoğunluğunu ifade etmektedir. Işık entasitesi günü saatlerine, mevsimlere ve ekvatordan uzaklığa göre değişmektedir. Buna göre ışık entasitesi sabah saatlerinde öğleden sonraya göre; yaz aylarında kışa göre; ekvatorda diğer enlem derecelerine göre daha yüksektir. Bahçe bitkilerinin çok çeşitli ışık entasitesine ihtiyacı vardır. Bununla birlikte bitkilerin çeşitli yetişme önemlerinde farklı ışık entasitesi isteklerinin olduğu da göz önüne alınmalıdır. Örneğin sebzeler (domates, hıyar, biber vb.) fide döneminde küçük ve daha narin olduklarından düşük bir ışık entasitesine ihtiyaç gösterirken, meyve olgunlaşma döneminde daha yüksek bir ışık entasitesine ihtiyaç duyarlar.

Fotoperiyod ve fotoperiyodizm nedir?

Bahçe bitkileri hayat döngüleri boyunca farklı aşamalarda farklı sürelerle ışığa ihtiyaç duyabilmektedir. Bitkilerin günlük olarak ihtiyaç duydukları ışıklanma süresi fotoperiyod; bitkilerin ışıklanma süresine gösterdikleri tepki ise fotoperiyodizm olarak adlandırılmaktadır. Buna göre bitkiler kısa gün, uzun gün ve nötr gün olarak 3 farklı özellik göstermektedir. Bu gruplandırmada bitkilerin vagatatif büyüme(sürgün oluşturma) döneminde generatif büyüme (çiçeklenme ve meyve verme) dönemine geçişi temel alınmaktadır. Kısa gün bitkileri günlük 10-14 saat, uzun gün bitkileri ise günlük 14-16 saat ışıklanmaya ihtiyaç duyarlar. Gelişme dönemleri boyunca günlük ışıklanma süresi bakımından özel bir isteği olmayan bitkiler, nötr gün bitkileri olarak adlandırılmaktadır.

Hava neminin düşük olduğu koşullar değerlendirildiğinde ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?

? Nemin düşük olduğu kuru havalarda bitkiden transpirasyon yoluyla su kaybı fazla olmaktadır ? Bitkilerin yaprak ve sürgün gibi yeşil aksamlarında solgunluk ve ilerleyen aşamalarında solma görülmektedir. ? Bitkilerin çiçeklenme döneminde çiçek tozlarının canlılığında düşüş, dişicik tepesinde kuruma ve dişicik borusunda polen çimlenmesinin engellenmesi gibi nedenlerle tozlanma ve döllenme de sorunlar yaşanabilir, dolayısıyla verim düşer. ? Bitki eğer meyveli dönemde ise, bitki bünyesindeki su kaybının karşılanmaması durumunda meyvelerde büzüşme, koflaşma, renklenmede sorunlar görülebilir. ? Sebzelerin kaba ve lifli yapıda olmasına ayrıca, tat ve aroma maddelerince fakir olmasına neden olabilir.

Havada nemin yüksek olduğu durumlarda ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?

? Küllenme, mildiyö ve dip çürüğü gibi fungal(mantari) hastalıklar artış görülür. ? Bitkilerde terleme azalacağından köklerde su alımı dolayısıyla da besin maddesi alımı azalır. ? Büyüme ve gelişme yavaşlar.

Toprakta nemin azaldığı durumlarda ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?

? Tohumun çimlenebilmesinde toprak nemi olmazsa olmaz koşulların başında geldiğinden yetersiz nem tohum çimlenmesini engellemektedir. ? Saçak kökler gelişemez ve böylece bitkiler topraktan besin maddelerini yeterince alamazlar. ? Bitkilerde susuzluk, solgunluk, sararma ve ileri durumlarda özellikle otsu bitkilerde ölümler görülmektedir. ? Meyve ağaçlarında tomurcukların oluşum dönemindeki susuzluklar çiçek tomurcuklarında anormalliklere; sürgün tomurcuklarında ise zayıf gelişmelere neden olmaktadır. ? Meyvelerin iriliğini, şeklini, rengini ve kalitesini olumsuz etkiler.

Yağışlar dolayısıyla toprak neminin fazlalığının olumsuz etkileri nelerdir?

? Yağışlarla birlikte çiçeklenme dönemine rastlayan yağışlar tozlanma sırasında dişicik tepesinde çiçek tozlarının yıkanmasına neden olur ve tozlanma ve döllenmeye dolayısıyla meyve tutumuna engel olmaktadır. ? Kar ve dolu şeklinde olan şiddetli yağışlar bitkilerde mekanik zararlanmalara neden olmaktadır. Şiddetli yağışlar, çiçek ve meyve dökümlerine veya meyvelerde verim ve kalite kayıplarına neden olmaktadır. ? Yağışlar sebebiyle topraktaki aşırı nem toprak gözenekleri arasındaki hava boşluklarının su ile dolmasına ve toprağın havasız kalmasına neden olur. Bu sebeple kökler aşırı boğularak su ve besin maddesi alımını gerçekleştiremez. ? Aşırı nemden dolayı havasız kalan topraklarda mikroorganizmaların faaliyetinin engeller. ? Toprak kökenli hastalık etmenlerinin artmasına neden olur.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde rüzgârın yararlı etkileri nelerdir?

? Belirli oranda terlemeyi arttırarak fotosentezin de artmasına neden olmaktadır. Bitkilerin topraktan su ve besin maddesi alımını arttırır böylece bitki büyüme ve gelişmesine olumlu yönde etki yapar. ? Çiçeklenme döneminde özellikle rüzgârla tozlanan bahçe bitkilerinde çiçek tozlarının taşınmasına yardımcı olarak tozlanmayı ve meyve tutumunu arttırmaktadır. ? Meyve olgunlaşma döneminde bazı bölgelerde esen nemli rüzgârlar hava nemini yükselterek meyve kalitesini arttırırlar. ? İlkbahar aylarında özellikle Akdeniz gibi erkenci bölgelerde esen ılık rüzgârlar havanın ısınmasına neden olarak erkenciliği teşvik eder.

Özellikle 10 m/s ve yüksek hızla esen rüzgârların bahçe bitkileri yetiştiriciliğine olumsuz etkileri nelerdir?

? Bitkilerde dalların ve genç sürgünlerin kırılmalarına neden olur. ? Çiçek ve küçük meyve dökümlerine neden olur ? Hızlı esen sıcak rüzgârlar bitkilerde terlemeyi arttırarak bitkilerin aşırı su kaybetmesine ve bitkilerin solgun görünmesine neden olur. ? Hızlı ve sıcak esen rüzgârlar çiçek tozlarının canlılıklarını olumsuz etkiler. Ayrıca dişicik tepesinin kurumasına neden olur. ? Hızlı esen soğuk rüzgârlar ise, çiçek ve meyvelerde donmaya varan soğuk zararı oluşturur.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde yer ve yöney nasıl etkilidir?

Yer, yetiştiricilik yapılacak olan alanın coğrafi konumunu; yöney ise eğimli bir arazinin baktığı yönü ifade etmektedir.

Teraslama nedir?

Erozyonun zararını azaltmak için eğimli arazilerin geniş basamaklar halinde şekillendirilmesidir. Eğimli arazilere teraslama yapılması aynı zamanda rüzgar veya su kaynaklı toprak erozyonunu da önleyerek verimli toprakların korunmasına yardımcı olmaktadır.

Hava drenajı nedir, açıklayınız?

Eğimli araziler, hava akımı bakımından soğuk havanın çökmesini önleyerek akıp gitmesini veya daha ılık hava ile karışmasını sağladığı için özellikle don tehlikesinin olduğu bölgelerde bahçe tesisinde önem taşımaktadır. Bu durum hava drenajı olarak adlandırılmaktadır. Bahçe yerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise, orman alanlarına yakınlıktır. Orman alanları hava akımını keserek soğuk havayı tutma ve don oluşturma özelliğine sahip olduğundan bahçe kurulacak yerin çok yakınında orman alanın olmaması dikkat edilmelidir.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliği açısından toprak kavramını açıklayınız?

Toprak, bitkilerin yetiştiği ortam olmanın ötesinde yapısı sürekli değişen fiziksel, kimyasal ve biyolojik açıdan her üç özelliği de bünyesinde bulunduran bir sistemdir. Toprağın bitkiler açısından iki yönlü önemi vardır. Birincisi bitkilerin kökleriyle tutunarak büyüyüp gelişebildikleri bir destek ortamı olması, diğeri ise; bitkilere kökleriyle alabilmeleri için su ve besin maddesi sağlamasıdır. Toprağın bitkiler açısından bu işlevleri yerine getirmesinde toprağın fiziksel yapısı, taban suyu seviyesi, pH’sı ve tuzluluk durumu ile besin maddesi içeriği ve toprak yorgunluğu gibi faktörler etkilidir.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde toprağın fiziksel yapısı nasıl olmalıdır?

Toprağın fiziksel yapısı denildiğinde toprakta bulunan parçacıkların irilikleri ile taş, kum, çakıl ve kil bulundurma oranları dikkate alınmakta ve topraklar buna göre isimlendirilmektedir. Bu tip topraklar bünyelerinde yaklaşık %10 organik madde bulundururlar ve mineral toprak adını alırlar. Bünyesinde daha fazla organik madde bulunduran topraklar ise, organik toprak olarak adlandırılmaktadır. Bahçe bitkileri yetiştiriciliği yapılacak toprağın derin, geçirgenliği iyi olan, nemli, yapı bakımından tınlı, besin maddeleri bakımından ise zengin olması istenmektedir. Bununla birlikte bahçe bitkileri içerisinde bitki türüne hatta çeşidine göre de özel toprak istekleri olabilmektedir. Tınlı topraklar, bahçe bitkileri yetiştiriciliği açısından en çok kullanılan ve tercih edilen toprak grubunu oluşturur ve içeriğinde bulunan kum ve kil oranına göre kumlu-tınlı veya killi-tınlı olarak adlandırılır. Tınlı toprakların bünyesindeki kum toprağın yapısını geçirgen ve havalanabilir yaparken; kil toprağın sıkı yapılı, nemli ve geçirimsiz olmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla kumlu-tınlı topraklarda badem, kayısı gibi kökleri derine giden bitkiler ile patates, turp, havuç gibi yumruları ve kökleri tüketilen sebzelerin yetiştiriciliği tercih edilirken; killi-tınlı topraklarda erik gibi daha yüzlek köklü meyveler ve sebzeler ile yüksek toprak neminden hoşlanan bitkilerin yetiştiriciliği önerilmektedir. Kumlu topraklar bünyesinde %60’dan fazla kum bulundurması sebebiyle gevşek yapılı, havalanması iyi ancak su tutma kapasitesi düşük ve besin maddelerince fakirdir. Killi topraklar, içeriğinde %50’den fazla kil bulundurur ve içeriğindeki kil miktarının artması oranında ağır bünyeye sahip olmaktadır. Killi topraklar havalanması az, sıkı yapılı, su ve besin tutma kapasitesi yüksek, drenajı zayıf topraklardır. Bu tip topraklar ağır bünyeli, soğuk topraklar olarak tanımlanır ve meyvecilikte geçciliğe neden olurken don riski oluşturmazlar. Killi-tınlı topraklar ise, fiziksel koşulları iyileştirmek suretiyle sebzecilikte başarıyla kullanılabilmektedir. Bu toprakların haricinde bünyesinde yaklaşık %50 oranında toprak bulunan taşlı ve çakıllı topraklar ise, geçirgen bir yapıya sahip olmaları ve toprak ısısını arttırmaları sebebiyle özellikle erkenci sebze yetiştiriciliğinde kullanılabilmektedir.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde toprağın derinliği ve taban suyu nasıl olmalıdır?

Bahçe bitkileri farklı yapıda kök gelişimine sahip, otsu ve odunsu pek çok bitkiyi bünyesinde bulundurmaktadır. Bu anlamda bitkilerin kök yapılarının oluşmasında bitki türünün kendine özgü özelliklerinin yanı sıra toprak derinliği de önem kazanmaktadır. Özellikle çok yıllık odunsu bitkilerin pek çoğu derine gidebilen (5 m’ye kadar) kazık kök yapısına sahip olduğundan iyi bir büyüme ve gelişme için topraktaki geçirimsiz katmanın ve taban suyu seviyesinin düşük olması istenir. Aksi durumda bitkinin kökleri iyi gelişemeyeceği için topraktan yeterince faydalanamaz. Ayrıca toprağın farklı derinliklerindeki besin elementi içeriği de farklılık göstermektedir. Bu koşullarda karşılaşılan bir diğer olumsuzluk ise, yüksek taban suyu nedeniyle bitkinin köklerinin boğularak havasız kalması, dolayısıyla topraktaki var olan sudan faydalanamayarak susuz kalmasıdır. Çünkü topraktaki gözeneklerin yaklaşık % 50 oranında hava ile dolu olması köklerin sağlıklı çalışabilmesi için gereklidir. Topraktaki gözeneklerin çeşitli nedenlerle (taban suyu yüksekliği, aşırı yağmur, göllendirme veya salma şeklindeki yanlış sulamalar vb.) su ile dolması oranında oksijenin azaldığı buna karşın karbondioksidin arttığı görülmektedir.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde toprak pH’ı ve tuzluluk nasıl olmalıdır?

Toprak pH’sı yani toprak reaksiyonu toprağın asitlik ve alkali olma durumunu ifade etmektedir ve topraktaki bitki besin elementlerinin yarayışlılığını doğrudan etkilemektedir. Toprağın bu özelliği toprakta serbest halde bulunan H+ iyonu konsantrasyonunun eksi logaritmasını gösterir ve buna göre değişen değerlerle ifade edilir. 7 değeri toprak reaksiyonunun nötr olduğunu, bu değerin altında toprağın asit karakterde; üzerinde olduğunda ise alkali (bazik) karakterde olduğunu göstermektedir. Bahçe bitkileri çoğunlukla 5.5-7.5 arasındaki pH değerine sahip topraklarda başarıyla yetiştirilmekle beraber bitki türlerinin hatta çeşitlerinin, büyüme ve gelişmeleri bakımından toprak pH’sına duyarlılıkları farklıdır. Dolayısıyla yetiştiricilik yapılacak toprağın pH değeri ile yetiştirilmesi düşünülen bitki tür ve çeşidinin toprak pH’sı isteğinin örtüşmesi iyi bir yetiştiricilik için gereklidir.

Toprak tuzluluğu nedir ve nasıl olmalıdır?

Yetiştiricilikte aşırı ve yanlış gübrelemeler, aşırı sulamalar, tuzlu yer altı sularıyla sulama yapılması ve kötü drenaj gibi nedenlerle ortaya çıkabilen toprak tuzluluğu da bahçe bitkilerinin yetiştiriciliğini etkileyen bir diğer toprak faktörüdür. Olumsuz koşullar devam ettiği sürece topraktaki sodyum, klor, sülfat ve karbonat iyonlarından kaynaklanmak suretiyle tuzluluğun şiddeti artabilmektedir. Tuzlu toprak koşulları bitkilerde bir stres yaratmakta ve diğer toprak faktörlerinde olduğu gibi bitki türlerinin ve çeşitlerinin toprak tuzluluğuna toleransları farklı olmaktadır. Toprakta tuzluluk sorunu olduğunda bitkiler ya tuzluluktan dolayı suyu bünyelerine almaktan kaçınırlar ki bu durumda susuz kalırlar; ya da tuz iyonlarını yoğun olarak bulunduran suyu bünyelerine alarak hücrelerde toksik etkiyle karşılaşırlar. Her iki durumda da bitkilerde büyüme ve gelişmede olumsuzluklar, dolayısıyla verim kayıpları görülebilmektedir. Tuzlu toprak koşullarına nispeten tolerant olan bitkiler ise, genetiksel olarak çeşitli metabolik aktivitelerle tuz iyonlarının toksik etkilerini yok etme veya azaltma yeteneğine sahip olabilmektedir.

Toprak yorgunluğu nedir?

Özellikle çok yıllık bahçe bitkilerinin yetiştiriciliğinde veya bir yerde uzun yıllar aynı bitki türünün yetiştirilmesi durumunda toprağın verimsizleşmesi söz konusu olabilmektedir. Toprak yorgunluğu olarak adlandırılan bu durumun oluşmasına ve şiddetine toprak yapısı, toprak işleme ve sulama hataları, toprak kökenli hastalık ve zararlılar ile bitki besin elementi noksanlıkları etki etmektedir.

Ekoloji nedir?

Ekoloji: Bir bölgenin iklim ve toprak koşulları ile yer ve yöneyinden oluşan tüm çevresel faktörlere verilen genel bir addır.

Tüm canlılarda olduğu gibi bitkilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri de neye bağlıdır?

Tüm canlılarda olduğu gibi bitkilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri, bulundukları ortamın koşullarına uyum derecelerine; başka bir deyişle adaptasyonuna bağlıdır.

Bir bitkinin adaptasyon yeteneği, neyi göstermektedir?

Bir bitkinin adaptasyon yeteneği, o bitkinin bulunduğu ortam koşullarına uyum sağlama derecesini göstermektedir. Herhangi bir bitki ne kadar çeşitli ortam koşullarında ekonomik olarak yetiştirilebilir ise, o oranda adaptasyon yeteneği yüksektir.

Bir bitkinin adaptasyon özelliğinin oluşmasında kaç faktör rol oynamaktadır?

Bir bitkinin adaptasyon özelliğinin oluşmasında bitkinin genetik yapısı ve bölgenin ekolojisi olmak üzere iki temel faktör rol oynamaktadır. Dolayısıyla adaptasyon yeteneği yüksek olan bitkiler aynı zamanda ekolojik (çevresel) faktörlere karşı daha dirençli diğer bir deyişle daha toleranslıdır.

Klimatoloji veya iklim bilgisi nedir?

Klimatoloji veya İklim Bilgisi: Yeryüzündeki atmosferik olayların değişimini inceleyen, ortalama değerler olarak ifade eden ve iklim faktörleri ile ilgili bilimsel çalışmalar yapan bilim dalıdır.

Klimatoloji sayasinde neler bilirlenmektedir?

Klimatoloji sayesinde yeryüzündeki iklim kuşaklarının özellikleri ve her bölgenin doğal ekosistemi belirlenirken; bölgelere uygun özellikte ekonomik anlamda yetiştiriciliği yapılabilecek (birim alandan yüksek verim ve gelir getirebilecek) türler saptanabilmektedir.

İklim faktörleri denildiğinde ne anlaşılmaktadır?

İklim faktörleri denildiğinde sıcaklık, ışık, nem ve rüzgar anlaşılmaktadır. Aslında bu faktörlerin hepsi birbiri ile ilişkilidir ve bir bölgenin ikliminin oluşmasında ortak etkileri söz konusudur.

Etkili sıcaklık toplamı isteği nedir?

Etkili Sıcaklık Toplamı İsteği: Herhangi bir bitki tür veya çeşidinin bir bölgede belli bir gelişme dönemini tamamlaması için sınır olarak kabul edilen temel sıcaklık (minimum gelişme-eşik sıcaklığı) baz alınarak bu derecenin üzerindeki günlük sıcaklık derecelerinin toplamıdır.

Optimum sıcaklık nedir?

Optimum Sıcaklık: Bitki tür veya çeşitlerinin içinde bulunduğu her bir yaşamsal evreye (çimlenme, çiçeklenme, meyve verme vb.) göre ihtiyaç duyduğu ideal sıcaklık derecesidir.

Soğuklama isteği nedir?

Soğuklama İsteği: Bir bitkinin dinlenmesinin kırılması için gerekli olan +7 °C’nin altındaki sıcaklıklarda geçen sürenin saat olarak toplamıdır.

Katlama nedir?

Katlama: Meyve çekirdeklerinin ve bazı tohumların dinlenmelerinin kırılarak çimlenebilmeleri için nemli kum vb. içerisinde belli süre düşük sıcaklıkta bekletilmeleri işlemidir.

Vernalizasyon nedir?

Vernalizasyon: Bazı kışlık sebze türlerinin vegetatif gelişme döneminden generatif gelişme dönemine geçişi için, tohum veya fide dönemlerinde belirli sürelerle (4-8 hafta) düşük sıcaklığa (4-10 °C) maruz bırakılmaları işlemidir.

Kış soğuklarından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?

Kış soğuklarından korunmak için alınması gereken önlemler şu şekilde sıralanabilir:

• Kış soğuklarının etkili olduğu bölgelerde, soğuklara toleransı yüksek olan bitki tür veya çeşitlerini yetiştirmek.

• Geç dönemde (kış aylarına doğru) aşırı azotlu gübreleme yapmamak.

• Kışa girerken aşırı sulama yapmamak.

• Fosforlu ve potaslı gübreler bitkilerin soğuklara toleransını arttırdığı için bu gübrelemelere önem vermek.

• Malçlama yapmak ve bitkileri örtü altına almak.

İlkbahar geç donları nedir?

İlkbahar Geç Donları: Kış sonu veya ilkbahar başlangıcında (bölgelere göre özellikle Şubat, Mart ve Nisan aylarında) hava sıcaklığının kısa bir süre de olsa normalin üzerindeki derecelere çıkması, sonrasında ise ani bir şekilde tekrar anormal derecelere düşmesi şeklinde ortaya çıkan hava olayıdır.

İlkbaharın geç donlarından bitkileri koruma yolları nelerdir?

İlkbaharın geç donlarından bitkileri koruma yollarını şu şekilde maddelendirebiliriz:

• İlkbahar geç donlarının görüldüğü bölgelerde geç çiçek açan meyve tür veya çeşitlerinin yetiştirilmesi.

• Meyve bahçeleri ve bağların, soğuk havanın çökerek don oluşturduğu vadi ve çukur alanlar yerine eğimli arazilere kurulması.

• Bahçe tesisinde sıraların, soğuk havanın akıp gidebileceği şekilde düzgün oluşturulması.

• Ağaçlara terbiye sistemi uygulanırken alçak yerine, yüksekten taçlandırmanın tercih edilmesi.

• Kış budamasının nispeten geç yapılarak uyanmanın geciktirilmesi (özellikle bağlarda).

• Don olayının olduğu zamanlarda meyve bahçeleri ve bağlarda ateş yakılması, dumanlama, sisleme ve yağmurlama yapılması ve havayı karıştıran mekanik pervanelerin kullanılması.

• Don tehlikesi geçene kadar bitkilerin örtü altına alınması (özellikle sebzeler ve çilek bitkisi).

Sonbahar erken donları nedir?

Sonbahar Erken Donları: Sonbahar aylarında hava sıcaklığının ani olarak kış soğukları seviyesine düşmesi ile ortaya çıkan hava olayıdır.

Etiyolleştirme nedir?

Etiyolleştirme: Bazı bahçe bitkilerinin yetiştiriciliğinde, bitkinin tüketilen kısımlarının beyaz veya beyaza yakın renkler (krem, açık sarı vb.) olması istendiğinden bu kısımların çoğunlukla toprakla örtülmesi sonucu ışık almasının engellenmesi olayıdır.

Işık Kalitesi nedir?

Işık Kalitesi: Işığın dalga boyunu ifade etmektedir.

Işık entansitesi nedir?

Işık Entansitesi: Belirli bir alana düşen ışık dalgalarının yoğunluğunu ifade etmektedir.

Fotoperiyod nedir?

Fotoperiyod: Bitkilerin günlük olarak ihtiyaç duydukları ışıklanma süresidir.

Fotoperiyodizm nedir?

Bitkilerin ışıklanma süresine gösterdikleri tepki ise fotoperiyodizm olarak adlandırılmaktadır. Buna göre bitkiler kısa gün, uzun gün ve nötr gün olarak 3 farklı özellik göstermektedir. Bu gruplandırmada bitkilerin vegetatif büyüme (sürgün oluşturma) döneminden generatif büyüme (çiçeklenme ve meyve verme) dönemine geçişi temel alınmaktadır.

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde nem faktörü nasıldır?

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde nem tohum çimlenmesinden meyve verimine kadar bitkinin büyüyüp gelişme aşamalarının tamamında önemlidir. Yetiştiricilikte nem faktörü denildiğinde hava nemi ve toprak nemi olmak üzere iki yönlü etki söz konusudur.

Hava neminin düşük olduğu koşullar değerlendirildiğinde ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?

Hava neminin düşük olduğu koşullar değerlendirildiğinde ortaya çıkan olumsuzluklar şu şekilde sıralanabilir:

• Nemin düşük olduğu kuru havalarda bitkiden transpirasyon yoluyla su kaybı fazla olmaktadır.

• Bitkilerin yaprak ve sürgün gibi yeşil aksamlarında solgunluk ve ilerleyen aşamalarında solma görülmektedir.

• Bitkilerin çiçeklenme döneminde çiçek tozlarının canlılığında düşüş, dişicik tepesinde kuruma ve dişicik borusunda polen çimlenmesinin engellenmesi gibi nedenlerle tozlanma ve döllenmede sorunlar yaşanabilir, dolayısıyla verim düşer. Bu durum özellikle antepfıstığı ve badem gibi kurak bölgelerde yetişen sert kabuklu meyve türlerinde içi boş meyve oluşumuna neden olur.

• Bitki eğer meyveli dönemde ise, bitki bünyesindeki su kaybının karşılanamaması durumunda meyvelerde büzüşme, koflaşma, renklenmede sorunlar görülebilir.

• Sebzelerin kaba ve lifli yapıda olmasına ayrıca, tat ve aroma maddelerince fakir olmasına neden olabilir.

Hava neminin yüksek olduğu durumlarda ortaya çıkan olumsuzluklar nelerdir?

Hava neminin yüksek olduğu durumlarda ortaya çıkan olumsuzluklar ise, şu şekilde sıralanabilir:

• Özellikle külleme, mildiyö ve dip çürüklüğü gibi fungal (mantari) hastalıklarda artış görülür.

• Bitkilerde terleme azalacağından köklerle su alımı dolayısıyla da besin maddesi alımı azalır.

• Büyüme ve gelişme yavaşlar.