Tarım Ekonomisi Dersi 5. Ünite Özet

Tarımsal Finansman Kavramı ve İçeriği

Genel anlamda tarımsal finansman, tarımda sermaye temini ve kullanımının ekonomik yönünü ortaya koymaktadır. İşletme düzeyinde finansman işletmelerin öz varlıklarının arttırılması olarak açıklanmaktadır. Paranın elde edilmesi yanında para yönetimini de içerir. Finansman sermayenin etkin kullanımını amaçlar. Tarım işletmelerinde finansmanın temel fonksiyonları şunlardır:

1. İşletmenin en uygun koşullarla donatımı ve faaliyetlerinin sorunsuz sürdürülebilmesi için gerekli girdilerin temin edilmesi
2. İşletmenin fiziksel gereksinimlerini karşılamak için gerekli harcamaların miktarının ve harcama alanlarının belirlenmesi
3. Üretim amaçlı harcamalarda kullanılacak kaynak miktarının ve sağlanacak kaynakların belirlenmesi
4. Öz yada yabancı kaynaklardan sağlanan finansmanın ihtiyaçlara göre dağılımının nasıl ve ne şekilde yapılacağının planlanması
5. İşletmenin bu günkü ve önceki dönemlerdeki mali durumunun analizi ve finansal yapının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi
6. İşletmenin geleceğe ilişkin planlarının düzenlenmesi ve stratejilerinin alternatiflerle ortaya konması

Bilimsel alanlardaki gelişmeler ve bunların tarıma yansımaları işletmelerin üretimlerini arttırmıştır. Dış finansal kaynaklara gereksinimleri artmıştır. Finansal kurumların ise taleplerinin karşılanması ve geri ödeme gücünün belirlenmesi konuları önem kazanmıştır.

Tarımsal Finansman Özellikleri

Verimli ve kârlı bir düzeyde gerçekleşebilecek tarımsal faaliyetin ya da üretimin sürdürülebilmesinde dört temel unsur vardır. Bunlar;

1. Gerekli üretim girdilerinin işletme içi veya dışından sağlanması
2. Üretim faaliyetinin devamlılığının sağlanması
3. Üretim satış ve pazarlama sürecinin istikrarlı sürdürülmesi
4. İşletme organizasyonu ve planların yürütülmesi

Tarımsal finansmana gerek duyulmasına neden olan etkenlerde şöyle sıralanabilir:

• Tarımsal üretim faaliyetinin doğa koşullarına bağlı olması
• Tarım işletmelerinin kapalı yapısıyla öz tüketime yönelik üretimden Pazar amaçlı üretime yönelimi
• Doğal afetler nedeniyle işletme gelirlerindeki dalgalanmalar
• İşletmelerin tasarruf olanaklarının belirsizliği ve kısıtlılığı
• Tarım işletmelerinin küçük aile işletmeleri yapısında oluşu
• Tarımsal ürünlerde maliyet-fiyat oluşumunda etkili olan faktörlerin fazla olması
• Gelir ve gider arasında zaman uyumunun olmaması
• Teknolojiden yeterince yararlanamaması ve teknik imkanların yetersiz olması
• Kayıt tutmanın zorluğu ve finansman talep ederken bu bilgilerin yetersiz oluşu
• Örgütsel sorunların oluşu ve işletmelerin finansal açıdan yönetimlerinin yetersiz oluşu

Tarımsal kredinin vadesi diğer sektörlere göre uzun tutulur. Gelir ancak hasat döneminde elde edilmektedir. Doğa koşulları vb. riskler geri ödemelerde sorun yaratmaktadır.

Tarım Sektörünün Finansman Yapısı ve Gereksinimleri

Modern tarımsal üretimde teknik bilgi ve teknoloji kullanımı önemlidir. Tarımsal işletme sahipleri iki yol ile finansman sorunlarına çözüm bulabilirler. Bunlar öz sermaye ile finansman ve yabancı sermaye ile finansman teminidir. Öz sermayede dağıtılan gelirin dışında kalan tasarruflar sermayeye aktarılır. Yabancı sermaye ile kısa orta ve uzun vade ile alınan fonlardır. Tarım işletmelerinde emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilik olarak dört ana üretim faktörü kullanılır. Duran ve orta vadeli sermaye grubunu oluşturan çiftlik sermayesi en yüksek paya sahiptir. İşletme sermayesinin payı ise küçüktür. Sabit sermaye ile işletme sermayesi dengeli kullanılmalıdır.

Tarımsal Finansman Kaynakları

Tarımsal finansman kaynakları eskiden ihtisas bankaları, tarım kooperatifleri ve özel şahıslar iken günümüzde birçok kurum ve kuruluş katılmaktadır. Tarımda işletmeler üç kaynaktan finansman temin ederler:

1. Tarımsal faaliyetin finansmanına yönelik olarak örgütlenmiş kredi kuruluşları
2. Temel finans faaliyetleri yanında tarımsal finansmanı hedefleyen örgütlenmiş kredi kurum ve kuruluşları
3. Özel kişiler, aracı ve tefeciler

Tarım İşletmelerinin Finansman Taleplerinin Değerlendirilmesi

Burada işletmelerin yapısal durumu, gelişme potansiyeli, üretim desteği gibi unsurlar etkili olmaktadır. Çiftçinin nitelikleri, kabiliyeti, işgücü varlığı, potansiyeli, yaş vb. bilgilerin bilinmesi gerekir. Ayrıca doğal şartlar , fiyat oluşumu yapısı, ürün girdi-maliyet düzeyi gibi teknik konularda önemlidir. Sermayenin maliyeti de önemli bir konudur. Buna faiz adı verilir. Tarımda faiz oranları diğer sektörlere göre daha düşüktür.

Tarımsal Finansman Aracı Olarak: Tarımsal Kredi Uygulamaları

Tarımsal kredilerin başlıca kullanım amaçları şöyle sıralanabilir;

• Tarımsal işletmelerin eksik sermaye unsurlarını tamamlamak
• Tarıma uygun teknoloji kullanımının yaygınlaşmasını sağlamak
• Tarım işletmelerinin taşınmaz varlıklara sahip olmasını kolaylaştırmak
• Tarımsal yapıda gelişmeler sağlamak ve üretimde verimlilik ve kalite artışını sağlamak
• Tarım işletmelerindeki tesisleri genişletmek ve yenilerini kurmak
• Üretimin arzu edilen şekilde değerlendirilmesini sağlamak
• Üreticilere güvenli gelir ortamı yaratmak ve refah düzeylerini yükseltmek