Dünya Ekonomisi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kaynakların üzerindeki çevresel baskıların artmasını açıklayınız?

Ekonomik döngülerden refah dönemlerinde tüketim artışı yaşanır ve bu atış fiziki kaynakların mevcut arzının azalmasına ve
çevresel baskıların artmasına neden olur.

Yenilenebilir kaynakları açıklayınız?

Teknoloji etkisiyle artırılabilen doğal kaynaklar “yenilenebilir kaynaklar” olarak adlandırılır. Yenilenebilir kaynaklar kendi
kendilerine veya insanlar tarafından çoğaltabilirler.

Değişen Kaynak Kavramını tartışınız?

Bir kaynağı neyin oluşturduğu konusundaki anlayışı teknolojik gelişme değiştirir. Aslında kaynak kavramı, insanların ihtiyaçları olduğu zaman alıp kullanabilecekleri yararlı ve gerekli her şeyi ifade etmektedir. Bu belirli veya sabit herhangi bir şeyi kaynak olarak belirtmemektedir. Aslında bir kaynağın, kaynak olarak tanımlanabilmesi için insanlar tarafından keşfedilmesi gerekir. Bu nedenle, kaynak olarak sınıandırdığımız şeyler, anlayışımıza veya yeni teknolojiye hatta yüksek fiyatların bunların sömürülmesini olası hâle getirmesine göre değişebilir.

Malthus'un halkın gıda malı ihtiyaçları ve toprağın bu ihtiyaçları karşılama kapasitesi arasındaki uçurumun daha da büyüyeceğini
tahmini bozan dönüşümler nelerdir?

Üç temel gelişme İngiliz halkını Malthus’un kehanetinden kurtarmıştır. Bunlardan ilki yurt dışına yönelik göçler, ikincisi tarım üretiminde meydana gelen önemli ilerlemelerdir. Bu ilerlemeler; münavebeli ekim, yeni besicilik teknikleri, arazinin daha iyi yönetimi, yeni tarım aletleri, patates ekimine başlanması, kamu arazilerinin etrafının çevrilmesi ve bataklıkların kurutulması, ulaşımda kaydedilen ilerlemeler ve pazarlara ulaşabilmeye dayanıyordu ki, bu sayede İngiliz halkı gıda maddelerini hem nicelik hem de nitelik bakımından arttırmıştır. Sonuncu gelişme ise Sanayi Devrimi’nin İngiltere’de başlamış olmasıdır. Bu sayede verimlilikte müthiş bir sıçrama kaydedilmiştir.

Dünya yiyecek arzının dağılımı nasıldır?

Dünyanın yiyecek arzının %99’u tarımdan, %0,7’si ise denizden elde edilmektedir.

Denizlerden sağlanan yiyecek arzının büyük bir kısmını sağlayan ülkeler hangisidir?

Denizlerden sağlanan yiyecek arzı Japonya, Çin, Norveç, İzlanda gibi ülkeler için oldukça önemlidir. Ancak buradaki genel
sorun aşırı avlanmadır. Bu okyanusları genel bir mal gibi gösteren “açık denizler” prensibinin bir sonucudur. Bu hiç kimsenin avlanma alanlarının verimliliğini koruma sorumluluğu taşımaması anlamına gelmektedir. 

Dünyadaki tarım topraklarını ve toprakların hangi bölgelerde yer aldığını açıklayınız?

Bugün dünyadaki toprakların sadece %36’sı yiyecek üretimi için kullanılabilmektedir. Bu oranın üçte ikisi karakteristik olarak hektar başına yetersiz ürün veren sabit otlaklara ayrılmıştır. %11’lik bir oran ise orman alanlarından oluşmaktadır. İşlenebilir tarlalar çoğunlukla Asya, Kuzey Amerika ve Doğu Avrupa’dadır.

21. Yüzyılda Dünyada Beslenme Sorunu kısaca tartışınız?

Özellikle 21. yüzyılda dünya nüfusu artmaya devam edecek ve artışın daha öncede belirtildiği gibi büyük bir oranı azgelişmiş ülkelerde gerçekleşecektir. Bu nedenle de 21. yüzyılda da yiyecek için yeni taleplerin hemen hemen hepsi üçüncü dünya ülkelerinden gelecektir. Dünya yiyecek arzının teknolojik gelişmeler, yeşil devrim vs. gibi faktörlerle nüfus artışının gerisinde kalmayacağı düşünülmektedir. 21. yüzyıl için bu imkânlar mevcuttur. Yiyecek arzı ile ilgili endişelerin başında büyük iklim değişmeleri gelmektedir. Bu değişmeler bazılarına buzul çağını çağrıştırırken, bazılarında ise fosil yakıtların yanması, CO2 ve diğer kimyasalların güneş ışınlarını toplayarak global ısınmaya yol açıp, sera etkisine yol açacağı düşüncesini pekiştirmektedir.

Dünyada yaşanılan açlığın nedenlerini tartışınız?

Açlığın temel sebebi iddia edildiği gibi kuraklık değildir. Dünya genel olarak yeterli yiyecek arzına sahiptir. Bu arzı satın alabilecek güce sahip Japonya, diğer Asya ülkeleri ve bazı Avrupa ülkeleri iyi beslenebilmektedirler. Basit bir ifade ile buradan çıkartılabilecek sonuç, açlığın sebebinin kuraklık değil, fakirlik olduğudur.

Kaynakların kullanımı ve tükenme tehdidini kısaca tartışınız?

Bu konuda çevreciler, dünyanın besleyebileceği kadar nüfusa ve bu nüfusa sağlayabileceği kaynağın da bir üst sınıra sahip olduğu, nüfus arttıkça kaynak arzında sorun doğacağını savunurlar. Çevreci ve ekonomist her iki görüşü de destekleyecek etkili sözler söylenebilir. Ancak gerçek çok daha karmaşıktır. Bu nedenle temel enerji, mineral ve diğer dünya kaynaklarını çok dikkatli analiz etmek gerekecektir.

Dünya temel enerji kaynaklarından biri olan petrolün rezervlerini açıklayınız?

Ham petrolün kanıtlanmış rezervleri yaygındır. Fakat bu rezervlerin dünya genelinde dağılımı eşit değildir. Rezerv yoğunlaşmaları çoğu OPEC’e üye olan az gelişmiş bir kaç ülkededir. OPEC üyelerinin çoğu Orta Doğu’da (İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Irak), Kuzey ve Batı Afrika (Cezayir, Nijerya, Gabon ve Libya) ve bir kaçı ise (Endonezya) Güney Afrika’da ve Güney Amerika’dadır (Venezüella ve Ekvator). Dünya petrol arzı üzerindeki baskıları azaltmanın yolu, alternatif kaynak olan doğal gaza yönelmekten geçer. Kanıtlanmış petrol rezervleri son yıllarda azalmakla birlikte doğal gaz rezervleri artmaktadır. Son yıllarda enerji üretiminde doğalgaz tüketimi sanayileşmiş ülkelerde yaygınlaşmıştır. Ancak az gelişmiş ülkelerde bu yaygınlaşma zayıfır.

Dünya enerji kaynaklarındaki 21. yüzyıldaki durumunu açıklayınız? 

Muhtemel enerji kaynaklarının potansiyel durumu analiz edildiğinde petrol üretimi bu yüzyılda da zirvede olacaktır. Burada temel sorun, bilinen petrol rezervlerinin büyük kısmının çok dar bir alanda, Kaaslar da ve Orta Doğu’da toplanmış olmasıdır. Bu bölgelerdeki siyasal belirsizlik birincil enerji kaynağı petrolün geleceği üzerindeki kaygıları artırmaktadır. Doğal gaz üretimi 21. yüzyıl’ın ilk yarısında zirveye çıkacaktır. Petrol kaynakları bu sayede belki biraz rahatlayabilir. Doğal gaz kaynaklarının temel rezervlerinin yine Orta Asya ve Orta Doğu’da kümelenmesi de petrolde duyulan kaygıların aynısını çağrıştırmaktadır.

Endüstriyel ham maddeleri tartışınız?

Yenilenemeyen kaynakların bir türü olan endüstriyel malzemeler modern ekonomik sistemin bütün sektörleri için vazgeçilemez durumdadır. Bazı malzemelerin ikamesi mümkünken, bazıları için bu ikame söz konusu değildir. Bu nedenle mevcut metal
kaynakları hayati bir önem taşımaktadır. Bazı metallerin rezervleri hâlâ boldur. Ancak bazılarının tükenmek üzere olduğu unutulmamalıdır. Bunlar bakır, kurşun, çinko, nikel, cıva, manganez, altın, gümüş, kalay vs. Her endüstriyel ham madde kaynağının bir sınırı vardır. Bu ham madde kaynaklarına olan talep artışı hızla devam etmektedir. Geçmişte Amerika, Afrika, Asya ve Avusturalya gibi bölgelerde ortaya çıkan zengin rezervlerin büyük kısmı tüketilmiştir.

Global çevre sorunlarını kısaca açıklayınız?

Çevre kirlenmesi ve doğal kaynakların üretim ve tüketim süreçlerindeki yanlış kullanım sonucu yok olması, çevre sorunlarının kaynağını oluşturmaktadır.  Her geçen gün artan insan faaliyetleri sonucunda dönüşüme uğrayan yeryüzü hakkında yapılan yeni araştırmalarda bu baskıların hızla arttığı ortaya konmaktadır. Bu gibi sorunlara rağmen, gelişmiş ülkelerde, kaynağında çevre bilinci bulunan “yeşil” hareketlerin doğması, geçmişteki ihmal politikalarına karşı bir hesap sorma niteliğine bürünmüştür. Bu hareketler sayesinde çevre politikaları geliştirilmekte, nehirler, binalar temizlenmekte, fabrika emisyonları kontrol edilmekte, ağaçlandırma politikaları uygulamaya konulmakta, avlanma yasakları uygulanmakta, kimyasal ve nükleer atıklar işlenmekte, kullanılmış maddelerin geri kazanımı yaygınlaşmaktadır. 

Hava kirliliğini tanımlayınız?

Belli bir kaynaktan atmosfere bırakılan kirleticilerin, havanın doğal bileşimini bozarak, onu canlılara ve eşyaya zarar verecek
bir yapıya dönüştürmesine hava kirliliği denir.

Global Isınmayı tanımlayınız?

Bütün dünyada başta CO2 olmak üzere diğer sera etkisi yapan gazların kontrolsüz şekilde artan emisyonları sonucu dünyanın
giderek ısınması ve hatta iklim değişikliklerine neden olması olayına “Global Isınma” problemi denilmektedir.

Sürdürülebilir Kalkınma modelini açıklayınız?

“Sürdürülebilir Kalkınma” bu önemi kavramlaştıran bir model olarak ortaya çıkmıştır. Bu model hem çevreyi koruma hem de ekonomik kalkınmanın devamını sağlayabilme prensibine dayanmaktadır. Bu amaçla ortaya atılan bu kavram ekonomik ve
teknolojik faaliyetlerin, tüm dünyada hayatın devam etmesini sağlayan doğal kaynakları hiçbir şekilde tehlikeye sokmamasını esas almaktadır. 

Sürdürülebilir Kalkınma Modelinin Amaçları nelerdir?

Sürdürülebilir Kalkınma Modelinin Amaçları
Bununla birlikte sürdürülebilir Kalkınma Modeli şu amaçları da içermelidir:
Temel ekolojik dengelerin korunması,

• Ekosistemlerin korunması,
• Kirletmeyi minimize edici teknolojileri geliştirerek ve kullanarak Çevresel Etki Değerlendirme yöntemiyle insan faaliyetlerinin çevresel sonuçlarını belirleyerek önlem alınmasının sağlanması,
• Üretim girdileri ve ürünlerin fiyatlandırılmasını uygun bir şekilde yaparak ekonomik araçlar yardımıyla çevre korumacılığının özendirilmesi,
• Global ve ulusal ölçekteki iklim değişiminin dengelenmesi,
• Tarımsal etkinliklerin kirlenmeyi önleme ve toprağın korunması gibi önlemler alarak yapılması,
• Enerjiyi özellikle imalat sektöründe ve genel tüketim alanlarında sadece zorunlu minimum miktarlarda kullanan teknolojileri benimseyerek, kalkınmanın bir ölçüsü olarak kişi başına tüketimi artırma amacı yerine, birim ürün başına asgari enerji
  kullanarak üretim yapabilecek ulusal plan ve programların hazırlanması,
• Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin korunması,
• Doğal kaynak israfına son verilmesi.