Dış Ticarette Girişimcilik Dersi 2. Ünite Özet

İhracata Yönelik Devlet Yardımları

İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı ile, kalkınma planları ve yıllık programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak faaliyetlerin, uluslararası kuruluşlara olan yükümlülüklere aykırılık teşkil etmeyecek yöntemlerle desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Verilecek devlet yardımları ile ulaşılmak istenen hedefler şöyledir.

• Bölgeler arası farklılıklardan kaynaklanan ekonomik ve sosyal dezavantajların ortadan kaldırılması
• Yeni eğitim olanakları sağlanarak istihdamın güçlendirilmesi
• Özellikle yeni ürün, üretim sistemi ve teknoloji kullanan sektörlerde araştırma ve geliştirme programlarının uygulanması
• Aynı üretim alanında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerin örgütlenmesi
• Çevre sorunlarının önlenmesi için sanayiinin yeniden yapılanması
• GATT taahhütleri çerçevesinde tarım ürünlerinin desteklenmesi
• Türkiye’de üretilen ürünlerin uluslararası alanlarda tanıtımı ve pazarlanması

İhracatı desteklemek amacıyla devlet tarafından oluşturulan sistem içerisinde ihracata hazırlık, pazarlama ve markalaşma olmak üzere üç olgunluk seviyesi bulunmaktadır.

İhracata Hazırlık Seviyesi

Devlet tarafından oluşturulan ihracatı destekleme sisteminin ilk seviyesi ihracata hazırlıktır. Bu seviyede firmalar, uluslararası rekabetçiliğin geliştirilmesi ve pazara giriş belgelerine ilişkin verilen desteklerden yararlanabilmektedirler.

Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Desteği
Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ, Türkiye’de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile İşbirliği Kuruluşlarına verilen destekler ve Ekonomi Bakanlığınca Tebliğ’deki amaçlara uygun olarak gerçekleştirilecekleri faaliyetlerin desteklenmesini kapsamaktadır. Tebliğ’in amacı, şirketlerin uluslararası rekabet güçlerinin geliştirilmesine yönelik şirketler, işbirliği kuruluşları ve Ekonomi Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecek faaliyetlere ilişkin giderlerin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan karşılanmasıdır. İşbirliği kuruluşları ise Türkiye İhracatçılar Meclisi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, ihracatçı birlikleri, ticaret ve/veya sanayi odaları, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri, sektör dernekleri ve kuruluşları, sektörel dış ticaret şirketleri, ticaret borsaları, işveren sendikaları ile imalatçıların kurduğu dernek, birlik ve kooperatiflerdir. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ile uluslararası rekabetçiliğin geliştirilmesi (URGE) projelerine çeşitli destekler sunulmaktadır.

UR-GE projelerinin desteklenmesi kapsamında devlet tarafından üç farklı destek sunulmaktadır. Bunlardan ilki ihtiyaç analizi, tanıtım, eğitim ve/veya danışmanlık faaliyetleri ile proje uzmanı istihdamıdır.

İhtiyaç Analizi: İhtiyaç analizi raporu bedeli ve faaliyet organizasyonuna ilişkin giderler (salon kirası, afiş-broşür bedeli, tercümanlık hizmeti).

Eğitim/Danışmanlık Hizmeti: Eğitim/danışmanlık hizmeti bedeli ve faaliyet organizasyonuna ilişkin giderler (salon kirası, afiş-broşür bedeli, tercümanlık hizmeti).

Kümenin Yurt Dışında Tanıtımı: “Belirli bir iktisadi değerin oluşmasına yönelik, birbirleriyle etkileşim içinde faaliyet gösteren firma, kurum ve kuruluşların meydana getirdikleri coğrafi yoğunlaşmalara” küme adı verilmektedir. Bu kapsamda, yalnızca Türkçe ve/veya yurtiçine yönelik olmamak koşuluyla küme web sitesi tasarımı, küme tanıtım broşür/kitapçığı tasarım ve basımı, yazılı ve görsel basında çıkan küme tanıtımları, küme tanıtım filmi hazırlanması, küme logosunun tasarlanması faaliyetleri desteklenmektedir.

UR-GE projeleri için sağlanan bir diğer devlet desteği yurt dışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetleri ne ilişkindir.

UR-GE projeleri kapsamında sağlanan son destek ise bireysel danışmanlık programları na yöneliktir. İhtiyaç analizi, eğitim ve/veya danışmanlık faaliyetleri ile yurt dışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetlerine katılan şirketler, belirli konularda proje temelli bireysel danışmanlık hizmeti alabilmektedirler.

Pazara Giriş Belgelerinin Desteklenmesi
Pazara giriş belgesi , akredite edilmiş kurum/kuruluşlardan alınan ve bir ülke pazarına girişte zorunlu olan veya avantaj sağlayan kalite, çevre belgeleri/sertifikaları; insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretler; tarım ürünlerine ilişkin laboratuvar analizleri ve/veya test/analiz raporlarını ifade etmektedir. Dolayısıyla, dış ticarete yönelik faaliyet gösteren bir şirket pazara giriş belgesine sahip değilse ya hedef pazara giremez ya da hedef pazara girişi görece daha zor olur. Pazara giriş belgeleri bu sebepten dış piyasaya girişte bir anahtar görevi üstlenmektedir.

Pazarlama Seviyesi

Pazarlama seviyesi kapsamında pazar araştırması ve pazara giriş, fuarlara katılım ve yurt dışı birim, marka ve tanıtım destekleri yer almaktadır.

Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği

Pazar araştırması ve pazara giriş destekleri kapsamında devlet desteği sağlanan konular şunlardır:

• Yurt dışı pazar araştırması desteği
• Rapor, yurt dışı şirket ve yurt dışında yerleşik şirkete ait marka alım desteği
• Sektörel ticaret heyeti ve alım heyeti programları desteği
• E-ticaret sitelerine üyelik desteği

Fuarlara Katılım Desteği
Fuarlar, genellikle bir sektörde üretilen ürün ve yeniliklerin, ilgili sektörde faaliyet gösteren çeşitli firmaların katılımıyla ziyaretçilere (müşterilere ve diğer sektör katılımcılarına) doğrudan sergilenmek yoluyla tanıtıldığı organizasyonlardır.

Dış ticaret faaliyetinde bulunan firmalar için özellikle uluslararası katılımlı fuarlar pazarlama ve tanıtım çalışmalarının önemli bir parçasını oluşturmaktadır.

Karar kapsamında verilen destekler, fuar katılımlarının desteklenmesi ve yurt dışı fuar organizasyonlarına ilişkin organizatör tanıtım faaliyetlerinin desteklenmesi olmak üzere iki ana başlık altında sunulmaktadır.

Sektörel nitelikteki uluslararası fuarlar, yurt dışı fuar organizasyonu niteliği taşımayan, ancak destekleme kapsamına alınan sektörel düzeydeki uluslararası katılımlı fuarlardır.

Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Desteği
Girişimcilerin pazarlama faaliyetleri kapsamında, yurt dışında gerçekleştirecekleri tanıtım, marka tescil giderleri ve mal ticareti yapmak amacıyla yurt dışında açacakları birimlere ilişkin kira giderleri ile Türkiye Ticaret Merkezlerine ilişkin giderlere devlet desteği sağlamak amacıyla 2010/6 sayılı Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ hazırlanmıştır.

Yurt Dışı Birim Kira Giderlerinin Desteklenmesi: Yurt dışı birim, şirketlerin veya işbirliği kuruluşlarının yurt dışında açacakları mağaza, depo, ofis, showroom, ürün teşhir serası/tarlası veya reyon ile üzerine bina yapılmak üzere kiralanan arsayı ifade etmektedir. Şirketin sınai ve ticari şirket olması durumunda, yurt dışı birimlerin kira ve komisyon giderleri için %50 oranında devlet desteği sağlanmaktadır.

Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi: Bu destek kapsamında, şirketler ve işbirliği kuruluşlarınca yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilen reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 60 oranında ve yurt dışı birimin bulunduğu her bir ülke için yıllık en fazla 150.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Yurt Dışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi: Şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Türkiye Ticaret Merkezlerinin Desteklenmesi: Türkiye ticaret merkezleri, Türkiye’de yerleşik ihracatçı şirketler ile bu şirketlerin organik bağı bulunan yurt dışında yerleşik şirketlerin Türkiye’de üretilen ürünlerinin tanıtımı ve pazarlanmasında etkinlik sağlamak amacıyla mağaza, ofis, depo, showroom gibi birimler açtıkları merkezleri ifade etmektedir. Türkiye ticaret merkezlerinin kuruluş ve işleyiş esasları Ekonomi Bakanlığı’nca belirlenmektedir. Bu merkezler aynı zamanda danışmanlık ve iş geliştirme hizmetleri de sunulmaktadır. Türkiye ticaret merkezlerinin net kira ve buna ilişkin vergi giderleri %60 oranında ve Türkiye ticaret merkezi başına yıllık en fazla 1.500.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Markalaşma Seviyesi
İhracatı destekleme sisteminin son olgunluk seviyesi olan markalaşmada devlet tarafından, tasarım desteği ile markalaşma ve TURQUALITY® desteği sağlanmaktadır.

Tasarım Desteği
554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de tasarım , bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütün şeklinde tanımlanmaktadır. Tasarım, bir ürüne kullanım kolaylığı, yüksek performans, görsel çekicilik vb. özellikler kazandırmak suretiyle o ürünün benzer ürünlerden farklılaşarak daha çok tercih edilmesini sağlayabilir. Dolayısıyla tasarım, onu geliştiren işletmeye hem iç hem de dış piyasada rekabet gücü kazandıran bir faktördür ve devlet de işletmelerin tasarım faaliyetlerini arttırmak için çeşitli destek ve teşvikler sunmaktadır.

Tasarımcı Şirketlerinin Desteklenmesi: Tasarımcı şirketlere sunulan destekler, bu şirketlerin yurt dışına yönelik reklam, tanıtım, pazarlama gibi faaliyetlerin ve yurt dışında açacakları birimlerin giderlerine yöneliktir. Tasarımcı şirketlerin yurt dışında tanınmaları ve markalaşmaları amacıyla yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirecekleri tanıtım harcamaları devlet tarafından %50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 ABD Dolarına kadar desteklenmektedir.

Tasarım Ofislerinin Desteklenmesi: Tasarım ofisleri de tasarım şirketlerine sunulan teşviklerden yararlanmaktadır. Destekleme oranı %50 olmakla birlikte; sunulan teşviklerin üst limitleri tanıtım giderleri ile yurt dışı birim kurulum/dekorasyon, brüt kira ve danışmanlık hizmet giderlerinde tasarım şirketlerinin alabileceklerinin yarısı kadardır.

İşbirliği Kuruluşlarının Desteklenmesi: İşbirliği kuruluşlarının tasarım kültürünün oluşturulması ve yaygınlaştırılması; Türk tasarımcılarının ve ürünlerinin yurt içi ve yurt dışı pazarlarda tanıtılması, pazarlanması ve markalaşması amacıyla gerçekleştirecekleri tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin harcamaları, %50 oranında ve proje başına en fazla 300.000 ABD Doları tutarında desteklenmektedir.

Tasarım ve Ürün Geliştirme Projelerinin Desteklenmesi: Tebliğ çerçevesinde şirketlerin destek kapsamına alınan tasarım ve ürün geliştirme projelerinin proje bazında %50 oranında desteklenmesi öngörülmektedir. Bir şirket ilgili teşvikten bir projesi için yararlanabilmektedir. Tasarım ve ürün geliştirme projelerine 1.000.000 ABD dolarına kadar tasarımcı , modelist ve mühendis istihdam desteği ; 250.000 ABD Dolarına kadar alet, teçhizat, malzeme ve yazılım desteği ; 150.000 ABD Dolarına kadar seyahat ve web sitesi üyeliği desteği sunulmaktadır.

Markalaşma ve TURQUALITY® Desteği
TURQUALITY®, uluslararası markalaşma potansiyeli olan Türk firmalarının, uluslararası pazarlarda kendi markalarıyla küresel bir oyuncu olabilmeleri ve söz konusu markalar aracılığıyla olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi amacıyla oluşturulmuş bir marka destek programıdır.

Bu program kapsamında, Türk firmalarının üretimden pazarlamaya, satıştan satış sonrası hizmetlere kadar bütün süreçlerinde; yönetsel bilgi birikimi, kurumsallaşma ve gelişim elde etmeleri sağlanmaya çalışılmaktadır.

Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımları

İhracat iadesi yardımından sadece tarım ürünleri fiili ihracatçıları yararlanabilmektedir. Fiili ihracat, ihraç ürününün, o ürüne ait gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen koruması ve bu haliyle gümrük bölgesini terk etmesidir.

Tarımsal ürünlere ihracat iadesi yardımı verilirken, ihracat iade miktarı fiziki birim (adet ya da ton) üzerinden hesaplanmaktadır. Tarımsal ürünlerde ihracat iadesi, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nca Armonize Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) numaraları ile belirtilen çeşitli kategorilerdeki mallara sağlanmaktadır. Armonize GTIP numarası, Dünya Gümrük Örgütü tarafından oluşturulan armonize sistem içerisinde; malların ayırt edilmesi, tanımlanması ve sınıflanması amacıyla her bir mal için oluşturulan 12 haneli numaradır.

Yurt Dışına Yönelik Hizmet Ticaretine Verilen Destekler

Dış ticarette geleneksel bakış açısı yurt dışına mal satışı anlamına gelen ihracat üzerine odaklanmaktadır.

Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Desteklenmesi
Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Desteklenmesi Hakkında Karar ile sağlık turizmi, bilişim, film ve eğitim sektörleri ile yönetim danışmanlık şirketlerine çeşitli destekler sunulmaktadır. Ayrıca hizmet sektörü işbirliği kuruluşlarının düzenleyecekleri ticaret ve alım heyeti programları, yürütecekleri hizmet sektörü rekabet gücünün arttırılması projeleri ve organize edecekleri pazarlama tanıtım etkinlikleriyle yarışmalar da destekleme kapsamına alınmıştır. Yurt dışı fuar, konferans, seminer festival vb. katılım ve organizasyonlarına da çeşitli destekler sağlanmaktadır.

Sağlık Turizmi ve Eğitim Sektörlerine Yönelik İlave Destek Unsurları

Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Desteklenmesi Hakkında Karar ile sağlık turizmi ve eğitim sektörlerine tercümanlık hizmeti alımları, yurt dışından hasta getirilmesi, yurt dışına yönelik olarak yurt içinde gerçekleştirilen tanıtım ve eğitim faaliyetleri için ilave destekler sunulmaktadır.

Bilişim ve Film Sektörlerine Yönelik İlave Destek Unsurları

Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin Desteklenmesi Hakkında Karar kapsamında bilişim ve film sektörleri pazara giriş, bilgisayar oyunu/mobil uygulama komisyon giderleri, bilgisayar oyunu/mobil uygulama geliştirme, film platosu/stüdyosu kullanım giderleri ve film reklam desteğinden yararlanabilmektedirler.

Teknik Müşavirlik Destekleri
Ekonomi Bakanlığı, teknik müşavirlik hizmetlerine yönelik olarak kapsamlı bir devlet yardımı programı yürütmektedir. Bu program kapsamında 2014/10 sayılı Teknik Müşavirlik Hizmetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Karar ile teknik müşavirlik şirketlerinin yurt dışındaki ofisleri; reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri; yurt dışı fuar, seminer ve konferanslara katılımları; pazar araştırması seyahatleri; mesleki sorumluluk sigortası ve yazılım harcamaları; yurt dışı teknik eğitim programlarına ve uluslararası mesleki yarışmalara katılımları; en az 4 katılımcı firma ile düzenleyecekleri yurt dışı heyetler ve yurt dışında girmiş oldukları ihaleler sonucunda aldıkları teknik müşavirlik işleri Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan sağlanan kaynak ile desteklenmektedir. Ayrıca, teknik müşavirlik, müteahhitlik ve inşaat malzemesi sektör örgütlerinin gerek yurt dışında gerekse yurtiçinde düzenleyecekleri konferans ve seminerler, reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri, yurt dışında düzenleyecekleri fuar organizasyonları ve heyetler de destek kapsamındadır.

Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörleri Markalaşma Desteği
2006 yılında ihracatçılar ve işbirliği kuruluşlarına sağlanmaya başlayan ve daha önce Markalaşma ve TURQUALITY® Desteği başlığı altında incelediğimiz tüm destekler, 2015/9 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörleri Markalaşma Destekleri Hakkında Karar ile hizmet sektörünü de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu kapsamda hizmet sektöründeki işbirliği kuruluşları ve şirketler de aynı üst sınır ve oranlarda işbirliği kuruluşlarının desteklenmesi, marka destek programı, TURQUALITY® destek programı ve TURQUALITY® programının desteklenmesi başlıkları altındaki desteklerden yararlanabilmektedirler.

Dış Ticarete Yönelik Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnaları

Devlet; ihracatı arttırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak ve ihraç pazarlarını geliştirmek amacıyla ihracata ve döviz kazandırıcı hizmet  ticaretine çeşitli destekler vermenin yanı sıra, ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetleri çeşitli vergi, resim ve harçlardan da muaf tutmaktadır.

Dış Ticarete Yönelik Faaliyetlerde Bilgilendirme ve Destek Alınabilecek Kurum ve Kuruluşlar

Dış ticarete yönelik faaliyet göstermek isteyen şirketlerin, bilgilendirme ve destek alabileceği resmi kurumlar, T.C. Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve ihracatçı birlikler, Türk Eximbank ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’dur. Ayrıca girişimciler dış piyasalara açılma süreçlerinde, onlara çeşitli danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunmak üzere kurulmuş özel danışmanlık şirketlerinden hizmet ve destek satın alabilmektedirler.