Dış Ticaretle İlgili Kurumlar ve Kuruluşlar Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dünya ticaret örgütünün oluşumu hakkında bilgi veriniz.

Uluslararası ticareti serbestleştirmek ve düzene kavuşturmak amacıyla 1947 yılında GATT 23 ülke tarafından imzalanmış ve 1948 yılında yürürlüğe girmiştir. Ancak geçici olarak düşünülen GATT, Uluslararası Ticaret Örgütü’nün ülkelerarası anlaşmazlık sonucu kurulamaması dolayısıyla, 1995 yılına kadar (47 yıl boyunca) görevlerini yerine getirmiştir. GATT faaliyetlerini dört temel prensip çerçevesinde yönlendirmiştir - En Çok Kayrılan Ülke Kuralı: DTÖ anlaşmalarına göre, ülkeler kendi ticari ortakları arasında ayrım yapamazlar. Bir DTÖ üyesi ülke diğer bir ülkeye bir ayrıcalık tanımışsa (daha düşük bir gümrük vergisi oranı gibi), bunu tüm diğer ülkelere de uygulamak zorundadır. Bu uygulamanın bazı istisnaları vardır. Serbest ticaret anlaşması dahilinde karşılıklı olarak ayrıcalıklar tanınabilir. Gelişmekte olan ülkelere özel erişim hakkı verilebilir. Bir ülke diğer ülkelerden kurallara uygun olmayacak şekilde işlenmiş ürünlere karşı engelleri artırabilir. - Müzakere Yoluyla Ticaretin Daha Serbest Olması: Ticari engeller gümrük vergileri (tarifeler), ithalat yasakları, miktar kısıtlamaları (kotalar) gibi önlemleri içerirken, bürokrasi ve kur politikası gibi bazı uygulamalar da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Ticaret serbestisi için bu engellerin kaldırılması gereklidir. Doha Kalkınma Gündemi altında 9’uncusu gerçekleştirilen görüşmelerde öncelikle ithal malları üzerindeki tarifelerin düşürülmesi üzerinde durulmuştur. - Bağlayıcılık ve Şeffaflık Yoluyla Öngörülebilirlik, Rekabetin Artırılması ve Ekonomik Gelişmenin Sağlanması: DTÖ, uluslararası ticaretin serbestleştirilebilmesi için ülkelerin uygulamalarının belirgin ve bağlayıcı olması gerekliliği üzerinde durmuş, rekabetin artırılabilmesi için ülkelerin teşvik, yardım ve sübvansiyon uygulamalarına sınır getirmesi ve eğer gerekiyorsa ithalatı kısıtlama aracı olarak sadece tarifelerin kullanılmasını öngörmüştür.

DTÖ’ye üye olmak isteyen üyeler hangi kabul aşamalardan geçmektedirler?

- Birinci Aşama: Üyelik için başvuran hükümet, DTÖ anlaşmaları üzerinde bir etkiye sahip ekonomik ve ticari politikalarını tüm yönleriyle tarif ederek kendisini anlatmalıdır. Bu aday ülkenin uygulamaları ile ilgili bir çalışma grubu tarafından incelenerek oluşturulmuş bir resmi raporla DTÖ’ye sunulur. Bu çalışma tüm DTÖ üyelerine açıktır. - İkinci Aşama: Bu aşamada aday ülke tek tek bütün üye ülkelerle prensipler ve politikalarla ilgili paralel görüşmelere başlar. Bu görüşmeler tarife oranları, özel pazara giriş ve mal ve hizmetlerin diğer politikalarını kapsamaktadır. Bu görüşmelerde karşılıklı olarak ortaya çıkacak faydalar belirlenmeye çalışılmaktadır. Görüşmeler son derece karmaşık olabilir. Bazı durumlarda müzakereler çok taraflı ticaret müzakereleri gibi geniş bir çerçevede gerçekleşebilir. - Üçüncü Aşama: Katılımı takip eden çalışma grubu, taraflar arasında pazara giriş ile ilgili paralel ikili görüşmeler tamamlandıktan sonra aday ülkenin ticaret rejimini incelemeyi bitirir ve üyelik şartlarını sonuçlandırır. Daha sonra Katılım Protokolünü ortaya çıkaran üyelik taslak anlaşması ve üye olma taahhütlerini içeren “programlar”ı ortaya koyan listelerin yer aldığı bir rapor oluşturulur. - Son Aşama: Protokol ve taahhütler listelerinden oluşan raporu içeren nihai paket, DTÖ Genel Konseyi veya Bakanlar Konferansına sunulur. Bu sunumdan sonra yapılan oylamada üçte iki çoğunluğun katılım ile ilgili olumlu oyunu alan aday ülke DTÖ’ye katılmış olur. Ancak bundan önce, ülkenin kendi parlamentosu veya yasama organı üyelik anlaşmasını onaylaması gereklidir.

Dünya ticaret örgütünün fonksiyonları nelerdir?

- DTÖ’nün temel ticaret anlaşmalarının yönetilmesini (uygulanmasını ve denetlenmesini) sağlamak, - Çok taraflı ticaret müzakereleri için bir forum görevi üstlenmek, - Ticaret anlaşmazlıklarının kontrol ederek çözmek, - Ülkelerin ulusal ticaret politikalarını sürekli gözden geçirerek uluslararası ticaret sistemine uyumunu sağlamak, - Başta en az gelişmiş ülkeler olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin ticaretlerinin geliştirilmesi ve uluslararası ticaret sistemine uyumlarının sağlanması için eğitimler ve teknik destek vermek, - DTÖ’nün amaçlarını gerçekleştirirken uluslararası diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak ve bu işbirliğini geliştirmek.

Dünya ticaret örgütünün hangi organlardan oluşmaktadır?

- Bakanlar konferansı - Genel konsey - Anlaşmazlık çözüm organı - Temyiz organı - Ticaret politikası izleme organı

Ticaret politikası izleme organının fonksiyonları nelerdir?

Ulusal ticaret politikalarının incelenmesi DTÖ’nün önemli faaliyetlerindendir. Ticaret Politikası İnceleme Mekanizması, bu temel ve önemli faaliyetin merkezindedir. Ticaret politikası incelemeleri, DTÖ Genel Konseyi’nin oluşturmuş olduğu Ticaret Politikası İnceleme Organı (TPİO) tarafından gerçekleştirilir. Ülkelerin ticaret sistemlerinin Ticaret Politikası İnceleme Mekanizması çerçevesinden incelenmesindeki amaç, Marakeş Anlaşması'nın Ek- 3’ünde “üyelerin ticaret politikalarının şeffaflığının artırılması ile çok taraflı ticaret sisteminin işleyişini kolaylaştırmak” olarak belirtilmiştir. DTÖ Genel Konseyi, Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Mekanizması misyonu temelinde üye ülkelerin ticaret politikalarını gözden geçirmek ve incelemek görevini yerine getirmek üzere TPİO olarak toplanır. Her yıl ilk toplantıda üye temsilcileri arasından o yılın TPİO başkanı seçilir. Her yıl için inceleme programı, bir önceki takvim yılının ortalarında, TPİO tarafından kabul edilir. Her inceleme toplantısı öncesinde, TPİO’nda tartışmayı başlatmak için, üyeler arasından bir tartışmacı seçilir. Üyeler kendi ülkelerinin temsilcileri olarak değil, sorumlulukları çerçevesinden görevlerini yerine getirirler. İncelemeler, Sekretarya Ticaret Politikası İnceleme Bölümündeki ekonomistler tarafından hazırlanan bir rapor ve inceleme çerçevesinde üye devletler tarafından bir politika beyanı temelinde TPİO tarafından yapılmaktadır. TPİO’ndaki incelemeler, bu amaç için önceden belirlenen tartışmacılar tarafından başlatılır. Rapor hazırlanırken, Sekretarya üyeler arasında fikirbirliği olup olmadığı ile ilgilenir, ancak gerçeklerin ortaya konması ve görüşlerin ifade edilmesi için hassas bir sorumluluğu vardır.

Genel konseye bağlı diğer alt organlar nelerdir?

- Komiteler, - Mal Ticareti Konseyi, - Ticari – Fikri Mülkiyet Hakları Konseyi, - Hizmet Ticareti Konseyi ve - Diğer Komiteler.

Ticaret ve kalkınma komitesinin fonksiyonları hakkında bilgi veriniz.

Ticaret ve kalkınma ile ilgili DTÖ çalışmaları çoğunlukla Ticaret ve Kalkınma Komitesi (TKK) ve En Az Gelişmiş Ülkeler Alt Komitesi aracılığı ile gerçekleşir. 2001’de Doha Raundu’nun başlatılmasından bu yana, ticaret ve kalkınma konuları TKK toplantılarındaki özel oturumlarda görüşülmektedir. Kalkınma sorunları ile uğraşan ve Doha Bakanlar Konferansında kurulan diğer organlar Ticaret, Borç ve Finans Çalışma Grubu, Ticaret ve Teknoloji Transferi Çalışma Grubu’dur. Ayrıca Küçük Ekonomiler Çalışma Programı da oluşturulmuştur. Sıralanan bu faaliyetler ve organların yanı sıra DTÖ’nün diğer organları için de kalkınma ve ticaret en önemli konuların başında gelmektedir. Buna ek olarak DTÖ’nün birçok aktivitesi ticaret hacminin artırılması konusunda gelişmekte olan ülkelere odaklanmıştır. TKK’nde DTÖ üyeleri, gelişmekte olan ülkelerin ticaretleri ile ilgili konuları ele almakta ve görüşmektedirler. TKK, Doha Müzakerelerinin bir parçası olarak ve DTÖ’nün düzenli bir organı olarak özel kalkınma konularını ele almak için farklı modlarda düzenli olarak toplanır. TKK, DTÖ’nün diğer çok taraflı kalkınma ajansları ile ilişkileri ve DTÖ’deki kalkınma ile ilgili teknik yardımların belirlenmesi ve koordinasyonun merkezi olarak hizmet vermektedir

Bölgesel Ticaret Anlaşmaları Komitesi’ni (BTAK) işlevleri nelerdir?

- Mal Ticareti Konseyi, Hizmetler Ticaret Konseyi veya Ticaret ve Kalkınma Komitesi için Konsey tarafından kabul edilen usul ve şartnameye uygun olarak anlaşmaları incelemek ve duruma göre daha sonra da gereği için ilgili organa raporunu sunmak, - Ticaret anlaşmalarının ve çok taraflı ticaret sistemine yönelik bölgesel girişimlerin sistemsel etkilerini ve bunların aralarındaki ilişkiyi belirlemek ve Genel Konsey'e uygun öneriler sunmak. - Ticaret anlaşmalarının yönetilmesinde gerekli raporlamanın nasıl yapılacağını belirlemek ve ilgili organa tavsiyelerde bulunmak, - Ticaret anlaşmaları inceleme sürecini geliştirmek ve kolaylaştırmak için yöntemler geliştirmek.

Piyasaya erişim komitesi işlevleri nelerdir?

- Herhangi bir DTÖ organı tarafından incelenmeyen piyasaya erişim konularıyla ilişkili tarife ve tarife dışı tedbirlere ilişkin taviz ve imtiyaz uygulamalarını denetlemek ve tarife ve tarife dışı tedbirlerle ilgili konularda fikir alış- verişini sağlamak için forum oluşturmak, - Tarife taviz ve imtiyazlarının iptal edilmesi ya da değişiklik yapılması için prosedür uygulamalarını gözden geçirmek, - Tarife nomanklatürlerindeki değişikliklerden kaynaklanan düzenlemeleri içeren düzeltmeleri yansıtarak GATT Listelerinin güncel olmasını sağlamak, - Taahhüt Tarafları’nca kabul edilen zaman çizelgesi ve prosedürlere göre, miktar kısıtlamaları ve diğer tarife dışı tedbirlerle ilgili dokümanın analizini ve güncellemesini yapmak, - Entegre Veri Tabanına erişimi sağlamak ve içeriğini ve yönetimini denetlenmek, - Mal Ticaret Konseyi’ne düzenli olarak rapor vermek (gerektiğinde ve yılda en az bir kez).

Tarım komitesinin fonksiyonları ve sunduğu olanaklar nelerdir?

- Uruguay Raundu reform programı çerçevesinde müzakere taahhütlerinin uygulanması süreci Tarım Komitesi tarafından değerlendirilir. - Tarımla ilgili değerlendirme süreci, üye tarafından yapılan tebligatlar esas alınarak ve belirli aralıklarla yürütülür. Ayrıca Sekretarya tarafından bu belgeler temelinde, değerlendirme sürecini kolaylaştırmak amacıyla hazırlık yapabilir. - Sunulan tebligatlara ek olarak, indirim ya da muafiyet amaçlı, herhangi yeni bir destek tedbiri ya da uygulanan bir tedbirin düzenlenmesi faaliyetinin bildirilmesi istenmektedir. Bu tebligatlar, DTÖ Tarım Anlaşması’na göre, yeni ya da düzenlenmiş tedbirlerin detaylarını içermelidir. - Değerlendirme sürecinde Üyeler, kendi iç destek taahhütlerini uygulamaya çabalarken diğer bir üyenin bu amaçla yapacağı faaliyetleri göz önünde bulundurmalı ve sınırlamamalıdır. - Üyeler, DTÖ Tarım Anlaşması kapsamında ihracat sübvansiyonları ile ilgili taahhütleri çerçevesinde dünya tarım ürünler ticaretinin normal büyümesine üyelerin katılımları ile ilgili Tarım Komitesi’nde yıllık istişarelerde bulunabilirler. - Değerlendirme süreci DTÖ Tarım Anlaşması ile belirlenen reform programları kapsamında taahhütlerin uygulanmasıyla ilgili herhangi bir konuyu gündeme getirmek için Üyelere fırsat tanır. - Herhangi bir üye, diğer bir üye tarafından bildirilmesi gerektiğini düşündüğü herhangi bir tedbirle ilgili Tarım Komitesinin dikkatini çekebilir.

Ticarette Teknik Engeller Komitesinin işlevleri nelerdir?

Üretici ve ihracatçılar için birçok farklı yönetmelik ve standartlar ticari hayatı zorlaştıracaktır. Ticarette korumacılık amaçlı olarak ticarete yönelik düzenlemeler, standartlar ve prosedürler keyfi oluşturulabilmektedir. Ticarette Teknik Engeller Anlaşması (TTEA), üyelere, çevre ya da insan sağlığı ve güvenliğinin korunması gibi meşru politika hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik tedbirler uygulama hakkı sağlarken, bu düzenlemeler, standartlar, testler ve sertifikasyon prosedürlerin, gereksiz engeller oluşturma faaliyetleri olmadığını ortaya koymaya çalışmaktadır. DTÖ’deki teknik düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirme prosedürleri çalışmalarını Ticarette Teknik Engeller Komitesi (TTEK) yürütmekte ve faaliyetlerini bir rapor halinde Mal Ticareti Konseyi’ne sunmaktadır. 1997 yılında, TTEA’nın ilgili hükümlerinin uygulanmasına yardımcı olmak üzere TTEK kurulmuştur. TTEA’nın yürürlüğe girmesiyle TTEK, ilgili konularda ortak bir anlayış geliştirmek için İyi Düzenleme Uygulamaları’nın çeşitli yönlerine ilişkin deneyimleri paylaşım ve bu deneyimler ışığında uygulamalarda değişim içerisine girilmiştir. 1997 ve 2000 yıllarında, TTEA’nın ilgili hükümlerinin uygulanmasına yardımcı olmak için TTEK üyeleri şu konularda mutabık kalmışlardır: - Gönüllü olarak, teknik düzenlemelere yaklaşımlarını açıklamaları için, Üyeleri davet etmek, - TTEA ile ilgili kamu bilincini arttırarak düzenleyici makamlara yardımcı olmak için, teknik düzenlemelerin hazırlanması, kabulü ve uygulanmasında çeşitli yaklaşımları incelemek. TTEK, Ticarette TTEA’nın uygulanmasıyla ilgili herhangi bir konu üzerinde, üyelere fikir alış- verişi yapma fırsatı sağlamak ve TTEA çerçevesinde belirlenen sorumlulukların yerine getirilmesini sağlamak suretiyle TTEA’nın hedeflerine ulaşmasını sağlamak için oluşturulmuştur. TTEK’nin ilk toplantısından bu yana TTEK toplantıları, üyelerin yürütmekte oldukları özel önlemlerle ilişkili konuları (teknik düzenlemeler, standartlar ve uygunluk değerlendirme prosedürleri) tartışmak için bir forum olarak kullanmıştır. TTEK, “Özel Ticari Kaygılar” olarak adlandırılan uygulanan bu özel önlemler ve önerilen ve taslak önlemlerle ilgili değerlendirme yapar. Teknik engellerle ilgili tartışma ve öneriler TTEK toplantılarının özet raporları resmi olarak kaydedilir.

Anti - Damping Uygulaması Komitesinin işlevlerini açıklayınız.

Bir firma ihraç ürününün yurt dışındaki satış fiyatını, kendi ülke piyasasındaki fiyatından daha düşük bir fiyatta belirlerse, söz konusu bu ürün için “dampingli” denir. Bu acaba haksız bir rekabet mi? Burada hareket noktası hükümetlerin dampinge karşı nasıl bir tepki verecekleridir. Damping uygulamasına karşı harekete geçirilen anti- damping faaliyetlerini bir düzene koymak amacıyla anlaşmalar oluşturulur ki bu anlaşmalar “Anti - Damping Anlaşmaları” olarak adlandırılır. Anti - damping anlaşmaları, üyelerin, tüm anti - damping faaliyetleri ile ilgili Anti - Damping Uygulaması Komitesi’ni (ADUK) zamanında ve ayrıntılı olarak bilgilendirmesi gerektiğini söyler ve yılda iki kez tüm soruşturmalar ile ilgili rapor vermelidirler. ADUK bu alanda DTÖ çalışmalarının odak noktasını oluşturmaktadır. ADUK, 24 – 25 Ekim 2011 tarihlerinde, 2011 yılının ilk yarısında uygulanan anti- damping eylemleri ile ilgili yarı yıl raporlarını gözden geçirmiştir. İnceleme sırasında, şu durumlar dile getirilmiştir: - Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri fotoğraf kağıdı ile ilgili olarak Çin'e anti- damping soruşturması ile ilgili kaygılarını dile getirmişlerdir. Ayrıca Japonya, Çin’in Japonya'dan özel yüksek performanslı çelik ile ilgili son soruşturma hakkında şikayette bulunmuştur. - Türkiye, Dominik Cumhuriyeti’nin Türkiye'den gelen çelik çubuk ve profiller üzerine ülke çapında anti- damping vergisi koyması ile ilgili endişelerini dile getirmiştir. - Çin, ihraç etmiş olduğu sodyum siklamat ile ilgili Avrupa Birliği'nin soruşturmasının DTÖ kurallarıyla uyumlu olmadığını dile getirmiştir. - Japonya, Japonya'dan dijital ofset baskı plakaları ve PVC pasta reçinesi üzerine Hindistan'ın anti- damping soruşturmaları ile ilgili endişelerini dile getirmiştir. - Norveç Hindistan'ın Norveç çıkışlı kostik soda üzerine soruşturma başlatması ile ilgili şartların oluşmadığına inandığını söylemiştir. - Türkiye, Endonezya’nın Türkiye’den gelen buğday unu ile ilgili anti- damping soruşturmasını Anti- Damping Anlaşması gereğince bir yıl içinde sonuçlandırması gerektiğini ve hiçbir durumda 18 ayı aşmaması gerektiğini, ancak bu soruşturmanın yaklaşık üç yıldır sürdüğü ile ilgili ciddi endişesini dile getirmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri’nin de buğday unu ile ilgili olarak Endonezya’nın anti- damping önleminden şikayetçi olduğunu dile getirmiştir. - Türkiye ve Malezya, hidrojen peroksit ve polyester elyafı üzerine Pakistan’ın eylemleri ilgili endişeleri dile getirmiştir. - Japonya, 15 Japon ürününe karşı 15 yıldır ABD’nin uyguladığı anti- damping vergileri ile ilgili endişelerini dile getirmiştir. Bu önlemler iptali için ABD’ne çağrıda bulunmuştur. Çin, ihraç etmiş olduğu çok katmanlı ahşap zemin ile ilgili ABD tarafından uygulanan "sıfırlama" metodolojisi hakkında endişelerini dile getirmiştir. ABD süresi dolan anti- damping önlemleri ile ilgili ABD incelemelerine katılmaları için Japon şirketlerine çağırıda bulunmuştur.

Korunma önlemleri komitesinin işlevleri nelerdir?

Herhangi bir ithal ürün dolayısıyla ülke üretimi ve ticareti zarar gören herhangi bir DTÖ üyesi, bu zararlardan korunmak için bir takım önlemler uygulamaya koyabilir. Korunma önlemleri GATT kapsamında her zaman uygulanmaktaydı. Ancak, seyrek olarak başvurulan bu önlemleri, bazı hükümetler “Gri Alan Önlemleri” (otomobil, çelik ve yarı iletken ürünler gibi ürünlerle ilgili Gönüllü İhracat Kısıtlama Anlaşmaları) kapsamında endüstrilerini korumak amacıyla tercih etmekteydiler. Üye ülkeler gerçekten ülke içi üretimi, ödemeler dengesi ve ticaretinin zarar gördüğü bir ürünün ithalatına kısıtlama getirebilir. Ancak burada zara görmenin önemli düzeylerde olması gerekmektedir. İthalat kısıtlaması yapacak ülkelerin, kanıtlarıyla bunu göstermesi gerekmektedir. Bu konudaki keyfi uygulamaların önüne geçebilmek için kısıtlama talep eden ülkenin son üç yıldaki verilerinin ortalamasına göre değerlendirme yapılır. Bunun yanı sıra korunma önleminin belirli bir ülkenin ürünlerine yönelik olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde misilleme önlemleri gelebilmektedir. Bazı durumlarda ürünlerine kısıtlama gelen ihracatçı ülke tazminat talebinde bulunabilir. Korunma önlemleri 4 yıldan uzun sürmemelidir, ancak istisnai durumlarda 8 yıla kadar uzatılabilir. Bununla birlikte süreç içerisinde uygulanan önlemler ticaret serbestliğinin sağlanması açısından gözden geçirilmelidir. DTÖ anlaşması dahilinde özellikle gelişmekte olan ülkelerin bu tarz uygulamalarına müsamaha gösterilmektedir. DTÖ anlaşmasında korunma önlemleri ile ilgili işleyişi denetlenmesinden ve üyelerin taahhütlerinin gözden geçirilmesinden Korunma Önlemleri Komitesi (KÖK) sorumludur. Üye ülke hükümetleri korunma soruşturmasının her aşamasında ve karar sürecinde KÖK’ne rapor vermek zorundadır ki bu süreç KÖK tarafından takip edilebilsin, incelenebilsin ve KÖK sorunlara çözüm üretebilsin.

Fikri mülkiyet hakları kaç gruba ayrılmaktadır?

Telif Hakları ve Telifle İlgili Diğer Haklar: Edebi, sanatsal ve fikri çalışmaların (örneğin kitap ve diğer yazılar, besteler, resimler, heykel, bilgisayar programları ve filmler gibi) yazar, sanatçı ve üreticilerinin hakları, yaşamları boyunca ve öldükten sonra en az 50 yıl süresince, telif hakları ile korunur. Ayrıca aktör, şarkıcı ve müzisyenler gibi sanatçılar, bunların yapımcı ve yayın kuruluşlarının hakları da telif hakları ve telif ile ilgili diğer haklar kapsamında korunmaktadır. Sınai Mülkiyet Hakları: Sınai mülkiyet hakları da kendi arasında iki başlık altında incelenebilir. 1. Belli ticari markalara (bir firmanın ürün ve hizmetlerini diğer firmalarınkinden ayıran simgeler) ve coğrafyaya ait özel işaretler (ortaya çıkarılan bir ürüne kazandırılan bir özellik, belli bir coğrafyaya ait olan bir misyonu veya karakteri taşıyorsa), Sınai Mülkiyet Hakları kapsamında korunmaktadır. Böyle ayırt edici özelliklerin korunması ile adil rekabeti sağlamak ve teşvik etmek ve çeşitli mal ve hizmetler arasında bilinçli seçim yapmalarını sağlayarak tüketicilerin korunması amaçlanmaktadır. Koruma, belirsiz bir süre için söz konusu işaretin ayırt ediciliğinin devam etmesini sağlayabilmektedir. 2. Sınai Mülkiyet Haklarının diğer tipleri genel olarak teknolojik buluş, tasarım ve yeniliği yapanları koruyarak teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, buluşlar (patentle korunmaktadır), endüstriyel tasarımlar ve ticari sırlar yer almaktadır. Uygulamadaki sosyal amaç ise yeni teknolojilerin geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen yatırımların sonuçları olan buluş, tasarım ve yenilikler için bu faaliyetleri gerçekleştirenlere koruma sağlamaktır.

Hizmet Ticareti Genel Anlaşması hizmet ticaretini hangi modlar altında tanımlamıştır?

- Mod 1: Bir üyenin bölgesinden diğer üyenin bölgesine sınır ötesi hizmet arzı (online danışmanlık ve eğitim hizmeti gibi bir ülkedeki hizmet üreticisinin, diğer ülkedeki tüketiciye hizmet vermesi), - Mod 2: Bir üyenin bölgesinden üretilen hizmetin başka bir üyenin tüketicisi tarafından tüketilmesi (yurt dışında eğitim, yurt dışında tedavi ve turizm hizmetleri gibi…) - Mod 3: Bir ülke hizmet üreticisinin, hizmet alan üye ülkede yasal olarak kurduğu şube, temsilcilik vb. aracılığıyla hizmet arz etmesi - Mod 4: Üye ülke piyasasında tüzel kişiliği olmaksızın kişilerin geçici olarak gerçekleştirdiği hizmet arz etmesi (satılan bilgisayar yazılımıyla ilgili arz edici firmanın yazılım personelinin yazılımı satın alan müşteriye yazılımının nasıl kullanılacağıyla ilgili eğitim vermek üzere müşterinin ülkesine gitmesi; bir mühendisin alınan sipariş üzerine başka bir ülkedeki müşteriye makine – teçhizatın kurulumunu yapması, bakımı ve onarımı hakkında bilgi vermesi gibi…).

TMK ve özel müzakere gruplarınca yürütülen müzakerelerin temel prensipleri nelerdir?

- Tek Taahhüt: Müzakerelerin her bir adımı, bir birine bağlıdır, ayrı düşünülemez, çünkü bir birini tamamlamaktadır. Bu durum “Tek Taahhüt” olarak bilinen “Herşey kabul edilene kadar, hiçbirşey kabul edilmemiştir” şeklinde ifade edilmektedir. - Katılım: Müzakereler tüm DTÖ üyelerine ve katılmak isteyen gözlemci ülkelere açıktır. Ama sonuç kararlar üyeler tarafından alınmaktadır. - Şeffaflık: Müzakereler açık ve şeffaf olmalıdır. - Özel ve Lehte Muamele: Müzakereler gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler için özel ve ayrıcalıklı muamele ilkesini benimsemektedir. - Sürdürülebilir Kalkınma: Ticaret ve Kalkınma, Ticaret ve Çevre, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için müzakerelerin kalkınma ve çevre ile ilgili konuları uygun ve yeterli düzeyde tartışılması gerekmektedir. - Müzakere Edilmez Konular: Çalışma programının öğelerinden bazıları yüksek önceliğe sahiptir ve müzakere edilemez.

Türkiye'de iş hayatında faaliyet gösteren sivil meslek kuruluşları hangileridir? 

Türkiye’de iş hayatında faaliyet gösteren sivil meslek kuruluşları şunlardır:

• Odalar

• Borsalar

• Dernekler

• Kooperatifler

• İhracatçı Birlikleri

Türkiye'de kaç kooperatif ve ihracatçı birliği vardır? 

Türkiye’de toplam 1.780.988 ortağa sahip faal 8.520 kooperatif mevcuttur. Ayrıca Türkiye’de 13 ihracatçı birliği faaliyet göstermektedir.

Odalar ve Borsalar kanununda odalar nasıl tanımlanmaktadır? 

5174 Sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu”nun 4. Maddesinde Odalar şu şekilde tanımlanmıştır: “üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetler ile mevzuatla odalara verilen görevleri yerine getirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır”.

Türkiye'de odalar nasıl kurulmaktadır? 

5174 Sayılı Kanuna göre odalar illerde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) tavsiyesi ve T.C. Ticaret Bakanlığının kararı ile kurulmaktadır.

Odaların organları nelerdir? 

Odaların organları şunlardır:

a. Meslek komiteleri

b. Meclis

c. Yönetim kurulu

d. Disiplin kurulu

Odaların üyeleri için verdikleri hizmetler nelerdir? 

5174 Sayılı Kanunun 26. Maddesinde odaların üyeleri için verdikleri hizmetler şunlardır:

a. Ticarî itibar şahadetnamesi mahiyetinde olmamak üzere, üyelerinin gizli olmayan sicilleri hakkında yazılı veya sözlü sorulara cevaplar,

b. Türk veya yabancı bayraklı gemilere verilecek genel ve uluslararası sektörel hizmetler,

c. Ticaret sicili hizmetleri,

d. Ticarî ve sınaî mahiyette diğer her türlü belge ve bilgiler ile hizmetler.

Odalar dış ticaret alanında üyelerine ne tür destekler vermektedir? 

Odalar dış ticaret alanında üyelerine önemli destekler vermektedir. Bu kapsamda serbest bölge kurucu ve işleticisi veya işleticisi olmak, antrepo işletmek ve fuar alanları, kongre merkezleri ile ticaret merkezleri kurmak, işletmek veya kurulmuş olanlara iştirak etmek gibi faaliyetleri yerine getirmektedir. Bunun yanı sıra ticaret mallarının niteliklerinin belirlenmesine yönelik laboratuvarlar kurma veya bunlara iştirak etme, uluslararası kalibrasyon, test ölçme laboratuvarı kurma veya iştirak etme, belgelendirme hizmetleri sunmak suretiyle uluslararası rekabette üyelerine rekabet edebilmelerinde avantaj ve kolaylık sağlamaktadır. Ayrıca yurt içi ve yurt dışı fuar ve sergilere katılmakta ve ihracat yapan üyelerini de ödüllendirmektedir.

TOBB ile Odalar ve Borsalar Kanunu borsaları nasıl tanımlamaktadır? 

5174 Sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu”nun 28. Maddesinde Borsalar şu şekilde tanımlanmıştır: “bu Kanunda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım satımı ve borsada oluşan fiyatlarının tespit, tescil ve ilânı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır.”

Borsalar nasıl kurulmaktadır? 

5174 Sayılı Kanunun 29. Maddesine göre borsalar ticari ihtiyaçların gerekli kıldığı illerde, TOBB’un olumlu görüşü üzerine T.C. Ticaret Bakanlığı kararı ile kurulur.

Borsaların organları hangileridir? 

Borsaların organları şunlardır:

a. Meslek komiteleri.

b. Meclis.

c. Yönetim kurulu.

d. Disiplin kurulu.

Borsalar tarafından verilen hizmetler nelerdir? 

5471 Sayılı Kanunun 51. Maddesinde borsalar tarafından verilecek hizmetler ise şu şekilde sıralanmıştır:

• Borsaya dahil maddelerin ölçülmesi ve tartılması için gerekli tesisatı olan borsalarca bu konuda verilecek hizmetler

• Gerekli tesisatı bulunan borsalarca verilecek

Dernekler kanununda dernekler nasıl tanımlanmaktadır? 

5253 Sayılı Dernekler Kanununun 2. Maddesinde Dernek şu şekilde tanımlanmıştır: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.

Kooperatifler Kanunu'nda kooperatifler nasıl tanımlanmaktadır? 

1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 1. Maddesinde Kooperatifler şu şekilde tanımlanmıştır: “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir”.

Kooperatifler hangi amaçlarla kurulmaktadır? 

Kooperatifler, ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla faaliyet gösteren işletmelerdir.

İhracatçı birliklerinin organları hangileridir? 

İhracatçı birliklerinin organları şunlardır:

a. Genel Kurul,

b. Yönetim Kurulu,

c. Denetim Kurulu,

d. Genel Sekreterlik.

Dış ticarete yönelik olarak hangi meslek ve iş kolları faaliyet göstermektedir? 

Dış ticarete yönelik faaliyet gösteren meslek ve iş kolları; gümrük müşavirlikleri, dış ticaret firmaları, dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri, finans firmaları, antrepo firmaları, lojistik ve kargo firmaları, sigorta firmaları, uluslararası gözetim firmaları, labaratuvarlar, ölçüm ve analiz merkezleridir. 

Antrepo nedir? 

Antrepolar, gümrükleme işlemleri sürecinde gümrükleme işlemleri tamamlanana ve sevke hazır hale gelene kadar ürünlerin depolandığı alanlardır. Genel ve Özel olmak üzere iki türü vardır.

Sigorta firmalarının dış ticarete yönelik katkıları nelerdir? 

Dış ticarete konu olan malların sorunsuz bir şekilde müşteriye ulaştırılması çabası içerisinde oluşabilecek olaylar sonucunda, bu malların zayi olarak hem alıcıya ve hem de satıcıya olan mali yükünün telafi edilmesinde sigorta sistemi ve sigorta firmaları önemli katkı sağlamaktadır.

Uluslararası gözetim şirketlerinin dış ticaretteki işlevi nelerdir? 

Dış ticarete konu malların kalitesinin ve miktarının kontrolü; depolama, yükleme, boşaltma ve nakil esnasındaki durumunun tespiti ile döviz kuru ve mali şartlar da dâhil olmak üzere fiyatının ve gümrük sınıflandırmasının doğruluğunun saptanması gibi işler uluslararası gözetim şirketleri tarafından yapılmaktadır. 

Labaratuvarlar, ölçüm ve analiz merkezlerinin dış ticaretteki işlevi nedir? 

Dış ticarete konu olan malların ulusal ve uluslararası standartlara uygunluğunun tespitinde laboratuvarlar, ölçüm ve analiz merkezleri önemli katkılar sağlamaktadır. Laboratuvar, ölçüm ve analiz merkezleri bu süreçte gerekli inceleme ve analizleri gerçekleştirerek ürünün yapısı ve niteliği hakkında rapor hazırlamakta ve belgelendirme işlemini yapmaktadır.