Eleştiri Tarihi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Edebi Eleştirinin Tanımı, Kapsamı Ve Türk Edebiyatında Eleştirinin Tarihi Kaynakları

1. Soru

Scaliger, eleştiriyi nasıl tanımlar?

Cevap

Scaliger, eleştiriyi “zihinsel eserlerin üstün ve zayıf yönlerini ortaya koymak” olarak tanımlar.


2. Soru

Edebiyatı inceleme tarzlarından, ‘’Dış Yaklaşımın’’ inceleme tarzını açıklayınız?

Cevap

Edebiyat incelemelerinde dış yaklaşım adını alan inceleme tarzları şunlardır: Dış yaklaşım olarak kabul edilen araştırmalar, edebiyat ve biyografi arasında, eser ve yazar arasında, edebiyat ve psikoloji, toplum ve felsefe arasında, edebiyat ve diğer sanatlar arasında ilişki kuran ve bunları sergileyen çalışmalardır. Bunlar genel olarak edebî eseri araştırmanın merkezi olarak almayan, dış şartlar üzerinde yoğunlaşan yaklaşımlardır.


3. Soru

Yorumlayıcı Eleştiri nedir? açıklayınız.

Cevap

Bu tip eleştiri, yazarın niyetini dikkate almaz, eserin anlamını kavramaya yönelir. Freud’ün kuramları çerçevesinde gelişen Psikanalitik eleştiri, bir yorumlayıcı eleştiri türüdür.


4. Soru

Bilimsel Eleştiri nedir? açıklayınız.

Cevap

Bilimsel eleştiri: Metni açıklamak için metnin dışındaki nesnel olguları araştırır, nesnellik kaygısı büyüktür. Lanson’un eserlerinde bu tip eleştiri ön plana çıkar. Üniversite eleştirileri de bu gruba girer.


5. Soru

Hüküm Eleştirisi yaparken, eser üzerinde hangi konularda yargıda bulunulur?

Cevap

Eserin değeri problemiyle ilgilenir, onun hakkında iyi yahut kötü, güzel yahut çirkin, faydalı yahut zararlı tarzında bir hüküm verir. Diğer eserlere göre değerli olup olmadığı konusunda bir yargıya varır.


6. Soru

Edebi Analiz Modellerini, hangi başlıklar altında ele almak mümkündür?

Cevap

a) Kurallar modeli b)Tefsir yahut yorum modeli (Herméneutique model) c) Tarihsel Model d) Dilbilimsel ve Yapısal Model e) Dış yaklaşım Modeli


7. Soru

Eleştiri türünün ilk örnekleri nerede görülür?

Cevap

Eleştiri türünün ilk başarılı örnekleri Eski Yunanistan’da görülür. Yunan filozofları, hayat, bilim, sanat ve din üzerinde derin düşünceler geliştirmişler, hayatın anlamı, amacı, Tanrı, evren, dünya, toplum, sanat, güzellik, iyilik nedir sorularına cevaplar aramışlardır.


8. Soru

Retorik ne demektir?

Cevap

Batı medeniyetinde güzel konuşma ve yazma bilimidir.


9. Soru

Hangi tip metinlerde yazar, duygularını ve şahsî fikirlerini ortaya koyma amacını taşır?

Cevap

İfade fonksiyonlu metinlerde, duygularInI ve şahsî fikirlerini ortaya koyma amacI taşır.


10. Soru

Eleştiri ne zaman gelişip, bir bilim haline gelip ve ne zaman temel edebiyat türlerinden olmuştur?

Cevap

Barok, klasik, romantik ve realist dönemlerde eleştiri anlayışı gelişti ve XIX. yüzyılda eleştiri bilim halini aldı, XX. yüzyılda ise temel edebiyat türlerinden birisi oldu.


11. Soru

Edebiyat kuramcıları edebiyatı inceleme tarzlarını kaç başlık altında toplar?

Cevap

a) Dış yaklaşım b) İç yaklaşım


12. Soru

Estetik (bedii) fonksiyonunun özellikleri nelerdir?

Cevap

Estetik (bediî) fonksiyonu, mesaj merkezlidir. Aynı mesaj, dilin çeşitli imkânları kullanılarak verilebilir; bunlar arasından birisi çok zaman estetik amaçlarla seçilir. Böylece hem mesaj verilmiş olur, hem de o mesajı verenin estetik tercihleri ifade edilmiş olur. Bu fonksiyona üslûp fonksiyonu adı da verilebilir. Bu fonksiyonla edebî eserlerde dil, nesneye geçişliliğini kaybeder, dikkati kendi üzerine çekerek bizzat kendisi bir estetik nesne haline gelir, geçişsizleşir. ifadenin çok anlamlılığı, ritmi, ahengi vb. dikkatimizi nesneden yani konudan uzaklaştırarak bizzat ifadeye yani dile yöneltir.


13. Soru

İslam dünyasında bilimin çok hızlı gelişmesinin asıl nedeni nedir?

Cevap

slâm dünyasında bilimin çok hızlı ve yöntemli bir şekilde gelişmesinin asıl nedeni, Tanrı’nın buyruklarını bildiren “Kur’ân-ı Kerîm”i doğru anlama ve doğru anlatma arzusudur.


14. Soru

Eleştiri hem bir işin adı, hem bu iş sonunda orta çıkan ürünün adıdır. Bundan dolayı bu teriminin genel kullanımındaki anlamları nelerdir?

Cevap

1. En geniş anlamında eleştiri, sanatın yahut edebiyatın incelenmesi, tartışılması, değerlendirilmesi, yargılanması işidir. 2. Edebî bir eser yahut bir sanat eseri üzerine verilen hükümdür.


15. Soru

Mesaj’ın anlamını nelerden etkilenir?

Cevap

Şahısların toplumsal-kültürel özellikleri, konuşma anında orada bulunup bulunmamaları, aralarındaki konuşmanın emir, rica, şaka vb. oluşu mesajın anlamını etkiler. Mesajın anlamı “konu”ya göre de değiflir. “Yağı ver” sözü yemek haızırlarken başka anlama gelir, araba tamir ederken başka anlama gelir. Hâl, içinde bulunulan yer ve zaman gibi daha genel olan şartları ifade eder.


16. Soru

Nesne kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Nesne, sözü edilen varlıktır.


17. Soru

Sainte Beuve, Eleştirmeni nasıl tanımlar?

Cevap

Sainte Beuve (1804-1869), eleştirmeni “Eleştirmen, okumayı bilen ve başkalarına öğreten adamdır.” şeklinde tanımlar.


18. Soru

Edebiyat Kuramları, edebiyatı hangi yönleriyle araştırır?

Cevap

Edebiyat kuramları, edebiyatın yöntemlerini, ilkelerini, kategorilerini ve ölçütlerini araştırır.


19. Soru

Haber fonksiyonunun özellikleri nelerdir?

Cevap

Bu fonksiyon nesne üzerinde yoğunlaşır. Okuyucuya dış dünya yahut bir kavramla ile ilgili bir haber verilir. Nesnel bildirişimi mümkün kılan bu fonksiyondur. İlmî eserlerde bildirişimin bu fonksiyonundan yararlanılır. Ör.: “Su, yüz derecede kaynar”. Nesneyi ifade eden metinlerin belirgin bazı üslûp özellikleri vardır: Yazıda genellikle üçüncü şahıs kullanılır; belirli işaret sıfatlarından yararlanılır.


20. Soru

Edebiyat Kuramları, edebiyatın hangi yönleriyle inceler ve değerlendirir?

Cevap

Edebiyat tarihleri, kültürel gelişmeleri, yazarları ve eserleri kronolojik bir sırayla ele alır ve onları değerlendirir. Edebiyat tarihi genel olarak geçmişte kalan eserlerle ilgilenir. Onları tarihî olaylar olarak ele alır, gün ışığına çıkarır ve sınıflandırır.


21. Soru

İslam dünyasında eleştirel düşüncenin gelişmesi hangi gelişmeden sonra olmuştur?

Cevap

İslam dünyasında da eleştirel düşüncenin gelişmesi bilimin gelişmesinden sonra olmuştur.


22. Soru

Açıklayıcı eleştiri kendi içinde kaça ayrılır bunlar nelerdir?

Cevap

a) Yorumlayıcı eleştiri b) Bilimsel eleştiri c) Biçimsel eleştiri


23. Soru

Biçimsel Eleştiri nedir? açıklayınız.

Cevap

Biçimsel eleştiri: Edebî eserin yapısına, üslûbuna ve türüne yönelmiş bir eleştiri anlayışıdır. Yapısal eleştiri yöntemleri bu tip içinde yer alır.


24. Soru

Yazarın nesnel gerçeklikleri ifade ettiği metinler, hangi tip metinlerdir?

Cevap

Yazarın nesnel gerçeklikleri ifade ettiği metinler, haber fonksiyonlu metinlerdir.


25. Soru

Mesaj kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Mesaj, verici tarafından ifade edilen önermedir, metindir. Vericinin alıcıya gönderdiği haberdir, bilgidir.


26. Soru

Eleştirmen kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Eleştirmen, yaygın anlamına göre bilgisine, görgüsüne, zevkine güvenen ve bu niteliklerine dayanarak diğer sanatçıların eserlerini değerlendiren kişidir.


27. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metin türlerinden Art metinlilik ne anlam ifade etmektedir?

Cevap

Art metinlilik [hypertextualité]: Yeni bir metni eski bir metne bağlayan ilişkiler toplamıdır, başka bir deyişle bir B art-metnini (hypertexte) bir A ön-metnine (hypotexte) bağlayan ilişkiler toplamıdır. İki metin arasında bir kaynaklık ilişkisi bulunur. Mesela: tercüme eserler, parodiler, nazireler, taklit eserler birer alt metindir. Bu ayırım, ön metin / art metin ayırımını yansıtmaktadır.


28. Soru

F.Thumerel’e göre eleştiri kaça ayrılır?

Cevap

a) Hüküm Eleştirileri, b) Açıklayıcı eleştiriler adı altında iki sınıfta toplanır.


29. Soru

Açıklayıcı Eleştiri nedir açıklayınız?

Cevap

Açıklayıcı eleştiri, eseri yargılamak amacını gütmez, onu açıklamak, anlamak, yorumlamak ister. Eseri açıklayabilmek için tarihî ve psikolojik şartları araştırır, metin üzerinde çözümleme çalışmaları yapar. Açıklayıcı eleştirilerin de yarı nesnel, nesnel ve öznel olan tipleri vardır.


30. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metin türlerinden iç metinlilik ne anlam ifade etmektedir?

Cevap

İç metinlilik [intertextualité]: Bir metnin içinde başka bir metnin bulunmasıdır. Bu ayırım, metin / iç metin yarımını yansıtmaktadır.


31. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metin türlerinden Dış metinlilik ne anlam ifade etmektedir?

Cevap

Dış metinlilik [métatextualité]: Bir metin hakkında yazılan tenkitler, açıklamalar, tahliller ve yorumların hepsi birer dış metindir. Bu ayırım, metin / dış metin ayırımını yansıtmaktadır.


32. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metin türlerinden Ek metinlilik ne anlam ifade etmektedir?

Cevap

Ek metinlilik [paratextualité]: Bir metnin önünde, sonunda yer alan başlıklar, alt başlıklar, önsöz, sonsözler, notlar, “der-kenâr”lar, yayıncı açıklamaları birer ek metindir. Bu ayırım, metin ve ek metin ayırımını yansıtmaktadır.


33. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metin türlerinden Tip metinlilik ne anlam ifade etmektedir?

Cevap

Tip metinlilik [architextualité]: Belli bir edebî türe ait olan tematik ve biçimsel özelliklerle bir metin arasındaki ilişkidir. Eser ile ait olduğu tür, tip, sözceleme tipi arasında bulunan benzerliklerdir. Metin tipi, sözceleme tipi ve metnin türü üst metinlilik ilişkileri yaratır. Bu ayırım, metin / tür ayırımını yansıtmaktadır.


34. Soru

Türkçede kullanılan tenkid ve onun eş anlamlısı olan eleştiri kavramlarının Fransızcada karşılığı nedir?

Cevap

Türkçe ‘de kullanılan tenkid ve onun eş anlamlısı olan eleştiri kavramları, Fransızcadaki yargılamak anlamına gelen “critique” teriminin karşılığıdır.


35. Soru

Algılama fonksiyonunun özellikleri nelerdir?

Cevap

Algılama fonksiyonu kanal merkezli bir fonksiyondur, mesajın algılanmasını ve alıcı ile verici arasındaki temasın kurulmasını kolaylaştırmak için kullanılan bütün unsurları içine alır. Bir metinde sayfa düzeni, noktalama, yazı karakterlerinin şekli ve rengi, düzenlenmesi; şemalar, sınıflandırma çizelgeleri gibi anlamayı kolaylaştıran unsurlar bu görevi yerine getirirler.


36. Soru

Bildirişimin temel altı elementi hangi fonksiyonları yerine getirir?

Cevap

• Haber fonksiyonu • İfade fonksiyonu • Etkileme fonksiyonu • Algılama fonksiyonu • Üst-dil fonksiyonu • Estetik fonksiyonu


37. Soru

Eleştirinin genel nitelikleri nelerdir?

Cevap

a) Eleştirinin yöneldiği nesnelerin ve bakış açılarının çokluğu b) Eleştirinin göreceliği c) Eleştiri kavramlarının karşıtlılığı


38. Soru

Türk divan edebiyatı estetiğinin temelinde ne vardır?

Cevap

Türk divan edebiyatı estetiğinin temelini, belagat kuramları teşkil eder.


39. Soru

Eleştirinin nitelikleri içinde yer alan, metinler arasında, kaç tür ilişki vardır?

Cevap

1. İç metinlilik (intertextualité) 2. Dış metinlilik (métatextualité) 3. Ek metinlilik (paratextualité) 4. Tip metinlilik (arc-hitextualité) 5. Art metinlilik (hypertextualité)


40. Soru

İslam belâgatı nasıl kurulmuştur?

Cevap

İslam belâgatı, Kur’ân’ın, hadislerin ve Arap edebiyatının çerçevesinde, kur’ân merkez ve ölçü olarak alınarak kuruldu.


41. Soru

Belagat ne demektir?

Cevap

Türk-İslam medeniyetinde güzel konuşma ve yazma bilimidir.


43. Soru

Öznel eleştiriler, gazete eleştirileri, yazarların zevklerine yönelen eleştiriler gibi eleştiriler hangi eleştiri biçimi adı altında yer alır?

Cevap

Hüküm Eleştirileri adı altında yer alır.


44. Soru

Verici kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Verici, konuşan yahut yazan kişidir, mesajı yani haberi veren kişidir.


45. Soru

İfade fonksiyonunun özellikleri nelerdir?

Cevap

Verici merkezlidir, yazar üzerinde yoğunlaşan bir fonksiyondur; yazarın kendisine ait duygularını, heyecanlarını, hükümlerini ifade etmesinden doğar. İfade fonksiyonuyla metin, öznel bir karakter kazanır; bundan dolayı öznellik fonksiyonu olarak değerlendirilebilir. Örneğin; “Oh! Ne manzara!” İfade fonksiyonunun ağır bastığı metinlerin belirleyici yönü birinci şahıs zamirlerinin çokluğudur. Ayrıca metin öznel unsurlar taşır. Hemen hemen bütün sıfatlar, nitelendirici zarf ve fiiller öznelliği ifade ederler.


46. Soru

Edebi Analiz Modellerinden’’Kurallar Modeli’’ hangi esasları belirler?

Cevap

Kurallar modeli, Belâgat, retorik ve poetik alanıdır. Takip edilecek yöntemlerin kuramsal ve pratik esaslarını belirler.


47. Soru

Batı retoriği neler üzerine kurulmuştur?

Cevap

Batı retoriği, Yunan felsefesi, mitolojisi, destanları, trajedisi ve şiirleri üzerine kurulmuştur.


48. Soru

Edebiyatı inceleme tarzlarındanolan,‘’İç Yaklaşımın’’ inceleme tarzını açıklayınız?

Cevap

Edebiyat incelemelerinde iç yaklaşım adını alan inceleme tarzları şunlardır: Edebî eserin üslûbu, ahengi, ritmi ve vezni üzerine yapılan çalışmalar, mecaz, istiare gibi edebî sanatlar üzerinde yapılan çalışmalar, mit ve semboller üzerindeki çalışmalar, hikaye etme bilimi çalışmaları, edebî türler üzerine çalışmalar iç yaklaşım örnekleridir. Bunlar genel olarak edebî eseri araştırmanın merkezine koyan, edebi eserden yola çıkan araştırmalardır.


49. Soru

İslâm belâgatı yeni kuramları nasıl kazanmıştır?

Cevap

Kur’ân’ın “hitâbî” karakteri ve hadislerin sözlü birer ürün olması, İslâm bilginlerini sözlü ifadeyi incelemeye yöneltti. Bunun sonucunda, o devirde adı konulmamış da olsa edimbilimin “pragmatik” esaslarını keşfettiler. Böylece İslâm belâgatı yeni kuramlar kazandı.


50. Soru

Edebi Analiz Modellerinden’’Tefsir Yahut Yorum Modeli’nin’’ amacı nedir?

Cevap

Edebî ve dinî metinleri yorumlama geleneğidir. Metnin derin ve mecaz anlamlarını, ikinci anlamlarını araştırma amacı esastır.


51. Soru

Alıcı kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Alıcı, mesajı alan dinleyen yahut okuyandır.


52. Soru

Kanal kelimesini anlamı nedir?

Cevap

Kanal, metni yahut mesajı taşıyan maddî araçtır. Konuşmada ses, yazıda kağıt yaprak, Göktürk yazıtlarında taşlar, bilgisayarda ve televizyonda ekran bize mesajı ileten maddî, fiziksel kanallardır.


53. Soru

R. Jakobson’un kuramında mesajı nasıl ele almıştır?

Cevap

Mesaj, klasik dil biliminde olduğu gibi, onu kullananlardan ayrı olarak düşünülmemiş, aksine nesnesiyle, anlaşılmasını sağlayan şartlarıyla birlikte ele alınmıştır.


54. Soru

Bildirişim olgusunda hangi soruların cevapları, bildirişimin şatlarını ortaya koyar?

Cevap

Bildirişim olgusunda mesajın verdiği bilgiyi tamamlayan bir bağlam, bir kontekst vardır. Bazı sözler, daha önce ifade edilenler vasıtasıyla anlaşılabilir. Ayrıca bildirişim şartları, mesajın anlamını tayin eder. Bildirişim şartları olarak “şahıslar”, “konu” ve “hâl” göz önünde bulundurulur. “Kim söylüyor; neyi söylüyor; hangi şartlar altında ve nerede söylüyor” sorularının cevapları, bildirişimin şartlarını ortaya koyar.


55. Soru

Sözün söylenme sürecine ne ad verilir?

Cevap

Sözün söylenme sürecine sözceleme denir ve bir sürecin adıdır.


56. Soru

Kod kelimesinin anlamı nedir?

Cevap

Kod, verici ile alıcının her ikisi tarafından bilinen ortak dildir. Diller, birer kodlama, şifreleme sistemidir.


57. Soru

Belâgat geleneğimizde sözler (lafz), kullanım yönünden yani vericinin, konuşanın, yazanın ona yüklediği anlamlar yönünden kaça ayrılarak inceliyordu?

Cevap

Belâgat geleneğimizde sözler (lafz), kullanım yönünden yani vericinin, konuşanın, yazanın ona yüklediği anlamlar yönünden beşe ayrılarak inceleniyordu; • Hakiki Anlam • Mecaz • Kinaye • Galat • Mürtecel


58. Soru

Belagat biliminde, bir sözün mevcut şartlara, bulunulan yere ve zamana uygun bir tarzda söylenmesine ne ad veriliyordu?

Cevap

Sözün, yani kelâmın belâgatı” bir sözün mevcut şartlara, bulunulan yere ve zamana uygun bir tarzda söylenmesiydi. Buna “muktezâyı hâle mutabakat” adını veriyorlardı.


59. Soru

Bildirişim kuramının temel kavramları belâgat biliminin de temel kavramlarıydı. Bu nedenle Belâgat geleneğimizde ‘’alıcı (recepteur)’’ hangi kavram olarak kullanılmaktadır?

Cevap

Belâgat geleneğimizde alıcı (recepteur), ‘’muhatab’’ anlamında kullanılmaktadır.


60. Soru

Bildirişim kuramının temel kavramları belâgat biliminin de temel kavramlarıydı. Bu nedenle Belâgat geleneğimizde ‘’Nesne’’ hangi kavram olarak kullanılmaktadır?

Cevap

Belâgat geleneğimizde nesne, ‘’haber’’ anlamında kullanılmaktadır


61. Soru

Belâgat geleneğimize göre, birisine bilmediği bir şeyi bildirmek amacıyla söylenen söze ne denir?

Cevap

Belâgat geleneğimize göre, birisine bilmediği bir şeyi bildirmek amacıyla söylenen söze haber denir.


62. Soru

Belâgat biliminde vericinin alıcıyı ikna etme yollarına ne ad verilir?

Cevap

Belâgat biliminde vericinin alıcıyı ikna etme yollarına Beş Sanat adı verilir.


63. Soru

R.jakobson’a göre dil aracılığıyla yazılı yahut sözlü bir bildirişimin gerçekleşmesinde rol alan elementler nelerdir?

Cevap

Dil aracılığıyla yazılı yahut sözlü bir bildirişimin gerçekleşebilmesinde R. Jakobson’a göre altı temel element rol alır. Bunlar, “verici”, “alıcı”, “nesne”, “mesaj”, “kanal” ve “kod”dur.


64. Soru

Bildirişim kuramının temel kavramları belâgat biliminin de temel kavramlarıydı. Bu nedenle Belâgat geleneğimizde ‘’verici (emetteur)’’ hangi kavram olarak kullanılmaktadır?

Cevap

Belâgat geleneğimizde, verici (emetteur) ‘’mütekellim’’ anlamında kullanılmaktadır.


65. Soru

Verici anlaşılmış olmak istiyorsa neleri göz önünde bulundurmalıdır?

Cevap

Verici, anlaşılmış olmak istiyorsa alıcının yaşına, bilgi düzeyine, dil düzeyine vb. uygun bir anlatım bulmak zorundadır. Bir gazeteci, ilmî bir eser yazarı seslendiği kitlenin özelliklerini göz önünde bulundurmak zorundadır.


66. Soru

Sözceleme sürecini açıklayınız?

Cevap

Sözceleme sürecin adıdır, bu süreç içinde, belli bir özne, belli bir anda, belli bir yerde, belli bir dinleyici (alıcı) için belli bir sözce, bir cümle yahut metin üretir. Bu beş unsur, sözceleme kuramının temel unsurlarıdır.


67. Soru

Beş sanat’ı delil değerleri açısından sıralayınız?

Cevap

• Burhan • Cedel • Hitabet • Şiir • Vehmiyyat, Safsata, Mugalata


68. Soru

Etkileme fonksiyonunun özellikleri nelerdir?

Cevap

Etkileme fonksiyonu, alıcı yahut okuyucu merkezli bir fonksiyondur. Verici, alıcıyı çok zaman etkilemeye çalışır; ifadesinde karşı tarafı etkileyecek, yönlendirecek unsurlar bulunur. Etkileme fonksiyonu, üslûpta kendisini, ikinci şahsa hitap, soru ve emir cümleleriyle gösterir.


69. Soru

Türkçe'de kullanılan "tenkid" kelimesinin Türkçeleştirilmiş eş anlamlısı nedir?

Cevap

Eleştiri


70. Soru

Eleştiri nedir?

Cevap

1. En geniş anlamında eleştiri, sanatın yahut edebiyatın incelenmesi, tartışılması, değerlendirilmesi, yargılanması işidir.
2. Edebî bir eser yahut bir sanat eseri üzerine verilen hükümdür.


71. Soru

Eleştirmen nedir?

Cevap

Eleştirmen, yaygın anlamına göre bilgisine, görgüsüne, zevkine güvenen ve bu niteliklerine dayanarak diğer sanatçıların eserlerini değerlendiren kişidir.


72. Soru

Edebiyat tarihlerinin işlevi nedir?

Cevap

Edebiyat tarihleri, kültürel gelişmeleri, yazarları ve eserleri kronolojik bir sırayla ele alır ve onları değerlendirir. Edebiyat tarihi genel olarak geçmişte kalan eserlerle ilgilenir. Onları tarihî olaylar olarak ele alır, gün ışığına çıkarır ve sınıflandırır.


73. Soru

Edebiyat kuramlarının araştırma alanları nedir?

Cevap

Edebiyat kuramları, edebiyatın yöntemlerini, ilkelerini, kategorilerini ve ölçütlerini araştırır.


74. Soru

Eleştiri kuramlarının sınıflandırması nedir?

Cevap

1. Hüküm Eleştirisi

2. Açıklayıcı Eleştiri


75. Soru

Hüküm eleştirisi nedir?

Cevap

Eserin değeri problemiyle ilgilenir, onun hakkında iyi yahut kötü, güzel yahut çirkin, faydalı yahut zararlı tarzında bir hüküm verir. Diğer eserlere göre değerli olup olmadığı konusunda bir yargıya varır. Hüküm eleştirilerinin yarı nesnel, nesnel ve öznel olan tipleri vardır.


76. Soru

Öznel eleştiriler, gazete eleştirileri, yazarların zevklerine yönelen eleştiriler hangi tür eleştiriye örnektir?

Cevap

Hüküm eleştirisi


77. Soru

Açıklayıcı eleştiri nedir?

Cevap

Eseri yargılamak amacını gütmez, onu açıklamak, anlamak, yorumlamak ister. Eseri açıklayabilmek için tarihî ve psikolojik şartları araştırır, metin üzerinde çözümleme çalışmaları yapar. Açıklayıcı eleştirilerin de yarı nesnel, nesnel ve öznel olan tipleri vardır.


78. Soru

Açıklayıcı eleştirinin kendi içindeki üç türü nelerdir?

Cevap

  • Yorumlayıcı Eleştiri
  • Biçimsel Eleştiri
  • Bilimsel Eleştiri


79. Soru

Yorumlayıcı Eleştiri nedir?

Cevap

Yorumlayıcı eleştiri (herméneutique): Bu tip eleştiri, yazarın niyetini dikkate almaz, eserin anlamını kavramaya yönelir. Freud’ün kuramları çerçevesinde gelişen Psikanalitik eleştiri, bir yorumlayıcı eleştiri türüdür.


80. Soru

Bilimsel eleştiri nedir?

Cevap

Bilimsel eleştiri: Metni açıklamak için metnin dışındaki nesnel olguları araştırır, nesnellik kaygısı büyüktür. Lanson’un eserlerinde bu tip eleştiri ön plana çıkar.


81. Soru

Biçimsel eleştiri nedir?

Cevap

Edebî eserin yapısına, üslûbuna ve türüne yönelmiş bir eleştiri anlayışıdır. Yap›sal eleştiri yöntemleri bu tip içinde yer alır.


82. Soru

Réne Wellek ve Austin Varren edebiyatı inceleme tarzlarını hangi başlıklar altında toplamışlardır?

Cevap

  • Dış yaklaşım
  • İç yaklaşım


83. Soru

Eleştirinin nitelikleri nelerdir?

Cevap

  • Eleştirinin yöneldiği nesnelerin ve bakış açılarının çokluğu,
  • Eleştirinin göreceliği,
  • Eleştiri kavramlarının karşıtlılığı.


84. Soru

Eleştiri türünün ilk başarılı örnekleri nerede görülmektedir?

Cevap

Eski Yunanistan


85. Soru

Retorik nedir?

Cevap

Batı medeniyetinde güzel konuşma ve güzel yazma bilimi.


86. Soru

Belagat nedir?

Cevap

Türk-İslam medeniyetinde güzel konuşma ve yazma bilimi.


87. Soru

Edimbilim nedir?

Cevap

Dil ile onu kullanan kişiler, zaman ve mekan arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalı.


88. Soru

Galat nedir?

Cevap

Yanlış olduğu halde herkes tarafından kullanılan söz.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi