Eleştiri Kuramları Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Eleştiri nedir?

Eleştiri genel anlamıyla, bir varlık, oluşum, düşünce, söylem ya da ürünün olumlu ve olumsuz yönlerini, nitelik ve eksikliklerini irdeleyip anladıktan sonra, tam değerini ortaya çıkarma, bir yargıya ulaşma çabası ve yetisidir.

İzlenimci nedir?

Kişisel izlenime, kişisel algıya dayanan. Kesin bir doğruluğu olmayıp duyumlara, izlenime dayanan.

Edebiyat eleştirisi nedir?

Edebiyat eleştirisi, edebiyat yapıtlarına ve / ya da yazarların, şairlerin yaratıcılıklarına, özgünlüklerine ilişkin belli bir yargıda bulunmak, yorum ve açıklama getirmek veya açımlama yapmak amacıyla gerçekleştirilen özgün ve özenli okuma ve
incelemeler sonucu oluşur

Mefhum nedir?

Mefhum (Fr. notion) Arapça kökenli bir sözcük olup, “kavram”ın karşılığı olarak kullanılır. Bir şeyi kendiliğinden, biranda tanıma, bilme: zaman mefhumu, süre mefhumu, yer mefhumu, tehlike mefhumu gibi. Bir şey hakkında edinilmiş temel, bütüncül bilgi: dil mefhumu; temizlik, hesap, hukuk, felsefe, tarih mefhumu gibi. 

Kavram nedir?

Kavram (Fr. concept) genel anlamda “bir nesnenin veya düşüncenin zihindeki soyut ve genel tasarımı” (Türk Dili Kurumu- TDK-,1983) olarak tanımlanır. Kavramın felsefedeki tanımı ise şudur: “Nesnelerin ya da olayların ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında toplayan genel tasarım”. Örneğin gerçeklik, uzam, zaman, neden-sonuç, özgürlük, aşk, cesaret... kavramı.

İzlek nedir?

İzlek (tema), TDK sözlüğünde kısaca şöyle tanımlanmıştır: “Bir edebî eserde işlenen konunun anlamca ortaya koyduğu ana yönelim”.

Biçimcilik nedir?

1915-1930 yılları arasında, Rusya’da ortaya çıkan ve edebiyat yapıtlarını kendi başına bir dizge olarak alıp öğeleri arasındaki bağlantılara göre inceleyen, bugünkü yapısalcılık akımının gelişmesinde de etkileri bulunan, bir dilbilim ve eleştiri akımı. Formalizm.

İmge nedir?

TDK Sözlüğünde imge şu şekilde tanımlanır: “Bir şeyi daha canlı
ve daha duygulu bir halde anlatmak için onu başka şeylerin çizgileri ve şekilleri
içinde tasarlayış”.

İmgelem nedir?

İmgelem: “a. Yaratıcı olabilir, tasarımı kendisi yaratır, b. Yansıtıcı olabilir, zihinde önceden bulunan tasarımları anımsar”
(TDK).

Yapısalcılık nedir?

Yapısalcılık: Structuralisme (Fr.). Özellikle Fransa’da gelişen, temel bir gerçeklik olarak yapıya dayanan, yapı üzerine kurulan bilim kuramı. Yapı, öğeleri birbirine ve kendisine bağlı olan, ama öğelerinin toplamından daha fazla bir şey oluşturan bir bütündür. Çıkış noktasını dilbilimden alan yapısalcılık, bu etki ile, insanbilimlerinin yöntemi olmuştur; gerçekliğin yapısını kavramada dili örnek alır, dil örneği insan davranışlarının tüm alanına, özellikle de toplumsal olaylara, belli bir yönteme uyularak, uygulanır. Yapısalcı yöntem ele aldığı konuyu, bütünleştiği yapı içine koyarak, sonra da daha geniş kapsamlı yapılar içine koyarak aydınlatmaya çalışır.

Anlambirimcik nedir?

En küçük anlam birimi.

Edebiyat nedir?

Edebiyat ya da yazın, okuyucuda estetik (güzelduyusal) bir haz yaratmayı amaçlayan, dilsel bir sanat alanı ve bu alanda yaratılmış yapıtların tümüdür

Sanat yapıtı nedir?

Sanat yapıtı genel anlamı ve tanımıyla, “bir yapı ile bir düşüncenin aynı anda ortaya çıkması, bir biçimle bir deneyimin alaşımıdır”.

Çözümleme ne demektir?

Bir bütünün parçalarıyla olan ilişkileri göz önüne alınarak yapılan, mesafeli, nesnel ve bilimsel dayanakları olan bir değerlendirme işlemidir.

İzlenim nedir?

Bir durum veya olayın duyular yolu ile insan üzerinde bıraktığı etki, intiba, imaj.

Dış eleştiri nedir?

Edebiyat tarihi içinde kimi zaman, ele alınan metinleri edebiyat dışından, yani tarih, toplumbilim, ruhbilim gibi farklı bilim dallarından yararlanılarak ve edebiyat dışı ölçütler kullanılarak yapılır.

Ulam nedir?

Kategori.

Fenomenoloji nedir?

Görüngübilim / Görüngü: Duyularla algılanabilen her şey. / (Görüngübilimde) Yalnızca düşünülen, dolaylı olarak bilinen içeriklere karşıt olarak, doğrudan doğruya görülen, yaşanmış olan içerikler.

Örtük anlam nedir?

Belirtik olmayan anlam. Bir şey söylerken başka bir şeyi kastetmek. (Fr. implicite.)

Yan anlam nedir?

Düzanlam karşıtı. Bir sözcüğün belli bir toplulukta yaygın olarak çağrıştırdığı anlam ya da anlamlar. (Fr. connotation)