Eleştiri Kuramları Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

İlkçağda yetişen üç büyük eleştirmenin adı nedir?

İlkçağda yetişen eleştirmenlerin en meşhurları, Sokrat, Platon ve Aristoteles’tir.

Edebiyatı ilk defa sistemli ve bilimsel bir şekilde inceleyen, şiir sanatı ve ifade sanatının nitelikleri hakkında üzerinde hâlâ düşünülüp tartışılan felsefî ve derin fikirler geliştiren eleştirmen kimdir?

Aristoteles “Poétique” ve “Rhétorique” (Şiir sanatı ve İfade Sanatı) adlı kitaplarında edebiyatı ilk defa sistemli ve bilimsel
bir şekilde incelemiş, şiir sanatı ve ifade sanatının nitelikleri hakkında üzerinde hâlâ düşünülüp tartışılan felsefî ve derin fikirler geliştirmiştir.

Sanatın bir taklit olduğu görüşünde birleşen eleştirmenler kimlerdir?

Platon ve Aristoteles, sanatın bir taklit olduğu görüşünde birleşirler, fakat taklidin niteliği konusundaki görüşleri farklıdır.

Felsefesinde İdea kavramının önemli bir yere sahip olduğu düşünür kimdir?

Platon’un felsefesinde biçimler, fikirler (İdea) kavramı önemli bir yere sahiptir. “İdea”, duyularla kavranabilen şeylerin tamamen zihnî, mükemmel ve ebedî olan özüdür.

Platon'un mimesis kavramını açıklayınız.

Mimesis: Asıl olan, biçimler dünyasıdır. Duyularımızla kavradığımız çevremizdeki dünya, yıldızlar, dağlar, denizler, ağaçlar, insanlar, kendilerine ait olan biçimlerin birer kopyası, birer taklididir.

Sanat ve edebiyat üzerine yazılmış ilk önemli ve sistemli eser hangisidir?

Sanat ve edebiyat üzerine yazılmış ilk önemli ve sistemli eser Aristoteles’in Poetika’sıdır.

Tabiatı ve olayları aynen taklit etmenin bir anlamı ve imkânının olmadığını; bir tragedya kahramanının yaptığı her şeyi anlatmanın âdeta imkansız ve gereksiz olduğunu söyleyen düşünür kimdir?

Aristoteles

Aristoteles, Poetika'sında tarih türü ile hikâye ve tragedya arasındaki ayırt edici farkı nasıl ifade etmiştir?

Aristoteles tarih türü ile hikâye ve tragedya arasındaki temel farkı, temel karşıtlığı gösterir:

• Tarih, daha çok özeli, edebî eser daha çok geneli anlatır.
• Tarih, olanı; hikâye ve tragedya ise daha çok olabilir olanı ifade eder.

Aristoteles’e göre yazarın ister özeli anlatsın ister geneli anlatsın, olguların tasvirinde zorunlu olarak uyacağı üç yöntem nedir?

Aristoteles’e göre yazarın ister özeli anlatsın ister geneli anlatsın, olguların tasvirinde zorunlu olarak uyacağı üç yöntem vardır:
Sanatçı nesneleri:

1. Ya nasıl idiyseler veya nasılsalar,
2. Ya insanların inançlarına veya mitoslara (mythos) göre,
3. Ya da nasıl olmaları gerekiyorsa öyle anlatabilir.

Platon’un ve Aristoteles’in felsefî görüşlerine dayanmakla birlikte esas olarak dil bilgisi ağırlıklı, yani dil ve kültür öğeleri üzerinde derin, sistemli görüşler geliştiren ve  bütün ilkçağın en meşhur eleştirmen ve gramercilerinden sayılan düşünür kimdir?

Aristarque

Ortaçağda metin eleştirisi (critique textuel) biliminin doğuşunu açıklayınız.

Ortaçağda dinî metinlerin yorumlanması, yani tefsir çalışmaları görülür. Yorumlanacak metinlerin doğru nüshalarının saptanması için çeşitli el yazması kitaplar incelenir ve doğru metinler elde etme çalışmaları görülür. Doğru bir eleştiri, ancak doğru bir metne dayanılarak yapılabileceği için, daha Ortaçağda metin eleştirisi (critique textuel) bilimi doğmuş ve bu bilim dalı sonraki yüzyıllarda gelişimini sürdürmüştür.

Descartes, Metot Üzerine Konuşma (1637) adlı eseriyle hangi akımın fikrî temelini oluşturmuştur?

Klasisizm

Klasisizm akımının kuramları hangi eserle ortaya konmuştur?

Boileau, Şiir Sanatı (Art Poétique) adlı kitabında bu akımın kuramlarını ortaya koymuş, Descartes’ın etkisiyle aklı, tabiatı, sağduyuyu sanatın hareket noktası olarak ilan etmişti.

Sözlü eleştirinin doğuşu nasıl olmuştur?

XVII. yüzyılda zengin ve soylu kişiler, aydınları konaklarına, salonlarına, otellere davet ederek; bu toplantılarda yazılan ve basılan yeni eserler üzerinde sohbet ediyorlar, sözlü tartışmalar yapıyorlardı. Böylece sözlü bir eleştiri başlamıştır.

XVII. ve XVIII. yüzyıl Fransız edebiyatında eleştiri anlayışı nasıldır?

XVII. ve XVIII. yüzyılda Fransız edebiyatında idealist ya da kuramsal (teorik) bir eleştiri anlayışı vardır.

Estetikçiler ve kuramcılara göre, edebî eser veren sanatçılarda bulunması gereken temel nitelikler nelerdir?

Temel nitelikler; zihinsel güç, duyarlılık, hayal ve zevktir.

Sanatçıların ve eserlerin değerlendirilmesinde genellikle göz önünde bulundurulan kavramlar nelerdir?

Zihin, Duyarlılık, Hayal, Zevk

Sanatçıların ve eserlerin değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulan ve kişinin duyularının ve duygularının kuvvetli, duyarlı, hassas olmasını ifade eden kavram nedir?

Duyarlılık (sensibilité)

Üslubun genel nitelikleri nelerdir?

Açıklık (clarté)

Saflık (düzgün ifade; pureté, correction)

Tabiîlik (doğallık; naturel)

Vecizlik (kesinlik; précision)

Asalet (noblesse)

Ahenk (harmonie)

Çeşitlilik (variété)

Uygunluk (convenance)

Auguste Comte’a göre insanlık tarihinin sosyolojik olarak ve bilginin gelişimi açısından ayrıldığı evreler nelerdir?

Tanrıbilimsel Dönem

Metafizik Dönem

Pozitif Dönem