Genel Dilbilim 1 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sözcük sınıfı nedir?

Bir sözcük sınıfı, (sözlüksel ulam veya sözcük türü de denir), kendisinin ayırt edici özelliklerini
paylaşan sözcüklerden oluşur. Ancak, her sınıf için merkez ve merkez dışı üyeler olabilir.

Bir sözcük sınıfı hangi üyelerden oluşur?

Her sınıf için merkez ve merkez dışı üyeler olabilir; bu da sınıflandırmanın mutlak değil dereceli olduğunun bir göstergesidir. Bu bağlamda, merkez üyeler sınıfın tüm özelliklerini taşıyan, merkez dışı üyeler ise kimi zaman merkez üyeler gibi hareket edemeyen sözcüklerdir.

Bir sözcük sınıfı için merkez üyeler ile merkez dışı üyelerin farkı nedir?

Her sözcük sınıfının ayırıcı özelliklerinin tümünü taşıyan üyesi, o sınıfı temsil etme niteliği yüksek olan merkez üyedir. Merkez dışı üye ise temsil niteliği düşük olan üyedir.

Sözcük sınıflandırmalarında hangi ölçütler göz önünde bulundurulur?

Sözcük sınıflandırmalarında üç ölçüte değinilir: Biçimbilimsel ölçüt, dağılımsal ölçüt ve anlamsal
ölçüt.

Geleneksel sınıflandırmalarda hangi ölçüt türü kullanılmaktaydı?

Geleneksel sınıflandırmalar, sözcüklerin anlam özelliklerine göre yani anlamsal ölçüte göre
yapılmaktaydı

Biçimbilimsel ölçüte göre sözcükler nasıl sınıflandırmaktadır?

Biçimbilimsel ölçüt, sözcükleri aldıkları ekleri gözeterek sınıflandırır. Örneğin, Türkçe konuşucuları, alkıyor gibi uydurma bir sözcüğü rahatlıkla eylem olarak sınıflandırabilirler. Buna göre, alk fiil olmalıdır çünkü fiillerin taşıdığı bir eki taşımaktadır.

Dağılımsal ölçüte göre sözcükler nasıl dınıflandırılır?

Dağılımsal ölçüt ise, sözcükleri öbek ve tümce içindeki dağılımlarını gözeterek sınıflandırır.  Örneğin '' Bugün yeni bir alk aldım'' cümlerinde ''alk'' sözcüğü  ad olmalıdır çünkü bir
tanımlıktan sonra kullanılmıştır.

Dilbilimde çekim terimi ne anlama gelmektedir?

Çekim, bir dilde sözlükbirimlere bulundukları sözdizimsel konuma uygun bir biçim vermek üzere çekim ekleriyle gerçekleştirilen ve bitiminde de bir dizi sözcükbiçim üreten bir süreçtir.

İçerik sözcükler nasıl bir işlev gösteririrler?

İçerik sözcükleri sözcelerin iletişimsel değerini ve etkisini artıran, biçimleri girdikleri çekimler sebebiyle değişken olan anlamlı sözcüklerdir.

Sözcük sınıflamasına göre çık küme ve kapalı küme arasındaki farklar nelerdir?

Açık küme, üye sayısı fazla olan ve kolaylıkla yeni üyeler kabul eden, kapalı küme ise çok nadiren yeni ögeler kabul eden ve üye sayısı sınırlı ya da değişmez olan bir sözcük sınıfıdır.

Adlar, çekimsel ölçüte göre nasıl sınıflandırılırlar?

Adlar, çekimsel ölçüte göre sayı, cins ve durum çekimlerine giren sözcükler olarak sınıflandırılırlar.

Adsıl çekim kavramı neyi ifade etmektedir?

Adsıl çekim, ad ve ad soylu sözcüklerin taşıdığı, durum, sayı, cins bilgisini kodlayan bir dilbilgisel
ulamdır.

Adlar, çekimsel ölçüte göre bir sınıflandırma türü olan ''cins'' kavramı neyi ifade etmektedir?

Cins, adın eril-dişil-yansız, canlı-cansız, insan-hayvan gibi özellikleri temelinde niteleyicileriyle uyum gerektiren bir ulamdır. Uyum kodlamasını tipik olarak niteleyiciler taşır.

Dilbilgisel durum ve eğik durum arasındaki fark nedir?

Dilbilgisel durum, sözdizimsel özellikler taşır ve adın konumuna göre bağımlı olduğu ögeden aldığı çekim türünü gösterir. Eğik durum ise anlamsal özellikler taşır.

Eylemcil çekim kavramı neyi ifade etmektedir?

Eylemcil çekim, eylem kök ve gövdesinin taşıdığı zaman, görünüm, kip, olumsuzluk ve kişi, sayı,
cins belirten uyum bilgisini kodlayan bir dilbilgisel ulamdır.

Dilbilgisel zaman kavramı neyi ifade etmektedir?

Dilbilgisel zaman, eylemin belirttiği hareket, olay ya da oluşun evrensel zamanda konumlandırılmasını gösteren bir ulamdır. Eylem zamanının dilbilgiselleşmesi olarak da tanımlanır

Yalın zaman ve görece zaman ulamı arasındaki fark nedir?

Yalın zaman gönderim noktası konuşma anı olan, görece zaman ise gönderim zamanı konuşma anından önce ya da sonra başka bir eylemin zamanı olan ulamdır

Tümel tamamlık, Türkçede neyi ifade eder?

Tümel tamamlık, Türkçede-(I)yor biçimbirimi ve yine uygun belirteçler eşliğinde geçmişte başlayıp şimdiye kadar gelen durumları gösterir.

İki yıldır bu programda oku-yor-um.
İki yıldan beri bu programda oku-yor-um

Bilgisellik kipi ile yükümlülük kipi arasındaki fark nedir?

Bilgisellik kipi önermelerin olasılığı ve gerekliliği ile, konuşmacı tarafından dinleyiciye yüklenen yükümlülük kipi ise eylemlerin olasılığı ve gerekliliği ile ilgilidir. Yükümlülük kipi, yaptırım gücü olan bir kaynaktan çıkışlıdır.

Edilgen çatının iki başlık altında sınıflandırılmaktadır. Bu başlıklar temel olarak nedir?

Edilgen çatının iki başlık altında sınıflandırılmaktadır. Bunlar: geçişli eylemlerle yapılan ve öznesinin bir göndergesi olan edenli edilgen, geçişsiz eylemlerle yapılan ancak öznesinin göndergesi olmayan edensiz (kişisiz) edilgen yapılardır.