XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hüsrev ü Şirin kim tarafından yazılmıitır?

Genceli Nizami tarafından yazılmıştır.

Hüsrev ü Şirin kaç yılında yazılmıştır?

1180 yılında kaleme alınmıştır.

Hüsrev ü Şirin kimler adına yazılmıştır?

Selçüklü sultanı Arslanoğlu Rüknü’ddünyâ ve’d-dîn III. Tuğrul Şah [1176-1194] ile Èldenizoğlu [1145-1225] Cihân Pehlivân Ebû Ca‘fer Nusretu’d-dîn Muhammed Atabeg [1175-1186] ve Ebû Ca‘fer Muzaeru’d-dîn Kızıl Arslan Osman Atabeg [1186-1191] adlarına yazılmıştır.

Hüsrev i Şirin'in edebi yapısı hakkında bilgi veriniz.

6512 beyitlik manzum romandır.

Hüsrev ü Şirin'in konusu nedir?

Eserin konusu Sâsânlı hükümdarı Husrev Perviz ve Ermenî hükümdarı Mihin Banu’nun kardeşinin kızı Şirin’in âşkıdır. İkinci kademede Husrev’in siyasî hayatı anlatılmaktadır.

"nèçe yıl boldı canım ösker èrdi
köñülde oşbu endişe bar èrdi
nèteg şah tapgıña bir barga-men tèp
bu köñlüm kadgusını targa-men tèp
körüp köñlüm kim asru ragbatım bar
buyurdı kim katıglan èmdi èy yar"

Yukarıdaki metnin çevirisini yapınız.

Ne kadar yıl oldu canım özlerdi.
Gönülde bu düşünce vardı.
Padişahın huzuruna bir varayım,
bu gönlümün kaygısını bir dağıtayım, dedim.
Gönlüm aşırı arzumu görünce
Ey dost, haydi hazırlan!

"Ösker" ne demektir?

"İster" demektir.

"katıglan" ne demektir?

"sıkıntı çek-" demektir.

"Suwdın" demektir?

"Sudan" demektir.

"sakınçnı" ne demektir?

"Düşünceyi" anlamına gelmektedir.

tüzüp til bülbüli bu nazm öze saz
bu perde içre keltürdüm hoş avaz
muradım èrdi ol kim bu kapugda
kèlip yol tapsa-men tèp bu tapugda
sefer rencin kördüm özüm kaç eyyam
tapugka yèttim èmdi oş serencam

Yukarıdaki metni çeviriniz.

Dil bülbülü (Nizamî) bu nazmın özüne uygun türkü yakmış.
Ben de bu perdeden olmak üzere hoş sesler getirdim.
Bu kapıdaki isteğim, gelip
bu huzurda bir yer bulmaktı.
Kaç gündür yolculuk zahmeti çektim.
İşte şimdi bu zahmetin sonunda huzura yetiştim.

"Tükellik" ne demektir?

"Mükemmel" demektir.

"Yetirgil" ne demektir?

"Ulaştır" demektir

"Neçe" ne demektir?

"Nice" anlamına gelir.

cihan bostanı kayra boldı hurrem
bar erse cışkıñ èmdi sözle sen hem
bu aşık oş andın sözler sözini
tüzüp mun-tèg bèzedim söz yüzini
kişiniñ kim köñülde ışkı bolsa
nè tañ bülbül meñizlig zarı kılsa

Yukarıdaki metni çeviriniz.

Dünya bostanı tekrar şen oldu.
Hem aşkın varsa şimdi söyle.
Bu âşık işte o yüzden söyler sözünü.
Dizip söz elbisesini böyle süsledim.
Bir kişinin gönlünde aşkı olsa
nice seher bülbül gibi inler.

eger bolmasa aşık çarh-ı badram
nè ser-gerdan yörir kılga’rdi 8 aram
aşık bolmasa oşbu yèti kat yèr
nèdin munça halayık zahmını yèr
teñizler aşık èrmez erse bir sor
nèdin kaynar nè gurruşlar kılur kör

Yukarıdaki metni çeviriniz.

Şayet felek âşık olmasaydı
şaşkın yürümezdi, arada dinlenirdi.
Bu yedi kat yer âşık olmasaydı
neden bunca yaratılmışın darbesini yesin?
Denizler âşık değilse bir sor:
“Neden kaynar, bak ne gurruşlar kılar.

"Menizlig" ne demektir?

"Gibi" anlamına gelmektedir.

ayur ışk birle tirig oşbu calem
eger ışk bolmasa bolmaz èrdi adem
canım ışkdın ferah taptısa bildim
köñül bèrdim yèrine ışk[ı] aldım

Yukarıdaki metni çeviriniz.

“İşte bu âlem aşk ile hayattadır.
Aşk olmasaydı Âdem olmazdı.” der.
Canımın aşkta sevinç, ferahlık bulduğunu bildim.
Gönül verdim, yerine aşkı aldım.

"Taptısa" ne demektir?

"Bulduysa" anlamına gelir.

yèti yaşka yètip ol serv-kamet
gül üzre müşk saçmak kıldı adet
anıñ tèg körki boldı èlde meşhur
yüzin körgen bu yusuf tèyü saknur
atası kıldı bir üstad tertib
anıñ roz-garı zayi kèçmesün tèp

Yukarıdaki metni çeviriniz.

O servi boylu yedi yaşına ulaşınca
gül üzerine misk kokusu saçmağı adet etti.
Güzelliği memlekette meşhur oldu.
Yüzünü gören “bu Yusuf ” diye düşünür.
Onun zamanı boşa geçmesin diye
babası bir hoca temin etti.