XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Harezm bölgesi, bugün hangi ülkelerin sınırları içinde kalmaktadır?

Bölge, bugün Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalmaktadır. 

Harezm bölgesi hangi yılda Emevîler tarafından fethedilmiştir?

Bölge 717 yılında Emevîler tarafından fethedilmiştir.

Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini hangi boyların ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur?

Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından
alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur.

Mukaddimetü ’l-Edeb hangi amaçla yazılmıştır?

Zamahşeri tarafından Arapçayı öğretmek için yazılmıştır.

Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser hangi tür şiirlerden oluşmaktadır?

Eser, dinî şiirlerden oluşmaktadır.

Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser, 2008 yılında tekrar kimler tarafından neşredilmiştir?

Eser, 2008’de Recep Toparlı ve Mustafa Argunşah tarafından tekrar neşredilmiştir.

Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği hangi eserdir?

Nehcü ’l-Feradis, Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneğidir.

Oğuz Kağan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası nerede bulunmaktadır?

Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale'de bulunmaktadır.

Oğuz Kağan Menakıbı, hangi harflerle yazılmıştır?

Bu eser, Uygur harfleriyle yazılmıştır.

Harezm Türkçesinde bulunan ünlü harfler nelerdir?

a, e, e, ı, i, o, ö, u, ü.

Harezm Türkçesi döneminde meydana gelen başlıca ses değişmeleri nelerdir?

• b > v / w değişimi

• b > m değişimi

• d > y değişimi

• g / g > Ø değişimi

• t > d değişimi

• k > h değişimi (Çok az örnekte görülür)

Harezm Türkçesinde, hâl eklerinden yönelme hâlinin ekleri nelerdir?

Yönelme Hâli Ekleri: +GA, +KA, +A

Harezm Türkçesinde iyelik ekleri nelerdir?

Teklik 1. Kişi : +m / +Im  
Teklik 2. Kişi : +ñ / +Iñ 
Teklik 3. Kişi : +I / +sI 
Çokluk 1. Kişi: +mIz / +ImIz 
Çokluk 2. Kişi: +ñIz / +IñIz 
Çokluk 3. Kişi: +lArI

Harezm Türkçesinde gelecek zaman sıfat-fiilleri nelerdir?

1. -gu / -gü 
2. -guçı / -güçi
3. -guluk / -gülük
4. -gusuz / -güsüz
5. daçı / -deçi 
6. -gesi, -ası / esi
7. -glı / -gli, -ıglı / -igli, -uglı / -ügli 

Harezm Türkçesinde belirsiz geçmiş zaman ekleri nelerdir?

Belirsiz Geçmiş Zaman

Teklik 1. kişi: -mış-men / -miş-men
Teklik 2. kişi: -mış-sen / -miş-sen
Teklik 3. kişi: -mış / -miş
Çokluk 1. kişi: -mış-miz / -miş-miz
Çokluk 2. kişi: -mış-siz / -miş-siz
Çokluk 3. kişi: -mış-lar / -mişler

Harezm Türkçesinde geniş zamanda teklik 2. kişi ekleri nelerdir?

Teklik 2. kişi: -r-sen, -ar-sen / -er-sen, -ur-sen / ür-sen, -yur-sen / -yür-sen

Harezm Türkçesinde geniş zamanda çokluk 1. kişi ekleri nelerdir?

Çokluk 1. kişi: -r-biz, -ar-biz / -er-biz, -ur-miz ~ -biz / -ür-miz ~ -biz, -yur-biz / -yür-biz

Harezm Türkçesinde şart kipleri nelerdir?

Teklik 1. kişi: -sa-men / -se-men, -sam / -sem
Teklik 2. kişi: -sañ / -señ
Teklik 3. kişi: -sa / -se
Çokluk 1. kişi: -sa-biz / -se-biz, -sa-miz / -se-miz, -sak / -sek, -sañan / -señen (HŞ),
-señin (HŞ)
Çokluk 2. kişi: -sañız / -señiz
Çokluk 3. kişi: -sa-lar / -se-ler

Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak nedir?

Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak Clauson sözlüğüdür. (CLAUSON, Sir Gerard: An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish: London 1972, XLVIII+989 s. Oxford University Press.)

Clauson sözlüğü dışında Harezm Türkçesi söz varlığı için diğer bir kaynak nedir?

E. FAZILOV’un hazırlamış olduğu iki ciltlik Harezm Türkçesi sözlüğüdür.:
(FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom I: Taşkent
1966, s. 647, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.
FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom II: Taşkent
1971, s. 778, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.)