XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Harezm Tarihi Ve Harezm Türkçesi

1. Soru

Harezm bölgesi, bugün hangi ülkelerin sınırları içinde kalmaktadır?

Cevap

Bölge, bugün Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içinde kalmaktadır. 


2. Soru

Harezm bölgesi hangi yılda Emevîler tarafından fethedilmiştir?

Cevap

Bölge 717 yılında Emevîler tarafından fethedilmiştir.


3. Soru

Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini hangi boyların ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur?

Cevap

Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından
alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur.


4. Soru

Mukaddimetü ’l-Edeb hangi amaçla yazılmıştır?

Cevap

Zamahşeri tarafından Arapçayı öğretmek için yazılmıştır.


5. Soru

Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser hangi tür şiirlerden oluşmaktadır?

Cevap

Eser, dinî şiirlerden oluşmaktadır.


6. Soru

Mu‘inü ’l-Mürid isimli eser, 2008 yılında tekrar kimler tarafından neşredilmiştir?

Cevap

Eser, 2008’de Recep Toparlı ve Mustafa Argunşah tarafından tekrar neşredilmiştir.


7. Soru

Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği hangi eserdir?

Cevap

Nehcü ’l-Feradis, Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneğidir.


8. Soru

Oğuz Kağan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası nerede bulunmaktadır?

Cevap

Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale'de bulunmaktadır.


9. Soru

Oğuz Kağan Menakıbı, hangi harflerle yazılmıştır?

Cevap

Bu eser, Uygur harfleriyle yazılmıştır.


10. Soru

Harezm Türkçesinde bulunan ünlü harfler nelerdir?

Cevap

a, e, e, ı, i, o, ö, u, ü.


11. Soru

Harezm Türkçesi döneminde meydana gelen başlıca ses değişmeleri nelerdir?

Cevap

• b > v / w değişimi

• b > m değişimi

• d > y değişimi

• g / g > Ø değişimi

• t > d değişimi

• k > h değişimi (Çok az örnekte görülür)


12. Soru

Harezm Türkçesinde, hâl eklerinden yönelme hâlinin ekleri nelerdir?

Cevap

Yönelme Hâli Ekleri: +GA, +KA, +A


13. Soru

Harezm Türkçesinde iyelik ekleri nelerdir?

Cevap

Teklik 1. Kişi : +m / +Im  
Teklik 2. Kişi : +ñ / +Iñ 
Teklik 3. Kişi : +I / +sI 
Çokluk 1. Kişi: +mIz / +ImIz 
Çokluk 2. Kişi: +ñIz / +IñIz 
Çokluk 3. Kişi: +lArI


14. Soru

Harezm Türkçesinde gelecek zaman sıfat-fiilleri nelerdir?

Cevap

1. -gu / -gü 
2. -guçı / -güçi
3. -guluk / -gülük
4. -gusuz / -güsüz
5. daçı / -deçi 
6. -gesi, -ası / esi
7. -glı / -gli, -ıglı / -igli, -uglı / -ügli 


15. Soru

Harezm Türkçesinde belirsiz geçmiş zaman ekleri nelerdir?

Cevap

Belirsiz Geçmiş Zaman


Teklik 1. kişi: -mış-men / -miş-men
Teklik 2. kişi: -mış-sen / -miş-sen
Teklik 3. kişi: -mış / -miş
Çokluk 1. kişi: -mış-miz / -miş-miz
Çokluk 2. kişi: -mış-siz / -miş-siz
Çokluk 3. kişi: -mış-lar / -mişler


16. Soru

Harezm Türkçesinde geniş zamanda teklik 2. kişi ekleri nelerdir?

Cevap

Teklik 2. kişi: -r-sen, -ar-sen / -er-sen, -ur-sen / ür-sen, -yur-sen / -yür-sen


17. Soru

Harezm Türkçesinde geniş zamanda çokluk 1. kişi ekleri nelerdir?

Cevap

Çokluk 1. kişi: -r-biz, -ar-biz / -er-biz, -ur-miz ~ -biz / -ür-miz ~ -biz, -yur-biz / -yür-biz


18. Soru

Harezm Türkçesinde şart kipleri nelerdir?

Cevap

Teklik 1. kişi: -sa-men / -se-men, -sam / -sem
Teklik 2. kişi: -sañ / -señ
Teklik 3. kişi: -sa / -se
Çokluk 1. kişi: -sa-biz / -se-biz, -sa-miz / -se-miz, -sak / -sek, -sañan / -señen (HŞ),
-señin (HŞ)
Çokluk 2. kişi: -sañız / -señiz
Çokluk 3. kişi: -sa-lar / -se-ler


19. Soru

Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak nedir?

Cevap

Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak Clauson sözlüğüdür. (CLAUSON, Sir Gerard: An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish: London 1972, XLVIII+989 s. Oxford University Press.)


20. Soru

Clauson sözlüğü dışında Harezm Türkçesi söz varlığı için diğer bir kaynak nedir?

Cevap

E. FAZILOV’un hazırlamış olduğu iki ciltlik Harezm Türkçesi sözlüğüdür.:
(FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom I: Taşkent
1966, s. 647, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.
FAZILOV, E.: Starouzbekskiy yazık horezmiyskie pamyatniki XIV veka Tom II: Taşkent
1971, s. 778, İzdat. FAN Uzbekskoy SSCB.)


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi