Osmanlı Türkçesi Grameri 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Farsça yapılı tamlamaların isim veya sıfat tamlaması olduğunu nasıl anlarız?

Farsça yapılı tamlamaların isim veya sıfat tamlaması olduğunu yalnızca tamlayan (ty) unsurun cinsinden anlıyoruz.

Farsça yapılı tamlamalarda tamlayan isimse ona ne ad verilir?

Farsça yap ılı tamlamaların isim veya sıfat tamlaması olduğunu yalnızca tamlayan (ty) unsurun cinsinden anlıyoruz: Kısaca söylemek gerekirse, tamlayan isimse tamlama isim tamlaması; tamlayan sıfatsa, sıfat tamlamasıdır.

'bâb-ı beyt' teki (-i) nin ismi nedir?

'bâb-ı beyt' teki (–i), izafet esresi denilen morfolojik unsurdur.

İzafet esresi ne anlama gelmektedir?

Farsçada isim ve sıfat tamlamasını diğer kelime gruplarından ayırt etmemizi sağlayan izafet esresi denilen morfolojik şekildir. Bu, tamlanan kelimenin son ünsüzünün esreli okunması demektir.

Farsça yapılı tamlamada baştaki kelime, yani tamlanan ünlü ile bitiyorsa, izafet esresi hangi harf veya harflerle gösterilir?

Farsça yapılı tamlamada baştaki kelime, yani tamlanan ünlü ile bitiyorsa, izafet esresi hemze “?” veya ye “?” harfi ile mutlaka gösterilir.

Anlam açısından kaç kelimeden oluşursa oluşsun bütün tamlamalar kaç unsurdan oluşurlar?

Anlam açısından kaç kelimeden oluşursa oluşsun bütün tamlamaların, esas olarak, iki unsurdan oluştuğu unutulmamalıdır.

Hiçbir kelimenin sıfat olmadığı veya sadece son kelimenin sıfat olduğu tamlamalarda kelimeler birbirine nasıl bağlanırlar?

Hiçbir kelimenin sıfat olmadığı veya sadece son kelimenin sıfat olduğu tamlamalarda kelimeler sondan öne doğru isim tamlamaları oluşturarak birbirine bağlanırlar.

leşker-i cân-sûz ne tür bir tamlamadır?

leşker-i cân-sûz, bir sıfat tamlamasıdır ve dilbilgisel olarak isim değerindedir.

İkinci ve dördüncü kelimelerin sıfat olması durumunda sıfat tamlaması nasıl kurulur?

İkinci ve dördüncü kelimelerin sıfat olması durumunda iki ayrı sıfat tamlaması teşekkül eder. İsim değerinde olan bu tamlamalar ise tamlanan ve tamlayan olarak isim tamlaması kurarlar. 

Çok sıfatlı bir sıfat tamlaması nasıl ortaya çıkar?

İlk kelimenin dışındaki kelimeler sıfat ise, tıpkı üç kelimelik tamlamalarda olduğu gibi, sonradan gelen sıfatlar mevsuf olan birinci kelimeyi ayrı ayrı nitelerler; bu durumda ortaya çok sıfatlı bir sıfat tamlaması çıkmış olur.

Çok sıfatlı bir sıfat tamlamasında baştaki tamlanan unsur dışındaki kelimeler sıfat değerinde ise izafet kesreleri hangi anlamı taşırlar?

Çok sıfatlı bir sıfat tamlamasında baştaki tamlanan unsur dışındaki kelimeler sıfat değerindedirler ve ayrı ayrı ilk kelimeyi nitelemektedirler. Bu gibi tamlamalarda izafet kesreleri “ve” bağlacı anlamını taşır.

'anbersây, ham-be-ham ve siyah zülf' sıfat tamlamasının türkçe çevirisi nedir?

anbersây, ham-be-ham ve siyah zülf. Türkçe söz dizimine şu şekilde çevirebiliriz: Güzel kokulu, kıvrım kıvrım ve siyah saç

Osmanlı Türkçesinde en fazla kaç kelimeyle kurulmuş tamlamalara rastlanır?

Osmanlı Türkçesinde yer yer beş, altı, hatta yedi kelimeyle kurulmuş tamlamalara da rastlanır. Ancak bunlar beliğ ve fasih kabul edilmedikleri için az kullanılmışlardır.

Farsçada çok kelimeli tamlamalar ne tamlaması olarak karşımıza çıkar?

Çok kelimeli tamlamaların bütünü, isim tamlaması olarak karşımıza çıkar.

pâk-lehçe Farsça yapılı bir birleşik sıfat olarak kaç kelime değerindedir?

pâk-lehçe Farsça yapılı bir birleşik sıfat olup tek kelime değerindedir.

Arap dilbilgisinde, Türkçede olmadığı şekilde, tamlamayı kuran kelimeler arasında nasıl bir uyum aranır?

Arap dilbilgisinde, Türkçede olmadığı şekilde, tamlamayı kuran kelimeler arasında sayı ve cins bakımından uyum aranır.

Osmanlı Türkçesindeki örneklerde Arapça kelimelerle kurulan Farsça yapılı tamlamalarda hangi uyuma bağlı kalınmıştır?

Osmanlı Türkçesindeki örneklerde Arapça kelimelerle kurulan Farsça yapılı tamlamalarda bazı istisnaları olmakla birlikte söz konusu olan cinsiyet ve sayı uyumuna bağlı kalınmıştır.

Tamlanan tekil ve eril ise sıfat nasıl olur?

Tamlanan tekil ve eril ise sıfat da tekil ve eril olur

Tamlanan +ât eki ile çokluk veya vezne bağlı çokluk (cem’-i mükesser) olursa sıfat ne ile dişil yapılır?

Tamlanan +ât eki ile çokluk veya vezne bağlı çokluk (cem’-i mükesser) olursa sıfat ? ile dişil yapılır.

Tamlanan tesniye (ikili) hâlinde ise sıfat ne hale getirilir?

Tamlanan tesniye (ikili) hâlinde ise sıfat da tesniye hâline getirilir.