Osmanlı Türkçesi Grameri 2 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Farsçada Fiil, Farsça Fiilden Türemiş Kelimeler, Farsçada Birleşik Kelimeler

1. Soru

Farsçada fiil tabanlarına birtakım ekler getirilerek yapılan isim ve sıfatlar hangi dilde sıkça kullanılmaktadır?

Cevap

Farsçada fiil tabanlarına birtakım ekler getirilerek yapılan isim ve sıfatlar da Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılmaktadır.


2. Soru

Fiilleri kip, zaman ve şahıs söz konusu olmaksızın adlandırmak için hangi şekilleri kullanılır?

Cevap

Fiilleri kip, zaman ve şahıs söz konusu olmaksızın adlandırmak için masdar ekli şekilleri kullanılır.


3. Soru

Türkçede -mak/-mek eklerinin gördüğü işi Farsçada hangi ekler görür?

Cevap

Türkçede -mak/-mek eklerinin gördüğü işi Farsçada -den ??, -ten ?? ekleri görür ve fiiller buna göre den'li masdarlar - ten'li masdarlar olarak iki grup hâlinde incelenir.


4. Soru

Aslî masdarlardan -den ve -ten ekleri atılınca ortaya çıkan şekle ne ad verilir?

Cevap

Aslî masdarlardan -den ve -ten ekleri atılınca ortaya çıkan şekil hâl gövdesi veya geniş zaman gövdesi olarak da adlandırılır.


5. Soru

Bir masdarın emir gövdesi, herhangi bir ek almadan hangi anlamı da taşır?

Cevap

Bir masdarın emir gövdesi, herhangi bir ek almadan, sıfat-fiil anlamı da taşır.


6. Soru

Aslî masdardan -den ve -ten ekleri çıkarılınca oluşan tabanda birtakım ses değişmeleri kaça ayrılmaktadır?

Cevap

Aslî masdardan -den ve -ten eklerinin çıkarılarak sıfat-fiil anlamı taşıyan emir (hâl) gövdelerinin teşkili esas olarak bu şekildedir. Ancak birçok fiilde bu ekler çıkarılınca oluşan tabanda birtakım ses değişmeleri meydana gelir. Bunlar; a)-den'li masdarlardaki değişmeler, b)-ten'li masdarlardaki değişmeler


7. Soru

Farsça fiillerde geçmiş zaman gövdesihangi sesin atılmasıyla elde edilir?

Cevap

Farsça fiillerde geçmiş zaman gövdesi fiillerin sonunda bulunan /n/ sesinin (? harfi) atılmasıyla elde edilir.


8. Soru

Hafifletilmiş masdar nedir?

Cevap

Fiilin geçmiş zaman gövdesi görülen geçmiş zaman teklik 3. şahsını ifade eder. Bu gövde aynı zamanda hafifletilmiş masdar denilen fiil ismini de teşkil etmektedir


9. Soru

Hangi isimlere hâsıl-ı masdar, ism-i masdar ve masdar-ı nev’î adı verilir?

Cevap

Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdesine birtakım ekler getirilerek çeşitli isimler türetilir. Türetilen bu isimlere hâsıl-ı masdar, ism-i masdar ve masdar-ı nev’î gibi isimler verilir.


10. Soru

Fiilden isim türeten ekler nelerdir?

Cevap

Fiilden isim türeten ekler şunlardır: -e ?: Fiilin emir gövdesine getirilir, -iş ? : Fiilin emir gövdesine getirilir, -âr ?? : Fiilin geçmiş zaman gövdesine getirilir.


11. Soru

Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdelerinden sıfat türeten ekler nelerdir?

Cevap

Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdelerinden sıfat türeten ekler şunlardır: -e ? : Bu ek, fiilin geçmiş zaman gövdesine getirilerek edilgen anlamlı sıfat-fiiller yapar, -ende ???:  Fiilin  emir  gövdesine  getirilerek  sıfat-fiil  görevinde  kelimeler türetir, -ân ??: Fiilin emir gövdesinde getirilen bu ek hem sıfat-fiil, hem de zarf-fiil teşkilinde kullanılır, -â  ?:  Kimi  fiillerin  emir  gövdelerine  getirilerek  sıfat-fiil teşkil eder, -gâr ??? : Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdelerine gelerek fâil ismi teşkil  eder, -âr ??:  Fiillerin  geçmiş  zaman  gövdesine  getirilerek  fâ'il  ismi  teşkil  eder.


12. Soru

Farsçada birleşik isim yapmanın kaç çeşidi vardır?

Cevap

Farsçada birleşik isim yapmanın türlü yolları vardır. Bunlardan Osmanlı Türkçesinde kullanılan bazılarının kuruluşu şöyledir: İki İsimden Oluşanlar, İkilemelerle Oluşanlar.


13. Soru

Farsçada birleşik isimleri doğru okumak için nelere dikkat etmeliyiz?

Cevap

Farsçada birleşik isimleri doğru okumak için bunların isim tamlaması olmadığını bilmeli ve izafet kesresi olmadan okumalıyız.


14. Soru

Hangi kelimeler ile yapılan tamlamalar isim tamlaması gibi izafet kesresiyle de okunabilir?

Cevap

Ser, sâhib, mîr kelimeleriyle yapılan tamlamalar isim tamlaması gibi izafet kesresiyle de okunabilir. Ancak bunlar yaygın olarak birleşik isim gibi izafet kesresi olmadan okunurlar.


15. Soru

Eş veya yakın anlamlı yahut zıt anlamlı kelimeler ne ile birleştirilerek tek bir nesneye veya oluşa ad olabilirler?

Cevap

Eş veya yakın anlamlı yahut zıt anlamlı kelimeler bağlama edatı ile birleştirilerek tek bir nesneye veya oluşa ad olabilirler.


16. Soru

Osmanlı Türkçesinde hangi dillerden sıfatlar kullanılmıştır?

Cevap

Osmanlı Türkçesinde Türkçe, Arapça ve Farsça sıfatlar kullanılmıştır.


17. Soru

İsnat grubu neye denir?

Cevap

Birinci unsur çoğu zaman iyelik eki almış bir kelime, ikinci unsuru ise sıfat işlevinde bir kelimeden oluşan kelime grubuna isnat grubu denir.


18. Soru

Farsçada birleşik sıfatlar nasıl kurulur?

Cevap

Farsçada birleşik sıfatlar iki isim veya bir isimle bir sıfatın yan yana gelmesiyle kurulur.


19. Soru

İki isimden oluşan bileşik sıfatlar nasıl oluşturulur?

Cevap

İki  ismin  arada  izafet  kesresi  olmadan  yan  yana  gelmesiyle  oluşurlar.


20. Soru

İsim ve sıfattan oluşan bileşik sıfat nasıl oluşturulur?

Cevap

Bunlar bir isimle bir sıfatın izafet kesresi olmadan yan yana gelmesiyle oluşurlar. Sıfat, yalın veya türemiş bir sıfat olabileceği gibi sıfat-fiil anlamı taşıyan bir kelime (ism-i fâ'il, ism-i mef'ûl) de olabilir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v