Türkçe Cümle Bilgisi 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Basit cümle; kuruluşunda tek yüklem, tek yargı bildiren; bir düşünceyi, bir isteği, bir duyguyu anlatan cümledir.

Basit cümlede cümlenin yapısını belirleyen nedir?

Basit cümlede cümlenin yapısını belirleyen, cümledeki keli­melerin veya kelime gruplarının sayısı değil bunların tek bir yükleme bağlanmış olmalarıdır. Bu bakımdan bir cümle içinde ne kadar kelime grubu bulunursa bu­lunsun eğer cümle tek bir yükleme sahipse, yani yargı tek bir yüklemle sağlanı­yorsa, o cümle basit cümledir.

Yan cümle, temel cümlenin dışında kalan; ancak temel cümlenin ifade ettiği fikri bir sebebe, bir şarta, bir dileğe bağlayan cümledir.

Şart ifadesine dayalı bir yan cümle ile bir ana cümleden meydana gelen birleşik cümledir. Bir başka deyişle şartlı birleşik cümleler, oluş ve kılışın bir şarta bağ­landığı cümlelerdir.

Türkçe­nin en eski cümle türleri hangisidir?

Yan cümlesi çekimli fiille kurulan birleşik cümleler nelerdir?

Yan cümlesi çekimli fiille kurulan birleşik cümleler şunlardır: Şartlı birleşik cümleler, iç içe birleşik cümleler, ki’li birleşik cümleler.

Bir cümlenin bir görevle başka bir cümlenin içinde yer almasıyla oluşan birleşik cümleye ''iç içe birleşik cümle'' adı verilir.

''Kaç bahar, bülbüle hasret, güle hasret yaşadık;

Görmedik kaç yaz ufuklarda yarım bir mehtâb.

Bu elem def­teri dünyada kapansın dilerim...

Dilerim bir daha mahşerde açılsın bu kitâb!'' şiirinde kaç tane iç içe birleşik cümle vardır?

''Kaç bahar, bülbüle hasret, güle hasret yaşadık;

Görmedik kaç yaz ufuklarda yarım bir mehtâb.

Bu elem def­teri dünyada kapansın dilerim...

Dilerim bir daha mahşerde açılsın bu kitâb!'' şiirinde brinci ve ikinci dizeleri oluşturan cümleler basit, üçüncü ve dördüncü dizeler ise iç içe birleşik cümledir. Şiirde iki tane iç içe birleşik cümle vardır. 

Oluş ve kılışın bir şarta bağ­landığı cümleler olan şartlı birleşik cümlelerde oluş ve kılışlar hangi ekle yapılır?

''Ağılda oğlak doğsa yazıda otu biter.'' cümlesinin yapısına göre türü nedir?

Daha çok alıntılarda ve aktarmalar­da kullanılan, temel cümlenin yüklemi çoklukla “de­, say­, zannet­, farz et­, bil­, gör­, addet­, duy­, işit­, um­” gibi duygu ifadesi taşıyan fiillerden oluşan cümle türü hangisidir?

İç içe birleşik cümlede iç cümle, temel cümlenin bir ögesi ya da bir isim ögesi olur. Temel cümlenin yüklemi çoklukla “de­, say­, zannet­, farz et­, bil­, gör­, addet­, duy­, işit­, um­” gibi duygu ifadesi taşıyan fiillerden oluşur. İç içe birleşik cümle, daha çok alıntılarda ve aktarmalar­da kullanılmaktadır.