Osmanlı Diplomasisi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

23 Temmuz 1793 tarihinde Londra’ya ilk ikamet elçisi olarak kim tayin edilmiştir?

Kalyonlar Kâtibi Yusuf Agâh Efendi 23 Temmuz 1793 tarihinde Londra’ya ilk ikamet elçisi olarak tayin edildi ve sonraki gün akşamı Sultan’ın huzurunda kaf­tan giydi. Babıâli, Yusuf Agâh’ı 6 Ağustos tarihinden itibaren İngiliz elçisinin geçerli rütbe ve statüsü olan Büyükelçi (Ambassador) rütbesiyle payelendirdi. Böylece Babıâli, mütekabiliyet (reciprocal) esasını ilk olarak diplomasi alanında tatbik etmeye başladı.

Yusuf Agâh hangi tarihte Londra'ya gitmek için İstanbul'u terk etmiştir?

Yusuf Agâh maiyetiyle birlikte kara yolu ile 14 Ekim 1793’te İstanbul’dan ayrıldı. Viyana’daki İngiliz elçisi Sir Morton Eden, Yusuf Agâh ve maiyetinin kalacak yerlerini ve ihtiyaçlarını sağladı ve elçilik heyeti 29 Kasım 1793’te Viyana’dan ayrıldı. 21 Aralık 1793’te Londra’ya ulaşıldı.

Yusuf Agâh ve Mahmud Raif bir diplomat olarak, İngiliz erkânı ve diğer heyetler ile görüştükleri zaman hangi dili kullanmışlardır?

Yusuf Agâh ve Mahmud Raif bir diplomat olarak, İngiliz erkânı ve diğer heyetler ile görüştükleri zaman Türkçenin dışında hiç bir dil kullanmamışlardır.

Yusuf Agâh’ın elçiliğinin İngiltere’deki faaliyetleri genel anlamda nelerden oluşuyordu?

Yusuf Agâh’ın elçiliğinin İngiltere’deki faaliyetleri genel anlamda:

• Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki diplomatik ilişkilerin yürütülmesi
• İngiltere ve Avrupa ile ilgili haberlerin Babıâli’ye iletilmesi
• Osmanlı Devleti’nin askerî alanda ihtiyaç duyduğu hammaddelerin ve uzman ve teknisyenlerin temin edilmesi
• Londra’da bulunan diğer diplomatlarla temas kurulması
• Yarı-diplomatik faaliyetler

olarak sıralanabilir.

Yusuf Agâh, resmî olsun veya olmasın, katıldığı toplantılarda sadece diplomatik konularla ilgilenmemiş sosyal ve kültürel içerikli hususlarda da sohbet etme imkanı bulmuştur. Boş zamanlarında tiyatro ve opera gibi sanatsal faaliyetlerle de ilgilenmiştir. Londra’daki dost ülkelerin elçileriyle samimi arkadaşlıklar geliştirmiştir. İsveç elçisi M. de Asp Londra’ya gelmeden evvel İstanbul’da elçilik yaptığından dolayı İsveç elçisi ile kolayca dostluk kurmuştur.

Üç yılını elçilikte tamamladıktan sonra yerine yeni bir elçi atanmasını Babıâli’den istedi.

Babıâli, İsmail Ferruh Efendi’yi Kasım 1796’da Londra’ya elçi olarak atayıp Yusuf Agâh’a İsmail Ferruh’un Londra’ya varmasından sonra ayrılabileceği bildirildi.

Yusuf Agâh’ın elçiliği başta olmak üzere daimî ikamet elçilerinden amaçlanan görev, beklentiler ve hizmetler nelerdir?

a) Babıâli’yi diplomatik olarak temsil ederek mutad elçilik işlerini yürütmek.

b)  Maiyet memurlarının görgü ve bilgilerini artırarak bunları hem Osmanlı bürokrasisinde kullanmak hem de geleceğin Osmanlı hariciyesine eleman yetiştirmek.

c)  Batılıların Osmanlı ülkesinde uyguladıkları gibi, bulundukları ülkelerdeki Osmanlı tebaası tacirlerin haklarını korumak.

d)  Osmanlı Devleti’nin hizmetinde çalıştırılmak üzere, bulundukları ülke ve diğer Avrupa ülkelerindeki uzman mühendisler ve askerî teknisyenleri ile Osmanlı donanması ve kara ordusunda kullanılmak için gerekli hammaddeyi sağlamak.

e)  Bulundukları ülkedeki ve Avrupa’daki gelişmeleri gözlemek, özelikle de basını yakından takip ederek, haberlerin ve söylentilerin çevirilerini düzenli olarak İstanbul’a göndermek,

f)  Atandıkları ülkenin idarî, malî, iktisadî, ticarî, askerî, siyasî, sosyal, kültürel ve eğitim sistem ve kurumlarını incelemek,

g)  Bulundukları ülkenin dilini öğrenmekle birlikte milletlerarası diplomasi dili olan Fransızcayı öğrenmek,

h)  Bulundukları ülkedeki diğer misyon şef­leriyle ilişkiye geçerek Osmanlı Devleti’nin dış dünyaya tam olarak açılmasını sağlamak, arabuluculuk yapmak ve onların Türkiye aleyhindeki propagandalarını çürütmek için karşı tezler üretmek,

ı) Babıâli’nin izlemiş olduğu haricî ve dahilî politikalar hakkında gerektiğinde tenkit ve uyarı babında görüş ve düşüncelerini iletmek,

j) Elçiye veya maiyet memurlarından birine yolculuklarına, bulundukları ülkenin siyasî, askerî, idarî, malî, sosyo- ekonomik ve kültürel sistem ve kurumları ile hatta başkentlerine dair edindikleri bilgi ve tecrübelerini toplu olarak gösteren sefaretname hazırlatmak.

Bütün Avrupa ülkeleri Fransız İhtilali sonrasında Fransa’ya karşı ortak olarak hareket ederken Osmanlı'nın bu konudaki tutumu nasıl olmuştur?

Nizam-ı Cedid döneminin en önemli diplomasi stratejilerinden birisi de Avrupa devletleri arasında çıkan ihtilaf­larda tarafsızlık (Neutrality) politikası izlenmesidir. Bu yüzden bütün Avrupa ülkeleri Fransız İhtilali sonrasında Fransa’ya karşı ortak olarak hareket etmelerine mukabil Osmanlı Devleti kendisinin bu hadisede İngiltere, Avusturya ve Prusya’nın baskılarına rağmen tarafsız olduğunu ilân etmişti.

Osmanlı, 1792 Eylül’ünde kurulan Fransa’daki cumhuriyeti resmî olarak tanımamakla birlikte İstanbul başta olmak üzere bütün Osmanlı topraklarında cumhuriyetçilerin faaliyetlerine neden müsaade etmişti?

1792 Eylül’ünde kurulan Fransa’daki cumhuriyeti resmî olarak tanımamakla birlikte İstanbul başta olmak üzere bütün Osmanlı topraklarında cumhuriyetçilerin faaliyetlerine müsaade etmişti. Zira III. Selim başlattığı ıslahatların aksatılmadan sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve uygulanması için her şeyden çok barışa muhtaçtı.

Tarihinde ilk defa Osmanlılar ne zaman kendi topraklarını işgal eden bir ülkeye karşı diğer Avrupalı devletlerle işbirliğine girerek ittifak yapmışlardır?

1803 yılında Rusya’nın Balkanlardaki Ortodoks halk üzerindeki etkisi Rusya ile Osmanlıların arasındaki ilişkileri germişti.

14 Eylül 1829’da Edirne Antlaşması'nda hangi kararlar alındı?

• Ruslar, Balkanlarda ve Kaf­kaslarda işgal ettikleri önemli yerlerin büyük bir kısmından çekilecekti.
• Sırbistan, Yunanistan ve Ef­lak-Boğdan voyvodalıklarına verilmiş olan haklar genişletiliyordu.
• Ruslara verilmiş olan ticarî imtiyazlar da genişletilmişti.

Bu antlaşmayı takip eden yıl içerisinde yine Avrupalı güçler 8 Nisan 1830’da Yunanistan’ın tam bağımsızlığı için Osmanlıları zorlamaya başladılar ve 24 Nisan’da Babıâli Yunanistan’ı tanıdı.