Osmanlı Türkçesi Metinleri 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Rik’A Yazısı İle Metinler 2: Evrak Örnekleri

1. Soru

Resmi defterler ile resmi evraklar arasında ne gibi anlatım farklılıkları vardır?

Cevap

Defterler genellikle sadece oluşturuldukları bürolar tarafından kullanıldıklarından, evrakta bulunan elkab, övgü, çeşitli edebî cümleler gibi unsurlar defterlerde fazla yer almaz. Evrakta ise diplomatik usul kalıplarından asla taviz verilmez, önceden belirlenmiş alt ve üst makama yazılacak hitap ve saygı cümleleri eksiksiz yer alırdı.


2. Soru

Birinci örnek metinde geçen “âhar” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “âhar” sözcüğünün anlamı “gayrı, başkası; diğeri”dir.


3. Soru

Birinci örnek metinde geçen “bârgîr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “bârgîr” sözcüğünün anlamı “yük taşıyan; beygir”dir.


4. Soru

Birinci örnek metinde geçen “ibtidâr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “ibtidâr” sözcüğünün anlamı “bir işe sür’atle başlama”dır.


5. Soru

Birinci örnek metinde geçen “kârbân” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “kârbân” sözcüğünün anlamı “kervan”dır.


6. Soru

Birinci örnek metinde geçen “mahâll” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “mahâll” sözcüğünün anlamı “yerler; mekânlar”dır.


7. Soru

Birinci örnek metinde geçen “rahne” sözcüğünün anlamı nedir

Cevap

 Birinci örnek metinde geçen “rahne” sözcüğünün anlamı “gedik, yarık”tır.


8. Soru

Birinci örnek metinde geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “sâmî” sözcüğünün anlamı “yüksek, yüce”dir.


9. Soru

Birinci örnek metinde geçen “tesyâr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “tesyâr” sözcüğünün anlamı “kâtipler, yazıcılar”dır.


10. Soru

Birinci örnek metinde geçen “vüzerâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci örnek metinde geçen “vüzerâ” sözcüğünün anlamı “vezirler”dir.


11. Soru

İkinci örnek metinde geçen “add” sözcüğünün anlamı nedir? 

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “add” sözcüğünün anlamı “hesablamak; saymak; sayılmak; itibar etmek”tir.


12. Soru

 İkinci örnek metinde geçen “birle” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “birle” sözcüğünün anlamı “ile”dir.


13. Soru

İkinci örnek metinde geçen “fahîm” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “fahîm” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır


14. Soru

İkinci örnek metinde geçen “hasene” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “hasene” sözcüğünün anlamı “iyilik; güzellik; hayırlı amel”dir.


15. Soru

İkinci örnek metinde geçen “kâffe” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “kâffe” sözcüğünün anlamı “akıllı; anlayışlı”dır.


16. Soru

İkinci metinde geçen “meşrût” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “meşrût” sözcüğünün anlamı “şartlı”dır.


17. Soru

İkinci örnek metinde geçen “cizye-güzâr” teriminin anlamı nedir?

Cevap

Cizye-güzâr, “cizye veren” anlamına gelen ve cizye vermekle yükümlü gayri müslimleri ifade eden terimdir


18. Soru

İkinci örnek metinde geçen “murahhas” teriminin anlamı nedir?

Cevap

İkinci örnek metinde geçen “murahhas” teriminin anlamı “tam yetkili delege”dir.


19. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “adîd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “adîd” sözcüğünün anlamı “çok; birçok sayı; çok şeyler; müteaddid; birinin dengi”dir.


20. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “cesîm” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “cesîm” sözcüğünün anlamı “iri vücutlu; kebir; ehemmiyetli; büyük”tür.


21. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “i‘tâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “i‘tâ” sözcüğünün anlamı “vermek; bahşetmek; ihsan etmek”tir.


22. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “kurâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “kurâ” sözcüğünün anlamı “karyeler, köyler, kasabalar”dır.


23. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “muzırr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “muzırr” sözcüğünün anlamı “ziyan veren, zararlı, zarara sokan”dır.


24. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “tahlîs” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “tahlîs” sözcüğünün anlamı “kurtarmak; halâs etmek; bir şeyin özünü, hülâsasını almak”tır.


25. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “zâhir” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “zâhir” sözcüğünün anlamı “görünen, âşikâr olan”dır.


26. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “devlet-i aliyye” teriminin anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “devlet-i aliyye” teriminin anlamı “Osmanlı Devleti”dir.


27. Soru

Üçüncü örnek metinde geçen “kâşif” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Üçüncü örnek metinde geçen “kâşif” sözcüğünün anlamı “Mısır’da nâhiye veya kaza idarecilerine verilen ad”dır.


28. Soru

Birinci metinde geçen “adem” sözcüğünün anlamı nedir

Cevap

Birinci metinde geçen “adem” sözcüğünün anlamı “yokluk, olmama, bulunmama; fakirlik”tir.


29. Soru

Birinci metinde geçen “bâhir” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “bâhir” sözcüğünün anlamı “aşikâr; açık; belirli; apaçık; güzel; meşhur, namdar; galip”tir.


30. Soru

Birinci metinde geçen “gûşt” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “gûşt” sözcüğünün anlamı “et”tir.


31. Soru

Birinci metinde geçen “mantûk” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “mantûk” sözcüğünün anlamı “söz, nutuk, mânâ, mefhum”dur.


32. Soru

Birinci metinde geçen “sâl” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “sâl” sözcüğünün anlamı “yıl”dır.


33. Soru

Birinci metinde geçen “vâye” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “vâye” sözcüğünün anlamı “nasib, kısmet, behre”dir.


34. Soru

Birinci metinde geçen “ağnâm rûznâmçesi” nedir?

Cevap

Ağnâm rûznâmçesi, İstanbul’da kesim için mezbahaya getirilen küçükbaş hayvanların kesim ve dağıtım hesablarının tutulduğu dairedir.


35. Soru

Birinci metinde geçen “ilmühaber” nedir? 

Cevap

 İlmühaber, bir daireden diğer daireye, her hangi bir konu, bir karar veya hükmü bildirmek için yazılan belgelerdir.


36. Soru

Birinci metinde geçen “vukıyye” nedir?

Cevap

Vukıyye, “okka”, “kıyye”, “vakıyye” gibi adlarla da anılan bir ağırlık ölçüsüdür.


37. Soru

İkinci metinde geçen “ibâd” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “ibâd” sözcüğünün anlamı “kullar, Allah’ın kulları”dır


38. Soru

İkinci metinde geçen “inhâ” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “inhâ” sözcüğünün anlamı “bir hususu resmen bildirme, tebliğ”dir.


39. Soru

İkinci metinde geçen “Meclis-i Tehaffuz” nedir?

Cevap

Meclis-i Tehaffuz, 1838 yılında, karantina ile ilgili nizamların hazırlanması konusunda görevlendirilen bir komisyondur.


40. Soru

İkinci metinde geçen “penâh” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “penâh” sözcüğünün anlamı “sığınma; sığınacak yer; dayandığı nokta”dır.


41. Soru

İkinci metinde geçen “veliyyü’l-emr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

 İkinci metinde geçen “veliyyü’l-emr” sözcüğünün anlamı “âmir; emir veren; emir sahibi”dir.


42. Soru

Birinci metinde geçen “esbâb” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “esbâb” sözcüğünün anlamı “sebebler; bir şeye vâsıta olanlar; sebeb olanlar”dır.


43. Soru

Birinci metinde geçen “mübâderet” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “mübâderet” sözcüğünün anlamı “bir işe hemen girişme, başlama”dır.


44. Soru

Birinci metinde geçen “tathîrât” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “tathîrât” sözcüğünün anlamı “temizlikler”dir.


45. Soru

Birinci metinde geçen “tevfîkan” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

Birinci metinde geçen “tevfîkan” sözcüğünün anlamı “uygun olarak; uyarak”tır.


46. Soru

İkinci metinde geçen “avdet” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “avdet” sözcüğünün anlamı “dönüş, geri gelme, dönme”dir.


47. Soru

İkinci metinde geçen “giriftâr” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “giriftâr” sözcüğünün anlamı “tutulmuş; yakalanmış”tır.


48. Soru

İkinci metinde geçen “istihkâmât” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “istihkâmât” sözcüğünün anlamı “istihkâmlar; siperler”dir.


49. Soru

İkinci metinde geçen “mecrûh” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “mecrûh” sözcüğünün anlamı “yaralı; yaralanmış”tır.


50. Soru

İkinci metinde geçen “sâye” sözcüğünün anlamı nedir?

Cevap

İkinci metinde geçen “sâye” sözcüğünün anlamı “gölge; himaye, sahip çıkma, koruma; muavenet, yardım”dır.


51. Soru

“Vekâlet-penâhi” tabiri kime hitap etmektedir?

Cevap

“Vekâlet-penâhi” tabirinden sadrıazamlığa hitap edildiği anlaşılır.


52. Soru

“Fetvâ-penâhî”, hangi makama sunulan belgede geçer?

Cevap

“fetvâ-penâhî”, şeyhülislâmlık makamına sunulan belgede yer alır


53. Soru

“Şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlar, kime hitap edilen belgede yer alırlar?

Cevap

“Şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlardan ise belgenin padişaha hitap ettiği veya sunulduğu anlaşılır.


54. Soru

a‘yân ne demektir?

Cevap

XVIII. yüzyılda taşradaki nüfuzlu kişilere verilen yarı resmî unvan. Ayân kendi bölgesindeki eşraf arasından sivrilir, birtakım yetkiler elde ederek yönetime ortak olurdu. Tanzimata kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.


55. Soru

âhar, ne demektir?

Cevap

Gayrı, başkası. Diğeri


56. Soru

âlî: ne demektir? 

Cevap

Üstün. Yüce. Çok büyük. Meşhur. Necib


57. Soru

aşâyir ne demektir?

Cevap

Aşiretler. Kabileler


58. Soru

atûfet ne demektir?

Cevap

Şefkat. Çok merhametli oluş.


59. Soru

ba‘îd ne demektir?

Cevap

Uzak. Irak. Umulmadık.


60. Soru

bedîdâr ne demektir?

Cevap

Görünür olmak, kendini göstermek. Meşhur. Namdar


61. Soru

celb ne demektir?

Cevap

Kendi tarafına çekmek. Çekmek, götürmek


62. Soru

dilgîr ne demektir? 

Cevap

Kalbe sıkıntı veren gönül tutan. Gücenmiş olan, kırgın.


63. Soru

garât ne demektir?

Cevap

Yağmalar. Çapulculuklar


64. Soru

giriftâr ne demektir?

Cevap

Tutulmuş. Yakalanmış


65. Soru

hasb ne demektir?

Cevap

Dolayı, cihetiyle, gereğince


66. Soru

ibtidâr ne demektir?

Cevap

Bir işe sür’atle başlama


67. Soru

iktizâ ne demektir? 

Cevap

Lâzım gelme, gerekme. Lâzım, ihtiyaç. Gerek. İşe yarama.


68. Soru

isdâr ne demektir?

Cevap

Çıkarma, çıkarılma, sudur ettirme. Rücu ettirmek, geri döndürmek,
vazgeçirmek


69. Soru

kârbân ne demektir?

Cevap

Kervan.


70. Soru

karîn ne demektir?

Cevap

Yakın. Hısım. Akraba. Arkadaş. Yaşı aynı olan arkadaş. Refik. Komşu.
Bir şeyi elde eden, nâil olan. Pâdişahın daimi surette yakınında
bulunan. Mâbeynci.


71. Soru

mânde ne demektir?

Cevap

Kalmış, gitmemiş olan.


72. Soru

meczûm ne demektir?

Cevap

Kat’i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat’i karar verilmiş.


73. Soru

mehâzîr ne demektir?

Cevap

Korkulacak ve sakınılacak şeyler. Maniler, engeller.


74. Soru

mess ne demektir?

Cevap

Yapışmak, değmek, dokunmak. Meydana gelmek


75. Soru

muktezâ ne demektir?

Cevap

Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen


76. Soru

müteneffir ne demektir?

Cevap

 Nefret eden, tiksinen, sevmeyen. Aslâ hazmetmeyip çekinip kaçınan


77. Soru

rahne ne demektir?

Cevap

Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında
mermi isabetiyle veya herhangi bir te’sirle açılan delikler, yarıklar.
Yara. Bozukluk. Zarar.


78. Soru

rakime ne demektir?

Cevap

Yazılmış kâğıt. Mektub.


79. Soru

tesyâr ne demektir?

Cevap

Gönderme, gönderilme


80. Soru

vâreste ne demektir?

Cevap

 Affedilmiş. Halâs bulmuş, kurtulmuş. Rahat, serbest


81. Soru

zımn ne demektir?

Cevap

İç taraf. Maksad, gaye. Açıktan söylenmeyip dolayısıyle anlatılan.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi