Osmanlı Türkçesi Metinleri 1 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Arapçayapılarda “Mezîdünfih İsm-i Fâ‘il”e bir örnek veriniz?

Müte‘ayyin Tefa‘‘ul bâbı ism-i fâ‘il

Arapça yapılarda “Sülâsî mezîdünfîh masdarlar”a bir örnek veriniz?

İslâm İf‘âl bâbı .

“Menzil” teriminin tanımı nedir?

“Osmanlı Devleti’nde resmi haberleşmeyi sağlayan posta teşkilatı ve ordunun konaklama ve ihtiyaç karşılama noktaları veya yapı kompleksleri.”

“Şehriyâr”kelimesinin anlamı nedir?

Hükümdar, melik

Sülâsî mücerred masdar ism-i fâilleriyöneltilen sorunun cevabı. İslam hukukuyla ilgili bir meselenin hükmünü açıklamak üzere yetkililer tarafından verilen usulüne uygun yazılı ve resmî yasal cevap” Metinde tanımı yapılan terim nedir?

“Fetvâ”

“Yeniçeri ocağının cemaat ortaları ile ağa bölükleri subaylarına müşterek olarak verilen isim.” Metinde tanımı yapılan terim nedir?

“Çorbacı”

Arapça yapılarda “Cem‘-i mü’ennes”e bir örnek veriniz?

Kelimât (-ât eki ile) .

“Kadıasker” teriminin tanımını nedir?

Divan-ı hümayun üyesi, yargı ve eğitim teşkilatının sorumlusu.1361/1362’de kurulmuş, Fatih döneminde kurumsallaşmış ve 1481 yılında Rumeli Kadıaskeri ve Anadolu kadıaskeri olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Farsça yapılarda “ön ve son eklerle türetilen kelimeler”e bir örnek veriniz?

Ber-mûceb Farsça ön eklerden “ber” kullanılmış.

Arapça yapılarda “Mezîdünfih İsm-i Fâ‘il”e örnek veriniz?

Müte‘âkıb Tefâ‘ul bâbı ism-i fâ‘il .

“Çün pâdişâh-ı âlem-penâh hazretlerinin bi’z-zât sefere azîmetleri mukarrer oldu. Sanevber-i kerîmü’l-asl-ı Osmânî Şehzâde Mehmed Hân def‘-i dağdağa-i fitne içün izâle olunmağı murâd itdiklerinde Rumili Kadıaskeri Kemaleddin Efendi fetvâ virmekle cenâb-ı şehriyârî kendi birâderleri iken ol şehzâde-i bî-günâha rahm itmeyüp nâ- hakk yere şehîd itmekle gaddarlık eylediler” metni bugünkü dile çeviriniz?

Padişah hazretlerinin bizzat sefere çıkması kararlaştırıldı. Şehzade Mehmed karışıklığın ortadan kaldırılması için kendisini feda etmek istediğinde Rumeli Kazaskeri Kemaleddin Efendi fetvasını vermiş, biraderi Sultan Osman da bu günahsız kardeşine merhamet etmeyerek haksız yere öldürterek gaddarlık etmiştir.

“Mestûriyyet”kelimesinin anlamı nedir?

Hanımların dini anlayışlarına göre örtünmeleri için kullanılan bir terimdir. Kapalılık.

Farsça yapılarda tamlamalara bir örnek veriniz?

Nazar-endâz Kesik izâfet

Vezirin çoğulu anlamına gelen kelime nedir?

Vüzerâ.

Arapça yapılardan “Cem‘-i mükesser”e bir örnek veriniz?

Eyyâm Ef‘âl vezni ile.

Arapça yapılarda tamlamalara bir örnek veriniz?

Dârü’s-saltana Şemsî tamlama.

Farsça yapılarda “çoğullar”a bir örnek veriniz?

Piyâdegân Farsça çoğul eki “ân” .

Farsça yapılarda “tamlamalar”a örnek veriniz?

Cem‘iyyet-i beşeriyye İzâfet kesresi.

“Hazîne-i Âmire” teriminin tanımı nedir?

Devlet hazinesi. Osmanlılarda devlete ait nakit para, kıymetli eşya ve bunlarla ilgili evrakın saklanıp korunduğu yer.

“Binâen-aleyh” kelimesinin anlamı nedir?

Bunun üzerine

“Na‘îmâ tarihi” olarak bilinene eserim müellifi kimdir?

Na‘îmâ Mustafa Efendi

“Yeniçeriler ile altı süvari bölüğü, topçu, cebeci, top arabacısı ve diğer askeri ocaklar, acemi ocağı ve sarayın, devlet teşkilatının çeşitli kademelerinde çalışanlara üç ayda bir verilen maaş.” Metinde tanımı yapılan terin nedir?

“Ulûfe”

Arapça Yapılar’da “Sülâsî mücerred masdar ism-i fâilleri”ne bir örnek veriniz?

Vârid Fâ‘il vezninde .

Arapça yapılarda “Sülâsî mücerred masdar ism-i mef‘ûller”e bir örnek veriniz?

Mağlûb Mef‘ûl vezninde.

Arapça yapılarda tamlamaya bir örnek veriniz?

Kerîmü’l-asl Kamerî tamlama.

Arapça yapılarda “Mezîdünfih İsm-i Mef‘ûl”e bir örnek veriniz?

Mukaddem Tef‘îl bâbı ism-i mef’ul.

Arapça yapılarda “Cem‘-i müzekker”e bir örnek veriniz?

Mücâhidîn (-în eki ile) .

Arapça yapılarda “İsm-i mekânlar”a örnek veriniz?

Mecma‘ Mef‘al vezni.

“Bu gün Asya cemâ‘atlerinin kâffesine atf-ı nazar idiniz; her tarafda dâhilen iki cereyânın yek-diğeri ile mücâdelesini görürsünüz. Mahallî, kadîm, an‘anevî medeniyetle Avrupa medeniyeti tarafdârları çarpışıyorlar, bir hayât ve memât mücâdelesidir gidiyor!”. Metni bugünkü dile çeviriniz?

“Bu gün Asya toplumlarının hepsine bakınız; her tarafta iki akımın bir diğeri ile mücadelesini görürsünüz. Mahalli, eski, geleneksel medeniyetle Avrupa medeniyeti taraftarları çarpışıyorlar, bir ölüm kalım mücadelesidir gidiyor!”

“Nâ-hakk” kelime ne anlama gelmektedir?

Haksız

Arapça yapılarda “tamlamalar”a bir örnek veriniz?

Ale’l-umûm Kamerî tamlama.

Arapça yapılarda “tenvinler”e bir örnek veriniz?

Tahmînen Üstünlü tenvin.

Arapça yapılarda Cem‘-i mü’ennes”e bir örnek veriniz?

Taksîmât (-ât eki ile) .

“Hil’at” terimi ne anlama gelmektedir?

Bir cins üst elbisesi olan kaftan. Padişahlar tarafından sadrazamlar ile vezirlere ve diğer devlet erkânına giydirildiği gibi, onlar tarafından da kendilerinden daha küçük rütbelilere giydirilirdi. Hilat giydirmek bir memuriyete atama veya bir hizmet ve yararlılık karşılığında olurdu.

“Yeniçeri ocağının savaş malzemelerinin yapımı muhafaza ve sevkini sağlayan Cebeci ocağı mensupları”na ne ad verilir?

“Cebeciyân”

“Üç Medeniyet” adlı eserin yazarı kimdir?

Ağaoğlu Ahmed (Ahmet Ağaoğlu).

Arapça yapılardan “Sülâsî mücerred masdar ism-i fâilleri”ne bir örnek veriniz?

Âlim Fâ‘il vezninde.

“Acemi Oğlan” teri ile kastedilen nedir?

Acemi oğlanları ocağına alınan Hristiyan kökenli devşirme çocuklar. Başlangıçta savaş tutsaklarından alındı. 15-16. yüzyılda devşirme olarak Rumeli’de Hristiyan çocuklarından, 16. yüzyıl sonlarında ağa çırağı adıyla devşirme dışından, 17. yüzyıl başından itibaren kuloğlu veya veledeş adıyla ölen yeniçerilerin çocuklarından, daha sonra da şehir halkından ocağa asker alındı.

Osmanlı’da Polonyalıları anlatmak için kullanılan terim nedir?

“Leh”

“Hülagü” kimdir?

“Cengiz Han’ın torunu ve İran’da hüküm süren İlhanlı Devleti’nin kurucusudur.”

“Devlete ait vergi gelirlerinin özel bir şahsa belirli bir süreliğine verilmesi, kiralanması. Alan veya kiralayan kişiye mültezim denir. Günümüzde vergilendirmenin bir tür özelleştirilmesi şeklidir.” Tanımı yapılan bu duruma verilen ad nedir?

“İltizâm”.

“Tecelliyât” kelimesinin anlamı nedir?

Tecellinin çoğuludur. Görünme, açık seçik olma.

“Osmanlı Devleti’nde hukûkî uyuşmazlıkları ve davaları karara bağlamak için devletçe tayin edilen görevli, hâkim. Kadılar adlî ve kazâî işlerden başka, bulundukları bölgelerde zahire tedariki, yol vb. işlerde görevlendirilenlerin sevki, fiyatların kontrolü gibi beledî işlerin yanında noterlik hizmetlerini de yürütürlerdi.” Metinde tanımı yapılan görevli kimdir?

Kadı.

Arapça yapılarda “Cem‘-i mükesser”e bir örnek veriniz?

Ahlâk Ef‘âl vezni ile .

“Umûmen, umûmiyyet üzere” ifadesinin yerine kullanılabilecek kelime hangisidir?

Umûmen, umûmiyyet üzere.

“Lâ-şekk ve Lâ-şübhe” kelimeleri ne anlama gelmektedir?

Şeksiz şüphesiz.