Rusya Tarihi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

1825’lere doğru biri Petersburg’ta diğeri Kiyev’de faaliyet gösteren iki ihtilalci gurup nasıl dağıtılmıştır?

Daha önce gördüğümüz üzere 1825’lere doğru biri Petersburg’ta diğeri Kiyev’de faaliyet gösteren iki ihtilalci gurup bulunmaktaydı. I. Aleksandr (1801-1825) varis bırakmadan ölünce çıkan taht kavgasından faydalanan Petersburg Grubu 14 Aralık 1825’de kendilerine sadık askerlerle ayaklandılar. Çar’a sadık kuvvetler ağır kayıplar verdirerek, onları geri püskürttü. Kiyev gurubu ise herhangi bir faaliyete geçmeden ortaya çıkarıldı ve 5 mensubu kurşuna dizildi, kalanlar ise sürüldü. Rus tarihinde Dekabristler (hareket Aralık ayında yapıldığı için) diye adlandırılan ve ayaklanmaları Rusya tarihinde mühim bir yer almış olan bu gurup sonraki Rus ihtilalcileri tarafından hürmetle anılmışlardır.

Rus aydınların ayaklanmaların bastırılmasından görüşleri etkilenmiş midir?

Bu ayaklanmanın bastırılması ile aydınlar arasındaki hareket sona ermemişti. Bilhassa Fransız ihtilali’nin geç de olsa Rusya’ya sirayet ettirdiği yeni ruhla yazılan özgürlükçü eserler aydınların köylü ve fakir halkın durumu üzerine eğilmesine sebep oldu. Mesela, ünlü romancı Dostoyevski gibi yazarlar da memnuniyetsizliklerini bildiriyor; reform yapılmasını talep ediyorlardı. Hatta bu taleplerinden dolayı Dostoyevski ile bir kaç arkadaşı ölüme mahkûm edilmişler, ancak son dakikada cezaları sürgüne çevrilmişti. Dostoyevski’nin Ölüler Evinden Mektuplar adlı eseri bu olay dolayısıyla kaleme alınmıştır. Bakunin ve Herzen (Gertsen) gibi ihtilalciler ise memleketlerini terk etmişlerdi. ihtilalci guruplar her yıl artmakta idi. 1865’te II. Aleksandr’a suikast teşebbüsünde bulunuldu. Meşhur ihtilalcilerden Neçayev 1869’da isviçre’de bulunan Bakunin’in yanına giderek, birlikte yazdıkları çeşitli ihtilal broşürlerini Rusya’nın çeşitli yerlerine yolladılar. 1869’da Petersburg polisi bu broşürlerin 500 tanesini ele geçirmişti. Neçayev 1872’de isviçre polisi tarafından tevkif edilerek, Rusya’ya yollandı ve ömrünün sonuna kadar Peter Paul hapishanesinde kaldı. Bu olaylardan sonra gayri memnunlar arasında Narodniçestvo (Halkseverlik/Populizm) adı verilen yeni bir akım doğdu. Bu akıma dahil olanlar halkı eğitmeye önem veriyorlardı (1897 nüfus sayımından anlaşıldığına göre Rusya’da halkın dörtte üçü okuma-yazma bilmiyordu). Narodniki (Halkçı)’ler 1876’da Toprak ve Hürriyet adlı gizli bir dernek kurdular. Esas terör hareketini bu gizli teşkilat başlattı.

Naçeyev kimdir?

Neçayev Rus ihtilalcisidir. Tesirli bir şahsiyete sahip olan Neçayev 1870’lerde Rusya’da ihtilalci bir gurup hazırlamak istediyse de muvaffak olamadı. isviçre’ye kaçarak, buradan Rusya’ya ihtilali tahrik edici broşürler yolladı. Başta Bakunin ile işbirliği yaptıysa da sonradan arası bozuldu. 1872’de isviçre polisi tarafından tevkif edilerek Rusya’ya yollandı. O, Karl Marks ve F. Engels’i de pek sert tenkit etmişti. Peter Paul Hapishanesi’nde on yıl kaldıktan sonra orada öldü.

Engels kimdir?

Engels bir fabrikatörün oğlu olup, K. Marks’ın en yakın dostu ve aynı ideali paylaştığı arkadaşı idi. Babasının Manchester’daki bürosunda çalışırken ingiltere’deki işçi problemleriyle tanıştı. 1844’te Karl Marks ile tanışarak onunla ömür boyu dost oldu. İngiltere’de Hizmet Sınışarının Durumu (1845) adlı eseri bilimsel sosyalizmin ana eseri mahiyetindedir. Marks’a maddi yardımda bulunmuştur ve ölümünden sonra onun eserlerini dağıtmakta büyük hizmet göstermiştir. Komünist hareketlere, Marksizme büyük katkısı olan bir şahıstır.

1904-1905 Japon Rus Savaşı nasıl bir seyirde meydana gelmiştir?

1898 yılında Çin’in Port Arthur limanını ele geçiren Ruslar 1897 yılında başlattıkları Trans-Sibirya demiryolunu 1903’te tamamlayarak bu mühim limana dayanmış- lar, tesirlerini buralara kadar genişletmişlerdi. Bundan tedirgin olan Japon Hükü- meti, Rusların Uzak Doğu’daki yayılışını durdurmaya karar verdi. Japonya Rusya’ya savaş ilan etti. Bakanlarından Japonya’dan ciddi saldırı olamaz teyidi alan II. Nikolay bu haberi şok ile karşıladı, fakat 1904 yılı fiubat ayında Japon-Rus Savaşı başlamış oldu. Karada ve denizde devam eden savaşlar Birinci Dünya Savaş’ından önceki en büyük savaş olması ile de dikkati çekiyordu. Çin’in kuzeyindeki Man- çurya’da ve Rusya’nın ülkenin en uç bölümünde kurduğu Vladivostok limanı çevresinde şiddetli çatışmalar oldu. Başta Mançurya’da Rus orduları da 17-21 Ağustos 1904 tarihlerinde Laoyan yakınında yenilgiye uğratıldı. iki taraf da çok asker, teç- hizat ve silah kaybettiler. Port Arthur Yalu Nehri, Sarı Deniz, Mukden, Tsuşima’daki kara ve deniz savaşları Mayıs 1905’e kadar, yani 16 ay sürdü. General Kuropatkin komutasındaki Rus orduları fiubat 1905’te Mukden (bugün Çince fiengyang) ve civarında 90 bin askerini kaybederek geri çekilmek zorunda kaldı. Bu sırada ülke içinde de devrimci hareketler, protestolar ve çatışmalar başlamıştı. 27 Mayıs 1905’te Japon Amirali Togo son ümit olarak Baltık’tan yollanan Rus donanmasını Port Arthur’a yakın Tsuşima mevkiinde neredeyse imha etti.

Stalin kimdir ve hayatı boyunca gibi olaylar gerçekleştirmiştir?

Stalin, (Yossif Vissarinoviç Cugaşvili) (21.12.1879- 5.3.1953): ihtilalci, devlet adamı ve diktatör. 1905’te Lenin’le tanıştı. 1907 ile 1917 yılları arasında sıksık sürgüne yollandı. Mart 1917’de Sibirya’daki sürgün yerinden Petrograd’a dönünce Komünist Partisi’nin liderleri safına katıldı. 1917-1923 yıllarında Milletler (meselesi) Halk Komiseri oldu. 1924’te Lenin’in ölümünden sonra partiyi ele geçirmeye çalıştı. Trotski, Sinovyev, Kamenev ve Buharin ile Rikov gibi belli başlı liderlerden kurtuldu. 1935-1938 yıllarında kanlı temizlik hareketine girişerek diktatörlüğünü tamamen yerleştirdi. Dış politikada başta Hitler’le anlaştı (1939); 1940’lı yılların başından itibaren ise Batılılarla ittifak kurarak (Tahran, Yalta ve Potsdam Konferansları) Sovyetler Birliği’nin gücünü arttırdı. 1944’ten sonra Doğu Avrupa’da Sovyetler Birliği’ne peyk devletler kurdu. Stalin keskin zekâlı, uyanık, fakat orijinal görüşü ve fantazisi olmayan, şüpheci ve her türlü vahşiliği yapmaktan çekinmeyen muhteris bir şahıstı. Gayesine ulaşmak için milyonlarca insanı kurban etmekten çekinmedi.

Japon Rus savaşının Rsuya ve devrim üzrinde nasıl etkileri olmuştu?

Rusya’nın kendinden güçsüz kabul edilen Japonya karşısında beklenmedik bir mağlubiyete uğraması Rusya içinde kımıldamaların artmasına sebep oluyordu. Çar Hükümeti halkı yatıştırmak maksadıyla Zemskiy Syezd (Zemstvo: Mahalli idare mümessilleri toplantısı) yapılmasına izin verdi. Toplantıya katılan temsilciler idari sistemin değiştirilmesini, yasama yetkisi olan bir meclisin kurulmasını istediler. fiubat 1905’de Mukden yakınlarında Rus ordularının Japonlar karşısında büyük yenilgiye uğraması, özgürlük talep eden ihtilal hareketinin daha da güçlenmesine sebep oldu.

Rus hükümeti devrimci hareketleilk etapta nasıl mücadele etmeye çalışmıştır?

İlk başta hükümet, bu devrim hareketlerini askeri güç kullanarak veya devrimci örgütlerin önüne geçerek bastırmaya çalıştı. Polis teşkilatının devrimciler arası- na sızdırdığı bazı ajanlar o devrimci örgütlerin liderleri oldular. Böyle olunca da provokasyonun nereden geldiği meselesinin tahlili hükümet için imkansız bir hal almaya başladı. Moskova Ohranka’sı (Güvenlik kuruluşu) Başkanı Zubatov işçileri elde etmek için güvendiği şahıslara işçi teşkilatları kurdurtarak Çar’a karşı sempati arttırma faaliyetleri düzenliyordu. Gizli servis ajanı Sergey Zubatov 1902 baharında işçilerin ekonomik taleplerini tatmin etme yoluyla siyasi faaliyetlerden uzak tutmak için Moskova ve diğer şehirlerde işçileri organize etti. Polis, bu işten haberdar olduğu için bu gibi işçi örgütlerinin grevlerine müdahale etmedi. Ancak geliş- melerden paniğe kapılan sanayicilerin hükümete şikayetleri üzerine, Zubatov görevden alındı.

Çar’ın sarayına doğru yürüyüşe geçtikelrinde, Gabon’un elindei dilekçede hangi talepler vardır?

22 Ocak’ta sayısı 200 bini bulan kalabalık, Gabon’un liderliğinde Çar’ın sarayı- na doğru yürüyüşe geçti. Gabon’un elindeki Çar’a sunulacak dilekçede şunlar isteniyordu: • Çalışma saatinin sekiz saate indirilmesi • Fazla mesai yapılmaması • En düşük ücretin günde bir ruble olması

1905 Devrim’inde Rsuya’da yaşayan Trüklern genel durum ve tutumu nasıldı?

Rusya Türkleri 1905 ihtilaline hazırlıklı girdiler denilemez. Rusya içindeki huzursuzluk onlara da sirayet etmişti, Baskılara karşı koyma fikri doğmuş olmakla beraber, siyasi nitelikte herhangi bir teşekkül mevcut değildi. Ruslar ise çeşitli yeraltı örgütlerinde ve gizli partilerinde bir dereceye kadar toplanabilmişlerdi. Buna rağmen bu Rus örgütleri dahi 1905 ihtilalinin geliştirdiği durumlar üzerinde fazla etkili olamamışlardı.

1895 tarihli Çoban Yıldızı nedir ve nasıl bir öneme sahiptir?

Rusya Türkleri arasında ilk siyaset temsilcisi olarak Abdürreşid ibrahim (1853- 1944) görünmektedir. Abdürreşid ibrahim 1895’te yazdığı Çoban (Çulpan) Yıldızı adlı broşürü ile Rus otokrasisine (müstebit çarlığa) şiddetle hücum ederek, Rusya Türklerine yapılan baskıyı ve haksızlığı dile getirdi. Broşür, Rus sansürünce yasaklanmış olmasına rağmen kaçak olarak Rusya’ya sokuldu. Rus hükümetine karşı halkı mücadeleye çağıran bu belgenin Rusya Türkleri arasındaki tesirinin gücü hakkında fazla bir şey söylemeye imkan olmamakla beraber Rusya Türkleri tarafından yazılan ilk siyasi belge olması yönünden büyük ehemmiyeti vardır

Abdulreşid İbrahim, eserinde nelerden bahsetmektedir?

Abdürreşid İbrahim bu eserinde, Rusya ülkesinde umumen ehl-i islam (genel olarak Müslümanlar) her ne kadar resmi istatistiklerde on altı milyon mikdarı tahmin olunmakta ise de, şimdiye kadar Rusya’da bir muntazam istatistik usulü icra olunmadığı bil-itiraf, yani erbab-ı vukuf (bilgi sahipleri) Rusya ülkesinde Buhara dahi dâhil olduğu halde otuz milyon kadar Müslüman bulunduğunu beyan etmişlerdir. Biz de kırk diyeceğiz demektedir. Bununla yazar Rusya Müslümanları- nın nüfusunun mühim olduğunu vurgulamaktadı. Devamla yazar, Müslümanların (etnograf) nokta-i nazarından ensabları (soyları) pek muhtelif olduğu birçok erbab-ı fen (uzmanlar) tarafından mütalaa olunmakta ise de, vaktiyle islamiyet bunları habl-ı metin (sağlam ip yani islam dini) üzere cem (toplamış) etmiştir. Hakikat-ı ekseriyet üzere Rusya’da bulunan islamlar başka memleketler Müslümanlarına nisbeten müteşerri (fıkıh ve şeriatı çok bilen) ve hulukturlar (iyi huyludurlar). Hususiyle Kazan Tatarları: Diyanetperver ve misafirperver, münam (çok değer verilerek büyütülmüş) ve mükerremdirler (saygıdeğer) ve kendilerinde salabet-i diniyeleriyle (din sağlamlığı) iftihar ederler, hakları da vardır. Dört asrı mütecaviz, Rus hükümeti taht-ı idaresinde (idaresi altında) bulundukları halde adat-ı kadimelerine (eski adetlerine), aslen ve katen halel (bozukluk) getirmemişlerdir, denilse bahadır (değer), sanki bir baba evladı gibi yaşamaktadırlar. Zaten bir baba evladı değiller mi? Mümkün derecede Rusları taklitten ictinab (sakınırlar) ederler. Mekulat (yiyecek) ve meşrubat (içecek), melbusat (giyecek) hep adat-ı kadimeleri (eski adetleri) üzeredir. Bazı tebdilat-ı cüziye (küçük değişiklikler) görülmekte ise de nadir ve belki enderdir. Hakikaten diyanet ile beraber terakkiperverane tebdilatın görülmesi cidden arzu olunur ve özleri dahi arzu ederler diye kaydeder

Rusya Müslümanlarının ilk toplantısında hangi kararlar alınmıştır?

Nijni Novgorod’ta Oka Nehri üzerinde Gustav Struve vapurunda, imparatorluğun çeşitli vilayet ve bölgelerinden gelen, içlerinde her sınıftan temsilciler bulunan Müslümanlar, devletin ve kendilerinin durumlarını içine alan bütün meseleleri müzakere ederek, aşağıdaki kararları ittifakla almış bulunmaktadırlar: 1. Bugünkü hayat şartları umum Rusya Müslümanlarının siyasi, içtimai ve kültürel işlerinde birleşmelerini gerektirmektedir. 2. Rusya Müslümanları bu maksatlarına erişmek hususunda Rus terakkiperverleriyle (ilericileri) aynı fikirde olup, halkın oyuyla seçilen vekillerin devleti yönetme, kanunları hazırlama ile yetkili kılınması esasına dayanan hukuk nizamını tesis etmek yolunda faaliyette bulunacaklardır. 3. Ruslara verilen haklar aynen Rusya Müslümanlarına da verilmezse, ikinci maddede belirtilen maksatlara ulaşmak asla mümkün değildir. Rusya Müslümanları bu kanaatte olup, siyasi, içtimai ve dini haklarda Ruslarla (aynen) tam manada eşit duruma gelmek, halen yürürlükte olan kanunları, hükümet kararnamelerini, yönetim şekillerini, Rusya Müslümanlarına konulan tahditleri, istisnaları ortadan kaldırmak yolunda meşru maksatlarına ne şekilde olursa olsun erişmeye çalışacaklardır. 4. Rusya Müslümanları faaliyetlerine devletin şimdiki ve gelecekteki ihtiyaçlarına göre istikamet vereceklerdir. Müslümanlar kendilerini devlette olacak değişikliklere, yeni şartlara, hayat tarzına uygun bir şekilde hazırlamak için itina göstereceklerdir. Buna göre her yerde ve kendi ihtiyaçlarına uygun her çeşit okul kurarak; kitap, gazete, dergi neşrederek; kütüphane, kıraathane (okuma odası) açarak; halktan toplanan ianelerle halkı bugünkü asrî şartlara göre yetiştirmeye çalışacaklardır. 5. Bu dört maddede zikredilen maksatlara ulaşmayı kolaylaştırmak için, Müslümanların belli zamanlarda toplanacak kongreleri tarafından verilecek talimata göre hareket edecek mahalli meclisleri teşkil edilecektir.

11 Aralık 1905’ te çıkarılan seçim kanunu kimler kapsamaktaydı?

11Aralık 1905 tarihinde Başbakan Witte tarafından hazırlanmış olan seçim kanunu ilan edildi. Bu kanuna göre Devlet Duması’na seçilecek mebusların % 43’ünü köylülerin, % 34’ünü çiftlik sahiplerinin ve % 23’ünü burjuva’nın (tüccar, esnaf ve işçi) temsilcileri teşkil edecekti. Askerler, ücretliler, kadınlar ve talebeler seçime katılamayacaktı. Seçmen yaş haddi 25 idi. Seçim kanununa göre her 90 bin işçiye, 30 binköylüye, 7 bin şehirliye ve 2 bin çiftlik sahibine (pomeşçik) birer mebus seçilmesi gerekiyordu. Müslüman ittifakı partisi henüz teşkilatlanma durumunda iken dahi I. ve II. Devlet Dumalarına yapılan seçimlerde hayli faaliyet göstermiş ve faaliyetler neticesinde idil-Ural, Kafkasya, Türkistan ile Bozkır eyaletleri ve Kırım’dan birçok Türk mebusu Devlet Duması’na seçilmişti.

Dünyan Savaşı’nın başlamasını hangi olay tetiklemiştir?

Beklenen fırsatlar çok gecikmeden çıktı. Saray Bosna’da Avusturya veliahttı Franz Ferdinand Büyük Sırbistan gizli örgütüne üye bir talebe tarafından 28 Haziran1914’te öldürüldü. 28 Ağustos 1914’te AvusturyaMacaristan imparatorluğu Sırbistan’a savaş ilan etti. 30 Temmuz 1914’te II. Nikolay, Harbiye Bakanı Suhomlinov’a genel seferberlik için emir verdi. Almanya da 1 (19 Temmuz) Ağustos 1914’te Rusya’ya savaş açtı. Böylece I. Dünya Savaşı başlamış oldu. Bir tarafta Almanya, Avusturya-Macaristan (italya sonradan itilaf devletleri safına geçti) ve sonradan Osmanlı imparatorluğu, diğer tarafta Rusya, ingiltere ve Fransa olmak üzere büyük çatışmaya girişildi.

Savaş Yıllarında Rsuya’nın iç durumu nasıldı?

Savaşın başlamasıyla Ruslarda yabancı düşmanlığı arttı; hatta başşehir Petersburg’un adı Almanca olduğu için Petrograd’a çevrildi. Tannenberg mağlubiyeti işçi, köylü, burjuva ve yüksek sınıfın Çar’ın etrafında toplanmasına yol açtı. Duma 1915’de Ocak tatil edilmiş, hükümet Anayasa’nın 87. maddesi ne dayanarak memleketi Duma ‘sız idareye başlamıştı. Çar’ın Ukaz (kararname)ları kanun yerine geçmekte idi.

Savaşın Rusya ekonomik hayatına olan etkileri nelerdir?

Savaş ekonomik hayatta da tesirini gösteriyordu. Büyük çiftlik sahipleri kredi sıkıntısına düştüklerinden üretimlerini azaltmak zorunda kaldılar. iktisatçılar tahıl fiyatlarının yükselmesi çiftlik sahiplerini daha fazla üretime zorlayacak diye tahmin ediyorlardı. Kredi, esas olarak sanayi dalına kaydırılmıştı. Rus anonim şirketlerinin raporlarına göre savaş yıllarında 1 milyar 256 milyon ruble kredi dağıtılmış olup, bunun 920 milyon rublesi fabrika inşasına ve makina sanayiine yatırılmıştı. 1916 yı- lında fabrikalar imalatlarının %80’ini orduya sevk ediyorlardı. Savaş neticesinde ihracat büyük sekteye uğradı. Rusya’nın ekonomisini savaş endüstrisi, iç pazar ve müttefiklerden alınan krediler ayakta tutabiliyordu. 1914 yılında başta Fransa ile ingiltere gibi müttefiklerinden toplam olmak üzere 2 milyar 243 milyon dolar de- ğerinde kredi alındı. Bu kredinin üçte biri endüstriye yatırılmıştı. Rusya’ya dünya pazarlarının kapanması yakıt, kömür, petrol, demir vb. hammadde sıkıntılarına yol açtı. Tren yollarının bilhassa askeri ihtiyaçlar için kullanılması ulaşıma sekte vurdu. Kalifiye elemanların silahaltına alınması, hammaddenin pahalanması iktisadi sıkıntıları arttırıyordu. Bunlara bağlı olarak paranın değeri düşmüş ve hayat çok pahalanmıştı. Savaş öncesi genel geçim endeksini 100 olarak kabul ettiğimizde, genel geçim endeksi Aralık 1915’te %156’ya, Haziran 1916’da %196’ya, Temmuz 1916’da %122’ye yükselmişti. Aynı süre içinde etin fiyatı %332, yağın %220, unun %265, patatesin %144, tuzun %585 artmıştı. Esasen, köylülerin büyük çoğunluğu imparatorluktaki toprak dağılım sisteminden memnun değildi. Savaşın başlamasıyla köylülerin köylülerinde askara alınması tarım sektöründe işçi (ırgat) sıkıntısını başlatmıştı. 1916’larda işçi ücretleri %300 kadar artmıştı. Erkeklerin cepheye yollanmasıyla çiftlik işleri kadınlar ve çocukların omuzuna yüklendi. 27 eyalette 13.200.000 kadı- na karşılık ancak 8.400.000 erkek çalışıyordu. Fakat her şeye rağmen savaşın ilk yıllarında köylünün kazancı artmıştı. Ayrıca askere alınanların ailelerine tazminat veriliyordu. Köylülere harcama yapmaları yasaklanmıştı. Diğer taraftan ise, daha önce olduğu gibi paraya ihtiyaçları olmadığından tahıllarını yok pahasına değil istedikleri gibi yüksek fiyatlara satma imkanını elde ettiler. Bu ise savaş yıllarında köylünün maddi gücünün artmasına sebep oldu. Dolayısıyla da 1917 ihtilalini köylü ihtilali-ayaklanması şeklinde yorumlamak doğru değildir.

Rusya’daki isyanların genel anlamda nasıl sonuçları olmuştur?

Bu isyanlardan en büyük zararı şüphesiz Türkler görmüş olmakla beraber, Rus devletine de can ve mal kaybı bakımından oldukça pahalıya mal oldu. Hatta 1917 ihtilalinin çıkmasını hızlandıran sebeplerden biri de bu isyanlar sayılabilir. Rusya hükümeti insan olarak fazla kayıp vermemiş olmakla birlikte, harp cephesindeki bazı kıtalarını geri çekerek, isyancılara karşı kullanmak zorunda kalmıştır.

Rus takvimi ne zaman değiştirilmiştir?

Rus takvimi Bolşevik İhtilalinden sonra değiştirilmiştir.

Eski takvimle yenisi arasında kaç gün fark vardır?

Eski takvimle yenisi arasında 13 gün fark vardı. Dolaysıyla eski metinlerdeki günleri doğru tespit edebilmek için bu tarihlere 13 gün eklenmesi gerekiyor.

Meşhur Ekim ihtilali bugün hangi tarihte kutlanır?

Meşhur Ekim İhtilali eski takvime göre 25 Ekim 1917’de gerçekleşti. Hâlbuki bugün bu Devrim 7 Kasım tarihlerinde kutlanır. 

Rusya İmparatorluğunu kontrol altında tutan polis teşkilatının adı neydi ve Sovyetler devrinde hangi isimle anıldı?

Ohranka - Çeka

Neçayev kimdir?

Rus ihtilalcisi.Tesirli bir şahsiyete sahip olan Neçayev 1870’lerde Rusya’da ihtilalci bir gurup hazırlamak istediyse de muvaffak olamadı. İsviçre’ye kaçarak, buradan Rusya’ya
ihtilali tahrik edici broşürler yolladı. Başta Bakunin ile işbirliği yaptıysa da sonradan
arası bozuldu. 1872’de İsviçre polisi tarafından tevkif edilerek Rusya’ya yollandı.
O, Karl Marks ve F. Engels’i de pek sert tenkit etmişti. Peter Paul Hapishanesi’nde on yıl
kaldıktan sonra orada öldü.

Halkseverlik / populizm anlamına gelen akıma ne ad verilmiştir?

Narodniçestvo

II. Aleksandr’ı öldürmeyi başaran örgüt hangisidir?

Halkın iradesi

Sovyet ihtilalinin en mühim siması Vladimir İlyiç Ulyanov (Lenin) ihtilal hareketi içine iten sebep nedir?

Plehanov tarafından 1883’te kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçiler Partisinin (RSDRP) fazla üyesi yoktu. Ancak sonraki Sovyet ihtilalinin en mühim siması Vladimir İlyiç Ulyanov (Lenin)’un bu partiye katılması ile ihtilal hareketi başka bir renk almış oldu. İlkokul müfettişi olan bir babadan 10 Nisan 1870’te Volga üzerindeki Simbirsk şehrinde doğan ve ağabeyi (Vladimir) ihtilalci harekete katıldığı için 1887’de idam edilen ve o tarihte henüz 17 yaşında olan Lenin’e bu olay çok tesir etmiş, onu da ihtilal hareketi içine itmişti.

Otokrasi nedir?

Egemenlik kullanımında sınırlama ve denetimin olmadığı, iktidarın kendinden başka hesap vereceği muhatabının bulunmadığı, yönetimin kişi ya da grubun elinde toplandığı yönetim şekli.

Japon - Rus savaşının sebebi nedir?

1898 yılında Çin’in Port Arthur limanını ele geçiren Ruslar 1897 yılında başlattıkları “Trans-Sibirya” demiryolunu 1903’te tamamlayarak bu mühim limana dayanmışlar, tesirlerini buralara kadar genişletmişlerdi. Bundan tedirgin olan Japon
Hükümeti, Rusların Uzak Doğu’daki yayılışını durdurmaya karar verdi. Japonya
Rusya’ya savaş ilan etti. Bakanlarından Japonya’dan ciddi saldırı olamaz teyidi
alan II. Nikolay bu haberi şok ile karşıladı, fakat 1904 yılı Şubat ayında JaponRus Savaşı başlamış oldu. Karada ve denizde devam eden savaşlar Birinci Dünya
Savaş’ından önceki en büyük savaş olması ile de dikkati çekiyordu.

Japon - Rus savaşının Rusya'daki etkileri nelerdir?

Çar Hükümeti halkı yatıştırmak maksadıyla “Zemskiy Syezd” (Zemstvo: Mahalli
idare mümessilleri toplantısı) yapılmasına izin verdi.

1904-1905 yılları arasında Rus halkının devrimci fikirleri birçok farklı şekilde
kendini gösterdi.
1904’te de papaz Gabon’a “Petersburg Fabrikaları İşçileri Derneği”
kurdurtulmuştu.

Çar, olaylar bir türlü yatışmayınca 6 Ağustos’ta çıkardığı fermanla bir danışma meclisi (DUMA) kuracağını bildirdi.

22 Ocak Rusya tarihinde neden Kanlı pazar olarak anılmaktadır?

22 Ocak’ta sayısı 200 bini bulan kalabalık, Gabon’un liderliğinde Çar’ın sarayına doğru yürüyüşe geçti. Ellerinde haçlar, Çar’ın portreleri, Gabon’un elinde
de Çar’a sunulacak dilekçe (bu dilekçede çalışma saatinin sekiz saate indirilmesi,
fazla mesai yapılmaması, en düşük ücretin günde bir ruble olması isteniyordu)
olduğu halde ilahilerle karışık, “Tanrı Çar’ı korusun” diye bağırarak saraya yaklaştıkları zaman askerler tarafından ateş açıldı. Sıkılan kurşunlar ve çıkan panik
neticesinde 500 kadar ölü verildi ve binlerce kişi yaralandı. Bu olay Rusya tarihine
“Kanlı Pazar” olarak geçti.

Rusya Türkleri arasında ilk siyaset temsilcisi olarak kim görülmektedir?

Rusya Türkleri arasında ilk siyaset temsilcisi olarak Abdürreşid İbrahim (1853-
1944) görünmektedir.

Rusya Türkleri tarafından yazılan ilk siyasi belge nedir?

Çoban (Çulpan) Yıldızı adlı broşürdür. Rus otokrasisine (müstebit çarlığa) şiddetle hücum ederek, Rusya Türklerine yapılan baskıyı ve haksızlığı dile getirmiştir.

Rusya müslümanlarının ilk toplantısında alınan kararlar nelerdir?

1. Bugünkü hayat şartları umum Rusya Müslümanlarının siyasi, içtimai ve
kültürel işlerinde birleşmelerini gerektirmektedir.
2. Rusya Müslümanları bu maksatlarına erişmek hususunda Rus terakkiperverleriyle (ilericileri) aynı fikirde olup, halkın oyuyla seçilen vekillerin
devleti yönetme, kanunları hazırlama ile yetkili kılınması esasına dayanan
“hukuk” nizamını tesis etmek yolunda faaliyette bulunacaklardır.
3. Ruslara verilen haklar aynen Rusya Müslümanlarına da verilmezse, ikinci
maddede belirtilen maksatlara ulaşmak asla mümkün değildir. Rusya Müslümanları bu kanaatte olup, siyasi, içtimai ve dini haklarda Ruslarla (aynen)
tam manada eşit duruma gelmek, halen yürürlükte olan kanunları, hükümet kararnamelerini, yönetim şekillerini, Rusya Müslümanlarına konulan
tahditleri, istisnaları ortadan kaldırmak yolunda meşru maksatlarına ne
şekilde olursa olsun erişmeye çalışacaklardır.
4. Rusya Müslümanları faaliyetlerine devletin şimdiki ve gelecekteki ihtiyaçlarına göre istikamet vereceklerdir. Müslümanlar kendilerini devlette olacak değişikliklere, yeni şartlara, hayat tarzına uygun bir şekilde hazırlamak
için itina göstereceklerdir. Buna göre her yerde ve kendi ihtiyaçlarına uygun her çeşit okul kurarak; kitap, gazete, dergi neşrederek; kütüphane, kıraathane (okuma odası) açarak; halktan toplanan ianelerle halkı bugünkü
asrî şartlara göre yetiştirmeye çalışacaklardır.
5. Bu dört maddede zikredilen maksatlara ulaşmayı kolaylaştırmak için, Müslümanların belli zamanlarda toplanacak kongreleri tarafından verilecek talimata göre hareket edecek mahalli “meclisleri” teşkil edilecektir.

Resmen “Rusya Müslümanlarının ittifakı” adını almış olan teşkilatın bir merkez komitesi olması ve bütün Rusya 16 bölgeye bölünmesi kararı Rusya müslümanlarının hangi toplantısında alınmıştır? 

Rusya Müslümanlarının İkinci Toplantısı (13-23 Ocak 1906)

Rusya müslümanlarının 3. toplantısında görüşülen en önemli konu neydi?

Kongrenin tartıştığı konular arasında en önemlisi eğitim meselesi idi. 

11Aralık 1905 tarihinde Başbakan Witte tarafından hazırlanmış olan seçim kanunu ilan edildi. Bu kanuna göre alınan kararlar nelerdir?

Bu kanuna göre Devlet Duması’na seçilecek mebusların % 43’ünü
köylülerin, % 34’ünü çiftlik sahiplerinin ve % 23’ünü burjuva’nın (tüccar, esnaf ve
işçi) temsilcileri teşkil edecekti. Askerler, ücretliler, kadınlar ve talebeler seçime katılamayacaktı. Seçmen yaş haddi 25 idi. Seçim kanununa göre her 90 bin işçiye, 30
bin köylüye, 7 bin şehirliye ve 2 bin çiftlik sahibine (pomeşçik) birer mebus seçilmesi gerekiyordu. “Müslüman İttifakı” partisi henüz teşkilatlanma durumunda
iken dahi I. ve II. Devlet Dumalarına yapılan seçimlerde hayli faaliyet göstermiş
ve faaliyetler neticesinde İdil-Ural, Kafkasya, Türkistan ile Bozkır eyaletleri ve
Kırım’dan birçok Türk mebusu Devlet Duması’na seçilmişti.

II. Duma'nın I.Duma'dan farkı nedir?

II. Duma, birincisine nispeten daha fazla sol eğilimli idi. I. Duma seçimlerini
birçok sol parti boykot etmişti; fakat ikincisine (Lenin’in de teşviki ile) sosyalistler
de katılmış ve 187 mebusu Duma’ya sokmaya muvaffak olmuşlardı. Sosyalistlerin
faaliyetleri ve Müslümanların kendi ağırlıklarını göstermeleri, tutucu Rusları ve hükümeti endişelendirmişti. Sosyalistler, Kadetler ve Müslümanlar birleştikleri takdirde hükümet müşkül duruma düşüp, tavizler vermek zorunda kalacaktı.
Bu durumu önlemek için, o sıralarda hükümet başına getirilen Stolıpin, Duma’yı
dağıtma kararını Çar’a tavsiye etti. Gerekçe de 55 sosyalist millet vekilinin Çar’a
düzenlenecek bir suikast ile bağlantılı bulunmaları idi. Neticede, Çar II. Nikolay
3 Haziran 1907 Fermanı ile Duma’yı dağıttı ve aynı gün Başbakan Stolıpin yeni
bir seçim kanunu ilan etti. 

Üçüncü Rus Devrimi (Ekim veya Bolşevik Devrimi) hangi tarihte gerçekleşmiştir?

25 Ekim 1917