Rusya Tarihi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Töton şövalyeleri kimlerdir? Amaçları nedir?

Töton şövalyeleri Germen kökenli tarikat güçleridir. Amaçları Ortodoksların yaşadıkları toprakları fethedip halkı Katolik yapmaktı.

Aleksandr Yarosloviç hangi olaydan sonra Nevskiy şeref nişanını almıştır?

1240’da İsveçliler Fin Körfezinden gemilerle Neva’ya yakınlaştılar. Bu Novgorod toprakları için tehlikeli bir durumdu. Knez Aleksandr Yaroslaviç’in komutası altında Rus ordusu İsveçlileri mağlup etti. Savaşın yeri Baltık’ın doğu yakasında Neva yakınlarıydı. Bu savaştan sonra Aleksandr’ın adına bir şeref nişanı olarak Nevskiy eklendi.

Aleksandr Yarosloviç’in Nevskiy şeref nişanını aldığı savaşın sonucu ne olmuştur?

Bu savaşın sonucu, Rusların Baltık Denizi’ne çıkmalarını sağladı. İsveçlilerle ile birlikte Livonya savaşçıları da sık sık hücum ediyordu. 3 Nisan 1242’de Aleksandr bir bölümü Peipus Gölü’nün (Çud Gölü) donmuş yüzeyinde meydana gelen diğer bir savaşını verdi. Buz Üzerinde Savaşta Aleksandr’ın güçleri Germenler ve yerli Estonlardan oluşan düşmanı yenilgiye uğrattı. 1293’de İsveçliler Novgorod’a aid olan Karelya topraklarını zapt ettiler.

14. ve 15. Yüzyıllar Moskova’nın yükseliş dönemi olarak adlandırılır. Bunun nedeni nedir?

XIV. Yüzyıldan itibaren bu işte başarı kazananlar çoğunlukla Moskova yöneticileri oluyordu. Moskova Knezliğinin başındakiler topraklarını giderek genişletip aynı zamanda genel bir eğilimi tersine çevirmeyi başarmışlardı. Bu yüzden 14. Ve 15. Yüzyıllar genel olarak Moskova’nın yükseliş dönemi olarak ele alınır.

Hesykhasm hareketi nedir?

Siyasal bölünme ve moral çöküntüsü döneminde kilise baştan sona bir Rus kurumu olarak kaldı. Dinselliğin üst düzeyde yoğunlaştığı genel hava XIV. Yüzyılda bütün Ortodoks dünyaya yayıldı. Bu Hesykhasm (dünyevi olaylara ilgisizlik ve kendini Tanrı düşüncesine adama) adı verilen dini bir hareketti. Büyük mücadelelerden sonra XIV. Yüzyıl ortalarında bu hareket kilise konseylerince Ortodoks doktrini olarak onaylandı. Hesykhasm hareketi geç dönem Ortaçağ sanatı ve edebiyatı üzerinde önemli etkiler yarattı. Kilise, Rusya ile dış dünya arasındaki bağlayıcı halka olarak önemliydi.

Altın Orda döneminde Rus kilise hayatında görülen en dikkat çekici gelişme nedir?

Altın Orda döneminde Rus kilise hayatında görülen en dikkat çekici gelişme bütünüyle içe dönük bir nitelik taşıyordu. Bu keşiş hareketi denilen bir gelişmeydi ve sonucunu da kuzeydeki ormanların en ücra bölgelerinde bile çok sayıda manastır ve kilisenin kuruluşuyla veriyordu. 1300’den önce belli başlı manastırlar kasabaların içinde ya da yakınında yer alıyor ve sarayla yakın ilişki içinde bulunuyordu. Durumun değişmesi Rusya’nın başlıca koruyucu azizlerinden biri olan Radonejli Aziz Sergius (1321-1391) ile başlar. Sergius tarafından Moskova’nın kuzeyinde kurulan ve Kutsal Üçlü-Aziz Sergius Manastırı olarak bilinen manastır ülkenin en büyük dini ve kültürel merkezlerinden biri oldu. Sergius’un Kutsal Üçlü’ye adanan manastırı kendisi ölmeden önce yeniden canlanan Rus kültürünün fikri merkezi konumuna geldi. İlk keşişler daha uzaklarda başka manastırlar kurdular, oradakiler de yenilerini. 13401440 arasındaki yüzyılda bu şekilde 200 civarında manastır kuruldu. Manastırlar Beyaz Deniz’e ve Urallara ulaşmışlardı.

Kulikova Pole savaşının sonucu nedir?

Kulikova Savaşı’ndan sonra Moskova daha da büyüyüp gelişti. Böylece Dmitriy Donskoy (1359-1389) birçok önemli faaliyet gerçekleştirdi. Dmitriy’nin dedesi İvan Kalita parayla Altın Orda’dan Rus toprakları için silah almış, Dmitriy Donskoy ise bunu silahla yapmıştı. Bu da galibiyet demekti. Silah gücüyle alınan özgürlük halkın kendine güvenini arttırdı

Vasiliy öldükten sonra Büyük Nez ünvanı kime ne zaman verildi?

1431’de Altın Orda Hanı Büyük Knez unvanını II. Vasiliy’e verdi. Bunun nedeni bu unvanın daha önce de I. Vasiliy’e verilmiş olmasıydı.

II. Vasiliy öldükten sonra yerine kim ne zaman geçmiştir?

Moskova Knezi II. Vasiliy Tyomnıy (Kör Vasiliy) (1425-1462) öldükten sonra yerine yirmi iki yaşında olan oğlu III. İvan Vasilyeviç (1462-1505) geçti. II. Vasiliy öldüğü zaman Büyük Knez III. İvan babasının başyardımcısı ve knezliği onunla birlikte yönetiyor olması nedeniyle tahta geçmeye hazırdı.

III. İvan hangi yıllar arasında hükümdarlık yapmıştır?

III. İvan 1462 ile 1505 yılları arasında hükümdarlık yapmıştır.

III. İvan’ın temel hedefi ve faaliyetleri nelerdir?

III. İvan’ın temel hedefi tüm Rusya’nın Büyük Knezi olarak devraldığı yetkileri yerine getirmekti. Bu dönemde Katolik Lehistan ile hanedanlık düzeyinde yakınlık kuran Litvanya Büyük Dükalığı’nın yayılmacı emellerine karşı sürekli mücadele, bir yandan Ortodoks kilisesine bağlılığın öte yandan kendi bağımsızlığını ön planda tutma çabalarının getirdiği dengeler, verilen mücadeleden yana ağırlık koyabilecek dış güçlerle sürdürülecek dikkatli diplomasi, Litvanya dışında kalan topraklardaki bütün kuvvetlerin Moskova Knezliğinin elinde toplanması, Altın Orda Devleti’ne bağlılığın son izlerinin silinmesi ve toplumun tüm kesimlerinin hizmet devleti adı verilen işlevsel bir organizma için seferber edilmesi III. İvan’ın kırk üç yıllık hükümdarlık dönemindeki faaliyetleri idi.

III. İvan döneminde Altın Orda ile Rusya arasındaki değşim nedir?

Altın Orda ile olan mücadeleler III. İvan’ın daha az önemsediği bir konuydu. Rusya’nın Altın Orda’ya 250 yıllık bağımlılığı bu devirde sessizce sona erdi. İvan artık Altın Orda’ya vergi ödemiyordu.

III. İvan’ın karşıtları kimlerdi?

Rus toprakları üzerinde en büyük yetkinin kendisine ait olmasına karşı çıkan ya da kendi üstünlüğü açısından tehdit oluşturduklarına inandığı kişilerle mücadele etmekteydi. Karşıtlarının başında Novgorod ve Tver ve buradaki yöneticiler geliyordu.

Novgorod toprakları ne zaman Moskova’ya bağlanmıştır?

14 Temmuz 1471’de Şeloni Nehri üzerindeki savaşta Moskova ordusu galibiyet kazandı ve neticede Novgorod toprakları olan Dvina, Moskova’ya katıldı. 1477’de Novgorod tamamen Moskova’ya bağlandı. Novgorodluların itirazı üzerine III. İvan, flehri 1478’de ilhak etti. Novgorod geniş topraklara sahipti ve merkezileşme sürecinde Moskova’ya büyük engeller çıkartmaktaydı. Bu sebeplerden dolayı buranın ele geçirilmesi önemli bir başarı idi. Novgorod’un ortadan kaldırılması İvan döneminin en önemli olayıdır.

III. İvan döneminin en önemli olayı nedir?

Novgorod’un Moskova’ya bağlanması ve ortadan kaldırılması İvan döneminin en önemli olayıdır.

III. İvan III. Vasiliy dönemlerinin knezlik anlamında farkı nedir?

Moskova Knezliği’nin yükselerek bütün Rus knezlikleri arasından öne çıkması ile birlikte Altın Orda hakimiyetinden de kurtularak müstakil bir devlet olması Mos- kova Knezinin hükümranlık anlayışlarında farklılık yarattı. III. İvan ve III. Vasiliy artık knez değil büyük bir devletin hükümdarlarıydı. Her ikisi de Rus ülkesinin, Rus milletinin knezi, hükümdarı ve lideri olduklarının farkında idi.

Rusya tarihine bakıldığında 3. Roma Teorisi ile ne anlatılmak istenir?

III. İvan, kendisine Ortodoksluğun hamisi olarak özel bir rol biçmişti. İstan- bul’un 1453’de Türkler tarafından ele geçirilmesi ve aynı süreçte Balkanlardaki Ortodoks devletlerin de bağımsızlıklarını kaybetmesi sonucunda Ortodoks kilisesini savunacak tek ülke olarak Moskova kalmıştı. İstanbul’un düşmesi ile birlikte Balkanların Slav kesiminde meydana gelen kuram Rusya’da bir akım halinde yayıldı. Artık Moskova, Yeni Roma sayılan Kons- tantinopolis’in yerine Üçüncü Roma olmuştu ve Hristiyanlıktaki kutsal üçlü hük- müne göre bir dördüncüsü olmayacaktı. Moskova, Hristiyanlığın yayıldığı tüm alanların bir buluşma noktasını temsil edecek ve ışığını kıyamete kadar saçacaktı. Bu yüzden Moskova Üçüncü Roma Teorisi altında tarihe geçer.

Çar kelimesinin kökeni nereye dayanır?

Çar kelimesi Sezar’dan kaynaklanan ve resmi Rus kaynaklarında daha önce Bizans İmparatoru ile Altın Orda Hanı için kullanılan bir unvandı. Sezar kelimesinin eski Slavca şekli Çar değil, kesardır.

Rus hükümdarları daha çok hangi ünvanları kullanmışlardır?

Çar kelimesi Sezar’dan kaynaklanan ve resmi Rus kaynaklarında daha önce Bi- zans İmparatoru ile Altın Orda Hanı için kullanılan bir unvandı. Sezar kelimesinin eski Slavca şekli Çar değil, kesardır. Bizans İmparatorları da Grekçe kökenli Vasilieus autocrator’u kullanmışlardır. Ruslar bunu Çar ve otokrat şeklinde ter- cüme etmişlerdir. III. İvan ve III. Vasiliy, Çar unvanını nadiren kullandılar, fakat daha sonra bu unvan IV. İvan tarafından resmen kullanılmaya başlandı. III. İvan, Bizans İmparatoru Konstantin’in yeğeni Zoya Palaigoina (Rusya’da Sofya adını aldı) ile evlendikten sonra Bizans’ın çift başlı kartalını da kendi ailesinin Aziz Geoge’una ekleyerek kullanmaya başladı. Gelin İtalya’da yetiştiğinden Venedik de bu evliliğe ilgi gösterdi. III. İvan 1475’de büyük bir inflaat programı başlattı. Çeşitli ül- kelerden ustalar getirilerek ülkede önemli kiliseler, katedraller, saraylar, surlar yapıldı. III. İvan ilk Rus milli hükümdarı olarak tanınmaktadır.

İlk Rus milli hükümdarı olarak bilinen Rus kimdir?

III. İvan ilk Rus milli hükümdarı olarak tanınmaktadır.

III. Vasiliy İvanoviç ne zaman hükümdar olmuştur?

III. İvan öldükten sonra, yerine III. Vasiliy İvanoviç 1505- 1533 yılları arasında hükümdarlık yapmıştır. III. Vasiliy de babası gibi hükümdarlığı süresince Rus topraklarını birleştirmeye devam etmiştir.

III. Vasiliy Pskov topraklarını ne zaman ve nasıl Moskova topraklarına kattı?

III. Vasiliy İvanoviç’in amacı Pskov topraklarını da Moskova’ya katmaktı. 1501- 1503’de Livonya ile yapılan savaşlar sırasında Pskov bir hayli zayıflayarak kendi kendini idare edememeye başladı. III. İvan bundan faydalanarak 1510’da Pskov’u Moskova’ya kattı.

Rusya’nın toprak bütünlüğü ne zaman sağlanmıştır?

1520-1521 yıllarında Ryazan nezliğinin de Moskova topraklarına katılmasıyla, XV. Yüzyılın sonu XVI. Yüzyılın birinci yarısında Rus topraklarının Moskova etrafında birleştirilmesi sona erdi. Böylece Rusya’nın toprak bütünlüğü temin edilmiş oluyordu. III. Vasiliy devrinde Rusya’nın toprakları 2 mil yon 800 bin kilometre kare ise XVI. Yüzyılın sonunda 3 milyon 400 bin kilometre kareye ulaştı. Nüfusu da 6 milyona yaklaşmaktaydı. Birleflik bir devlet yapısının kurulması Rusya’nın ekonomisine hız kazandırırken şehirler gelişmeye başladı. XVI. Yüzyılın başlarında Rusya’da 96 şehir varken XVI. Yüzyılın sonunda şehirlerin sayısı 170’e ulaştı.

Rusya’nın toprak bütünlüğünü sağlamasının sonuçları nelerdir?

Bölünmenin ortadan kaldırılması köy ekonomisinin gelişmesine yol açtı. Zanaat süratle büyüdü. Toprakların merkezileştirilmesi sayesinde ticaretin büyümesi de sağlandı. Artık Rus tüccarlar Rusya’nın bütün şehirleri ile ilişki kurabiliyorlardı. Rusya tacirleri Osmanl› Devleti, İran, Orta Asya, Batı Avrupa devletleri ile ticaret yapmaktaydı. Birleşme neticesinde tüccarların güvenlikleri de sağlanıyordu. Ayrıca Ruslar ve Rus olmayan halklar dış tehditlerden tamamen kurtulmuşlardı. Bu dönemde halkların teşekkülü daha da hızlandı. Rus topraklarının birleştirilmesi işgal altında bulunan Slavyan halkların hayatında büyük rol oynadı. Gelecek yüzyılda (XVII. Yüzyıl) bu topraklar da Rus topraklarıyla birleştirildi.

IV. İvan kimin oğludur? Ne zaman tahta geçmiştir?

IV. İvan’ın babası III. Vasiliy’dir. 1547 yılında 16 yaşındayken taç giymiş ve hükümdar olmuştur.

1550 yılında IV. İvan’ın kurula sunduğu reform neleri içerir?

İvan, başpiskopos Makariy’nin de aralarında bulunduğu danışmanlardan oluşan kurula bir dizi reform ortaya attı ve bunları’da zemskiy sobor’da (halk meclisi/yurt mümessilleri meclisi) onaylattı. Yeni yasalarla birlikte (1550) büyük bir kilise konseyinin oluşturulması da (1551) bu reformlar arasındaydı. Soylulardan beklenen hizmetlerin bir düzene bağlanması ile çağdaş anlamda donatılmış silahlı güçler (streletski) dahil ordunun yeniden örgütlenmesi bunlar arasındaydı. Ordunun reformuna paralel olarak İvan, büyükbabasının kurduğu pomestye sistemini güçlendirmeye çalıştı. Kendi hizmetlileri içinde devlet işlerini vermek istediği kişileri ilan etti. Bu kişilere aynı zamanda Moskova ve çevresindeki toprakları pomestye olarak vermek istiyordu.

IV. İvan’ın dış politikası nasıl işlemiştir?

Dış politikada İvan dönemi önemlidir. Bu dönemde Rusya, batıya ve doğuya doğru genişlemesini sürdürdü. Batıda Rusya’nın en çok uğraştığı bölge Baltık idi. Bu bölgede İvan, Livonya ile ilgilendi. Zira Livonya’nın fethi Baltık Denizi ile olan ticaretin kontrol altına alınması demekti. Livonya toprakları sadece verimli olması açısından değil, aynı zamanda Rusya’ya Avrupa’nın kapılarını da açacaktı. Livonya İsveç, Danimarka, Polonya ve Litvanya gibi ülkelerle çevrelenmişti. 1544’de İvan, İsveç ile yedi yıllık bir barış imzaladı. Ancak Livonya ile yapılacak bir savaş İsveç de dahil olmak üzere bütün komşu devletlerin savaşa girmesine yol açacaktı. Lehistan 1569’da Litvanya ile birleşmesinden dolayı hayli güçlendi. Buna rağmen İvan, 1558’de Livonya üzerine yürüdü. İsveç ve Lehistan’ın da savaşa girmesi ile Livonya Savaşlarında hiçbir netice elde edilemedi. Batıda bir kazanım sağlayamayan İvan doğuda önemli başarılar kazandı. 1552’de Kazan Hanlığı’nın merkezi olan Kazan şehri, 1557’de de Astrahan Hanlığı doğrudan Moskova’ya bağlandı. Bu Hanlıkların fethi ile Rusya bir imparatorluk haline geldi.

Kazan Hanlığı’nın merkezi olan Kazan şehri hangi yıl Moskova topraklarına katılmıştır?

1552’de Kazan Hanlığı’nın merkezi olan Kazan şehri, Moskova’ya bağlandı

IV. İvan’ın hükümdarlık döneminin en çarpıcı olayı nedir?

1564’te IV. İvan döneminin en çarpıcı olayı meydana geldi. İvan hiç kimseye haber vermeden bir manastıra kapandı. Sonra burada bir mektup kaleme aldı.Başpiskoposa yazılan bu mektupta aristokrasi yerilirken sıradan insanlar yüceltiliyordu. İvan aynı mektupta tahtı da bırakacağını yazıyordu. İnsanlar istediği her şartı getirerek yeniden tahta geçmesini istediler. İvan’ın eğer bu yaptığı blöf idiyse amacına ulaşmıştı.

Opriçnina nedir?

IV. İvan manastıra çekilip tekrar hükümdarlığa döndükten sonra, artık kendi kuralları vardı ve ülke içinde sadece kendi takdiri ile yönetilecek ayrı bir egemenlik alanı oluşturabilecekti. Böylece opriçnina ortaya çıktı. Bu olağandışı kurumlaşma, malikaneler, kasabalar ve hatta Moskova’nın bazı bölümlerinden oluşan bir mozayiği andırıyordu. İvan, kendisine yakın kişilerden oluşan bir tür aristokratik ve bürokratik bir yapı oluşturmuştu. Birbirine paralel yönetim biçimlerine sahip parçaların bütünü zemşçina’da birleşiyordu. İvan, opriçnina içinde opriçniki adıyla Çar’ın düşmanlarını yok etmekle görevli zorbalarla yürütülen bir terör egemenliği kurdu. Kurulan bu hükümetin Moskova’daki zemşçina ile bağlantısını kesmek için bazı kurallar getirdi. (opriçnina üyelerinin zemsşçina üyeleri ile konuşmaması, evlenememesi vb.).

Opriçnina neden ve ne zaman ortadan kaldırıldı?

1572’de opriçnina aniden ortadan kaldırıldı. Neden, muhtemelen Kırım Tatarlarının bir önceki yıl verdikleri ve sonuçta hazırlıksız durumdaki Moskova’ya kadar yaklaştıkları baskındı. İvan, bu yenilgiden kendisinin yarattığı opriçninayı suçladı ve ileri gelenleri idam ettirdi.

IV. İvan döneminin en büyük başarısı başarısızlığı nedir?

Kazançlarla ve kayıplarla şekillenen bir dönem olan IV. İvan devrinin en büyük başarısı Kazan, Astrahan ve Sibir’in ele geçirilmesidir. Terör ve baskı yılları birçok boyar ve ailesinin ölümüne sebep olurken Novgorod gibi flehirlerin yıkımı ekono- miye de zarar vermiştir. Livonya Savaşları masrafların artmasına yol açarken gerek ekonomi gerekse ordunun durumunu kötüleştirmiştir.

IV. İvan ne zaman vefat etmiş ve yerine kim hükümdar olmuştur?

IV. İvan1584’de öldü. Tahta ikinci oğlu Theodore ya da Fyodor (1584-1598) geçti. Fyodor, dindar ve iddiasız bir kişi idi. İvan’ın ölümünü takip eden yıllarda Rusya on yıl sürecek olan bir karışıklık dönemine girdi. Rusya tarihinde bu döneme güçlükler veya anarşi dönemi adı verilmektedir.

Fyodor dönemi Rusya tarihinde nasıl adlandırılır?

İvan’ın ölümünü takip eden yıllarda Rusya on yıl sürecek olan bir karışıklık dönemine girdi. Rusya tarihinde bu döneme güçlükler veya anarşi dönemi adı verilmektedir.

Fyodor’un ölümünden sonra tahta kim geçmiştir?

1598’de Fyodor bir varis bırakmadan ölünce tahta kendisinden sonra karısını halef göstermesi, karısı İrina’nn da bu görevi kabul etmeyerek kendini dine vermesinden sonra Moskova’da taht mücadelesi meydana geldi. Çar olarak Boris Fyodoroviç Godunov’u seçti. Ancak Boris dönemi (1598-1605) açlık, kötü hasat olmak üzere bir dizi felakete tanıklık etti.

Boris Gdunov’dan sonra kim hükümdar olmuştur?

Boris Godunov 1605’de öldü. Oğlu II. Fyodor linç edildi ve Düzmece Dmitriy Çar oldu. Bu olayla smutnoye vremya deni- len güçlükler dönemi başlamış oluyordu.

Mihail Romanov ne zaman çar olarak seçilmiştir?

IV. İvan’ın halk tarafından beğenilen ilk eşinin akrabalarından ve Güçlükler Dönemine egemen olan ayırımcılık ortamında uzlaşılabilmesi için 16 yaşındaki Mihail Fyodoroviç Romanov 1613’de Çar seçildi.

Mihail Romanov ile birlikte bu dönemin başarıları nelerdir?

Bu dönemle birlikte Rusya’yı üç yüz yıl yönetecek Romanov Hanedanlığı tesis edilmiş oldu. Güçlükler dönemi sona erdi. Kazanan tarafı belirlemek çok zordu, ancak bu dönem geride ulusal birlik bilinci ve Rusların zihinlerinden silinmeyecek anarşi ve dış müdahale endişesini bıraktı. Mihail Romanov, Moskova’nın karışıklıklar içinde yıkılan otoritesini yeniden kurmaya çalıştı ve başarılı oldu. Daha sonra idari reformlara ağırlık vererek istikrar ve düzeni sağlamaya çalıştı. Bu sayede merkezin gücünü arttırmayı amaçlıyordu. Ancak düzeni sağlamayı başaramadı. Bunun en önemli sebeplerinden biri karışıklıklar devrinde yaflanan kaos ve daha sonra merkezden eyaletlere atanan memurların keyfi uygulamalarıydı.

Sibirya’ya sahip olmak isteyen Rusya buraya olan göçü ve yerleşimcileri nasıl destekledi?

Köylüler de Sibirya’da yerleşmeye başladılar. Bu bölgeye sahip olma konusun- da hassas olan Çarlık buraya gelenlere çeşitli tavizler, indirimler vererek ekonomiyi canlı tutmaya çalıştı. Bunun karşılığında onlar da oradaki devlet topraklarını (desyatinnaya paşnya) ekip biçeceklerdi. Sonuçta Sibirya’ya göç eden bütün köylüler devlet köylüsü sınıfına dahil oldular. XVII. Yüzyılın sonlarında Sibirya’da 11 bin Rus köylüsü (169 bin kişi) yaşamaktaydı. Onlarla birlikte, Yakutlar, Sibirya Tatarları ve diğerleri de tarıma başladı. Bu devirde Sibirya’daki zengin yeraltı kaynakları keşfedildi. 1623’de Turin’de 1631’de Nitsa sahillerinde demir yatakları bulundu. 1670’li yıllarda ise Nerçinsk’te altın yataklarından istifade edildi. XVII. Yüzyılda sadece Sibirya’dan gelen gelir bütün devlet gelirinin 1/4’nü teşkil ediyordu. Böylece XVII. Yüzyılda Sibirya’nın ele geçirilmesi tamamlandı.

1237'de Moğol-Tatar güçlerin Rus topraklarını ele geçirmesine zemin hazırlayan temel gelişme nedir?

XII. Yüzyılda Rus topraklarının bölünmesi neticesinde bu coğrafya uzun süre yabancı tehlikesi altında kaldı. 1237’de bu bölünmeden istifade eden Moğol-Tatar güçleri Rus topraklarını ele geçirdi.

Töton Şövalyeleri olarak anılan Germen kökenli tarikat şövalyelerinin amacı nedir?

Töton Şövalyelerinin amacı ortodoksların yaşadıkları toprakları fethedip halkı Katolik yapmaktı.

XIV. Yüzyıl Rusya'sında Altın Orda'nın, Ortodoks kilisesi üzerindeki etkisi ne olmuştur?

XIV. Yüzyıl Rus kültüründeki kayda değer en önemli olgulardan biri Ortodoks Kilisesinin serpilip gelişmesidir. Bu gelişme kısmen Altın Orda tarafından sağlanmıştır. Çünkü Altın Orda, toplumun diğer kesimlerinin yükümlülükleri içinde olan vergi verme ve insan gücünden hem toprakları hem din adamı hem de hizmetliler olsun tüm görevlileriyle kilise muaf tutulmuştur.

Rus, Ukrain, Belorus halklarının Litvanya’ya karşı mücadelelerini arttırmasına neden olan gelişme nedir?

Tver’in birleştirilmesi Litvanya saldırıları altında bulunan Rus, Ukrain, Belorus halklarının Litvanya’ya karşı mücadelelerini arttırdı.

III. İvan döneminde Novgorod’un alınması askeri bir başarı olmasının yanısıra ne gibi bir önemi vardı?

III. İvan döneminde Novgorod’un alınmasının askeri başarının ötesinde taşıdığı anlamlar da vardır. İlki Novgorod’un konumuydu. Bir yandan LitvanyaLehistan’ın güçlenerek, Batı Rusya’yı elde tutması, diğer yanda Moskova Knezliğinin Doğudaki knezlikleri ele geçirerek genişlemesi idi. Bunun sonucunda Novgorodlular iki büyüyen güç arasında kaldılar.

III. İvan öldükten sonra yerine III. Vasiliy İvanoviç 'in ilk önemli askeri icraatı neydi?

III. Vasiliy İvanoviç’in amacı Pskov topraklarını da Moskova’ya katmaktı. 15011503’de Livonya ile yapılan savaşlar sırasında Pskov bir hayli zayıflayarak kendi kendini idare edememeye başladı. III. İvan bundan faydalanarak 1510’da Pskov’u Moskova’ya kattı.

III. Vasiliy İvanoviç'in,  Smolensk ve Ryazan’ı birleştirmek amacıyla 1507'de girdiği savaşın anlaşma ile sonuçlanmasındaki neden neydi?

Smolensk, Litvanya’nın elinde idi. Litvanya’nın ise Lehistan gibi bir müttefiki vardı. 1507’de Lehistan, Livonya ve Kırımla ittifak yaparak Rusya ile savaşa girdi. Kuvvetlerin denk olmaması neticesinde III. Vasiliy 1508’de anlaşma imzalamaya mecbur kaldı. III. Vasiliy’nin anlaşma yapmaktaki amacı gelecekte yapacağı savaş için hazırlanmaktı.

Rusya'da bölünmüşlüğün ortadan kalkması hangi gelişmelere vesile olmuştur?

Bölünmenin ortadan kaldırılması köy ekonomisinin gelişmesine yol açtı. Zanaat süratle büyüdü. Toprakların merkezileştirilmesi sayesinde ticaretin büyümesi de sağlandı. Artık Rus tüccarlar Rusya’nın bütün şehirleri ile ilişki kurabiliyorlardı

Zemskiy Sobor nedir?

XVIXVII. Yüzyıllarda Rusya’da boyar, zadegan, din adamı, hizmetliler ve zengin şehirliler olmak üzere bu zümrelerin temsilcilerinden meydana gelen ve yurt mümessilleri meclisi olarak adlandırılan ilk Rus parlamentosu. Zemskiy Sobor idari işleri yürütmek üzere (Çar seçimi, vergilerin konulması ve dış siyaset meseleleri vb.) toplanmaktaydı. Bu şekilde devlet, zadeganlara ve şehir halkının üst sınıfına dayanarak hakimiyetini güçlendirmeye çalışırdı. Burada belirleyici rolü soylular üstlenmekteydi. İlk Zemskiy Sobor 1549’da IV. İvan Vassilyeviç zamanında toplandı. XVII. Yüzyılın ikinci yarısında Zemskiy Sobor önemini kaybetmeye başladı. Son Zemskiy Sobor 1684’de toplandı.

Streletski nedir?

IV. İvan döneminde daimi piyade ordusunun çekirdeğini meydana getiren streletski (silahşör veya tüfekçiler) birimleri 1550’de oluşturuldu. İvan ve danışmanları silahlara ve mühendisliğe olduğu kadar güney savunma hatlarının gelişimine vurgu yapan bir ordu reformuna giriştiler. Bunlardan beş bin kadarı Moskova’da yedi bin kadarı da çeşitli sınır kentlerinde konuşlandırıldı. XVII. Yüzyılın ilk yarısında yirmi beş bine ulaşan sayıları, aynı yüzyılın ikinci yarısında elli bine çıktı. Atları olmayan streletsiler soylulardan oluşan süvari birliğine ek olarak düşünülmüştü. Birlik daha sonra I. Petro döneminde yenileşme hareketleri karşıtlığından dolayı kaldırıldı.

Radonejli Aziz Sergius kimdir?

Rostovlu bir boyar ailesinden geliyordu. Çocukluğunda Moskova’dan gelen baskılar sonucu bütün mal varlıkları ellerinden alınmıştı. Sergius, Radonej’in birkaç kilometre kuzeydoğusunda yolu geçidi olmayan bir dünyada dış dünyadan kopuk bir sığınak aradı. Kendine bulduğu sığınak başka din adamlarını da çekti. Burası daha sonra bir manastır haline geldi ve kendisi de buranın başrahibi oldu. Sergius’un kutsal üçlüye adanan manastırı ölmeden önce yeniden canlanan Rus kültürünün düşünce merkezi konumundaydı. 1340-1440’da bu şekilde Beyaz Deniz ve Urallar’a kadar uzanan iki yüz manastır kuruldu. Manastır ve temsil ettikleri güçlükler döneminin anarşisinde kalın duvarlarıyla uzun kuşatmalara dayandı. 1689 krizi sırasında I. Petro’ya sığınak görevi gördü.

Opriçnina nedir?

IV. İvan, Moskova’dan ayrılarak Aleksandrov’a gitmesinin ardından şartları kabul edilerek döndü. Meclisi ve ordusu için gerekli olan geliri garantilemek için ülkenin bir bölümünü kendi özel toprağı (opriçnina) haline getirdi. Bu uygulama bir ülkede iki devlet demekti. İlk önce Moskova ve çevresinde 20 kasaba ve bu kasabaların kırsal alanları ile başlayan uygulama gittikçe genişledi ve Moskova Devletinin üçte birine ulaştı. Çar opriçnina için ayrı idari kadrolar kurdu. Ayrı hukuk kuralları yürürlüğe girdi. Opriçninayı idare eden görevlilere veya hizmetlilere opriçniki dendi. Bunlar bir anlamda günümüz siyasi polis veya jandarmaya benzetilebilir. Görevleri Çar’ın düşman olarak gösterdiklerini yok etmek ve mallarına el koymaktı. Opriçnikiler ilk önce bin kişiden oluşurken daha sonra altı bin kişiye çıktı. 1572’de kaldırıldı.

Zemşçina nedir?

IV. İvan’ın Moskova Devleti topraklarından ayırıp boyarların idaresine verdiği bölümdür.

Rusya'da fetret dönemi olarak nitelenebilecek dönemin başlangıcı hangi olay sonrası gerçekleşir? 

XVII. Yüzyılın başında (1603-1613) hem iç siyasette hem de dış siyasette tam bir fetret dönemi yaşayan Rus devleti bu belirtileri IV. İvan’ın ölümü sonrasında göstermişti. Altın Orda döneminde Moskova’ya gelerek sonradan Ortodoksluğu kabul eden Tatar ailelerden birine mensup olan Boris F. Godunov, IV. İvan’ın yakınında olmakla kalmamış kızı İrina’yı Çar’ın büyük oğlu Fyodor ile evlendirerek Çar ailesini kendisine kan bağı ile bağlamıştı.

Rusya'da güçlükler döneminin en önemli siyasi sonucu ne olabilir?

1598-1613 arasında olan her şeye rağmen otokrasi, ilke ve siyasi düzen olarak esasen zarar görmeden ayakta kalmayı başardı. Aksine bütün bunların sonunda otokrasi her zamankinden daha meşru olarak göründü. Devletin merkezileşmesi şüphesiz bu siyasi ve sosyal kargaşanın ardından güçlendi. Kilise de ülkenin ve halkın menfaatlerinin büyük savunucusu ve laik düzenin çökmesine rağmen ayakta kalan ülkedeki en saygın kurum oldu. Eski sosyal düzen varlığını korudu ve güçlendi ve bu dönemi takip eden yıllarda kölelik Rusya’da kesin olarak yerleşti. Güçlükler Döneminin en önemli bir diğer sonucu devletin otoritesinin ve meşruluğunun artması oldu. Bu aynı zamanda yeni bir milli kimlik duygusunun da gelişmesine olanak yarattı

Çar Mihail'in toprak hakimiyeti ile ilgili değişmez dış politika anlayışı nedir? 

Dış politikadaki değişmeyen kuralı toprak bakımından fedakarlık edilmesi pahasına komşularıyla barış yapmak olan Çar Mihail, güneyde de aynı politikayı takip etmek istedi.

Ulojeni nedir?

Aleksey, ayaklanmaları bastırmak ve halktaki hoşnutsuzluğu gidermek için idari ve hukuki bazı adımlar attı. 1649’da, daha önce 1550 yılında IV. İvan tarafından hazırlanan yasadan beri Moskova Knezliği’nin yasalarına bir düzen getirmenin ilk girişimi olan imparatorluk kuralları yasasını (Ulojeni) yayınladı.

Sobornoye ulojeniye Rusya'ya sağladığı genel fayda ne olmuştur?

Rus hukuk sisteminin yenilenmesini temsil eden bu çalışma önemli ilerlemeler sağladı. Söz konusu yasa uyumsuz yasal gelenekleri, bölgesel özellikleri olduğu kadar bazı bölgelerde benimsenmiş yabancı sistemlerden aktarılmış birçok alıntıyı da ortadan kaldırdı. Bu uyum daha sonra I. Petro’nun çağdaşlaşma süreci açısından son derece gerekliydi. Eğer böyle bir sistem düzenlemesi olmasaydı Rus hukuk ve idaresinde görülen anarşi hiç durmadan büyüyecekti. 1649 yasası 1835 yılına kadar yürürlükte kaldı.

Geç dönem Rusya’sında yaşanan toplumsal düzensizliklere yol açmış en önemli olaylar nelerdir?

1. 1606-1667 Bolotnikov Ayaklanması. Ayaklanma Moskova’yı tehdit edecek kadar büyük boyuttaydı. Öyle ki, neredeyse Çar Vasiliy Şuyskiy tahttan indirilecekti, 2. 1620 ve 1630’larda Lehistan’a karşı Ukrayna’da meydana gelen, 1648’de Boğdan Hmelintskiy’nin Kozakları özgürleştirmesiyle zirveye çıkan bir dizi ayaklanma, 3.Tuz ve Bakır İhtilalileri, 4. Ekmek Ayaklanmaları, 5. 1670-1671’de Stenka Razin liderliğinde Volga ve Don bölgesinde meydana gelen geniş halk hareketi, 6. Streletsilerin 1682 ve 1698 isyanları, 7. 1707’de Bulavin Ayaklanması, 8. Başkurt milli bağımsızlık savaşı niteliği taşıyan mücadeleler.

XVII. Yüzyılın ortalarında merkezileşmiş idareyi güçlendirmek ve yönetimdeki parçalanmaları ortadan kaldırmak için nasıl bir adım atılmıştır?

Merkezileşmiş idareyi güçlendirmek ve yönetimdeki parçalanmaları ortadan kaldırmak için XVII. Yüzyılın ortalarında hükümdarın gizli işleri ile ilgili bir idari daire kuruldu.