Osmanlı Tarihi (1566-1789) Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

6 Yaşında tahta çıkan IV. Mehmet, Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazamlığına kadar kaç sadrazam değişikliği yapmıştır?

Devlet düzenini ve otoritesini sağlamak için IV. Mehmet ilk yıllarında 14 sadrazam değişikliği yapmıştır.

80 yaşında olmasına rağmen Köprülü Mehmet Paşa’yı sadrazam olmaya kimler ikna etmiştir?

Reisülküttap Mehmet Efendi ve Mimarbaşı Kasım Ağa, Köprülüyü ikna etmişlerdir.

Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazam olmak için öne sürdüğü şartlar nelerdir?

. Huzura ne telhis ederse kabul edilecek. . Bütün tayin ve azilleri kendisi yapacak. . Devletin ileri gelenlerinden birinin teşvikiyle icraatına karışılmayacak ve padişah sadrazamla ilgili çıkarılacak olumsuz söylentilere itibar etmeyecek.

17.yüzyılın ilk yarısında İstanbul halkı dini acıdan kaça ayrılmıştı?

Kadızâdeli ve tarikat mensupları olarak ikiye ayrılmıştı.

Kadızâdeliler neden itibar sahibidirler?

Osmanlı yöneticileri, Kadızâdeliler’in dini telkinlerini, halka sıkıntılarını unutturacak geçici bir vasıta olarak görmeleri sebebiyle itibar sahibi olmuşlardır.

Kadızâdeliler’in durumu kim tarafından ve neden bozulmuştur.

Sadrazam Boynueğri Mehmet Paşa tarafından “Ulema ve şeyhlere danışmak ne demektir?” diyerek Kadızâdeliler devlet işlerinden uzaklaştırılmıştır.

Kadızâdeliler’in yeni sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’dan istekleri nelerdir?

. İstanbul’daki bütün tekkeleri yıkıp, bunların şeyh ve dervişlerine imanlarını temizlemelerini teklif etmek ve kabul etmeyenleri öldürmek. . Padişahın huzuruna çıkarak, Peygamberden sonra ortaya çıkmış bütün bid’atların kaldırılması. . Padişahların ve ailelerinin yaptırdığı, selatin camilerinin biri dışında bütün minarelerini yıkmak.

Kadızâdeliler’in istekleri karşısında devletin tutumu ne olmuştur?

Kadızâdeliler’in isteklerini reddeden Köprülü Mehmet Paşa, mallarına el koyup, hareketin liderlerini tutuklatarak Kıbrıs’a sürgün gönderdi. Yıllarca İstanbul’da istediklerini yaptıran, devlet işlerine müdahale eden Kadızâdeliler bir günde bitirilmişti.

Köprülüzade Fazıl Ahmet Paşa’nın sadrazamlığı döneminde tekrar etkin hale gelen Kadızâdeliler’in bu dönemde nasıl bir etkisi olmuştur?

. Birçok yerde tekkeler yıktırılmıştır. . 1665’ten itibaren dini musikinin halka açık yerlerde icrasını ve semayı yasaklattılar. . Tütün ve içki kullanımı tekrar yasaklandı.

Köprülü Mehmet Paşa’nın devlet otoritesini yeniden tesis etmesine ilk tepki kimlerden ve neden gelmiştir.

Sipahi askerlerden ilk tepki gelmiştir. Maaşlarının zamanında ödenmemesi ve sipahilerin çok sevdiği Kaptanıderya Ahmet Paşa’nın azledilmesi nedeniyle tepki göstermişlerdir.

Sipahilere karşı yalnız kalmamak için sadrazam Köprülü Mehmet Paşa neler yapmıştır?

. Şeyhülislam Balizade’den, bugüne kadarki icraatının şeriata uygun olduğuna ve herhangi bir isyanda paşanın yanında yer alacağına dair yazılı belge alarak ulemanın desteğini almıştır. . Daha sonra Bektaşi şeyhinden de yeniçerilerin kendisini destekleyeceğine dair söz almıştır. . Sipahilerin içerisindeki adamları sayesinde de sipahilerin ne yaptığını takip etmiştir.

İstanbul halkını inleten sipahi zorbalığı nasıl son bulmuştur?

Sipahilerin yoğun olarak barındıkları Yeni Camii Hanı ile Elçi Hanı’na baskınlar düzenlendi ve ele geçirilen sipahi ağaları Sultanahmet Meydanı’nda idam edildiler ve asiler şehirden uzaklaştırıldı.

Rum Patriği III. Patenios, isyan eden Eflak Voyvodası’na mektubunda neler yazmıştır?

Rum Patriği III. mektubunda şunları yazmıştır. “İslam devrinin müddetinin tamamlanmasına az kalmıştır. Hristiyanlık tekrar âlemi tutacaktır. Ona göre tedarikte olasınız. Pek yakında bütün vilayetler Hristiyanların eline girip, haç ve çana mensup olanlar İslâm memleketlerine sahip olacaklardır”.

III. Patenios’tan sonra patrikler kimin huzurunda kabul görmüştür?

Vazifeye seçilmelerinden itibaren padişah tarafından kabul gören patrikler III. Patenios’tan itibaren veziriazamlar tarafından kabul görmüşlerdir.

Çanakkale ablukasının kaldırılması, sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’ya nasıl bir itibar sağlamıştır?

İstanbul’u zor durumda bırakan bu ablukanın kaldırılması Köprülü Mehmet Paşa’nın itibarının artmasına sebep olmuştur. Böylece sadrazam daha sonra yapacağı faaliyetlerde rahat hareket etme fırsatını bu zafer sayesinde bulmuştur.

Boğaz ablukası kaldırıldıktan sonra hangi adalar kurtarılmıştır?

Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından Bozcaada Venediklilerden geri alınmış ve 1657 Kasım ayında ise kaptanıderya tarafından Limni Adasındaki Venedikliler teslim olmuşlardır.

Erdel Kralı II. Rakoczi György neden isyan etmiştir?

Lehistan Kralı olmak isteği Osmanlı yönetimi tarafından kabul edilmeyince II. Rakoczi György isyan etmiştir.

İsveç ile ittifak yapan II. Rakoczi György’nin Lehistan üzerine sefere çıkması sonucunda Osmanlı yönetiminin tutumu ne olmuştur?

Osmanlı yönetimi Kırım Hanını, II. Rakoczi György’in üzerine göndermiştir. Kırım kuvvetleri Vistül Nehri’nde sıkıştırılan II. Rakoczi György’nin birliklerine büyük darbe vurmuştur. Osmanlı yönetimi bu zaferden sonra Eflak ve Boğdan voyvodalarını değiştirmiştir.

Abaza Hasan Paşa kimdir?

Köprülü Mehmet Paşa döneminin önemli Celali liderlerinden olan Abaza Hasan Paşa devlet tarafından affedilerek Halep valiliğine getirilmiş, dönemin önemli paşalarındandır.

Celali isyanları neden çıkmıştır?

Yıpranan devlet otoritesini tekrar sağlayan Köprülü Mehmet Paşa’nın sert icraatlarından kaçanlar Abaza Hasan Paşa’nın etrafında toplanmıştır. Abaza Hasan Paşa, Köprülü Mehmet Paşa’nın Eflak seferi davetine uymamış ve padişahtan sadrazamın azledilmesini istemiştir. Bu isteği reddedilince celali isyanını başlatmıştır.

24 Temmuz 1660 meydana gelen büyük yangının İstanbul’a zararları nelerdir?

. Sur içine sıçrayan yangın (Bayazıd, Süleymaniye, Şehzadebaşı, Fatih, Molla Gürâni, Uzun Çarşı, Mahmutpaşa, Hocapaşa, Tahtakale, Sultanahmet, Nişanca ve Unkapanı gibi şehrin müreffeh semtleri alevlere kurban gitmiştir. . 120 saray ve konak, 40 hamam, 360 cami ve mescid, 100’den fazla mahzen, birçok tekke, medrese, kilise ve ev alevler arasında kaldı. 4000’e yakın insan yangın ya da yangının sebep olduğu diğer felaketlerden ötürü hayatını kaybetti. . Binlerce binanın harap olduğu ve büyük can kaybının yaşandığı bu felaketten sonra İstanbul halkı bir de kıtlık ve salgın hastalıklarla boğuşmuştur.

Fazıl Ahmet Paşa kimdir ve sadrazamlığa nasıl getirilmiştir?

Şam Beylerbeyi olan Fazıl Ahmet Paşa, Köprülü Mehmet Paşa’nın oğludur. Köprülü Mehmed Paşa 85 yaşına gelmişti ve yaşlılığı iş görmesine engel olmaya başlamıştı. iyice kuşkucu olan sadrazam gittikçe sertleşiyordu. Padişah, sadrazamlığa Şam Beylerbeyi olan oğlunu getireceğine söz verince görevinden ayrıldı. Fazıl Ahmed Paşa, İstanbul’a babası öldüğü gün (30 Ekim 1661) geldi. IV. Mehmed sözünde durarak sadrazamlığa onu tayin etti.

Yeni Camii’nin temeli ne zaman atılmış ve ne zaman tamamlanmıştır?

1597’de III. Murad’ın eşi Safiye Sultan tarafından yapımına başlanılan Yeni Camii, 1661’de IV. Mehmet’in annesi Hatice Turhan Sultan tarafından masrafları karşılanarak 1663’te yapımı tamamlanmıştır.

Yapımına 1597’de başlanan Yeni Camii’nde baş mimar olarak kimler çalışmıştır?

Mimar Davut Ağa, Mimar Dalgıç Ahmet Ağa ve Mimar Mustafa Ağa tarafından 1663 tarihinde yapımı tamamlanmıştır.

Avusturya’ya neden savaş açılmıştır?

Osmanlılar, Venedik’e karşı karadan bir savaş için hazırlıklar yaparken, Habsburglar’ın Osmanlı tabiiyetinde olan Erdel’e müdahale etmeleri sebebiyle Avusturya’ya savaş açılmıştır.

Fazıl Ahmet Paşa neden Uyvar’ın alınmasını önemsemiştir?

Uyvar’ın büyük bir kale olması, çevresinde madenlerin bulunmasının olması ve köylerinin zengin olmasından dolayı Uyvar seçilmiştir.

“Türk gibi kuvvetli” sözü tekrar neden söylenmeye başlanmıştır?

Uyvar’la birlikte 4 büyük kale, 30’a yakın palanga ve 700 köy Osmanlı topraklarına katıldı. Avrupalılar ihtiyar aslanın sonunun geldiğini sandıkları sırada böyle bir seferle karşılaşmaları “Türk gibi kuvvetli” sözünü tekrardan söylemelerine neden olmuştur.

Avusturya Devleti kimlerden destek almıştır?

İspanya, Fransa, Saksonya ve Brandenburg’lardan para ve asker yardımı almıştır.

Sengotar Savaşı’nı Osmanlı ordusu neden kaybetmiştir?

Osmanlı ordusu Haçova Savaşı’ndan sonra meydan savaşı yapmamıştı. Sengotar’da 68 yıl sonra bir meydan muharebesi yapılmıştı ve Avusturya ordusunun başında da önemli bir komutan olan Montecuccoli vardı. Bu yüzden ve askerin tamamı nehrin karşısına geçirilemediği için mağlup olunmuştur.

Kandiye’nin fethi neden uzun sürmüştür?

. Venedik’in denizde üstünlük sağlaması, . Osmanlı askerinin yiyecek ve silah temini sorunu, . Fransa başta olmak üzere Venediklilerin birçok Avrupa ülkelerinden destek alması.

Buçaş Antlaşmasının tarihi ve önemi nedir?

1672 yılında imzalanan Bucaş Antlaşması ile Osmanlı batıda en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

IV. Mehmet ve Fazıl Ahmet Paşa Lehistan üzerine neden sefere çıkmıştır?

Karadeniz’in kuzeyinde yaşayan Kazaklar bağımsız hareket etmekteydiler. Lehistan hakimiyetinden kurtulmak için 1654’te Pereyaslav Antlaşması ile Rus Çarlığı’na balandılar. Osmanlılar için tehlike yaratan bu durum üzerine Lehistan’a sefere çıkılmıştır.

Osmanlı Devleti, Sabetay Sevi’nin faaliyetlerine başlangıçta ses çıkartmazken daha sonra neden müdahale etmiştir?

Osmanlı yönetimini başlangıçta rahatsız etmediği için karışılmamıştı. Ancak Osmanlı topraklarını taraftarları arasında taksime başlayıp, padişahın otoritesini saymamaya başlayınca dur denilmiştir.

Sabetay Sevi neden mesihlikten vazgeçmiştir?

Sorgulama esnasında Sabetay’ın denildiği gibi gücü varsa mucize göstermesi emredildi. Mesih çırılçıplak soyulacak ve okçular tarafından ok yağmuruna tutulacaktı. Eğer oklar vücuduna işlemezse Osmanlı yöneticileri, Sabetay’ın dediklerinin doğru olduğuna inanacaklardı. Bu teklifi duyan Sabetay, hemen mesihlikten vazgeçti. Kendisinin basit bir haham olduğunu, mesihlik işini Yahudiler ’in yakıştırdığını söyledi.

Yahudi halkın, Sabetay Sevi’den beklentileri nedir?

Bütün Yahudileri İsrail’e götüreceğine inanmışlardı.

Hangi şehzadelerin sünnet düğünü yapılmıştır?

Şehzade Mustafa (II. Mustafa) ve Şehzade Ahmed (III. Ahmed) için sünnet düğünü düzenlenmiştir.

Fransa ile dostluğumuz ne zaman başlayıp ne zaman son bulmuştur?

Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa arasında 16. Yüzyılda başlayan dostluk 17.yüzyılın ilk yarısına kadar devam etmiştir.

Köprülü Mehmet Paşa, Fransız elçisi Jean de La Haye’nin Venedik’e yardım ettiğini nasıl öğrenmiştir?

1658’de Girit’teki savaşta Venedik hizmetinde bulunmuş Vertamont adlı Fransız asker Köprülü’ye çok önemli ve bir o kadar da değerli bir hediye sundu: Venedik’in müzakerecisi Ballarino’ya ve Fransa elçisine teslim edilmek üzere, genel kaptanın kendisi ne emanet ettiği bir paket şifreli mektup. Vertamont, İstanbul’u ziyaret etmek için ülkesinden gerekli izinleri almış ve bir pasaport çıkartmıştı. Fransa hükümeti İstanbul’daki elçisi La Haye’e iletilmesi gerekli gizli ve şifreli mektupları da Vertamont’a teslim etti. Fakat Vertamont şifreli mektupları La Haye’e teslim etmek yerine İstanbul’daki sadaret kaymakamına verdi ve Müslüman olmak istediğini söyledi. Sadaret kaymakamı şifreli mektuplarla birlikte Vertamont’u Edirne’de bulunan Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa’nın yanına gönderdi. Burada Vertamont sorguya çekildi. Sorgulamalarda Girit’teki Venedik-Fransa işbirliğini doğruladı ve Fransa Elçisi La Haye’in Venedikliler’e gizlice yardım ettiğini de haber verdi. Söylediklerine delil olarak yanında getirdiği şifreli mektupları da sadrazama teslim etti.

Fransız elçisi Jean de La Haye neden hapse attırılmıştır?

Köprülü Mehmed Paşa, La Haye’i de Edirne’ye getirtti ve sorguya çektirdi. Sorguda şifreli mektuplarda neler yazıldığı soruldu fakat elçi kendisinin şifreleri çözemediği, elçilik tercümanının da altı ay önce Fransa’ya gittiği cevabını verdi. Bunun üzerine sadrazam La Haye’in zindana atılmasını emretti.

Fransa ile yaşanan diplomatik sıkıntıların ana nedenleri nelerdir?

Fransa, kadim düşmanı olmasına rağmen Osmanlı’ya karşı savaşta Avusturya’ya gizlice yardım etmesi, Girit’te de Venedik’e yardım etmesi krizin ana nedenlerindendir.

1670’te İstanbul’a gelen Fransa elçisi Marki de Nointel neden halktan tepki almıştır?

Elçiler şehre deniz yoluyla girmeleri hâlinde Sarayburnu’nda gemilerinden selam topları atılmak zorundaydı. Nointel’in 1670’te İstanbul’a gemiyle girişinde ise bu ihmal edildi ve büyük karışıklığa sebep oldu. Marki de Nointel, Sultan IV. Mehmed Edirne’de bulunduğundan Topkapı Sarayı önünden geçerken topla selam atışı yaptırmaya gerek görmedi ve elçiyi getiren gemi doğruca Haliç’e girdi. Bunu haber alan şehir halkı sokaklara döküldü ve elçiyi protesto etti.

Fransa elçisi Marki de Nointel iskemle krizine nasıl sebep olmuştur?

Marki de Nointel oturtulacağı sedirin önüne getirildi ve bundan sonra tartışmalar başladı. Çünkü duvarın içinde yapılmış olan ve halılarla örtü bulunan bu sedirin, Osmanlı teşrifatında büyük bir yeri vardı. Adetlere göre orta elçiler ve büyükelçiler burada otururlardı. Yalnız birinciler ta uçta yahut köşelerden birinin içinde, büyükelçiler de sadrazama oldukça yakın bir yerde, aynı seviyede bulunan arkasız bir iskemle üstüne otururlardı. Onların sözlerini tercüme etmek vazifesini gören tercümanlar ise, diğer bütün hazır bulunanların arkasında olmak şartıyla bu yüksek yerin kenarında ve ayakta dururlardı. Fakat Marki de Nointel, kendisinin oturacağı iskemlenin sedir üzerine değil de aşağısında bir yere konulmuş olduğunu fark etti. Bunu kendisine yapılmış bir hakaret olarak yorumladı. Bu hareketle ona payesine uygun olmayan bir muamele yapılmış ayrıca sadrazamdan daha alçak bir seviyede tutulmuştu. Bunu gören Fransa elçisi sinirlendi ve kendisi oturacağı iskemleyi alarak sedirin üzerine koydu. Bu arada yüksek sesle sağa sola bağırıyordu. Sesler yan odada bekleyen Merzifonlu tarafından da işitildi ve sadrazam elçi yatışmadan içeri girmedi. Bu arada Divân-ı Hümâyûn Tercümanı Mavrokordato araya girdi ve elçiyi yatıştırmaya çalıştı fakat tercümanın sözleri de bir sonuç vermedi. Marki de Nointel bağırmaya devam edince Mavrokordato, oturma şeklinin bizzat sadrazamın emri olduğunu söyledi. Elçi de bunun sadrazamı bağladığını, kendisini ilgilendirmediği cevabını verdi ve tartışmalar devam etti.

Fransa donanması Cezayir’i neden top atışına tutmuştur?

Cezayir, Trablusgarp ve Tunus’taki Türk korsanları Hıristiyan ticaret gemilerine saldırarak, yağmalarlardı. Avrupalı devletler de Türk korsanlarına saldırılarından korunmak için haraç verirlerdi. Afrika’daki Türk korsanları, İngiltere ve İzlanda’ya kadar olan bölgelere yağma akınları yapmışlardır. Fransa, 1680’lerde saldırılardan kurtulmak için Cezayir ile bir antlaşma yapmıştı. Ancak Fransızlar, esir değiş tokuşu maddesine uymayarak, antlaşma şartlarını ihlal ettiler. Bunun üzerine Fransız gemilerine saldırılar başladı. Fransız gemileri 1682 ve 1683’te Cezayir’i bombardıman ettiler.

Osmanlı İmparatorluğu’nu ortadan kaldırmak için Leibniz’in, Fransa Kralı XIV. Louis’ye sunduğu eserin adı nedir?

“Memoire de Leibnitz a Louis 14, sur la conquete de I’Egypte, publie avec une preface” tir

Leibniz’in XIV. Louis’i savaşa sokmak için verdiği fikirler nelerdir?

Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılması için şartların çok uygun olduğunu, sadece Mısır’ın değil bütün Doğu’nun isyan için korkmadan arkasına düşeceği bir kurtarıcıyı beklediğini söylüyor, Fransa, Hollanda ile savaşırsa ancak parasını ödeyerek müttefik bulabilir. Hâlbuki Türklere karşı savaşırsa majestelerine birçok yardım gelecektir. Papa, İtalya prensleri, Sicilya, İspanya size destek vereceklerdir. Mısır savaşından beklenen başarı kazanıldığında, Doğu ticaretinin deniz ve kara yolları ele geçecektir. Hıristiyanların başkomutanlığı ve Türk İmparatorluğu’nun ortadan kaldırılması şerefi Fransa Kralı’nın olacaktır. “Doğu imparatoru” unvanı, dünyanın hakemi ve Hıristiyan dünyasının yöneticisi olacak olan kral, şan ve şerefle anılacaktır”.

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa kimden sonra, hangi tarihte sadrazamlığa getirilmiştir?

1676 tarihinde Fazıl Ahmet Paşa’nın vefatı üzerine sadrazamlığa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa getirilmiştir.

Çehrin Muharebesinin önemi nedir?

Çehrin muhaberesi Ruslar’la yapılan ilk büyük savaştır. Çehrin seferiyle Ukrayna’da kısa bir süreliğine Rus hakimiyeti kırılmıştır. Viyana bozgunundan sonra Ruslar tekrar bölgeye hakim olmuşlardır.

Köprülü Mehmet Paşa 1656 yılında sadrazamlık görevine gelirken hangi şartları öne sürmüştür? 

Köprülü Mehmed Paşa, dostlarının valide sultanı ikna etmesi sonucu 1656 Eylül’ünde sadrazam olurken, görevi kabul etmek için bazı şartlar ileri sürüp, pazarlık yaptı. Köprülü, daha önceki sadrazamların, askerin ve sarayın müdahalesinden dolayı iş yapamadığını biliyordu. Seleflerinden daha geniş yetkilere sahip olmadan devlette devam eden düzensizliği ortadan kaldıramaz ve Çanakkale Boğazı’nı abluka altına alan Venedikliler’i yenemezdi. Bunun için valide sultana bazı şartlarının kabulü takdirinde mesuliyeti üzerine alacağını söyledi. Köprülü’nün şartları şunlardı: Huzura ne telhis ederse kabul edilecek, bütün tayin ve azilleri kendisi yapacak, devlet ileri gelenlerinden birinin teşvikiyle icraatına karışılmayacak ve padişah sadrazamla ilgili çıkarılacak olumsuz söylentilere itibar etmeyecekti. Şartları kabul edilen Köprülü sadece kendisinin kararlarının uygulanacağına dair söz almıştı

IV. Murad döneminde ortaya çıkan Kadızadeliler kimdir? 

17. yüzyılın ilk yarısında İstanbul halkı ikiye bölünmüştü ve büyük bir dini tartışma yaşanmaktaydı. İstanbul halkı Kadızâdeli ve tarikat mensupları diye ikiye bölünmüş, kimse diğerinin imamlık ettiği camiye gitmemeye ve hatta birbirlerine selam bile vermemeye başlamıştı. Kadızâdeli imamların vaazlarıyla kendinden geçen halk tarikat mensuplarını sokak aralarında döverken, bazıları da tekkeleri silahlı olarak basıp, zorla kapattırıyorlardı. Kadızâdeliler, IV. Murad döneminde İstanbul camilerinin çoğunun kontrolünü ellerine geçirdiler. Osmanlı yöneticileri, Kadızâdeliler’in dini telkinlerini, halka sıkıntılarını unutturacak geçici bir vasıta gibi görmüştü. Özellikle IV. Mehmed katında itibar sahibi olmuşlardı. 

Kadızâdeliler dönemin sadrazamı Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığının ilk günlerinde aleyhtarlarını sindirmek ve devlet yönetiminde söz sahibi olmak için sadrazamdan neler istediler? 

IV. Murad devrinden itibaren İstanbul’da büyük bir güç hâline gelen Kadızâdeliler, onun sadrazamlığının ilk günlerinde aleyhtarlarını sindirmek ve devlet yönetiminde söz sahibi olmak için harekete geçtiler. Kadızâdeliler yeni sadrazamdan şunları istiyorlardı: İstanbul’daki bütün tekkeleri yıkıp, buraların şeyh ve dervişlerine imanlarını tazelemelerini teklif etmek ve kabul etmeyenleri öldürmek; padişahın huzuruna çıkarak, Peygamber’den sonra ortaya çıkmış bütün bid’atların kaldırılmasını istemek; Padişahların ve ailelerinin yaptırdığı, selâtin camilerinin minarelerinin biri dışındakileri yıkmak. 

Rum Patriği III. Partenios'un idam edilme sebepleri nelerdir? 

Rum Patriği III. Partenios, isyan eden Eflak Voyvodası Konstantin ile temasa geçmişti. Eflak voyvodasına mektup yazıp, Osmanlı İmparatorluğu aleyhine birtakım tertipler içerisine girmişti. Patriğin voyvodaya gönderdiği, ancak Osmanlı yönetimi tarafından elegeçirilen mektupta şu ifadeler yer alıyordu: “İslam devrinin müddetinin tamamlanmasına az kalmıştır. Hristiyanlık tekrar âlemi tutacaktır. Ona göre tedarikte
olasınız. Pek yakında bütün vilayetler Hristiyanlar’ın eline girip, haç ve çana mensup olanlar İslâm memleketlerine sahip olacaklardır”, şeklinde yazdığı mektup üzerine Patrik III. Partenios, 1657 Mart’ında Parmakkapı da asıldı. 

III. Partenios’un idamından sonra patrikler hangi imtiyazlarını kaybettiler? 

Fatih’ten itibaren patrikler vazifeye seçilmelerinden itibaren padişah tarafından kabul edilirken, III. Partenios’un idamından sonra bu imtiyazları kaldırılıp, veziriazamlar tarafından kabul edilmeye başlandılar.

Köprülü Mehmet Paşa döneminde Venediklilerin Çanakkale ablukası nasıl kaldırılmıştır? 

Venedik donanmasına komuta eden Mocenigo Osmanlı gemilerine saldırı emri verdi. Venedik saldırısı yoğun bir top atışı ile başladı ve daha sonra Osmanlı topları da ateşlenince mahşeri bir gürültü başladı. Mocenigo bu sefer son noktayı koymak için doğrudan Osmanlı baştardesine, yani donanmanın amiral gemisine doğru hamle yaptı. Bu her iki taraf için de kader anı idi. Şayet Mocenigo başarılı olursa İstanbul mutlak bir işgal ile karşı karşıya kalacaktı ama Sadrazam Mehmed Paşa başarılı olursa Osmanlı İmparatorluğu’nun kaderi değişecekti.
Amiral Mocenigo’nun zafer hayalleri, bir top mermisi ile yıkıldı. Kumburnu’ndaki metrislerden, Kara Mehmed adındaki bir topçunun attığı gülle Mocenigo’nun gemisinin barut deposuna isabet etti ve göz açıp kapayıncaya kadar gemi sulara gömüldü. Amiral gemisinin parçalandığını gören diğer Venedik gemileri kaçmaya başladılar.Mocenigo’nun yerine geçen Amiral Barabaro Badoers dağılan birlikleri toparlayıp, tekrar taarruza geçemedi.

Boğaz ablukasının kaldırılmasından sonra Boğazlarda emniyet tam olarak nasıl sağlanmıştır? 

Boğaz ablukasının kaldırılmasının ardından sıra Bozcaada ve Limni’nin geri alınmasına gelmişti. Düşman gemileri Bozcaada’ya çekilmişti. Sadrazam gece vakti adaya asker çıkararak, Bozcaada’yı geri aldı. Düşman donanmasının mağlubiyeti ve Bozcaada’nın geri alınması İstanbul’da sevinçle karşılanıp, şenlikler yapıldı. IV. Mehmed Limni alınmadan sadrazamın geri dönmemesini emretti. Venedik Limni Kalesi’ni tahkim etmişti. Ancak adaya gönderilen kaptanıderyanın iki aylık muhasarası sonunda 1657 Kasım’ında Venedikliler teslim oldu. Bozcaada ve Limni’nin alınmasıyla Boğazlar’da emniyet sağlanmıştı.

Erdel seferinin nedenlerini açıklayınız. 

Erdel Kralı II. Rakoczi György, Lehistan kralı olmak istemiş, ancak Osmanlı yönetimi Erdel hükümdarlığının Lehistan’dan daha iyi olduğunu ve böyle bir faaliyetin de padişahın rızası olmadan gerçekleşmeyeceğini II. Rakoczi’ye haber vermişti. II. Rakoczi ise kendi kafasına göre hareket edip, Eflak ve Boğdan’ı nüfuzu altına alıp, İsveç’le ittifak yaparak Lehistan’a savaş açtı. Bâbıâli, bu durumu haber alınca, Kırım hanını
II. Rakoczi’nin üzerine gönderdi. Kırım kuvvetleri Vistül Nehri’nde sıkıştırdıkları
II. Rakoczi’nin birliklerine büyük bir darbe vurdular. Osmanlı yönetimi bu zaferden sonra Eflak ve Boğdan voyvodalarını değiştirdi. II. Rakoczi gönderilen fermanlara itaat etmeye direnince Köprülü Mehmed Paşa, 1658’de Erdel seferine çıktı. Sadrazam sefere çıkmadan önce kapıkulu ocaklarında kendisine karşı isyan hazırlığında olanları ortadan kaldırttı. Osmanlı ordusu Erdel’e varınca, Yanova’yı ve krallığın merkezi Erdel Belgrad’ını elegeçirdi. II. Rakoczi direnemeyeceğini bildiğinden kaçtı. Erdel tahtına Ekoş Barckay geçirildi. Yeni kralla Yanova, Şebeş ve Lugoş kaleleri Osmanlı İmparatorluğu’nda kalmak ve yıllık 40 bin altın haraç vermek şartıyla antlaşma yapıldı.

Köprülü, II. Rakoczi’yi yakalamak için harekâta devam edecekken hangi paşanın isyanını haber alıp, geri dönmüştür? 

Köprülü, II. Rakoczi’yi yakalamak için harekâta devam edecekken Abaza Hasan Paşa isyanını haber alıp, geri döndü. Köprülü’nün sert icraatından kaçanlar ise Abaza Hasan Paşa’nın etrafında toplanmaya başlamışlardı. Şam Valisi Tayyarzâde Ahmed Paşa, Anadolu Valisi Can Mirza Paşa başta olmak üzere ondan fazla vali yanlarında sarıca ve sekbanlarla Konya’da toplandılar. Paşaların yanındaki kuvvet, 30 bin kişiyi geçmişti.
Abaza Hasan Paşa, Köprülü’nün Erdel seferi davetine uymadığı gibi, padişahtan, sadrazamı azletmesini istedi. Bu isteği kabul edilmeyince Anadolu’da büyük bir Celâli isyanı başlattı. 

İstanbul’un üçte birini viraneye çeviren, 24 Temmuz 1660’da meydana gelen olay ve sonuçlarını açıklayınız. 

stanbul’un üçte birini viraneye çeviren büyük yangın 24 Temmuz 1660’da meydana geldi. Ayazma Kapısı dışında peyda olan yangın derhal sur içine sıçradı. Bâyezid, Süleymaniye, Şehzadebaşı, Fatih, Molla Gürâni, Uzun Çarşı, Mahmutpaşa, Hocapaşa, Tahtakale, Sultanahmet, Nişanca ve Unkapanı gibi şehrin müreffeh semtleri alevlere kurban gitti. Binlerce binanın harap olduğu ve büyük can kaybının yaşandığı bu felaketten sonra İstanbul halkı bir de kıtlık ve salgın hastalıklarla boğuştu. 120 saray ve konak, 40 hamam, 360 cami ve mescid, 100’den fazla mahzen, birçok tekke, medrese, kilise ve ev alevler arasında kaldı. 4000’e yakın insan yangın ya da yangının sebep olduğu diğer felaketlerden ötürü hayatını kaybetti. 

Köprülü Mehmet Paşa'nın ardından  sadrazamlık görevine kim getirilmiştir ve nasıl bir profil çizmiştir? 

Köprülü Mehmed Paşa 85 yaşına gelmişti ve yaşlılığı iş görmesine engel olmaya
başlamıştı. İyice kuşkucu olan sadrazam gittikçe sertleşiyordu. Padişah, sadrazamlığa Şam Beylerbeyi olan oğlunu getireceğine söz verince görevinden ayrıldı. Fazıl Ahmed Paşa, İstanbul’a babası öldüğü gün (30 Ekim 1661) geldi. IV. Mehmed sözünde durarak sadrazamlığa onu tayin etti. Fazıl Ahmed Paşa babasından daha yumuşak ve zeki bir idareciydi. Gerektiğinde birçok kişiyi idam etmesine rağmen, isteklerini siyasi dehası ile yerine getirterek, fazla sertliğe başvurmadan babasının acımasızlığının Osmanlı İmparatorluğu’nda yarattığı korkuyu ortadan kaldırdı.

"Türk gibi kuvvetli" sözü hangi olay üzerine Avrupalılarca yeniden söylenmeye başlanmıştır? 

Fazıl Ahmed Paşa, 1663 Nisan’ında Avusturya seferine çıktı. Sefer sürerken, sadrazam yanında olan ve yolda kendilerine katılan Avusturya elçileriyle barış görüşmeleri yaptı. Ancak Avusturyalılar Erdel’deki taleplerinden vazgeçmediklerinden antlaşma yapılamadı. Ordu Budin’e varınca, harp meclisi kurularak seferin yönünün neresi olması gerektiği müzakere edildi. Mecliste casus raporları değerlendirilerek Uyvar, Komaron ve Yanıkkale’den hangisi üzerine gidileceği tartışıldı.
Fazıl Ahmed Paşa, Uyvar’ın büyük bir kale olduğu ve çevresinde madenlerin bulunduğu, köylerinin de zengin olduğunu belirterek buraya gidilmesi gerektiğini
söyledi. Sadrazamın fikri tartışıldıktan sonra Avusturya elçilerine son bir barış
şansı verildi, ancak kabul etmemeleri üzerine bugün Slovakya toprağı olan Uyvar
istikametine hareket edildi.
Osmanlı ordusu Avusturya’nın önemli savunma mevkilerinden Uyvar’ı kuşatınca Montecucali komutasında yardım kuvvetleri geldi. Fazıl Ahmed Paşa’nın
gönderdiği kuvvetler karşısında Avusturya ordusu geri çekildi.
38 günlük kuşatmadan sonra başka şansı kalmadığını gören kale komutanı adamları ve mallarıyla gitme şartıyla 24 Eylül 1663’te teslim oldu. Daha sonra Uyvar civarındaki diğer kaleler fethedildi. Uyvar’la birlikte 4 büyük kale, 30’a yakın palanga ve 700 köy Osmanlı topraklarına katıldı. Bu fetihler Avrupa’da büyük bir heyecan uyandırdı. Avrupalılar, ihtiyar aslanın sonunun geldiğini sandıkları bir sırada, 16. yüzyıldaki korkuları geri dönmüştü. “Türk gibi kuvvetli” sözü tekrar söylenmeye başlandı.

Fazıl Ahmed Paşa'nın Avusturya seferinde hangi ülkeler Avusturya'ya para ve asker yardımında bulunarak Türk ilerleyişini durdurmaya çalışmışlardır? 

İspanya, Fransa, Saksonya ve Brandenburg, Avusturya’ya para ve asker yardımında bulunarak Türk ilerleyişini durdurmaya çalıştılar. 

Sengotar savaşını ve sonuçlarını açıklayınız. 

1 Ağustos 1664’te Osmanlı kuvvetleri, Avusturyalı komutan Montecuccoli’nin
komutasındaki orduyla Sengotar (Saint Gottard) mevkiinde karşılaştı. İki tarafın
arasında Raab suyu vardı. Osmanlı topçusunun ateşi üzerine Avusturya kuvvetleri ormana çekildiler. Sadrazam, karşıya bir miktar kuvvet geçirdi. Ancak karşıya geçen kuvvetler üstün Avusturya ordusu karşısında varlık gösteremediler ve bir kısmı şehid düşerken, kalanları nehirde boğuldular. Avusturya kuvvetleri, bu savaşta Osmanlı ordusunu büyük bir hezimete uğratamadıysa da, üstünlük sağlayıp, Türk birliklerinin nehri geçmesini engellemişlerdi.
Avusturya galip gelmesine rağmen, daha önceden hazırlanarak imparatorunn tasdikine gönderilen barış antlaşması da onaylanmıştı. Avusturya, 10 Ağustos 1664’te imzalanan Vasvar Antlaşması’yla Erdel’den çekildi ve Osmanlı fetihlerini de tanıdı. Barış antlaşması yirmi yıl sürecekti. Bu antlaşma Sengotar Savaşı’nda Avusturya galip geldiği için bütün Avrupa’da şaşkınlıkla karşılandı.

Fazıl Ahmed Paşa'nın sadrazamlık döneminde Venedik ve Osmanlı arasında yaklaşık 25 yıldır süren savaşlar nasıl sona ermişti?

Fazıl Ahmed Paşa, Avusturya sınırını emniyet altına aldıktan sonra Girit meselesini halletmek için harekete geçti. Ancak sadrazamın bütün gayretlerine rağmen Kandiye bir türlü fethedilemedi. Venedik’in deniz üstünlüğü Osmanlı askerlerinin yiyecek ve silah
ihtiyacının teminini aksatıyor, adaya başta Fransa olmak üzere çeşitli Avrupa ülkelerinden takviye askerler geliyordu. Ancak Fazıl Ahmed Paşa yılmadan üç yıl kaleyi muhasara etti. Bu sırada IV. Mehmed de 1668 Mart’ında Teselya’dan Yenişehir’e gelerek, durumu yakından takip etmeye başlamıştı. Fransa, Papalık ve Malta kuvvetlerinin mağlup edilmesi, ardından da kalenin muhasarasının şiddetlendirilmesiyle Venedikliler artık dayanamayacaklarını anladılar. Barış görüşmeleri başladı ve 1669 Eylül’ünün başlarında antlaşma imzalandı. 27 Eylül’de ise Kandiye Osmanlılar’a teslim edildi. Böylece yaklaşık 25 yıldır sürüp giden savaşlar sona ermişti.

1654’te Pereyaslav Antlaşması kimler arasında niçin imzalanmıştır?

Karadeniz’in kuzeyindeki steplerde yaşayan Kazaklar bağımsız hareket etmekteydiler. 1649’ta Khmelnisky’nin liderliğinde yarı-bağımsız bir devlet kurdular. Bu Kazak lideri 1648-1653 yılları arasında, Lehistan hakimiyetinden kurtulmak için Osmanlı himayesine girmeye çalıştı. Ancak Kazaklar istedikleri desteği alamayınca, Lehistan’ın baskısından kurtulmak için 1654’te Pereyaslav Antlaşması’nı imzalayarak, Rus Çarlığı’na bağlandılar.

17. yüzyılda Osmanlı’nın batıda en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma hangisidir? 

Lehistan’la 18 Ekim 1672’de Osmanlı fetihlerini tanıyan Bucaş (Buçaç) Antlaşması imzalandı. Antlaşmayla Podolya Osmanlı hakimiyetine girmişti. Kazak lideri Doroşenko’nun hakimiyetine bırakılan Ukrayna’nın bir kısmı, Osmanlı Devleti’ne tâbi olarak özerk bir yapıya kavuşuyordu. Antlaşma ile 15. yüzyıldan beri Litvanya’ya yerleşmiş olan Lipka Tatarları’nın, Osmanlı ülkesine göç etmelerine izin veriliyordu. Ayrıca Lehistan’ın pişkeş adı altında, her yıl Osmanlı Devleti’ne 22 bin altın vergi vermesi hususu kabul edilmişti. 

17. yüzyılda Osmanlı ile Fransa arasındaki ilişkilerin bozulma sebepleri nelerdir? 

Fransızlar, 17. yüzyılın ortalarından itibaren bir taraftan Osmanlı İmparatorluğu’nun nimetlerinden istifadeye devam ederken, diğer taraftan aleyhimize çalışmaya başladılar. Fransa, “Güneş Kral” lakaplı Fransız hükümdarı XIV. Louis zamanında Girit’te Osmanlılar’a karşı savaşan Venedikliler’e yardım gönderdi. Fransa, kadim düşmanı olmasına rağmen Osmanlı’ya karşı savaşta Avusturya’ya da gizlice yardım etmişti. Bunun yanısıra Fransız elçisinin hapse atılması ve diplomatik krizler ilişkilerin bozulmasına neden olmuştu. 

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın sadrazamlığı döneminde Ruslar'la yapılan ilk büyük savaş hangisiydi ve niçin yapılmıştı? 

Çehrin muharebesi Ruslar’la yapılan ilk büyük savaştır. Ukrayna’daki Osmanlı kontrolünün gittikçe güçlenmesi, Hatman Doroşenko’nun Ukrayna’daki Çehrin Kalesi’ni Ruslar’a teslim etmesi Osmanlılar’ın, Özi (Dinyeper) Nehri’nin batısında kalan Ukrayna toprakları üzerinde yeniden hakimiyet sağlama ve Jurko Hmelnitski’yi hatman yapma çabaları, Ruslar ile ilişkilerin gerginleşmesine hatta savaşa sebep oldu. Rusya’nın Ukrayna’daki Kazaklar üzerindeki hakimiyeti kırılmak isteniyordu. 

Osmanlı- Rus savaşı 1681'de hangi antlaşma ile son buldu ve sonuçları nelerdir? 

Osmanlı-Rus savaşı Ocak 1681’de yapılan Bahçesaray Antlaşması ile son buldu.
Antlaşma ile Özi Nehri boyunca Ukrayna ikiye bölündü ve Kiev Rusya’da kaldı. İlk Türk-Rus antlaşması olan bu antlaşma ile iki devlet arasında 20 yıllık bir ateşkes yapılmıştı.