Osmanlı Türkçesi 1 Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Arapça kelimeler köklerindeki harflerin durumuna göre kaç kısımda incelenir?

Arapça kelimeleri asılları yani köklerindeki harflerin durumuna göre “illetli” ve “sahîh” olmak üzere iki kısımda belirtmek mümkündür.

Sahih kelimeler kendi aralarında kaç kısma ayrılır?

Sahih kelimeler kendi aralarında sâlim, mehmûz, muzâ’af olmak üzere üç kısma ayrılır.

İlletli harfler hangileridir?

İlletli harfler elif, vav, ye’dir.

Masdar nedir?

Masdar, fiillerden türemiş bir isim kategorisidir. Bir iş, eylem veya hareketi ifade eden kelime türüdür. Kısaca, hareket ve oluşu bir şahsa ve zamana bağlı olmadan anlatan kelimelere masdar denir.

Arapça isim ve fiiller kendilerini meydana getiren harflerin çeşidine göre kaç kısımda incelenir?

Arapça isim ve fiiller kendilerini meydana getiren harflerin çeşidine göre yedi kısımda incelenir.

Mehmûz nedir?

Kelimeyi oluşturan asli harflerden biri hemze olursa, buna mehmûz denir.

İçinde illetli harf bulunan kelimeye verilen diğer ad nedir?

İçinde illetli harf bulunan kelimeye mu’tell de denir.

Sâlim nedir?

Kelimeyi meydana getiren harflerin içerisinde iletli harfleri oluşturan elif, vav, ye harfleri; hemze ve tekrarlanan harflerden biri bulunmazsa buna sâlim adı verilmektedir.

İçinde illetli harf bulunmayan kelimeye ne ad verilir?

İçinde illetli harf bulunmayan kelimeye sahih denir.

Muzâaf kelimelerin son harfi nasıl gösterilir?

Muzâaf kelimenin son harfi yazılmayıp şedde ile gösterilir.

Misâl nedir?

Asli harflerden ilki vav veya ye olan kelimeye misâl adı verilmektedir.

Muzâaf nedir?

Kelimeyi meydana getiren asli harflerden ikinci ve üçüncü harfleri aynı olan kelimeye muzâaf denmektedir.

Ecvef nedir?

Kelimenin aslının ikinci harfi illetli harflerden vav veya ye olursa bu nevi kelimelere ecvef denir.

Nakıs nedir?

Kelimenin asli harflerinin üçüncüsü illetli harflerden birinden oluşmuşsa buna nâkıs denir.

Dört asli harften oluşan mücerred masdarlara ne ad verilir?

Dört asli harften oluşan mücerred masdarlara rubâî adı verilir.

Üç asli harften oluşan mücerred masdarlara ne ad verilir?

Üç asli harften oluşan mücerred masdarlara sülâsî adı verilir.

Lefif nedir?

Kelimenin asli harflerinden ikisi illetli harflerden oluşuyorsa buna lefîf denmektedir.

Mücerred (semâî) masdarlar nedir?

Üçüncü şahıslarında zâid (ilave) harf bulunmayan masdarlardır. Bütün harfler aslen kendisine aittir. Bu itibarla bu mastarlar kesinlikle bünyelerinde ek bir harf bulundurmaz.

Arapçada masdarlar kaça ayrılmaktadır?

Arapçada masdarlar, harflerin sayı ve mahiyetine göre mücerred ve mezid olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Arapçada masdarın diğer adı nedir?

Arapçada masdarlara aynı zamanda fiil ismi adı da verilmektedir.

Arapça sulh sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “sulh” sözcüğü fu‘l kalıbıyla yapılmıştır.

Beş asli harften oluşan mücerred masdarlara ne ad verilir?

Beş asli harften oluşan mücerred masdarlara hümâsî adı verilir.

Arapça hikmet sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “hikmet” sözcüğü fi‘let kalıbıyla yapılmıştır.

Arapçada sülâsî mücerred masdarlar hangi kalıp esas alınarak türetilir?

Arapçada, sülâsî mücerred masdarlar fa‘ale kalıbı esas alınarak türetilir.

Arapça rutûbet sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “rutûbet” sözcüğü fu‘ûlet kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça şeref sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “şeref” sözcüğü fa‘al kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça servet sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “servet” sözcüğü fa‘let kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça zikr sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “zikr” sözcüğü fi‘l kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça gark sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “gark” sözcüğü fa‘l kalıbıyla yapılmıştır.

Nâkısların ism-i mef‘ûlleri hangi vezinle yapılır?

Vav’lı nakıslarda vezin mef‘ûvv şeklinde olur. Osmanlı Türkçesinde, sondaki çift vav tek bir uzun “u” sesine dönüşür. Ye’li nakıslarda vezin mef‘iyy biçimindedir. Çift ye harfi Osmanlı Türkçesinde uzun “i” şeklinde okunur.

Nâkısların ism-i fâ‘il vezni nedir?

Nâkısların ism-i fâ‘il vezni fâ‘î şeklindedir.

Sülâsî mücerred masdarların ism-i fâ‘illeri hangi vezinle yapılır?

Sülâsî mücerred masdarların ism-i failleri, fâ‘il vezniyle yapılır.

Arapça kudret sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “kudret” sözcüğü fu‘let kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça cevâb sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “cevâb” sözcüğü fa‘âl kalıbıyla yapılmıştır.

Arapça gurûr sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “gurûr” sözcüğü fu‘ûl kalıbıyla yapılmıştır.

Ecveflerin ism-i fâ‘il vezni nedir?

Ecveflerin ism-i fâ‘il vezni fâ’‘il şeklindedir.

Mimli masdar nedir?

Başlarında bir mim harfi olan sülâsî mücerred masdarlara mimli masdar denir.

Arapça cehâlet sözcüğü hangi masdar kalıbıyla yapılmıştır?

Arapça “cehâlet” sözcüğü fa‘âlet kalıbıyla yapılmıştır.

Kökünde illetli harf bulunmayan mücerred sülâsî masdarların ism-i mef‘ûlleri hangi vezinle yapılır?

Kökünde illetli harf bulunmayan mücerred sülâsî masdarların ism-i mef‘ûlleri, mef‘ûl vezninde olur.

Mücerred rubâ‘î masdarların ism-i mef‘ûlü nedir?

Mücerred rubâ‘î masdarların ism-i mef‘ûlü müfa‘lel şeklindedir.

Muzâ‘afların ism-i fâ‘il vezni nedir?

Muzâ‘afların ism-i fâ‘il vezni fâ‘‘ şeklindedir.

Mimli masdarlar kaç vezinde bulunur?

Mimli masdarlar mef‘al, mef‘il, mef‘alet, mef‘ilet olmak üzere dört vezinde bulunur.

Ecveflerin ism-i mef‘ûlleri hangi vezinle yapılır?

Vav’lı ecveflerde (ecvef-i vâvi) vezin mefûl şeklindedir. Ye’li olanlarda ise (ecvef-i yâyi) vezin mefîl olarak kullanılır. Bazı ecveflerde ise değişiklik olmaz.

Mücerred rubâ‘î masdarların vezni nedir?

Mücerred rubâ‘î masdarların vezni yalnızca fa‘lele şeklindedir.

Mücerred rubâ‘î masdarların tek vezni olan fa‘lele vezninin ism-i fâ‘ili nedir?

Mücerred rubâ‘î masdarların tek vezni olan fa‘lele vezninin ism-i fâ‘ili müfâ‘lil şeklindedir.

Mec‘ûl masdarlar nasıl türetilir?

Mec‘ûl masdarlar, türemiş sıfatların ve bazı isimlerin sonuna şeddeli ye+te (-iyyet) eklenerek elde edilen masdarlardır.

Arapçada harfler kaç kısıma ayrılır?

Arapçada harfler illetli ve sahih olmak üzere iki kısma ayrılır. Kelimeler, içerisinde illetli ve sahih harflerin bulunuşu, sıralanışı ve tekrarına göre farklı isimler alırlar ve harflerinin yapılarına göre şekil değişikliğine uğrarlar.

Aksâm-ı Seb‘a nedir? 

Arapçada gerek isim gerek fiileri, kendilerini meydana getiren harflerin çeşidine göre yedi kısımda incelemek mümkündür. Bunlara Arapçada “Aksâm-ı Seb‘a” (kelimenin yedi kısmı) adı verilmektedir. Kelimelerin yedi kısma ayrılmasındaki maksat ise; kullanılan kelimenin içerisindeki harflerin “sahih” ve “illetli” oluşu veya aynı harflerin tekrar edilişlerinin olmasındandır.

İlletli harfler hangileridir?

 İlletli harfler elif, vav ve ye (?.?.? )olmak üzere üçtür. İlletli harf bulunan kelimeye aynı zamanda “mu’tell” adı verilmektedir. Bu tür harfler, kelime yapımı esnasında biri diğerine dönüşür veya düşebilir

Sahih kelimeler nedir? Kaça ayrılır?

İçerisinde illet harflerinden ?.?.? biri bulunmayan kelimeye “sahîh” adı verilmektedir. Sahih kelimeler de kendi aralarında üç kısma ayrılmaktadır: Sâlim, mehmûz, muzâ’af.

Muzâaf nedir?

Kelimeyi meydana getiren aslî harflerden ikinci ve üçüncü harfleri aynı olan kelimeye muzâaf denmektedir. Böyle durumlarda kelimenin son harfi yazılmayıp şedde ( ? )  ile gösterilir.

Misal nedir?

Misal: Aslî harflerden ilki ? ve ya ? olan kelimeye misâl adı verilmektedir. Ayrıca, misâl-i vâvî ve misâl-i yâyi olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Birinci harfi vav ? olan kelime misâl-i vâvi, ye ? olan kelime misâl-i yâyi’dir.

Ecvef nedir?

Kelimenin aslının ikinci harfi illetli harflerden vav ? veya ye ? olursa bu nevi kelimelere ecvef denir. Ecvef de misâlde olduğu gibi ikiye ayrılmaktadır.

Nâkıs nedir kendi arasında kaça ayrılır?

Nâkıs: Kelimenin aslî harflerinin üçüncüsü illetli harflerden birinden oluşmuşsa buna nâkıs denir. Bu da kendi arasında üç kısma ayrılmaktadır.

a- Nâkıs-ı vâvî

b. Nâkıs-ı yâyî

c. Elifli nâkıslar

Arapçada masdar ya da diğer adıyla fiil ismi ne anlama gelmektedir?

Masdar, fiillerden türemiş bir isim kategorisidir. Bir iş, eylem veya hareketi ifâde eden kelime türüdür. Kısaca, hareket ve oluşu bir şahsa ve zamana bağlı olmadan anlatan kelimelere masdar denir. Arapçada masdarlara aynı zamanda “fiil ismi” adı da verilmektedir.

Arapçada masdarlar kaça ayrılır?

Arapçada masdarlar mücerred (soyut-basit simple) ve mezîdünfîh (artırılmış, harf eklenmiş) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Mücerred (Semâî) masdarların özellikleri nelerdir?

Bu nevi masdarların üretildiği kalıplar belli bir anlam üretmezler. Herhangi bir yalın fiilden herhangi bir mücerred masdar kalıbında kelime üretilmiş olması tesadüfî olarak kabul edilebilir. Üçüncü şahıslarında zâid (ilâve) harf bulunmayan masdarlardır. Bütün harfler aslen kendisine aittir. Bu itibarla bu masdarlar kesinlikle bünyelerinde ek bir harf bulundurmazlar.

Arapçada, sülâsi mücerred masdarların yapısal özellikleri nelerdir?

Arapçada, sülâsi mücerred masdarlar fa‘ale ??? kalıbı esas alınarak türetilir. Bu masdarlar özü itibarıyla üç aslî harften meydana gelmiştir. Osmanlı Türkçesinde yaygın ve yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Bu nedenle okumayı kolaylaştırmak için çeşitli vezinler ile tanıtılan kelimelerdir. Bu vezinlerin ekseri aynı şekilde yazıldığı halde okunuşları farklılaşmaktadır. Osmanlı Türkçesi’nde yaygın olarak kullanılan semâi olan sülâsî mücermred vezinleri yaklaşık olarak kırka yakındır.

Mimli masdarların özellikleri nelerdir?

Sülâsî mücerred masdarlardan bir grup mücerred masdarlar daha vardır ki, bunların ortak özelliği başlarında bir mim (? (olmasıdır. Bu özelliklerinden dolayı bunlara mimli masdar denilmektedir. Mimli masdarlar da diğer sülasî mücerredler gibi semâîdirler, yani belirli bir kurala göre türemezler. Hemen her çeşit sülâsî mücerred masdardan elde edilebilirler. Türedikleri sülâsî masdarla aynı anlamdadırlar. Bunlar aynı zamanda ism-i mekân, ism-i âlet ve ism-i zamanların vezinleriyle aynıdırlar. Ancak, bunlar sadece cümle içerisindeki anlamlarına bakılarak birbirlerinden ayrılabilirler.

Mimli masdarlar hangi vezinde bulunurlar?

Mimli masdarlar dört vezinde bulunurlar. Bunlar;

1. Mef‘al
2. Mef‘il
3. Mef‘alet
4. Mef‘ilet

İsm-i fâ‘il nedir?

İsm-i fâ‘il masdarın anlattığı iş, hareket veya hâli yapanı gösterir. Türkçede bunu fiilin köküne –an, -en eki ilâvesiyle elde ediyoruz. Meselâ: görmek – gören, koşmak – koşan. İsm-i fâ‘iller sâbit olmayan, geçici bir durum veya hâli belirtir. Arapçada ism-i fâ‘iller ancak etken/aktif (ma‘lûm) fiillerden yapılır. Edilgen (mechûl) fiillerden ism-i fâ‘il yapılamaz.

Ecveflerde vezin nasıl olmaktadır? 

Ecveflerde vezin: fâ’ şeklinde olur. Osmanlı Türkçesinde hemze (? )harfinin yerine çoğunlukla
ye (? )harfi yazılır.

???? mâ’il/mâyil  ??? meyl (bir tarafa eğilme, yönelme)

İsm-i mef‘ûl nedir? 

Fiilin belirttiği iş, hareket veya hâle maruz kalan kişi veya nesneyi gösterir. Türkçede, -an, -en; -mış, -miş; -mış olan, -miş olan ekleriyle yapılır. Geçişsiz (lâzım) olan fiillerden ism-i mef‘ûl gelmez.

Mücerred Rubâ‘î Masdarlar nelerdir?

Dört aslî harften oluşan masdarlardır. Fa‘lele vezninden oluşan tek bir vezne sahiptir. Vezinde kelimenin üçüncü aslî harfi gibi dördüncü aslî harfi de “lam” ? ile gösterilir. Sonda bulunan zaid kapalı te ? bazı kelimelerde ha-i resmiye ?  bazen de te ? şekline dönüşür.