Osmanlı Türkçesi 1 Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Osmanlı Türkçesi Alfabesi

1. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde tı’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde tı’dan sonra gelen harf, zı harfidir.


2. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde dat’tan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde dat’tan sonra gelen harf, tı harfidir.


3. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde elif’ten sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde elif’ten sonra gelen harf, be harfidir.


4. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde bitişen ve bitişmeyen harfler şekil bakımından nasıldır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde harflerin başta, ortada ve sonda bulunuş şekilleri farklıdır. Kendisinden sonrakilerle bitişmeyenlerin doğal olarak ortadaki ve sondaki şekilleri aynıdır.


5. Soru

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin ikinci dönemi hangi adla anılmaktadır?

Cevap

İkinci dönem, Klâsik Osmanlı Türkçesi adıyla anılmaktadır.15. yüzyılın ortalarından 19. yüzyıla kadar devam eder.


6. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde dal’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde dal’dan sonra gelen harf, zel harfidir.


7. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde rı’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde rı’dan sonra gelen harf, ze harfidir.


8. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde şekilce benzeyen harfler nasıl birbirinden ayrılmaktadır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde şekilce benzeyen harfler yalnızca altlarına veya üstlerine konan noktalarla birbirinden ayrılmaktadır.


9. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde Arapça ve Farsçaya özgü harfler dışında hangi harfler yer alır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde Arapça ve Farsçaya özgü harfler dışında, Türkçeye özgü olan nazal ñ (kâf-ı nûnî) harfi ve Farsçaya mahsus olan yumuşak g’nin ince sesli kelimelerle gösterilmesi için kâf-ı fârisî harfi yer alır.


10. Soru

Batı Türkçesinin ilk dönemi hangi zaman dilimini kapsamaktadır?

Cevap

Bu dönem Anadolu Selçukluları, Beylikler Çağı ve Osmanlı Devletinin İstanbul’un fethine kadar olan zamanı içine alır. Sözü edilen dönem Osmanlının kuruluş dönemidir.


11. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde çim’den sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde çim’den sonra gelen harf, ha harfidir.


12. Soru

Osmanlı Türkçesi dönemi metinleri, cümle yapısı ve gramer özellikleri bakımından nasıl bir özellik sergilemektedir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi döneminde her ne kadar Arapça ve Farsçadan gramer unsurları alınmış olsa da Arapça Farsça unsurların çok yaygın olduğu metinlerde bile Türkçe cümle yapısı ve gramer hususiyetleri hâkim olmuştur.


13. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde lam-elif’ten sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde lam-elif’ten sonra gelen harf, ye harfidir.


14. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde nun’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde nun’dan sonra gelen harf, vav harfidir.


15. Soru

Esre işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Esre işareti harfin altına konur ve harfi /ı/i/ okutur.


16. Soru

Cezm işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Cezm işareti, harfin üstüne konur ve ünsüz okutur. Türkçe kelimelerde kapalı hecelerin heceyi kapayan ünsüzlerinin okunması için konmuştur.


17. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesi oluşturulurken, Arap alfabesinde bulunmayan sesler için nasıl bir çözüm bulunmuştur?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesi oluşturulurken, Arap alfabesinde bulunmayan bazı sesler İranlı ve Türkler tarafından ilâve edilmiştir.


18. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde te’den sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde te’den sonra gelen harf, se harfidir.


19. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde kef’ten sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde kef’ten sonra gelen harf, gef harfidir.


20. Soru

Batı Türkçesinin “Yeni Osmanlı Türkçesi”nden sonraki dönemi nasıl adlandırılmaktadır?

Cevap

Batı Türkçesinin “Yeni Osmanlı Türkçesi”nden sonraki dönemi “Yeni Türkiye Türkçesi” olarak adlandırılmaktadır.


21. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde zı’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde zı’dan sonra gelen harf, ayın harfidir.


22. Soru

Üstünlü tenvin işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Üstünlü tenvin işareti kelimenin son harfini /an/en/ okutur. Yazılırken kelimenin sonuna tenvin elifi getirilir. Tenvin elifi getirilen kelimeler tenvin kaldırılsa bile tenvinli okunur.


23. Soru

Esreli tenvin işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Esreli tenvin, kelimenin son harfini /ın/in/ okutur.


24. Soru

Ötreli tenvin işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Ötreli tenvin, kelimenin son harfini /un/ün/ okutur.


25. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde se sesini gösteren kaç çeşit harf bulunmaktadır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde se sesini gösteren üç ayrı harf bulunmaktadır. Bunlar se (peltek se), sin, sad harfleridir.


26. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde gayın’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde gayın’dan sonra gelen harf, fe harfidir.


27. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde yer alan harfler sırasıyla hangileridir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde yer alan harfler sırasıyla şunlardır: Elif, be, pe, te, se, cim, çim, ha, hı, dal, zel, rı, ze, je, sin, şın, sad, dat, tı, zı, ayın, gayın, fe, kaf, kef, gef, sağır kef, lam, mim, nun, vav, he, lam-elif, ye.


28. Soru

Osmanlı Türkçesi döneminde eserler hangi dil seviyelerinde telif edilmiştir?

Cevap

Hem manzum hem de mensur olarak yazılan metinlerde sade, orta ve süslü seviyede eserler telif edilmiştir.


29. Soru

Osmanlı Türkçesi döneminde dinî metinler hangi dil seviyesinde kaleme alınmıştır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi döneminde dinî metinler sade ve orta seviyede bir dille kaleme alınmıştır.


30. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde şın’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde şın’dan sonra gelen harf, sad harfidir.


31. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde je’den sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde je’den sonra gelen harf, sin harfidir.


32. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde sad’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde sad’dan sonra gelen harf, dat harfidir.


33. Soru

Osmanlı Türkçesinde kullanılan harekelerin adları nedir?

Cevap

Osmanlı Türkçesinde kullanılan harekeler üstün, ötre, esre, tenvin, üstünlü tenvin, esreli tenvin, ötreli tenvin’dir.


34. Soru

Cezm işareti başka hangi adlarla anılmaktadır?

Cevap

Cezm işareti “sakin” ve “sukun” olarak da anılmaktadır.


35. Soru

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişen harflerin yazım özellikleri nelerdir?

Cevap

Yazımda bitişen harfler, kendinden önce ve sonraki harflerle bitişir. Başta ve ortada değişikliğe uğrar, sonda yalın biçimi ile yazılır.


36. Soru

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişmeyen harfler hangileridir?

Cevap

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişmeyen harfler elif, dal, zel, re, ze, je, vav, güzel he’dir.


37. Soru

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişmeyen harflerin yazım özellikleri nelerdir?

Cevap

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişmeyen harfler kendisinden önceki harflerle bitişir sonrakilerle bitişmez.


38. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde he sesini gösteren kaç çeşit harf bulunmaktadır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde he sesini gösteren üç ayrı harf bulunmaktadır. Bunlar ha, hı, he (güzel he) harfleridir.


39. Soru

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin ilk dönemi hangi adlarla anılmaktadır?

Cevap

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin ilk dönemine Eski Osmanlıca, Eski Türkiye Türkçesi veya Eski Anadolu Türkçesi adları verilir.


40. Soru

Osmanlı Türkçesi dönemi kısaca nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Batı Türkçesinin 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar süren uzunca bir dönemde Anadolu’da gelişen yazı diline “Osmanlı Türkçesi” denir.


41. Soru

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişen harfler hangileridir?

Cevap

Osmanlı alfabesinde yazımda bitişen harfler be, pe, te, se, cim, çim, ha, hı, sin, şın, sad, dat, tı, zı, ayın, gayın, fe, kaf, kef, lam, mim, nun, ye’dir.


42. Soru

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin üçüncü dönemi hangi adla anılmaktadır?

Cevap

Batı Türkçesinin üçüncü dönemi “Yeni Osmanlı Türkçesi” adıyla anılmaktadır.


43. Soru

Batı Türkçesinin üçüncü dönemi hangi zaman dilimini kapsamaktadır?

Cevap

Batı Türkçesinin üçüncü dönemi Tanzimat’tan 1908’e yani ikinci meşrutiyete kadar olan zaman dilimini kapsamaktadır.


44. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde hı’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde hı’dan sonra gelen harf, dal harfidir.


45. Soru

Tenvin işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Tenvin işareti; üstün, ötre ve esrenin kelimenin son harfinde çift yazılmasıdır. Tenvin işareti sözcüğün okunuşu da değiştirir.


46. Soru

Osmanlı Türkçesi döneminde edebî metinler hangi dil seviyelerinde kaleme alınmıştır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi döneminde edebî metinler sade, orta veya süslü seviyede kaleme alınmışlardır.


47. Soru

Med işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Med işareti elif harfinin üstüne konur ve uzun â sesi verir. Bu işaret ilk sesi a olan Türkçe kelimelerde de kullanılmıştır.


48. Soru

Osmanlı Türkçesinde ünlüleri göstermek için kaç harf bulunmaktadır?

Cevap

Osmanlı Türkçesinde ünlüleri göstermek için elif, vav, ye, güzel he harfleri bulunmaktadır.


49. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde ayın’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde ayın’dan sonra gelen harf, gayın harfidir.


51. Soru

Batı Türkçesinin ikinci dönemi hangi zaman dilimini kapsamaktadır?

Cevap

Klâsik Osmanlı Türkçesi adıyla anılan bu dönem, 15. yüzyılın ortalarından 19. yüzyıla kadar olan zaman dilimini kapsamaktadır.


52. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde mim’den sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde mim’den sonra gelen harf, nun harfidir.


53. Soru

Osmanlı Türkçesi döneminin dili nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi döneminin dili, bilhassa Arapça ve Farsçadan alınan kelime ve gramer unsurları, Anadolu’da yaşayan farklı dillerden etkilenilmesi ve dilin bir hayli gelişip değişmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.


54. Soru

Osmanlı Türkçesinde hareke kullanılmadığı dönemlerde bile harekeli yazılan metinler ne tür metinlerdir?

Cevap

Bunlar Kur’ân-ı Kerîm, sözlük ve dilbilgisi gibi doğru imlâ hususunda özel hassasiyet gerektiren eserlerdir.


55. Soru

Türkçe kelimelerde şeddenin kullanımı nasıldır?

Cevap

Türkçe kelimelerde şedde işareti umumiyetle kullanılmayıp harf iki kez yazılmıştır.


56. Soru

Oğuz Türklerinin Anadolu’da oluşturdukları dil hangi adlarla anılmaktadır?

Cevap

Oğuz Türklerinin Anadolu’da oluşturdukları dil “Batı Türkçesi”, “Batı Oğuzcası”, “Türkiye Türkçesi” gibi adlarla anılmaktadır.


57. Soru

İranlılar Arap alfabesine hangi harfleri ilave etmişlerdir?

Cevap

İranlılar Arap alfabesine pe, çe, je harflerini ilave etmişlerdir.


58. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde lam’dan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde lam’dan sonra gelen harf, mim harfidir.


59. Soru

Şedde işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Şedde, Arapça kelimelerde yan yana gelen aynı ünsüzlerin tek harf yazılıp iki harf okunması için kullanılan bir işarettir. Bu işaret, iki defa okunması istenen harfin üzerine konmaktadır.


60. Soru

Üstün işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Üstün işareti, harfin üstüne konur ve harfi /a/e/ okutur.


61. Soru

Ötre işaretinin işlevi nedir?

Cevap

Ötre işareti, harfin üstüne konur ve harfi /o/ö/u/ü/ okutur.


62. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde kaf’tan sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde kaf’tan sonra gelen harf, kef harfidir.


63. Soru

Arap ve Osmanlı alfabelerinde harekelerin işlevi nedir?

Cevap

Arapça kelimelerin yazılışında uzun ünlüler harfle (elif, vav, ye) gösterilirken kısa ünlüler yazılmaz. Bu sebeple kısa ünlülerin okunmasında hatalar olur. Kelimelerin doğru okunabilmesi için kısa ünlüleri göstermek üzere hareke adı verilen bazı yardımcı işaretler kullanılır.


64. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinde zel’den sonraki harf hangisidir?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinde zel’den sonra gelen harf, rı harfidir.


66. Soru

Türklerin Osmanlıca metinlerde hareke kullanmalarının nedeni nedir?

Cevap

Türkler Arap alfabesini kullanmaya başladığında, Türkçe metinlerde de hatalı okumayı önlemek için 16. yüzyılın sonlarına kadar hareke kullanmışlar, zaman içinde imlâ oturdukça hareke kullanımını azaltmışlardır.


67. Soru

Osmanlı alfabesindeki yardımcı işaretler hangileridir?

Cevap

Osmanlı alfabesindeki yardımcı işaretler med, şedde ve cezm’dir


68. Soru

Osmanlı Türkçesi alfabesinin temeli hangi alfabeye dayanmaktadır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi alfabesinin temeli 28 harfli Arap alfabesine dayanmaktadır.


69. Soru

Osmanlı Türkçesi döneminde, dilin anlaşılırlık düzeyi nasıldır?

Cevap

Osmanlı Türkçesi döneminde, Türkçe yönünden sade anlaşılır metinlerin yanında Arapça ve Farsça unsurlarla dolu belli bir kesimin anlayabileceği metinler de yazılmıştır.


70. Soru

Oğuz Türklerinin Anadolu'da oluşturduğu dile verilen isimler nelerdir?

Cevap

“Batı Türkçesi”, “Batı Oğuzcası”, “Türkiye Türkçesi”dir.


71. Soru

Osmanlı Türkçesi, hangi dönemleri kapsar?

Cevap

Batı Türkçesinin 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar süren uzunca bir dönemde Anadolu’da gelişen yazı diline “Osmanlı Türkçesi” denir.


72. Soru

Osmanlı Türkçesi kaç dönemde incelenir?

Cevap

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin ilk dönemine Eski Osmanlıca, Eski Türkiye Türkçesi veya Eski Anadolu Türkçesi adları verilir. Bu dönem Anadolu Selçukluları, Beylikler Çağı ve Osmanlı Devletinin İstanbul’un fethine kadar olan zamanı içine alır. Sözü edilen dönem Osmanlının kuruluş dönemidir.
İkinci dönem, Klâsik Osmanlı Türkçesi adıyla anılmakta olup 15. yüzyılın ortalarından 19. yüzyıla kadar devam eder. Üçüncü dönem ise “Yeni Osmanlı Türkçesi” adıyla anılmakta olup Tanzimat’tan 1908’e yani ikinci meşrutiyete kadar gelir. Daha sonraki dönem ise “Yeni Türkiye Türkçesi” olarak adlandırılır.


73. Soru

Osmanlı Türkçesinin genel özelliklerini sıralayınız.

Cevap

  • Osmanlı Türkçesi döneminde bilhassa Arapça ve Farsçadan alınan kelime ve gramer unsurları, Anadolu’da yaşayan farklı dillerden etkilenmeler vb. sebeplerle dil bir hayli gelişmiş ve değişmiştir.
  • Sözü edilen dönemde, Türkçe yönünden sade anlaşılır metinlerin yanında Arapça ve Farsça unsurlarla dolu belli bir kesimin anlayabileceği metinler de yazılmıştır.
  • Hem manzum hem de mensur olarak yazılan metinlerde sade, orta ve süslü dillerle eserler telif edilmiştir.
  • Dinî metinler sade ve orta seviyede bir dille kaleme alınırken edebî metinler her üç seviyede de kaleme alınmışlardır.
  • Bunların dışında Özel kalıpları ve formülleri olan resmî belge dili de vardır.
  • Resmî dille yazılan metinler diğerlerinden farklılık arz eder.
  • Şurası unutulmamalıdır ki Arapça Farsça unsurların çok yaygın olduğu metinlerde bile Türkçe cümle yapısı ve gramer hususiyetleri hâkim olmuştur.
  • Ayrıca farklı dillerden alınan unsurlar bir şekilde ve zaman içinde asli hüviyetlerinden uzaklaştırılarak Türkçeleştirilmişlerdir.
  • Böylece Osmanlı Türkçesi Türk tarihi içinde dünyanın en zengin; ifade gücü ve ahenk özelliği en yüksek dilleri arasına girmiştir.


74. Soru

Arap alfabesine İranlıların eklediği harfler nelerdir?

Cevap

Arap alfabesine İranlılar pe ? , çe ? ve je ? harflerini ilâve etmişlerdir.


75. Soru

? harfinin okunuşunu yazınız.

Cevap

çim


77. Soru

Üstün ismiyle nitelenen harekeyi tanıtınız.

Cevap

(Arapçası fetha) ?? ?? harfin üstüne konur ve harfi /a/e/ okutur.


78. Soru

Ötre isimli hareke harflere hangi ses değerini kazandırır?

Cevap

Harfin üstüne konur ve harfi /o/ö/u/ü/ okutur.


79. Soru

Tenvin isimli harekeyi tanıtınız.

Cevap

Üstün, ötre ve esrenin kelimenin son harfinde çift yazılmasıdır. Okunuşu da değişir.
Üstünlü tenvin ???
?? Kelimenin son harfini /an/ en/ okutur. Yazılırken kelimenin sonuna tenvin elifi getirilir. Tenvin elifi getirilen kelimeler tenvin kaldırılsa bile tenvinli okunur. ????? sâlimen (sağ
olarak)
Esreli tenvin ??
??? kelimenin son harfini /ın/in/okutur.
Ötreli tenvin ???
?? kelimenin son harfini /un/ün/okutur.


80. Soru

Cezm harekesini tanıtınız.

Cevap

[ ?]

(Sakin, sukun) Harfin üstüne konur ve ünsüz okutur. Türkçe kelimelerde kapalı hecelerin heceyi kapayan ünsüzlerinin okunması için konmuştur.


81. Soru

Terk kelimesinin Arap harfleriyle yazılışı nasıldır?

Cevap

??????


82. Soru

Osmanlı Türkçesindeki kelime sonunda yer alan ünsüzler nasıl okunur?

Cevap

Osmanlı Türkçesinde kelime sonundaki ünsüzler sakin (cezm) okunur.


83. Soru

Kendisinden önceki ve sonrakiyle bitişen harfler nelerdir?

Cevap

? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?


84. Soru

Bebek kelimesini Arap harfleriyle yazınız.

Cevap

???


85. Soru

Vilâyet kelimesini Arap harfleriyle yazınız.

Cevap

?????


86. Soru

Gaflet kelimesinin Arap harfli yazımında hangi harfler bitişir?

Cevap

???? şeklinde yazılan kelimede bütün harfler bitişir.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v