Büyük Selçuklu Tarihi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Selçuklular’ın bilinen ilk atası kimdir?

Selçuklular’ın bilinen ilk atası Dukak’dır.

Oğuzlar’da önemli devlet görevlilerinden olan aynı zamanda eski Türklerde ordu komutanı anlamına gelen kelime nedir?

Sübaşı, eski Türklerde ordu komutanı demek olup, Oğuzlar’da da önemli devlet görevlilerindendir.

Dukak’ın ölümü üzerine yerine kim sübaşı olmuştur?

Dukak’ın ölümü üzerine yerine oğlu Selçuk sübaşı oldu.

Sübaşı kimdir?

Sübaşı, eski Türklerde ordu komutanı demek olup, Oğuzlar’da da önemli devlet

görevlilerindendir.

Hazar Kağanlığı nerede hüküm sürmüştür?

VII-X. yüzyıllarda Karadeniz’in kuzeyi ve Doğu Avrupa’da hüküm sürmüştür

Karahanlılar nerede hüküm sürmüştür?

Karahanlılar IX- XIII. yüzıllarda Doğu ve Batı Türkistan’da hüküm sürmüş Türk hanedanlarıdır.

Türkmen adının nereden geldiği düşünülmekte ve kimlere Türkmen denmektedir?

Türkmen adının anlamı ve ne zaman ortaya çıktığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Ancak bu adı özellikle İslâm kaynaklarının, müslüman olan Oğuzlar için yaygın bir şekilde kullandıkları ve onların da bu adlandırmayı yabancılamadıkları anlaşılmaktadır.

Türklerde ailenin boyun devletin başına kimin geçeceğinin çatışmalara neden olmasının temel nedeni neydi?

Türkler’de ailenin, boyun veya devletin başına kimin geçeceği daima çatışma konusu idi. Çünkü meselâ ölen hükümdarın yerine çoğunlukla büyük oğulun geçmesi fikrine itibar edilmesine rağmen, savaşları önleyecek kuvette bir veraset kanunu yoktu. Kut inancı dolayısıyla, ailenin tüm erkek üyeleri tahtta/riyasette hak sahibi oldukları inancıyla mücadeleye girebiliyorlardı. Arslan Yabgu ve Çağrı-Tuğrul Beyler ile sonraki kuşaklar arasında devam eden mücadelenin başlıca sebebi de bu anlayış idi.

Harizm olarak adlandırılan bölge neresidir?

Harizm genel hatları ile her taraftan Türk illeri ile çevrili, Amuderya (Ceyhun Nehri)’nın Aral Gölü’ne döküldüğü yerin iki yakasını içine alan bölgeye denir. İki başkenti Kâs ve Gürgenç’tir. İslâm medeniyetinin önemli merkezlerinden birisidir.

Sâhib-i Divân-ı Risâlet, kimlere verilen unvandır?

Sâhib-i Divân-ı Risâlet, Türkler’de tuğracı adı verilen, devletin iç ve dış yazışmalarını yapan kurumun başındaki üst düzey görevlinin unvanıdır.

Türk devlet geleneğine göre kut kimdir?

Kut, Türk devlet geleneğine göre, Tanrı tarafından yeryüzünü idare etmekle görevlendirilmiş olan Türk hükümdarına bahşedilmiş olan ilahî lütfun adıdır. Kut, hükümdarı ilâhî nitelikli ve kutsal yapmaz. Çünkü Tanrı tarafından yetkilendirilmiş sayılsa da hükümdar, töre (kanun) önünde sorumlu ve hesap sorulabilir durumdadır.

Gazne ordusu ve Selçuklular arasındaki hangi olay dini anlayış farklılıklarının savaş stratejisi üzerindeki etkisine bir örnektir?

İki ordu Talh-âb denilen yerde karşılaştı. Küçük çaplı çatışmalar sürerken Sultan Mesud, Ramazan’da kan dökmek istemediği için bayramı bekledi. Bayram namazı sırasında Selçuklular’ın ok yağmuruna tutulan Gazne ordusu, bizzât Mesud’un sevk ve komuta ettiği bir meydan savaşına girdi. 27 Haziran 1039 tarihinde Selçuklu ordusu bir kere daha yenilgiye uğradı.

Oğuzlar kaç boydan meydana gelmekteydi?

Oğuzlar geleneğe göre, Oğuz Kağan’ın iki ayrı eşinden dünyaya gelen altı oğlunun neslinden gelmektedirler. 24 Oğuz boyunun, Bozoklar kolunu oluşturan Günhan, Ayhan, Yıldızhan ve Üçoklar kolunu teşkil eden Gökhan, Dağhan,
Denizhan’ın dörder oğlunun torunları oldukları kabul edilmektedir.

Oğuz boylarının çoğunluğu, Selçuklular’ın tarih sahnesine çıktığı X. yüzyılda hangi coğrafyada yaşamaktaydı?

Orta Seyhun ile Aral- Hazar arasındaki bozkırlara kadar olan geniş bir bölgede yaşamakta idiler.

Selçuk bey'in hamgi tarihte öldüğü düşünülmektedir?

Selçuk Bey tahminen 1009 yılında 100 yaşı civarında öldü.

Çağrı bey'in Anadolu seferi ne gibi sonuçlar doğurmuştur?

Çağrı Bey’in bu seferinin, göçebelerin iktisadî hayatında çok önemli bir yer tutan
ganimet gelirleri bakımından başarıyla sonuçlandığı anlaşılıyor. Nitekim bu zenginlikten gelen güç ve itibar Türkmenler’in Çağrı Bey’e katılmasını sağlamıştır.

Rum ülkesinin fethedilebilir olduğu hangi gelişmeler sonucunda anlaşılmıştır?

Çağrı Bey'in Anadolu seferi sonucunda. 

Leviratus geleneği nedir?

Çağrı ve Tuğrul Beyler’in babası Mikail bir savaşta şehit olunca anneleri, kayınbiraderi Yusuf Yinal ile evlenmiş, ondan da İbrahim Yinal adlı ana bir üvey kardeşleri doğmuştu. Bu şekilde evlenmek leviratus geleneğine örnektir.

Oğuzların göçebe hayatının temel nedeni neydi?

Yerleşik hayata geçebilecekleri bir yurt bulmak çabası içindeydiler. 

Sultan Mesud hangi tarihte Hindistan'a sefere çıkmıştır?

Sultan Mesud durumdan haberdar olunca, meselenin çözüldüğünü düşünerek
Hindistan’a sefere çıktı (Ekim 1037).

Dandanakan savaşında Gazne ordusunu dezavantajlı hale getiren hangi gelişmeydi?

Ordunun su ihtiyacının karşılanamaması.

Selçukluları Dandanakan savaşında galip kılan ordularının hangi özelliğidir?

Selçuklu ordusunun vur-kaç taktiğine uygun hafif süvarilerden oluşması.

Selçuklular Merv kurultayında kimi sultan kabul etmiştir?

Selçuklular Merv kurultayında Tuğrul Bey’i sultan kabul etmiştir.