Büyük Selçuklu Tarihi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kuruluş Dönemi

1. Soru

Selçuklular’ın bilinen ilk atası kimdir?

Cevap

Selçuklular’ın bilinen ilk atası Dukak’dır.


2. Soru

Oğuzlar’da önemli devlet görevlilerinden olan aynı zamanda eski Türklerde ordu komutanı anlamına gelen kelime nedir?

Cevap

Sübaşı, eski Türklerde ordu komutanı demek olup, Oğuzlar’da da önemli devlet görevlilerindendir.


3. Soru

Dukak’ın ölümü üzerine yerine kim sübaşı olmuştur?

Cevap

Dukak’ın ölümü üzerine yerine oğlu Selçuk sübaşı oldu.


4. Soru

Sübaşı kimdir?

Cevap

Sübaşı, eski Türklerde ordu komutanı demek olup, Oğuzlar’da da önemli devlet

görevlilerindendir.


5. Soru

Hazar Kağanlığı nerede hüküm sürmüştür?

Cevap

VII-X. yüzyıllarda Karadeniz’in kuzeyi ve Doğu Avrupa’da hüküm sürmüştür


6. Soru

Karahanlılar nerede hüküm sürmüştür?

Cevap

Karahanlılar IX- XIII. yüzıllarda Doğu ve Batı Türkistan’da hüküm sürmüş Türk hanedanlarıdır.


7. Soru

Türkmen adının nereden geldiği düşünülmekte ve kimlere Türkmen denmektedir?

Cevap

Türkmen adının anlamı ve ne zaman ortaya çıktığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Ancak bu adı özellikle İslâm kaynaklarının, müslüman olan Oğuzlar için yaygın bir şekilde kullandıkları ve onların da bu adlandırmayı yabancılamadıkları anlaşılmaktadır.


8. Soru

Türklerde ailenin boyun devletin başına kimin geçeceğinin çatışmalara neden olmasının temel nedeni neydi?

Cevap

Türkler’de ailenin, boyun veya devletin başına kimin geçeceği daima çatışma konusu idi. Çünkü meselâ ölen hükümdarın yerine çoğunlukla büyük oğulun geçmesi fikrine itibar edilmesine rağmen, savaşları önleyecek kuvette bir veraset kanunu yoktu. Kut inancı dolayısıyla, ailenin tüm erkek üyeleri tahtta/riyasette hak sahibi oldukları inancıyla mücadeleye girebiliyorlardı. Arslan Yabgu ve Çağrı-Tuğrul Beyler ile sonraki kuşaklar arasında devam eden mücadelenin başlıca sebebi de bu anlayış idi.


9. Soru

Harizm olarak adlandırılan bölge neresidir?

Cevap

Harizm genel hatları ile her taraftan Türk illeri ile çevrili, Amuderya (Ceyhun Nehri)’nın Aral Gölü’ne döküldüğü yerin iki yakasını içine alan bölgeye denir. İki başkenti Kâs ve Gürgenç’tir. İslâm medeniyetinin önemli merkezlerinden birisidir.


10. Soru

Sâhib-i Divân-ı Risâlet, kimlere verilen unvandır?

Cevap

Sâhib-i Divân-ı Risâlet, Türkler’de tuğracı adı verilen, devletin iç ve dış yazışmalarını yapan kurumun başındaki üst düzey görevlinin unvanıdır.


11. Soru

Türk devlet geleneğine göre kut kimdir?

Cevap

Kut, Türk devlet geleneğine göre, Tanrı tarafından yeryüzünü idare etmekle görevlendirilmiş olan Türk hükümdarına bahşedilmiş olan ilahî lütfun adıdır. Kut, hükümdarı ilâhî nitelikli ve kutsal yapmaz. Çünkü Tanrı tarafından yetkilendirilmiş sayılsa da hükümdar, töre (kanun) önünde sorumlu ve hesap sorulabilir durumdadır.


12. Soru

Gazne ordusu ve Selçuklular arasındaki hangi olay dini anlayış farklılıklarının savaş stratejisi üzerindeki etkisine bir örnektir?

Cevap

İki ordu Talh-âb denilen yerde karşılaştı. Küçük çaplı çatışmalar sürerken Sultan Mesud, Ramazan’da kan dökmek istemediği için bayramı bekledi. Bayram namazı sırasında Selçuklular’ın ok yağmuruna tutulan Gazne ordusu, bizzât Mesud’un sevk ve komuta ettiği bir meydan savaşına girdi. 27 Haziran 1039 tarihinde Selçuklu ordusu bir kere daha yenilgiye uğradı.


13. Soru

Oğuzlar kaç boydan meydana gelmekteydi?

Cevap

Oğuzlar geleneğe göre, Oğuz Kağan’ın iki ayrı eşinden dünyaya gelen altı oğlunun neslinden gelmektedirler. 24 Oğuz boyunun, Bozoklar kolunu oluşturan Günhan, Ayhan, Yıldızhan ve Üçoklar kolunu teşkil eden Gökhan, Dağhan,
Denizhan’ın dörder oğlunun torunları oldukları kabul edilmektedir.


14. Soru

Oğuz boylarının çoğunluğu, Selçuklular’ın tarih sahnesine çıktığı X. yüzyılda hangi coğrafyada yaşamaktaydı?

Cevap

Orta Seyhun ile Aral- Hazar arasındaki bozkırlara kadar olan geniş bir bölgede yaşamakta idiler.


15. Soru

Selçuk bey'in hamgi tarihte öldüğü düşünülmektedir?

Cevap

Selçuk Bey tahminen 1009 yılında 100 yaşı civarında öldü.


16. Soru

Çağrı bey'in Anadolu seferi ne gibi sonuçlar doğurmuştur?

Cevap

Çağrı Bey’in bu seferinin, göçebelerin iktisadî hayatında çok önemli bir yer tutan
ganimet gelirleri bakımından başarıyla sonuçlandığı anlaşılıyor. Nitekim bu zenginlikten gelen güç ve itibar Türkmenler’in Çağrı Bey’e katılmasını sağlamıştır.


17. Soru

Rum ülkesinin fethedilebilir olduğu hangi gelişmeler sonucunda anlaşılmıştır?

Cevap

Çağrı Bey'in Anadolu seferi sonucunda. 


18. Soru

Leviratus geleneği nedir?

Cevap

Çağrı ve Tuğrul Beyler’in babası Mikail bir savaşta şehit olunca anneleri, kayınbiraderi Yusuf Yinal ile evlenmiş, ondan da İbrahim Yinal adlı ana bir üvey kardeşleri doğmuştu. Bu şekilde evlenmek leviratus geleneğine örnektir.


19. Soru

Oğuzların göçebe hayatının temel nedeni neydi?

Cevap

Yerleşik hayata geçebilecekleri bir yurt bulmak çabası içindeydiler. 


20. Soru

Sultan Mesud hangi tarihte Hindistan'a sefere çıkmıştır?

Cevap

Sultan Mesud durumdan haberdar olunca, meselenin çözüldüğünü düşünerek
Hindistan’a sefere çıktı (Ekim 1037).


21. Soru

Dandanakan savaşında Gazne ordusunu dezavantajlı hale getiren hangi gelişmeydi?

Cevap

Ordunun su ihtiyacının karşılanamaması.


22. Soru

Selçukluları Dandanakan savaşında galip kılan ordularının hangi özelliğidir?

Cevap

Selçuklu ordusunun vur-kaç taktiğine uygun hafif süvarilerden oluşması.


23. Soru

Selçuklular Merv kurultayında kimi sultan kabul etmiştir?

Cevap

Selçuklular Merv kurultayında Tuğrul Bey’i sultan kabul etmiştir.


Bahar Dönemi Dönem Sonu Sınavı
25 Mayıs 2024 Cumartesi