Spor Tesisi İşletmeciliği ve Saha Malzeme Bilgisi Dersi 8. Ünite Özet

Giriş

Modern hayata geçiş sonrası, Sanayi Devrimi ile birlikte mühendislik ve teknolojik gelişmeler spor, spor sektöründe kullanılan araç-gereç ve modern spor tesislerinin yapımına büyük katkı sağlamıştır. Spor tesislerinin yaygınlaşmasının yanında, etkin bir şekilde kullanılması da çok önemlidir. Spor tesislerinin ve bu tesislerde kullanılan malzemelerin teknolojik yönden gelişmişliği, ülke sporunun gelişmesine de olanak sağlamaktadır. Spor tesislerinin özellikleri ve bu tesislerde kullanılan spor malzemelerinin özelliklerinin, sporu meslek edinmiş profesyonel insanların yanı sıra tüm kullanıcılar tarafından bilinmesi ve korunması gerekmektedir.

Atletizm Sahalarının Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Yunanca (kavga, mücadele, savaş) anlamlarındaki “athlos” kelimesinden gelen atletizm; koşu, atlama ve atma dallarını içeren kurallara bağlanmış pist ve alan sporudur. Atletizm tesadüflere ve mekaniğin yardımına en az bağlı, sonucunu kronometre ve metrede bulan bir mücadele sporudur. Atletizm yarışmaları üç ana kategoriye ayrılır. Bu kategoriler;

• Koşular,
• Atma,
• Atlamalardır.

Pist yarışlarında, koşu zemin malzemeleri sentetik ve kauçuk olan bir malzemedir. Pist yarışları, özel atletizm stadyumlarındaki kulvarlara ayrılmış elips biçimindeki koşu pisti üzerinde yapılır.

Pist üzerinde 8 kulvar bulunup, kulvar çizgi rengi beyazdır ve kalınlığı 5 cm, kulvar genişliği ise 1.22 cm’dir. Pist dışındaki kulvarların uzunlukları daima içteki kulvarlardan büyüktür.

Engelli koşularda engeller kavisli L biçimindedir. Sürat koşusu engeli, 100 m bayanlarda engel yüksekliği 84 cm, engel sayısı 10, engeller arası mesafe 8.50 m’dir. 110 m erkeklerde engel yüksekliği 106.7 cm, engel sayısı 10, engeller arası mesafe 9.14 m’dir. 400 m engellide engel yüksekliği erkeklerde 91 cm, bayanlarda 76 cm’dir.

Bayrak yarışlarında yüzeyi pürüzsüz, 30 cm uzunluğunda 4 cm çapında, 50 gr ağırlığında içi boş alüminyum olan, tek parça stafet adı verilen boru elden ele geçirilerek yarışılır.

Sürat koşularında başlama atışı yapıldığında atletlerin hızla ileri doğru atılmalarını ve maksimum ivmeyle koşuda en iyi pozisyona ulaşmalarını kolaylaştırmaları için çıkış takozu (starting blocks) kullanılır.

Atletizm yarışlarında zaman tespiti için üç zaman ölçüm sistemi kullanılmaktadır:

• Birinci sistem el kronometresi,
• İkinci sistem tam otomatik elektronik zamanlama cihazı (foto-finiş),
• Üçüncü zaman ölçüm sistemi ise, transporter sistem (çipsistemi)’dir.

Atletizm yarışlarında diğer bir kategori atma olup, bunlar;

• Cirit atma; Ciritin uzunluğu erkeklerde 260-270 cm, ağırlığı en az 800 gr, bayanlarda cirit uzunluğu 220-230 cm, ağırlığı ise en az 600 gr’dır.
• Disk atma; Çemberin iç çapı 2.50 metredir. Diskin ağırlığı erkeklerde 2 kg., bayanlarda 1 kg’dır.
• Gülle atma; Gülle atma alanı, 2.50 metre çapında beton olup; etrafında metal bir çember bulunmaktadır. Erkekler için en az 7.257 kg, bayanlar için en az 4 kg ağırlığındadır.
• Çekiç atma; Çekiç, tutamak, sap ve gülle olmak üzere üç parçadan oluşur. Çekicin ağırlığı erkeklerde 7.260 kg ve bayanlarda 4 kg’dır.

Atlamalar ise;

• Uzun atlama,
• Yüksek atlama,
• Sırıkla yüksek atlama ve
• Üç adım atlama olarak dörde ayrılmaktadır.

Futbol Sahalarının Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Futbol, on bir kişiden oluşan iki takım arasında oynana ve oyuncuların, özel bir topu el ve kollarını kullanmadan rakip kale içine atmayı hedefleyen bir spor daldır.

Futbol oyun alanı dikdörtgen şeklinde ve uzunluğu en çok 120, en az 90 m; genişliği de en çok 90, en az 45 m’dir. Uluslararası maçların oynanacağı alanların uzunluğu en çok 110, en az 100; genişliği de en çok 75, en az 64 metredir.

Futbol sahası oyun alanı zemini düz, engelsiz ve sert olmalıdır. Yüzey kaplaması toprak, doğal çim ya da suni çim olabilir.

Oyunda kullanılan top; yuvarlak biçimde, deriden ya da onaylanmış bir malzemeden imal edilmiş; çevresi en çok 70 cm, en az 68 cm; ağırlığı oyunun başlangıcında en çok 450 gr, en az 410 gr olmalıdır (S:174, Şekil 8.2).

Basketbol, Voleybol ve Hentbol Sahalarının Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Takım sporlarından olan Basketbol, Voleybol ve Hentbol branşlarının kendine özgü kural ve malzemeleri olmasına karşın bu üç spor branşı da elle oynanır.

Basketbol oyun alanı dikdörtgen, düz, engelsiz sert bir yüzeydir. FIBA’nın resmi karşılaşmalarında ve yeni yapılan bütün sahalarda sahanın ölçüleri, sınır çizgilerinin iç tarafından ölçüldüğünde, 28 m uzunluğunda ve 15 m genişliğinde olmalıdır. Tüm çizgiler aynı renkte (tercihen beyaz) ve 5 cm genişliğinde olmalıdır (S:175, Şekil 8.3). Basketbolda topun çevresi 76 cm, ağırlığı ise 600 ila 650 gr arasında değişmektedir. Voleybol oyun sahası, oyun alanı ve serbest bölgeden oluşur. Bu saha dikdörtgen ve simetriktir.

Voleybol oyun alanı, 18×9 m ölçülerinde bir dikdörtgendir ve her yönde en az 3 m genişliğinde olan bir serbest bölge ile çevrilmiştir. Bütün çizgiler 5 cm genişliğindedir. Çizgiler, zemini ve diğer çizgilerin renklerinden farklı ve açık renkte olmalıdır (S:176, Şekil 8.4). Top FIVB standartlarına uymalıdır. Çevresi 65 - 67 cm ve ağırlığı 260-280 gram olmalıdır. Voleybol filesi, Erkekler için 2.43 metre, bayanlar için 2.24 metre yüksekliğindedir.

Hentbol oyun alanı 40×20 m ölçülerinde, iki kale sahası ve bir oyun alanı içeren dikdörtgen şeklindedir. Oyun alanındaki bütün çizgiler sınırladıkları alana dâhildir. Uzun kenarlara kenar çizgisi, kısa kenarlara kale çizgisi adı verilir. Kale direkleri arasındaki çizgi 8 cm, diğer tüm çizgiler ise 5 cm genişliğinde olmalıdır (S:177, Şekil 8.5). Büyük erkekler için top çevresi maç başında 58-60 cm, ağırlığı ise 425-475 gram, bayanlar için maç başında top çevresi 54-56 cm, ağırlığı ise 325-375 gram olmalıdır. Hentbol kalesi içten içe 3 m genişliğinde ve 2 m yüksekliğindedir.

Badminton Sahalarının Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Badminton oyunu dikdörtgen bir alan içerisinde oynanır. Tekler karşılaşması için 13.40 metre uzunluğuna ve 5.18 m genişliğine, çiftler karşılaşması ise 13.40 m uzunluğuna ve 6.10 m genişliğine sahiptir. Çizgiler oyun alanına dâhildir ve tüm çizgi kalınlıkları 4 cm’dir. 155 cm yüksekliğinde file, oyun alanını oradan iki eşit parçaya böler. Badminton oynamak için raket, top ve fileye ihtiyaç duyulur (S:178, Şekil 8.6). Tüy topun ağırlığı 4.74 ila 5.50 gram arasındadır. Badminton sahasını iki eşit parçaya ayıran file, koyu renkli ip ve malzemeden yapılır. 76 cm eninde, uzunluğu 6.10 metredir.

Jimnastik Salonunun Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Uluslararası Jimnastik Federasyonu yarışmaları;

• Artistik Jimnastik,
• Ritmik Jimnastik,
• Trambolin Jimnastik,
• Aerobik Jimnastik ve
• Genel Jimnastik olarak beş branşa ayırmıştır.

Erkeklerin artistik jimnastiği altı disiplini içerir. Bunlar;

• Yer,
• Kulplu beygir,
• Halka,
• Atlama masası,
• Paralel ve
• Barfiks’dir.

Bayanların ise;

• Atlama masası,
• Asimetrik paralel,
• Denge ve
• Yer olarak dört disiplini içerir.

Ritmik jimnastikte kullanılan aletler özelliklerine göre;

• Sert (çember, top ve labut) ve
• Yumuşak (ip ve kurdele) olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.

Tüm jimnastik salonlarının uzunluğu 40 m ve genişliği 25 m’dir (S:179, Şekil 8.7).

Yüzme Havuzlarının Ölçüleri ve Kullanılan Malzemeler

Sportif amaçlı havuzlar;

• Olimpik ve
• Yarı olimpik yüzme havuzu olarak karşımıza çıkar.

Ancak yarı olimpik diye bir tanım söz konusu değildir.

Olimpik havuzlar;

• Kısa kulvar ve
• Uzun kulvar olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Uygulamada 6 kulvarlı antrenman havuzları 25×16 m olarak inşaa edilmektedir. Olimpik bir yüzme havuzunun uzunluğu, çıkartılabilir elektronik zaman aleti kullanılıyorsa 50.01 m, zaman aleti sabit tespit edilmişse 50 m, eni ise 26 m ve 10 kulvardır. Ancak yarışlar sırasında, 10 kulvara sahip bu havuzların kenarlardaki iki kulvarı kullanılmaz.

Olimpik yüzme havuzları en az 50×21 m ebatlarında ve 8 kulvarlı olabilir. Kulvar genişliği 2.50 cm’dir (S:181, Şekil 8.8). Su sıcaklığı en az 26-28 °C olmalıdır.

Yüzme öğreniminde genel olarak kullanılan yardımcı malzemeler şunlardır:

• Yüzme tahtası,
• Pull-buoy,
• El paleti,
• Palet.

Spor Tesislerinde Kullanılan Zemin Kaplamaları

Doğal çim zeminler, güneş ışınlarını emerek gözlerin güneş ışınlarından etkilenmesini azaltmaktadır. Çim sahaların en önemli özelliği sporculara yumuşak bir zemin ve yapılan spor branşlarının özelliklerini daha rahat ortaya koymalarını sağlayacak ortam sunmasıdır.

Suni çim yüzeyli zeminlerin üzerinde düzeltilmiş kumla dondurulmuş polimer dokulu halı tabakası vardır. Bu zeminlerde genellikle 10-20 mm kalınlığında kauçuk granüllerden oluşan şok emici altlık (shockpad) kullanılır.

Altlıklarda polipropilen, naylon polyolefin, polyethylene ve poliproplen karışımlarının kullanıldığı görülmektedir. Polyethylene ve polipropilen maddeden yapılmış zeminler futbol için çok dayanıklıdırlar. Top sürme ve top kontrolünde futbolculara kolaylık sağlayan özellikler taşımaktadır.

Zemin kaplamalarından bazıları şöyle sıralanabilir:

• Epdm yüzeyli (tartan) zemin kaplamaları,
• Akrilik zemin kaplaması,
• Poliüretan spor zemin kaplaması,
• Pvc zemin kaplama,
• Epoksi zemin kaplama,
• Parke zemin kaplama,
• Taşınabilir spor yüzeyleri.

Spor Tesislerinin Genel Bakımı

Spor tesisleri kurulup kullanıma geçildikten sonra bir takım genel prensiplere uyulmalıdır. Bunlar can güvenliği ve sporcu sağlığı başta olmak üzere, havalandırma, aydınlatma, ısıtma ve zemin gibi faktörlerde standardı yakalamaktır. Spor tesislerinin bakım ve onarımı sporcu sağlığı ve can güvenliği bakımından altı ana bölüme ayrılmıştır:

• Günlük bakım ve temizlik,
• Aylık bakım,
• Mevsimlik bakım,
• Yıllık bakım,
• Orta vadeli (1-1,5 yıllık) bakım,
• Uzun vadeli (5 ve daha fazla yıllık) bakım.