Spor Yönetimi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Spor nedir? Paydaşlar, kendi alanlarına göre sporu nasıl ifade ederler?

Birçok insan “spor” kavramının ne olduğunu kendi tecrübelerine dayalı olarak bilmektedir. Çoğumuza göre spor, sağlık ve eğlencedir, bazılarımıza göre bir iş (profesyonel sporcular), bazılarımıza göre istihdam (spor turizmi, spor kulüpleri, federasyonlar), bazılarımıza göre de ticaret (spor pazarlama şirketleri) olmaktadır. En geniş anlamı ile spor; bir rekreasyon, bir yarışma, bedensel ve fiziksel bir aktivite ve dansı ifade eder.

Tarihteki ilk sporlar hangi amaçla ortaya çıkmıştır?

Tarihteki ilk sporlar ister araçlı, ister araçsız yapılsın, savunma ve saldırı kökenli olmuştur. En çarpıcı örnek; avcıların yaklaşık elli bin yıl önce geliştirdikleri ve Mezolitik Çağ toplumlarının da önemli beceri saydıkları okçuluğun, M.Ö. 3000 yıllarında tunç teknolojisinin ürünü ve tarihteki ilk iki devletten biri olan Mısır’da prenslerin ve soyluların hedef atışlarındaki başarılarının titizlik ve özenle kaydedildiği bir yarışma amacına dönüşmesidir.

20.yüzyılda yaşanan hangi gelişmeler, sporun sektör halini alması yönünde etkili olmuştur?

Sporun insan hayatına girişi ile beraber; okullarda beden eğitimi ve spor dersleri, fiziksel aktivitenin günlük yaşantıdaki kullanımı ve sağlık amaçlı çeşitli uygulamalar gittikçe artmıştır. Özellikle Amerika’da başlayan spor yatırımları eğitimin dışına çıkmaya başlamış, ülkeler artık spor politikaları oluşturmak için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. Modern olimpiyatların başlatılması sporun daha büyük kitlelere yayılması ve bir felsefesinin oluşmasını sağlamıştır. Spor olgusu gittikçe büyümüş, gerek hizmet gerek üretim gerekse organizasyon açısından bir sektör halini almıştır.

Bacasız sanayi olarak nitelendirilen sporun, bir endüstri haline gelmesindeki etkenler nelerdir?

Özellikle 1960’lı yılların sonlarından günümüze kadar spor çok hızlı bir şekilde değişmiştir. Spor ile ilişkili işletmelerin, sportif eşya üreten firmaların, kitle iletişim araçlarının, spor alanlarının, stadyumların, sporcuların, profesyonel ve amatör liglerin spor alanı içerisinde büyümesi, sporu sadece bir endüstri haline getirmekle kalmamış, endüstri içerisinde sektörel büyümeyi de sağlamıştır. Bu büyüme öyle bir hale gelmiştir ki günümüzde spor ve etrafındaki etkilediği endüstrilerin maddi değerinin günümüzde 600 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.

Yönetim nedir? Hangi anlamlarla da ifade edilebilmektedir?

Yönetim; başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, hammaddeleri, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbiri ile uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamıdır. Yönetim kavramı bazen “idare” bazen “sevk ve idare” bazen de “kurum” veya “örgüt” anlamında kullanılmaktadır.

Genel anlamıyla sporda yönetim nasıl tanımlanmaktadır?

Sporda yönetim; Spor ile ilgili kurulmuş örgüt veya organizasyonun (federasyonlar, kulüpler, turnuva, yarışma ve müsabaka organizasyonları, spor malzemesi üretim firmaları vb.) en verimli ve iyi bir şekilde yürüyebilmesi için insan ve madde kaynaklarını etkin ve uyumlu kullanma sürecidir.

Spor yöneticisi kimdir?

Sporda yönetici; “Spor örgüt veya organizasyonunun belirlenmiş amaçlara ulaşması için insan ve hammadde kaynaklarını en verimli ve uygun bir şekilde kullanan, olaylara ve kişilere yön veren kişidir.

Spor yöneticisi, içinde bulunduğu spor örgütünün amaçlarını belirlerken ve bu amaçlara ulaşmaya çalışırken, hangi paydaşlarla işbirliği ve koordinasyon içinde olmalıdır?

Spor yöneticisi, spor örgütünün amaçlarını belirlerken ve bu amaçlara ulaşma konusunda güç sarf ederken yakın çevresini oluşturan müşterilerin, seyircilerin, taraftarların, sporcuların, kulüplerin, çalışanların, medyanın, federasyonların, devletin spor organının, spor endüstrisindeki diğer paydaşların, rakiplerin, yerel yönetimlerin, spor ile ilgili sivil toplum kuruluşlarının (STK) faaliyetlerini dikkate almak zorundadır. Yönetici bir takım amaçlara ulaşmak için iç ve dış çevre koşullarını hem kendi içinde hem de birbirleri arasında koordinasyonu sağlama gibi zor bir görevle yükümlüdür.

Organizasyon kavramının temelleri nereye dayanmaktadır? Günümüzdeki tanımını bire bir karşılayan yönleri nelerdir?

Organizasyon, antik Yunancada “organon” kelimesinden gelmektedir ve organ, alet, uzuv ya da araç anlamındadır. Organizasyonlar insanların çok farklı ihtiyaçlarını karşılamak için kurulurlar. Organlar canlı varlıkların hayatlarını sürdürmek için yerine getirilmesi gereken fonksiyonu icra eden parçalara verilen ortak isimdir. Bu tanım genel anlamda bir örgüt için de geçerlidir. Bir örgütün fonksiyonlarını yerine getiren her parçası onun organıdır. Organizasyon, bu fonksiyonların oluşturulması sürecini kapsayan bir sistemdir.

Organizasyonu oluşturan temel değerler nelerdir?

Organizasyon bir tasarım ürünüdür ve kendini oluşturan temel değerler bulunmaktadır. Bu değerler; stratejik amaçlar, vizyon, yapı, kültür, bilgi ve beceridir. Bu değerlerden herhangi birinde meydana gelecek aksama organizasyonun istenilen düzeyde gerçekleştirilmesini engelleyecektir.

Profesyonel çalışma alanı olarak spor yönetimi nedir?

Profesyonel çalışma alanı olarak spor yönetimi; spor ve fiziksel aktivite ile ilgili ürün veya hizmet üreten kuruluşların planlama, organizasyon, yöneltme, kontrol, bütçeleme, liderlik etme ve değerlendirme becerilerinin birleşimidir.

Profesyonel Hazırlık Alanı olarak spor yönetimi nasıl ve ne zaman ortaya çıkmıştır?

Profesyonel Hazırlık Alanı olarak Spor yönetimi ilk olarak Amerika’da ortaya çıkmıştır. Spor yönetimi ile ilgili ilk müfredat programları 1957’de Amerika’da Los Angeles Dodgers’ın sahibi Walter O’Malley’in Ohio Üniversitesinden James Mason’a spor yönetimi ile ilgi bir soru sorması ile konuşulmaya başlamıştır. Bu sayede 1966’da Ohio Üniversitesinde spor yönetimi yüksek lisans programı başlamış ve bu, ilk uygulamalı spor yönetiminin olmuştur. Bundan sonra özel alanlarda profesyonel spor yönetimi hazırlık programları sayısı artmış ve spor yönetimi eğitim ve hazırlık programları yaygınlaşmıştır. Günümüzde gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde neredeyse her üniversitede spor yönetimi ile ilgili bir program mevcuttur.

Profesyonel ve çağdaş spor yönetimi anlayışında spor yöneticileri, her konuda bilgi, beceri ve özelliğe sahip olmalıdır. Bunun temel sebebi nedir?

Profesyonel ve çağdaş spor yönetimi anlayışında organizasyonun yapısı, bilginin akışı, personel ve gönüllüler arasındaki iletişim, teknolojinin kullanımı, halkla ilişkiler, medya ilişkileri, bütçeleme, tesisler, denetim ve kontrol, tanıtım, duyurular ve spor çevresini oluşturan diğer sektörler ile olan bağlantılar ile bunların dışında daha birçok başlık mevcuttur. Her bir başlık, ayrı bir bilgi beceri ve özellik gerektirmektedir. Spor yöneticilerinin görev ve sorumlulukları bu nedenle çok hassas ve önemlidir.

Spor kurum ve kuruluşları, neden dinamik bir yapıya sahip olmalıdırlar?

Sporun fiziksel, zihinsel, duygusal ve ruhsal etkileri spor örgütü ve organizasyonunu yapısını ve yönetimini farklı kılmaktadır. Bu nedenle spor kurum ve kuruluşlarının dinamik bir yapıya sahip olması gerekir. Özellikle spor ortamını oluşturan yönetici, sporcu, eğitici, tesis, araç-gereç ve sportif yarışma programları gibi unsurlar, amaçlara uygun olarak bir araya getirilmelidir.

Spor yönetimi felsefesi temel olarak nasıl ifade edilebilir?

Temelde spor yönetiminin felsefesi; spor endüstrisi içerisinde yer alan spor ile ilişkili ana ve yan ürünlerin sevk ve idaresi ile organizasyonların ve işletmelerin amaca uygun bir şekilde varlıklarını sürdürmesi için gerekli yönetimsel becerilerin uygulanması olarak belirtilmektedir.

Spor yönetimi felsefesini, temel işletme felsefesinden ayıran önemli noktalar nelerdir?

Spor günümüzde, ürün olarak saklanamayan ve anında tüketilmesi gereken, müsabakaların ve organizasyonların çoğunun canlı izlendiği, hizmetin ve ürün tüketiminin yalnızca müşteri memnuniyetine bağlı olmadığı bir endüstri olarak yer almaktadır. Hizmet sektörü olarak anlık başarıların ve başarısızlıkların hedef kitleyi değiştirdiği, ürün sektörü olarak satış başarısının organizasyon başarısına endekslendiği bir sektördür. Temel ihtiyaçların göz önünde bulundurulmadığı ve tüketimin tamamen bireyin o anki psikolojisine ve memnuniyet düzeyine bağlı olduğu çok farklı bir alandır. Haz ve memnuniyet, hüzün ve memnuniyetsizlik duygusunu aynı anda yaşatabilen, tüketici ve çalışanların hayatına direkt etkide bulunan bir yapıya sahiptir. Bu nedenle spor yönetimi felsefesi temel işletme felsefesinden farklı olmalıdır.

Spor yönetiminin ayırt edici özellikleri nelerdir?

Mullin, spor yönetiminin diğer yönetimlerden farklı üç özelliğini; spor pazarlaması, sporun kurumsal, mali yapısı ve spor endüstrisi kariyer yolları olarak belirtmiştir. Spor yöneticilerinin yarattıkları yönetim teknik ve teorileri, hastaneler, devlet daireleri, bankalar, araba üreticileri veya sosyal yardımlaşma kurumlarındaki yöneticilerin yaratıklarına benzerdir. Ancak stratejik yönetim, organizasyon yapısı, insan kaynakları yönetimi, liderlik, ve organizasyon kültürü spor organizasyonlarının yönetiminde farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar sporun kendisine özgü yapısından kaynaklanmaktadır. 

Sporda başarılı bir lider olmak isteyen bireyin nelere dikkat etmesi gerekir?

Sporda başarılı lider olmak için şu hususlara dikkat etmek gerekir;
• Verimliliği sağlamak ve sürdürmek,
• Olumlu ve etkin bir iletişim kurmak,
• Örgütsel amaçlar ile bireysel amaçları birleştirmek,
• Sporcular ve çalışanların motivasyonunu üst düzeyde tutmak,
• Çalışma ortamını en iyi şekilde hazırlatmak,
• İyi bir rol model olmak.

Spor branşlarının ortaya çıkması ve spor örgüt kültürünün oluşumunda kültürel farklılıkların etkisi nedir?

Spor branşlarının ortaya çıkışında bir sosyal oluşum ve kültür etkisi vardır. Toplumlar kendi kültürlerine uygun spor dalları ile özdeşleşmiştir (Amerikan futbolu, Avustralya ragbisi, İngiliz kriketi, Japon sumo güreşi vb.). Bunların dışında kendi yaşam kültürleri ve koşullarına uygun spor dallarını seçen toplumlar da vardır (örneğin, soğuk iklimli ülkelerde kış sporlarının, sıcak iklimli ülkelerde yaz sporlarının tercih edilmesi gibi). Çağdaş spor yönetimi anlayışında, temel işletme örgüt kültürünün yanı sıra yukarıda bahsettiğimiz kültürel farklılıkların da spor örgüt kültürünün oluşumunda etkili olduğu söylenebilir.

En basitinden en karmaşığına, sporda organizasyon tipleri nelerdir?

Spor organizasyonları, beden eğitimi sınıflarından profesyonel spor kulüplerine, üniversite spor kulüplerinden spor federasyonlarına, Uluslararası Olimpiyat Komitesinden, çeşitli spor birliklerine kadar geniş bir yelpazede yer alır. Bu organizasyonlardan bir bölümü gönüllü, bir bölümü de zorunlu olarak kurulan organizasyonlardır. Uluslararası organizasyonlar dahilinde, küçük ve son derece basit ikili dostluk müsabakalarından büyük ve son derece karmaşık olimpiyatlara kadar her türlü çok uluslu organizasyonları kapsamaktadır. Ulusal organizasyonlar ise, hazırlık turnuvaları, yerel ve bölgesel müsabakalar ile ulusal çapta ligleri ve şampiyonaları kapsamaktadır. Bunların haricinde engellilere yönelik ulusal ve uluslararası özel spor organizasyonları bulunmaktadır.

Spor örgütlerinin çevresini oluşturan sektörler nelerdir?

Spor örgütlerinin genel çevresi birçok sektörden oluşabilir. Ekonomik, politik, sosyokültürel, yasal, demografik, ekolojik, teknolojik, iş ortamı, alan ve algılanan çevre spor örgütlerinin çevresini oluşturur.

Spor endüstrisindeki bölümler, hangi başlıklar altında incelenir?

Spor endüstrisi ürünün çeşidi ile alakalı olarak üç ana bölüme ayrılabilir. Spor endüstrisindeki bu yapılanmalar segment ya da bölüm olarak ifade edilmektedir;

Spor Performans Bölümü : Spor performans bölümü, tüketicilere katılımcı veya seyirci olarak ürün sunan bölümdür. Bu bölüm içerisinde ligler, yarışmalar veya organizasyonlardaki müsabakalar, etkinlikler, fitnes salonları, spor ve rekreasyon merkezleri, devlet kurum ve kuruluşlarına bağlı spor ile ilgili kamplar, tesisler ve organizasyonlar bulunmaktadır.

Spor Üretim Bölümü : Bu bölümde spor performans bölümünde ihtiyaç duyulan ve talep edilen ürünler yer almaktadır. Performansı etkiletici her türlü malzemenin üretildiği ve geliştirildiği bölümdür. Spor yönetimi eğitimi alan kişiler, spor ürün ve ekipman satış elemanı, firma ve mağaza temsilcileri olarak çalışabilirler. Performans ürünleri kısmında ise, fitnes antrenörü, egzersiz ve kondisyon program uzmanı, egzersiz uzmanı gibi diğer alan uzmanları ile birlikte plan ve program uzmanı, tesis sorumlusu, yönetici ve daha bir çok kademede görev alabilirler.

Spor Promosyon Bölümü : Spor yönetimindeki en popüler alanlardan biri spor promosyon bölümüdür. Spor organizasyonlarının içerisinde bulunan kişiler hemen hemen her yerde kendilerine iş sahası bulabilirler. Kıta şampiyonaları, yerel ve ulusal turnuvalar, spor şirketleri, spor ürünleri üretim ve satış firmaları, federasyonlar, kulüpler, turizm, medya, spor kanalları ve spor ile ilgili daha birçok alan spor yöneticilerinin iş sahası olabilir.