Çalışma Sosyolojisi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Emile Durkheim’ın toplum düşüncesi nasıl tanımlanabilir?

Durkheim’a göre şehirleşmenin ve iş bölümünün artmasıyla toplumlar parçalanmaz ve sosyal yaşam çöküntüye uğramaz. Ancak bireylerin bu sistem içinde yaşamaya uyumlu hale gelmesi ve sistemin aksayan yönlerinin düzeltilmesi gerekmektedir. İş bölümü ise toplumdaki dayanışmacı yapıyı oluşturacaktır.

Marx’ın artı değer kuramının temel yapısı nasıl açıklanabilir?

Marx kapitalistlerin, sermayelerinin değerini kapitalist bir değişim yolu ile artırdıklarını ve bu değişim ile başlangıç noktasında sahip olunan maldan fazlasına sahip olduklarını yani kâr elde ettiklerini vurgulamaktadır. Artı değer; her şeyin kendi değerinde değiş-tokuş edilmesi ve bir kâr kaynağı bulunduğunu göstermektedir. Diğer bir ifade ile elde edilen kar miktarı artı değeri göstermektedir.

Marx’ın ara sınıfları arasında kimler yer almaktadır?

Kapitalistlerle işçiler arasında, sanatkârlar, küçük burjuvalar, tüccarlar ve çiftçiler yer almaktadır.

Bir grubun sınıf olması için hangi özellikleri taşıması gerekmektedir?

İlgili özellikler şunlardır: • Birlik bilinci, • Öteki toplumsal sınıflardan ayrılık duygusu, • Öteki toplumsal statülere karşı düşmanlık duygusu, • Başka sınıfa karşı ortak bir savaş yürütme, • Kendi çıkarlarının bilincinde olma ve kendi kurumları aracılığıyla bu çıkarların peşine düşme.

Ortalama toplumsal emek nedir?

Ortalama toplumsal emek; vasıfsız işçi ile uzmanlaşmış işçinin; ustabaşı, mühendis ya da işletme şefinin emek türlerinin bir birliğe indirgenmesi anlamına gelmektedir.

Yedek işçi ordusunun amacı nedir?

İşlerin kötü gittiği zamanlarda işçiler, emek değerlerinin altında ücret alarak ve düzensiz bir biçimde çalıştırılmakta ya da geçimleri kamu yardımıyla sağlanmaktadır. Diğer taraftan, işlerin canlı olduğu zamanlarda, koşullar ne olursa olsun düzenli olarak çalıştırılan işçilerin direnme gücünü kırma ve ücretlerini düşük tutmak amacıyla yedek işçi ordusu oluşturulmaktadır.

Marx’ın topluma bakışı nasıldır?

Marx’a göre çatışma toplumu olarak da ifade edilen modern toplum; onu oluşturan sınıfların ilişkisiyle açıklanmaktadır. Bunlar arasındaki mücadele toplumun değişim motoru olarak tanımlanmaktadır.

Marx’ın teorisi nasıl bir yapıyı barındırmaktadır?

Yaşadığı dönemin Alman felsefesi, İngiliz ekonomisi ve Fransız tarih bilimlerinin felsefesinden, tarih incelemelerinden ve sosyal bilimlerden alınmış fikirlerin bir bileşimidir.

Marx’ın inceleme yaptığı alanlar hangileridir?

İngiliz ekonomisinin tarihsel gelişiminin yanı sıra emek-değer teorisi, kâr oranın azalma eğilimi gibi kavramları açıklamaya çalışmıştır. Ayrıca Fransız tarihçilerinin ve sosyalistlerinin sınıf kavgası kavramını geliştirmeye çalışmıştır.

Marx’ın bakış açısının dayanağı olan tarihsel materyalist yorum nedir?

Toplumsal değişmenin ana kaynağı insanların benimsedikleri düşünceler ya da inançlar değil, ekonomik etkilerdir.

Tarihsel gelişimin altında yatan ana sebep nedir?

Sınıflar arasındaki çatışmalar, tarihsel gelişimin altında yatan ana sebeptir.

Marx insan emeği kavramını nasıl tanımlamaktadır?

İnsanı diğer hayvanlardan ayıran en önemli eylem olan emek; insanın daha önce kafasında canlandırdığı bir imajın gerçeğe dönüşmesidir. İnsanın ihtiyaçlarını karşılamak üzere doğanın diğer materyalleriyle birlikte işler ve doğanın materyal yanlarını dönüştürmekle kalmaz, aynı zamanda insanın kendisini de dönüştürür.

Marx’ın ekonomik görüşünün temeli nasıl açıklanabilir?

Toplumları, altyapılarından, yani üretim güçleri, bilimsel ve teknik bilgileri, sanayi ve iş örgütlenmesinin durumunu inceleyerek analiz eden Marx’a göre, ekonomik rejimlerin kendi ekonomik yasaları bulunmaktadır. Ekonomik rejimin anlaşılmasında üretim biçimini belirleyen toplumsal ilişkilerin dışavurumunu yansıtan ekonomik rejimler sebebiyle toplumsal yapı önem teşkil etmektedir.

Marx’ın kapitalizm görüşü nasıl değerlendirilebilir?

Kapitalizm, sınıf ilişkilerinin çatışma ile nitelendiği bir sınıf düzenidir. Sermaye sahipleri ile işçiler karşılıklı olarak ve dengesiz nitelikte bir bağımlılığa sahiptir. Kapitalistin emeğe, işçilerin de ücrete gereksinimi vardır.

Kapitalizmin işleyişi neden önemlidir?

Kapitalizmin sömürü sistemini anlamak diğer bir ifadeyle, insanların özel mülkiyet rejiminde neden sömürüldüklerini anlamak bu rejimin kendi çelişkileri ile neden onu yıkacak bir devrime doğru geliştiğini ortaya çıkartacaktır.

Toplumu karakterize eden altyapının bileşenleri nelerdir?

Üretimin organize ediliş şekli ve bu organizasyona eşlik eden sosyal ilişkiler alt yapının bileşenleridir.

Marx’ın değerlendirmesine göre üst yapının bileşenleri nelerdir?

Üst yapının bileşenleri şunlardır: • Fikirler, • Kültür, • Kanun, • Politika.

Kapitalizmin temel unsurları nelerdir?

Kapitalizmin temel unsurları kısaca şöyle açıklanabilir: • Sermaye; para, makineler ve fabrikalar gibi gelecekteki varlıkları ortaya çıkarmakta kullanılan her tür varlıktır. • Ücretli emek; kendi yaşamlarını sürdürmek için gerekli araçlara sahip olmayan, sermaye sahiplerinin sunduğu işleri yapmak zorunda olan işçiler toplamıdır.

Kapitalist toplumun çelişki biçimleri nelerdir?

Burjuvazi sürekli olarak daha güçlü üretim araçları yaratarak zenginleşir. Ancak üretim ilişkileri, mülkiyet ilişkileri ve gelir dağılımı aynı hızla değişmez. Bu durum üretim güçleri ile üretim ilişkileri arasındaki çelişkiyi doğurur ve zenginliğin çoğalması ile çok sayıda insanın artan sefaleti arasındaki çelişki ortaya çıkar.

Marx’ın yabancılaşma kuramı neyi ifade etmektedir?

Fabrika üretimine dayalı sanayinin artmasıyla işçiler ürettikleri ürünlere yabancılaşmışlardır. Bu yabancılaşma kişinin meta üretim miktarındaki artışa bağlı olarak artmaktadır.

Marx’ın yabancılaşma biçimleri nelerdir?

Marx’ın yabancılaşma biçimleri şunlardır: • İş bölümünden kaynaklı olarak işçilerin kendi emek süreçlerine yabancılaşması, • İşçilerin ürettikleri ürüne, yani kendi emeklerinin sonucuna yabancılaşması, • Rekabetten kaynaklı olarak işçinin iş yerindeki diğer insanlara yabancılaşması, • Yaratıcılığı ortadan kaldırarak tek tip üretim yapılması sonucu işçinin insanlığa ve topluma yabancılaşması.

Serbest rekabetçi kapitalizmde değişim kanunları sömürüye nasıl yol açmaktadır?

İşçinin ürettiği değeri değil mâl olduğu değeri elde etmesi ve burjuva sınıfı lehine fark yaratması ile artı değer kapitaliste kalmaktadır. Bu durum sömürünün kanunlarla desteklenmesiyle kapitalist için zenginlik aracı olarak görülmesine neden olmaktadır. Bu durum işçi sınıfı için de yoksulluğun sürekli yaratılması sonucunu doğurmaktadır.

Emek miktarı nasıl bir ölçüttür?

Emek miktarı bir malda bulunan nicelendirilebilecek tek ögedir. Geçim araçlarını üretmek için gerekli emek zamanı, iş gücünün değerini temsil etmektedir. Kapitalist, bu değeri ödeyerek, karşılığında işçinin emeğinin kullanımını satın alır. Satın alınan emek aynı zamanda artı değerin kaynağıdır ve karı yaratmaktadır.

Emek türleri nelerdir?

İki çeşit emek bulunmaktadır: • Gerekli-emek; çalışma zamanının bir kısmında kapitalistin kendisine ödediği ücretin karşılığını vermektedir. • Artı-emek; İşçinin karşılığı ödenen çalışma sürecinin dışında kapitalist için artı-değer ürettiği, kar oluşturma sürecidir.

Marx’a göre artı değer ya da bir başka ifade ile sömürü oranını arttırma yolları nelerdir?

Marx’a göre sömürü oranını arttırma yolları; • Çalışma süresini uzatmak, • Zorunlu çalışma süresini (gerekli emek süresini) olabildiğince azaltmaktır.

Durkheim’ın uyum sağlama düşüncesi toplumda nasıl sağlanacaktır?

Mevcut düzeni sürdürebilmek ve sınıf çatışmalarından uzak kalarak gelişen şartlara uyum sağlayabilmek için ‘bir ahlak kodunun oluşturulması gerekmektedir. İyi bir vatandaş ve iyi bir işçinin görevi toplumsal kollektiviteye ahlaki disiplin sistemiyle uyum sağlayacaktır. Ahlaki disiplin sistemi temelde toplumsal çıkarları ön planda tutacak, bireyi bu çıkarlara saygı göstermek mecburiyetinde bırakacaktır.

Ortak bilinç nedir?

Ortak bilinç; bireylerin paylaştıkları inanç, değer ve duyguların soyut bir bütünüdür.

Durkheim’a göre iş bölümünün gerçek amacı nedir?

Toplumların kaçınılmaz evriminin bir sonucu olarak ortaya çıkan iş bölümünün amacı iki ya da daha fazla insan arasında bir dayanışma duygusu yaratmaktır.

İş bölümünün ortaya çıkış sebepleri nelerdir?

İlgili sebepler şunlardır: • İleri toplumlarda nüfusun gittikçe daha çok yoğunlaşması, • Kentlerin oluşumu ve gelişiminin artışı, • İletişim ve ulaşım yollarının sayısının ve hızının artması.

Kapitalist toplumun oluşumuna neden olan rasyonelleşme kendini nasıl ifade etmektedir?

Rasyonelleşme kendini şöyle ifade etmektedir: • Ekonomik girişimin veya işletmenin üretim yeri olarak evden ayrılması. • İşletmenin ve üretimin aileden ayrılması işletmenin girdilerinin, harcamalarının ve uzun dönem kârlarının rasyonel olarak hesaplanmasını mümkün kılmaktadır. • Kapitalist işletmenin kârları, eskiden sıkça olduğu gibi politik baskılar veya kayırmacılıkla değil, serbest piyasada yapılan mübadeleden elde edilmektedir. • Kapitalist işletme, daha öncekilerin aksine köle veya serflerle değil, resmî olarak hür emeğe ihtiyaç duymaktadır. • Kapitalist işletme bürokratik organizasyonlara dönüşme eğilimindedir.

İş bölümünün en basit şekliyle uygulandığı ve farklılığın en az düzeyde yaşandığı mekanik dayanışmaya dayalı toplumların tipik özelliği nedir?

Bu tür toplumlarda bireyler benzer duyguları, inançları ve olaylara bakış açılarını paylaşırlar ve aynı şekilde hareket ederler. Ayrıca, dinsel fikirler bütün toplumu kuşatmıştır ve yasalar baskıcı, cezalandırıcı ve yaygın bir niteliktedir.

Uzmanlaşma ile artan toplumsal farklılaşmanın ortaya çıkarttığı organik dayanışma hangi toplumlarda görülmektedir?

İnsanların ekonomik olarak birbirine bağımlı olduğu ve öteki insanların katkılarının önemli olduğunun farkında olduğu toplumlarda görülmektedir. Ekonomik çıkarlar ve karşılıklı bağımlılık inançların yerini almıştır.

İş bölümünün sağlıksız biçimleri nelerdir?

İş bölümünün sağlıksız biçimleri şunlardır: • Kural dışı iş bölümü (anomik iş bölümü), • Zorlamaya dayalı iş bölümü, • İyi örgütlenememiş iş bölümü.

Toplumlarda yer alan farklı sınıflar neden dayanışma gösterememektedir?

İş bölümünün kişilerin yeteneklerini göz ardı ederek yapılması sınıflar arasındaki sürtüşmelerin önemli nedenlerinden biri olarak görülmektedir. Güç ve statü yetenek ve niteliklerin göz ardı edilerek belirli kişilerin ön plana çıkmasında etkili olmaktadır. Dolayısıyla, toplum içindeki çatışmaları perçinlemektedir.

Sosyal tabakalaşmanın boyutları nelerdir?

Sosyal tabakalaşmanın boyutları; • Sosyal sınıflar, • Statü ve • Partilerdir.

Weber sınıf tanımını nasıl yapmaktadır?

Weber sınıf tanımını “yaşam olanakları” kavramını temel alarak yapmıştır. Buna göre mevcut bir ekonomik düzen içinde gelir sağlamak üzere mal ya da beceri harcama gücünün derecesi veya türü ya da bu gücün yokluğunu kastetmektedir. Diğer bir ifadeyle, bir kişinin sınıfı, mal, yaşam koşulları ve kişisel yaşantılara erişimiyle ifade edilmektedir.

Mülkiyet ya da mülksüzlük nedir?

Mülkiyeti zenginlik ve ekonomik güç olarak tanımlamaktadır. Burada mülkiyet; kişinin belirli bir ekonomik düzen içerisinde sahip olduğu ve kullandığı gelir edinme süreçleri üzerindeki kontrolünün birer parçası olarak görülmektedir.

Weber’in mülkiyet ya da mülksüzlük temelinde yaptığı sınıflamada hangi gruplar yer almaktadır?

Weber’in sınıflandırmasında pozitif ayrıcalıklı ve negatif ayrıcalıklı sınıflar ile köylüler, memurlar, zanaatkârlar ve serbest meslek sahiplerinden oluşan orta sınıf yer almaktadır.

Weber, sosyal sınıf ayrımını ne şekilde yapmıştır?

Weber’in sosyal sınıf ayrımı dört gruptan oluşur: • İşçi sınıfı, • Küçük burjuvazi; • Mülksüz beyaz yakalı işçiler yani teknisyenler, • Mülk ve eğitim ile ayrıcalığa kavuşmuş olanlar.

Sınıf bilincinin oluşması için gereken koşulları nelerdir?

İlgili koşullar şunlardır: • Rakipleri ya da düşmanları rekabet içinde olan bir grup olması • Aynı sınıfsal konumu paylaşan çok sayıda kişinin olması, • İletişim ve örgütlenme imkânlarının bulunması, • Örgütlenmeyi sağlayan iyi bir liderin bulunması.

Weber’e göre statü grupları nasıl belirlenmektedir?

Statü genellikle hayat şekli, eğitim, kalıtsal ya da mesleki prestij ile belirlenir.

Statü grupları ile sınıf grupları arasındaki fark nedir?

Statü grupları homojenlik ne kadar kuvvetli olursa bu gruplar, o kadar güçlü bir sosyal hareket iddiası çıkartacaklardır Ayrıca, bazı durumlarda statü sınıftan daha etkili ve bağımsız görülmektedir. Weber’e göre mülk sahipleri ve mülksüzler aynı statüde sayılabilirken aynı sınıfa mensup olamazlar. Diğer taraftan, sınıf tabakalaşması üretim ve mülkiyet ilişkilerine, statü tabakalaşması ise özel “hayat tarzlarının” temsil ettiği tüketim biçimlerine göre belirlenmektedir.

Weber’in parti kavramı ile ilişkili görüşleri nelerdir?

Bir sosyal kulüp ya da devlet içinde bulunan ve güç ya da iktidar çatısı altında yer alan partilerin eylemleri güç ve iktidar kazanmaya yöneliktir. Belli bir durumda, yandaşlarını statü gruplarından toplayan partiler, sınıf ya da statü konumunca belirlenmiş çıkarları temsil edebilmektedirler.

Weber’in bürokrasi anlayışı nasıl işlemektedir?

Teknik açıdan üstün görülen her biri uzmanlaşmış bir işlevi yerine getiren çok sayıda birey arasındaki iş birliğinin sürekli örgütlenme olarak tanımlanan bürokrasi, düzenli çalışan bir makine gibi görülür. Bürokrasinin emir-komuta zincirine dayalı biçimi, makine çarklarının işlevini temsil etmektedir.

Bürokrasinin temel özellikleri nelerdir?

Doğruluk, hız, kesinlik, dosya bilgisi, süreklilik, gizlilik, birlik, tam bağımlılık, sürtüşmenin ve maddi ve kişisel maliyetlerin azaltılması bürokratik bir yönetimin temel özellikleridir.

Weber’e göre çağdaş bürokrasinin özellikleri nelerdir?

Çağdaş bürokrasinin özellikleri şunlardır: • Resmî yetki alanları kurallar, yasalar ya da yönetmeliklerce düzenlenmiştir. • Görev hiyerarşisi ve kademeli yetki düzeylerine ilişkin ilkelere göre denetimi sağlayan bir ast-üst ilişkisi vardır. • Bürokrasinin yönetimi yazılı belgelere dayanır. • Daire ya da büro yönetimi çok iyi bir uzmanlık eğitimini gerektirir. • Daire ya da büro kurulduktan sonra tam kapasite ile çalışması lazımdır. • İş yeri yönetimi belli bir istikrarı ve kapsamı olan, öğrenebilir genel kurallara bağlıdır.

Marx’ın teorisi nedir?

Marx’ın teorisi yaşadığı dönemin felsefesinden, tarih incelemelerinden ve sosyal bilimlerden alınmış fikirlerin bir bileşimidir. Bunlar; Alman felsefesi, İngiliz ekonomisi ve Fransız tarih bilimidir.

Karl Marx hangi filozoftan çok etkilenmiştir?

Marx, Alman filozof Hegel’in düşüncelerinden çok etkilenmiştir.

Marx’ın bakış açısı hangi yoruma dayanır?

Marx’ın bakış açısı tarihsel materyalist yoruma dayanır.

Marx’ın çalışmalarında kullandığı en temel kavram nedir?

Marx’ın çalışmalarında kullandığı en temel kavram “insan emeği” dir.

Kapitalizmde emek ne anlama gelmektedir?

Kapitalizmde emek, kendi içinde bir hedef, insani yeteneklerin bir ifadesi olmak yerine, para kazanma aracı olarak düşünülür ve materyal bir şeydir.

Marx’a göre kapitalizmin işleyişinin anlaşılması ne demektir?

Marx’a göre kapitalizmin işleyişinin anlaşılması demek insanların özel mülkiyet rejiminde neden sömürüldüklerinin anlaşılması demektir.

Marx’ın ilk çalışmaları hangi kavram ile ilgilidir?

Marx’ın ilk çalışmaları yabancılaşma kavramı ile ilgilidir.

Marx, artı değer kuramı ile neyi göstermiştir?

Marx, artı değer kuramı ile hem her şeyin kendi değerinde değiş-tokuş edildiğini hem de buna karşın bir kâr elde edildiğini göstermiştir.

Marx'a göre ortalama toplumsal emek nedir?

Marx, emeğin bu niteliksel farklılıklarını kabul ederek, emeğin bu değişik türlerinin bir birliğe indirgenmesinin yeterli olduğunu belirtir ve bunu da ortalama toplumsal emek olarak isimlendirir.

Marx’ın sınıf çatışması kaç unsurdan oluşmaktadır?

Marx’ın sınıf çatışması altı unsurdan oluşmaktadır. Birincisi, sınıflar özel mülkiyete dayalı güç ilişkileridir. İkincisi, sınıflar aynı yaşam tarzını sürdüren ve aynı çıkarlara sahip insan topluluklarıdır. Üçüncüsü, sınıflar çıkarları itibarıyla birbirine muhaliftir. Dördüncüsü, zaman içinde bütün sınıflar sadece iki sınıfa dönüşür: Sermaye sınıfı ile işçi sınıfı. Beşincisi, politik örgütler sınıf mücadelesinin araçlarıdır ve altıncısı, yapısal değişiklikler sınıf mücadelesi sonucunda gerçekleşir.

Emile Durkheim’ın görüşleri genelde hangi fikir üzerine oturmaktadır?

Durkheim’ın görüşleri genelde uyum sağlama fikri üzerine oturmaktadır.

Durkheim’a göre, mevcut düzeni sürdürebilmek ve sınıf çatışmalarından uzak
kalarak gelişen şartlara uyum sağlayabilmek için neyin oluşturulması gerekmektedir?

Durkheim’a göre, mevcut düzeni sürdürebilmek ve sınıf çatışmalarından uzak kalarak gelişen şartlara uyum sağlayabilmek için ‘bir ahlak kodu’nun oluşturulması gereklidir.

Ortak bilinç nedir?

Ortak bilinç, bireylerin ortaklaşa paylaştıkları inanç, değer ve duyguların soyut bir bütünüdür.

İş bölümünü arttıran unsurlar nelerdir?

Nüfus artışı, kentlerin gelişmesi, iletişim ve ulaşım yollarının sayısının artması iş bölümünü arttıran unsurlardır.

Mekanik dayanışma nedir?

Mekanik dayanışma, iş bölümünün en basit şekliyle uygulandığı ve farklılığın en az düzeyde yaşandığı bir dayanışmadır.

Anomik iş bölümü hangi dönemlerde görülür?

Anomik iş bölümü, büyük iflas ve bunalım dönemlerinde görülür.

İyi örgütlenmemiş iş bölümünün sebebi nedir?

İyi örgütlenmemiş iş bölümü işlerin farklı kişiler arasında iyi dağıtılmamasından ileri gelmektedir.

Weber, Marx ve Durkheim’a göre neden daha anlaşılması zor bir düşünürdür?

Weber, Marx ve Durkheim’a göre anlaşılması daha zor bir düşünürdür. Bunun nedeni dinden ekonomiye, tarihten hukuka kadar her alanda düşünüp yazmış olması ve zaman zaman kendi yazdıkları arasında tutarsızlıkların olmasıdır.

Weber, rasyonellik kavramını daha çok neyi tanımlamak için kullanmıştır?

Weber, rasyonellik kavramını daha çok kapitalist ekonomi etkinliğini ve bürokratik iktidar biçimini tanımlamak için kullanmıştır.

Weber'in üç boyutlu sosyal tabakalaşma modeli nedir?

Weber, üç boyutlu bir sosyal tabakalaşma modeli öne sürmüştür. Bu boyutlar; sosyal sınıflar, statü ve partilerdir.