Endüstri Sosyolojisi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Üretimde esneklik nedir?

Bir işletmenin üretim sürecinde kullandığı teknolojik alt yapının ve istihdam ettiği işgücünün piyasada değişkenlik gösteren taleplere göre farklı üretim yapabilme potansiyelidir.

Post-fordist yönetim anlayışının temel özellikleri nelerdir? 

• Taleplerde farklılaşma ortaya çıkmıştır.
• Standart ürünlerin seri ve kitlesel olarak üretilmesinin sınırlarına ulaşılmıştır.
• Yürüyen bant sistemine dayalı teknolojik donanım yerini bilgisayar destekli esnek teknolojik donanıma bırakmaktadır.
• Taylorist yönetim anlayışına yönelik sert eleştiriler yapılmaktadır.
• İşçi-işveren ilişkilerinde iş birliği ve uzlaşma arayışları önem kazanmıştır.
• Hiyerarşik ve otoriter yönetim anlayışının yerine yatay, katılımcı ve paylaşımcı bir yönetim anlayışı gelmektedir.
• Başta toplam kalite yönetimi olmak üzere esnek yönetim biçimleri yaygın
olarak uygulanmaya başlanmaktadır.
• Ekip çalışmasına dayalı üretim ve yönetim anlayışı ön plandadır.
• İşgücü kalifiyedir ve ihtiyaçlara göre üretim sürecinin farklı birimlerinde
çalışabilmektedir.
• Kalifiye işgücünün yetiştirilmesinde formel eğitim kurumları önemli bir
rol oynamaktadır.
• Üretim ve yönetim sürecinin tümü müşteri odaklılık ilkesine göre yapılanmıştır.
• Kalite kavramı ön plana çıkmıştır

Kalite kavramının temel özellikleri nelerdir?

• Tasarımda kusursuzluk,
• Kullanımda kusursuzluk,
• Fiyatta kusursuzluk,
• Teslim süresinde kusursuzluk,
• Satış süresinde kusursuzluk,

Türkiye Kalite Derneği hakkında bilgi veriniz?

1991 yılında kurulan Türkiye Kalite Derneği (KALDER) bu uygulamaların Türkiye’de yaygınlaşmasında öncü bir rol oynamıştır. Avrupa Kalite Derneği üyesi olan ve çağdaş kalite felsefesinin Türkiye’de yaygınlaşmasına katkıda bulunmayı kendisine hedef edinen KALDER yerel ve ulusal düzeyde çeşitli çalışmalar, yarışmalar, eğitim seminerleri, konferanslar, araştırma
ve yayınlarıyla Türkiye’de yeni yönetim metotlarının yaygınlaşmasının itici gücü olmuştur. 1980’li yıllar ile birlikte Türkiye’de yabancı ortaklı firmaların sayısının artması, yeni yönetim metotlarının yaygınlaşmasında etkili olmuştur. Özellikle 1990’lı yıllarda çok sayıda danışmanlık şirketi kurulmuştur. Bu tür şirketler çeşitli sektörlerde faaliyette bulunan işletmelere hizmet içi eğitimler vermeye başlamıştır.
Ayrıca üniversitelerde çok sayıda işletme bölümünün kurulması, birçok merkezi üniversitede MBA programlarının açılması ve işletme eğitimlerinin ağırlıklı olarak İngilizce olarak verilmesi yeni yönetim metotlarının büyük bir hızla yayılmasında etkili olmuştur.

Yeni yönetim metotları hangi açılardan eleştirilmektedir? 

• Yeni yönetim metotları özü itibarıyla kapitalisttir ve kâr odaklıdır.
• Çalışan işçilerin kazanımlarından daha çok büyük sermaye gruplarının kazanımları ön plandadır.
• Sendikaların ve işçilerin örgütlü gücünü azaltan uygulamalardır.
• Müşteri odaklılık, çalışanların yöneticiler kadar müşteri yoluyla da kontrol
edilmesi anlamına gelmektedir.
• Yeni yönetim metotları, çalışan kesimin iş yükünü ve sorumluluğunu artıran uygulamalardır.

ISO 9000 ve türevi olan sertifikalar neyi belgelemektedir? 

ISO 9000 ve türevi olan sertifikalar; kalite politikası, kalite yönetim sistemi, kalite kontrol ve kalite güvencesi
gibi konularda işletmelerin yeterliliğini belgelemektedir.

Yönetim gurusu nedir?

Belli bir alanda önemli ve öncü çalışmaları olan, belli bir yöntemi geliştiren ve uygulayan, alanında uzman ve lider durumunda olan eğitici ve öğretici olan kişilere verilen genel addır.

Paternalizm nedir?

Paternalizm güce ve otoriteye sahip olan kişi veya bir kurumun kendisine bağımlı olanların ihtiyacını karşılaması
ve bunun karşılığında bağımlı olanların güce ve otoriteye riayet etmesinin sağlandığı bir bağımlılık ilişkisidir.

Kaizen nedir?

Kaizen; küçük ölçekli, kademeli ve emin adımlarla yapılan iyileştirilmelerin radikal değişikliklerden daha yararlı olduğu düşüncesine dayanır.

İşlevsel esneklik nedir? 

İşlevsel esneklik, vasıflı işgücünün farklı işlerde çok amaçlı olarak kullanımı anlamına gelirken sayısal esneklik ise işletmelerin piyasadaki değişimlere göre işgücünün sayısında artışa veya azalışa gidebilme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır.

Otomasyon nedir?

Üretim sürecinde insan gücü yerine teknolojinin kullanılmasıdır. Otomasyon sayesinde kas gücüyle yapılan işler daha seri ve hızlı bir şekilde makineler tarafından yapılır.

Endüstri ilişkileri nedir?

İşçi ile işveren arasında çalışma koşulları, ücretler, işçi sağlığı ve iş güvenliği ve sosyal haklar çerçevesinde
karşılıklı müzakere ve görüşmelerin tümüne verilen addır. Endüstri ilişkileri işçi ve işveren sendikaları arasında olabileceği gibi
sendikal örgütlenmelerin olmadığı durumlarda işçi ve işveren arasında yüz yüze de gerçekleşebilmektedir

Feigenbaum'a göre, kalite kontrolün aşamaları nelerdir? 

• Yeni tasarım kontrolü,
• Dışarıdan gelen malların/ürünlerin kontrolü,
• Üretim kontrolü,
• Özel süreç çalışmaları.

Altı Sigma'nın ilkeleri nelerdir? 

• Müşteri odaklılık,
• Verilere dayalı yönetim,
• Süreçlere odaklanmak,
• İnisiyatifi ele alan yönetim anlayışı,
• Sınırsız iş birliği,
• Yukarıdan aşağıya eğitim

Edwards Deming’deki süreç kontrolünün ilkeleri nelerdir? 

• Ürün ve hizmetin geliştirilmesi için amaç tutarlılığını sağlayın,
• Yeni bir (Japon) felsefe benimseyin,
• Kalite kontrolden vazgeçin, süreçleri kontrol edin,
• Tedarikçilerden fiyatlara göre alım yapmayın, az sayıda tedarikçiden kaliteli ürün elde etmeye çalışın,
• Gereksiz tüm planlama, üretim ve yönetim süreçlerinden kurtulun ve sürekli iyileştirmeye odaklanın,
• Çalışanların eğitimine önem verin,
• Gözetim ve denetim yerine çalışanları daha kaliteli işler yapabilecek ve onları motive edebilecek tarzda bir liderliğe odaklanın,
• Korkuyu yok edin, çalışanlar arası iletişim kanallarını açık tutun,
• Bölümler arası her türlü engelleri kaldırın,
• Öğütleri ve klişe sözleri terk edin, hata yapan insan değil süreçlerdir,
• Çalışanları olumsuz etkileyecek her türlü yönetimsel zorlamalardan kaçının,
• Çalışanların iş yapmalarını engelleyen değerlendirmelerden kaçının,
• Kendinizi ve herkesi geliştirebilecek eğitimleri destekleyin,
• Sürekli iyileştirme için herkesi harekete geçirin

Kalite çemberleri ne anlama gelir?

Kalite çemberleri; planlama, yapma, kontrol etme ve uygulama/harekete geçme odaklı bir çalışma grubudur. Kalite çemberleri, ekip/ takım çalışması olarak tanımlanabilir.

Endüstriyel yönetim metotlarından erken dönem yönetim anlayışının temel özellikleri nelerdir?

• Üretim teknolojisi ağırlıklı olarak basit tezgâhlarla yapılmaktadır.
• Üretim sürecinin önemli bölümlerinde çoğunlukla kol emeği kullanıldığı
için “emek yoğun üretimin” yaygın olduğu bir dönemdir.
• Üretim miktarlarının artışı tezgâh sayısının ve istihdam edilen işgücünün
artırılmasına bağlıdır.
• Patron ile çalışan işçiler arasında yüz yüze ilişkiler egemendir.
• İşletmelerin sahibi hem iş yerlerinin sahibi ve hem de yöneticileri konumundadırlar.
• Kalifiye işgücünün yetiştirilmesinde formel eğitim kurumlarının rolü sınırlıdır.
• İşgücü becerisi ağırlıklı olarak üretim sürecinde usta, kalfa ve çırak ilişkilerinden elde edilmektedir.
• Üretim sürecinin belli bölümlerinde ve ürünlerin kalite kontrolünde sınırlı
da olsa ustaların belli bir yetkisi ve gücü vardır.
• Sendikalaşma henüz gelişmemiştir ve işçi-işveren ilişkileri kurumsallaşmamıştır.
• İşletmelerin büyük bir çoğunluğunu aile işletmeleri oluşturmaktadır.
• İşletmelerde karar alma süreci yukarıdan aşağıya doğrudur ve hiyerarşiktir.
• Kadın ve çocuk emeği yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.
• Çalışma koşulları çok kötüdür.
1850’li yıllara ait bir fabrika.

Taylorizm nedir?

Vasıfsız işgücü istihdamına, üretim sürecinin en küçük ve en basit parçalara kadar bölünmesine, parça başı ücret ödeme sistemine ve çalışanların üretimin her aşamasında sıkı bir kontrol ve denetim altında tutulması gerektiğine dayalı otoriter bir yönetim anlayışıdır. Taylorist işletmelerde yönetsel yapı dikey olduğu için karar alma mekanizması üst yönetimden aşağıya doğru olarak gerçekleşmektedir.

Kitlesel üretim nedir? 

Standart ürünlerin düşük maliyetli olarak büyük miktarlarda üretildiği bir sistemdir. Kitlesel üretim bant sistemine dayalı olduğu için seri olarak üretilir.

Yalın yönetim nedir? 

Yalın yönetim, bir işletmenin üretim sürecinde gereksiz tüm işlerden arınması demektir. Diğer bir ifadeyle yalın üretim bir işletmenin ürün tedarik sürecinden, nihai ürünün müşteriye teslimatına kadar geçen tüm süreçlerde maliyeti artıran ve ürüne hiçbir değer katmayan iş gücü, araç gereç, parça ve benzeri gereksiz tüm süreçlerden kurtulması demektir.