Klasik Sosyoloji Tarihi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Klasik Sosyolojiye Katkı Iı: Vilfredo Pareto Ve Seçkinler Teorisi

1. Soru

Samuel ve Tönnies’ten sonra klasik sosyolojiye katkıda bulunanlardan birisi kimdir?

Cevap

Vilfredo Pareto


2. Soru

Vilfredo Pareto’nun amacı nedir?

Cevap

‘’J.Willard Gibbs’in Termodinamik’inde formülleştirdiği genelleştirilmiş fiziko-kimyasal sisteme benzeyen bir sosyoloji kurmaktı.


3. Soru

Fiziko-kimyasal sisteme benzeyen anlayış nasıldır?

Cevap

Bu anlayışta sistemi oluşturan parçalar, karşılıklı olarak birbirine bağlı olduğundan parçaların birindeki değişme karşılıklı olarak diğerleri üzerinde de bir değişime yol açar.


4. Soru

Pareto’nun sahip olduğu anlayış nasıldır?

Cevap

Pareto’nun toplumsal sistem kavrayışında insan edimlerini belirleyen bir dizi değişkenler arasındaki karşılıklı bağımlı değişimleri bu toplumsal sistem kavrayışı çerçevesinde çözümlemeye çalıştığını belirtir.


5. Soru

Bu sisteme daha önce hangi sosyologların çalışmalarında rastlanmıştır?

Cevap

Comte ve Spencer


6. Soru

Pareto’nun sosyolojiye katkısı literatürde nasıl açıklanır?

Cevap

Bu konuda yaygın olan görüş Pareto’nun çalışmalarının Parsons’tan önce tanınmadığı ancak, Parsons’un çalışmalarında Pareto’ya Weber ve Durkheim kadar önem vermesiyle birlikte tanınır hale geldiği,daha sonra ve günümüzde ise bu ilgi ve önemin büyük oranda kaybolduğu yönündedir.


7. Soru

Parsons Pareto’dan nasıl etkilenmiştir?

Cevap

Parsons özellikle Pareto’nun toplumu dengede olan bir sistem olarak kavramasından etkilendiği ve Pareto’nun bu görüşünün Parsons’un teorisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir.


8. Soru

Pareto’nun sosyolojiye en önemli katkısı hangi özelliği iledir?

Cevap

Toplumu birbirine bağlı parçalardan oluşan bir bütün ve dengede olan bir sistem olarak gören ve Parsons’u etkileyen Pareto sosyolojisinin bu özelliği çok defa Pareto’nun sosyolojiye en önemli katkısı olarak kabul edilir.


9. Soru

Sosyoloji tarihinin sıra dışı sosyologlarından olan Pareto’nun eleştirel yaklaştığı konular nelerdir?

Cevap

Pareto Aydınlanma düşünürlerinin çoğu fikirlerine, sosyolojinin ilk döneminde gelişiminde etkili olan ilerleme kuramlarına, pozitivizme, evrimciliğe, sosyal Darvinizme ,hümanist felsefeye ve Marksizme topyekün eleştirel yaklaşmış, kitle demokrasisi fikriyle alay etmiş, çalışmalarında bu yaklaşımlardan oldukça farklı nitelikte düşünce ve görüşlere yer vermiştir.


10. Soru

Pareto’nun rasyonalite ile ilgili düşünceleri nelerdir?

Cevap

Aydınlanma filozofları rasyonalitenin önemini vurgularken Pareto insan içgüdüleri gibi rasyonel olmayan faktörlerin önemi üzerinde durmuş ve sosyolojik çözümlemesinde toplumun insan doğasından kaynaklanan psikolojik güçlerin ve benzeri mekanizmaların bir ürünü olduğunu savunmuştur. Rasyonel davranışların önemi üzerinde duran sosyologların aksine, sosyoloji kuramını değişmez nitelikte olan bir insan doğasının ve de kendi deyimiyle mantıklı olmayan davranışların temeli üzerine kuran Pareto, meslektaşlarının çalışmalarını da alaycı bir üslupla eleştirmiştir.


11. Soru

Aron’a göre Pareto’nun alaycı hali neye sebep olmuştur?

Cevap

Aron’a göre meslektaşlarının eserlerini alaya almaktan hoşlanan Pareto’nun düşüncesinin bu yönü, bu yazarın yalnızca yaşamı boyunca değil ölümünden sonra da birçok sosyolog tarafından hiç sevilmemesini açıklar.


12. Soru

Swingewood Pareto düşüncesini nasıl yorumlar?

Cevap

Pareto’nun sosyolojisi, iradecilik ile determinizmin tuhaf bir karışımından oluşmakta, insan doğasını sabit görüp,aynı zamanda ,mantıksal olmayan toplumsal eylemin ürünü bir toplum kavramı öne atan, kötümser ve kaderci bir anlayışın lehine olarak, toplum teorisindeki hümanist geleneğin (özellikle Vico’nun) reddini temsil etmektedir.


13. Soru

Pareto en çok hangi düşünceye karşıtlığıyla bilinir?

Cevap

Pareto en çok Marksizme karşıdır. Öyle ki kimi düşünürlere göre Pareto, büyük fikirlerini Marx’ın tekzibi üzerine geliştirmiştir.


14. Soru

Pareto özellikle Marx’a hangi kuramıyla karşı çıkar?

Cevap

Pareto’nun sosyolojik teorisinin merkezinde yer alan ve insan doğasını şekillendirdiği varsayılan değişmez nitelikteki mantıksal olmayan insani içgüdülerin bir anlamda devrimci dönüşümün önemli bir toplumsal dönüşüme yol açacağını düşünen Marx’ın görüşlerinin gerçekçi olmadığını göstermek yönünde bir amaca sahip olduğu öne sürülmektedir. Pareto’nun Marx karşıtlığı özellikle toplumsal değişme kuramında en açık şeklini alır. Pareto’nun önerdiği toplumsal değişim kuramı ile Marx’ın toplumsal değişme kuramı birbirleri ile adeta taban tabana zıttır. Öte yandan, Pareto’nun bununla ilişkili olarak geliştirdiği seçkinler(elit)kuramı siyasal sistem analizlerinde önemli bir etkiye sahip olmuş, seçkinler çözümlemesi toplumsal tabakalaşma ve sınıf çatışmalarını da etkilemiştir.


15. Soru

Pareto sosyolojisi temel olarak hangi konulardan oluşur?

Cevap

Tortular, türemler, ekonomik çıkarlar, insanlar arası eşitsizlikten kaynaklanan toplumsal heterojenlik (benzeşmezlik)ve de (seçkinler dolaşımı kuramını da içeren)toplumsal hareketlilik olmak üzere beş temel konudan oluşur. Bununla birlikte Pareto’nun çalışmalarında en çok tortular üzerinde yoğunlaştığı ve diğer çalışmalarının tümünün tortular kuramı ile bağlantılı olduğu bilinmektedir.


16. Soru

Pareto insan davranışlarını nasıl ayırır?

Cevap

Pareto, insan davranışlarını mantıklı ve mantıksız olarak ikiye ayırır.


17. Soru

Pareto’nun davranış tespiti nasıl olmuştur?

Cevap

Pareto’ya göre insanlar daha çok mantıksal olmayan şekilde davranma eğilimine sahiptirler. Bir diğer deyişle toplumda mantıklı davranışlara oranla mantıksal olmayan davranışlar çok daha yaygındır. Pareto bunun nedenini insanların sahip oldukları birtakım derin eğilimlere ve içgüdülere/dürtülere bağlıdır.


18. Soru

Pareto’nun ekonomiye bakışı nasıldır?

Cevap

Dikkatini neredeyse sadece rasyonel eyleme veren bir disiplinden ,ekonomi biliminden gelen Pareto’nun ekonomistlerin soyutlama sistemini, eylemin mantıksal olmayan dürtülerini vurgulayan sosyolojik sistemle desteklemeye çalıştığını belirtir. Pareto’nun çalışmalarında sosyolojiyi mantıklı davranışları dikkate alan ekonomiye göndermeyle özellikle mantıksal olmayan davranışların bir incelemesi olarak tanımladığını belirtir.


19. Soru

Pareto’nun mantıklı davranış tanımlamasının temeli neye dayanır?

Cevap

Pareto’nun mantıklı davranış tanımlamasının temelinde bir aktörün düşüncesinde kurduğu araç-amaç ilişkisi ile gerçekte nesnel olarak gelişen araç-amaç ilişkisi arasında bir uyum vardır. Başka bir deyişle bir davranışın mantıklı olması için nesnel gerçeklikteki araç-amaç ilişkisi oyuncunun bilincindeki araç-amaç ilişkisine uygun olmalıdır. Bu bağlamda amaçlarına nesnel ve öznel olarak mantıksal bir bağla bağlanmış davranışlar mantıklı amaçlarına nesnel ya da öznel olarak mantıksal bir bağla bağlanmamış olan tüm davranışlar ise mantıklı olmayan davranışlar olarak tanımlanır.


20. Soru

Pareto sosyolojisinde usavurma nasıl etkili olur?

Cevap

Pareto davranışın usavurma sonucu belirlenmiş olup olmaması mantıklı-mantıksız davranışlar arasındaki temel ayrım noktasını oluşturur. Bu bağlamda mantıklı davranışlar usavurmanın neden olduğu davranışlar olarak tanımlanır. Davranışı yöneten güç, uyduğu usavurumdur. Buna karşılık mantıklı olmayan bütün davranışlar bir derece duygularla yönetilir; duygu en geniş anlamda mantıklı usavurmadan farklı her düşünme durumu olarak tanımlanır. Pareto, mantıklı davranışları usavurmaya göndermeyle, mantıksal olmayan davranışları ise duygulara, değerlere, inançlara ve benzerine göndermeyle tanımlar.


21. Soru

Pareto sosyolojiyi davranışlar konusunda nasıl görür?

Cevap

Pareto sosyolojiyi mantıklı olmayan davranışların incelenmesi olarak görür. Mantıklı olmayan davranışları mantıksal-deneysel dediği saf bir bilim anlayışı altında incelemeye çalışır.


22. Soru

Swingewood’a göre Pareto sosyolojisinin temel ilkeleri nelerdir?

Cevap

Pareto sosyolojisi iki temel ilke etrafında kurulmuş, bunlardan ilki tümevarım yöntemi, deney ve gözleme dayanan mantıksal deneysel bilim anlayışı, ayrıca bu noktada Pareto’nun pozitivizmi eleştirdiği halde, doğa bilimini sosyolojinin temeli sayma konusunda Weber’den ayrıldığına da dikkat çeker. Pareto sosyolojisnin ikinci ilkesi de toplumu bir sistem olarak görmesi ve bir bütün olarak analiz edilmesi gerektiğini savunması, ancak nesnel toplumsal yapılar ve kurumlardan ziyade mantıksal olmayan eylemlerin bir sentezi olarak analiz edilmesi gerektiğini vurgulamasıdır.


23. Soru

Pareto’ya göre mantıksal-deneysel bilim anlayışının özellikleri nelerdir?

Cevap

Birinci özelliği tek amacının gerçeklik olmasıdır. Pareto burada mantıksal olmayan davranışları inceleyen bir sosyolog olarak amacının yarar değil gerçeğe ulaşmak olduğunu gösteren hiçbir kanıtın olmadığını vurgular. Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışının ikinci özelliği olarak deney-dışı ya da deney-üstü bütün kavramların ve kuramların kesinlikle dışlanmaları gerektiğini savunmasıdır. Kullanılan bütün sözcükler gözlenen ya da gözlenebilir olgularla ilgili olmalı, bütün kavramlar doğrudan saptanan ya da deneyle yaratılabilecek gerçeklere göre tanımlanmalıdır.


24. Soru

Pareto hangi kavramları boş olarak görür?

Cevap

Özgürlük, eşitlik, ilerleme ve genel irade.


25. Soru

Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışı ne için çabalar?

Cevap

Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışı, bilimsel olmadığını düşündüğü kuramların ve de din gibi inanç sistemlerinin maskesini düşürmektir.


26. Soru

Pareto meslektaşlarını hangi yönleri sebebiyle eleştirir?

Cevap

Pareto sosyolog meslektaşlarının yaklaşımlarını gerçek anlamda bilimsel olmadıkları gerekçesiyle eleştirir ve onların farkında bile olmadan mantıklı olmayan bir düşüncenin kurbanı olduklarını savunur.


27. Soru

Pareto’ya göre mantıksal olmayan tüm davranışların temelinde hangi ilkeler vardır?

Cevap

İlk olarak tortu(kalıntı)adını verdiği ve değişmez dediği eğilimler ile türem(türev)adını verdiği insanların davranışlarını haklı kılmak için her durumda buldukları ve değişken dediği nedenler. Ona göre bu iki ilke insanların davranışlarını ve dolayısıyla toplumun doğasını önemli ölçüde belirlemektedir. Pareto sosyolojisinde toplumsal sistem tortuların ve türemlerin genel nüfus içindeki dağılımına göre bir denge durumuna ulaşır.


28. Soru

Pareto tortuları nasıl açıklar?

Cevap

Tortular veya kalıntıların duygular ya da ruhsal durumla karıştırılmaması gerektiğini, tortuların duygularla anlatım ve davranış arasında aracı olduğunu özellikle vurgular. Ayrıca Pareto tortuların insanların içgüdüleri ile ilişkili olduğunu belirtir. Kalıntılar insan doğasında ya da davranışların temelinde bulunan ve dolayısıyla toplumun işleyişini ve devamlılığını sağlayan içgüdülerin dışavurmasıdır. Kalıntılar fiziksel olarak gözlenemez, duygular gibi de hissedilemezler. Onlar daha çok duyguların belirtisidirler, davranışların ve anlatımların ortak köküdürler.


29. Soru

Pareto’ya göre kalıntılar kaç kategoride toplanır?

Cevap

Kalıntılar altı kategoride toplanır: - Uyuşma(bileşim)içgüdüsü - Kümelerin(grupların)sürekliliği - Duyguları dışa dönük davranışlarla açıklama gereksinimi - Toplumculukla ilişkili Kalıntılar - Bireyin ve bağımlılıkların bütünlüğü - Cinsel Kalıntılar


30. Soru

Pareto’ya göre bu kalıtı kategorilerinden en önemlileri hangileridir?

Cevap

Uyuşma içgüdüsü ile Kümelerin Sürekliliğidir.


31. Soru

Uyuşma İçgüdüsü nedir?

Cevap

Uyuşma içgüdüsü genel anlamda bireylerin mantıklı bir neden olmaksızın olaylarla eşyalar ya da düşüncelerle nesneler arasındaki ilişkiler kurma eğilimi şeklinde ortaya çıkar.


32. Soru

Pareto’da kümelerin sürekliliği kavramı ile ne ifade edilir?

Cevap

Bu tortu gerçek dayanağı ortadan kalkmış ilişkilerin ve olguların sürdüğünü varsayarak ona bağlılığını sürdürme eğilimidir. Tutuculuk ve eskiye bağımlılık gibi olgular bu tortu çerçevesinde değerlendirilebilir.


33. Soru

Türemler ile anlatılmak istenen nedir?

Cevap

İnsan davranışlarının sözlü nitelikte çeşitli ve değişken olan araçlardır. Türemleri belirleyen de kalıntı veya tortulardır. Pareto türemleri ideoloji ya da doğrulama kuramları adı verilen şeylerin karşılıkları olarak görür. Değişik şekillerde ortaya çıkan türemler insanların kendi davranışlarını doğrulamak, meşrulaştırmak ve inandırıcı kılmak için kullandıkları rasyonalleştirmeler, ideolojiler ve entelektüel bahanelerdir. Tortular, tasavvur ve değer yargılarının yanı sıra kuram ve hatta dünya görüşü gibi çok sayıda türem üretebilirler.


34. Soru

Pareto türemleri toplumsal dinamikleri açıklarken nasıl ifade eder?

Cevap

Sahip oldukları inandırıcı gücün nesnel görünümü açısından inceler. İnsanların başkalarını harekete geçirmek için psikolojik, mantıklı ve sözde mantıklı süreçleri nasıl kullandıklarını araştırır. Böylece Pareto bu yaklaşım ile davranışı meşrulaştırmada kullanılan türemler değişse de davranışların kökeninde yatan kalıntılar değişmediğinden insanın doğası sebebiyle de toplumun yapısı aynı kalmaktadır. Tortular kuramının yalnızca kuramları ve inanç sistemlerini türemler olarak açıklamakla kalmadığını aynı zamanda toplumsal hareketlerin ve toplumsal değişmenin de dinamiklerinin açıklanmasına da hizmet eden bir araç olduğuna dikkat çeker.


35. Soru

Pareto’ya göre toplumdaki heterojenliğin sebebi nedir?

Cevap

İnsana özgü beceri, kabiliyet ve benzeri özelliklerin insanlar arasında doğal olarak eşitsiz dağıldığını, bu nedenle insanların fizksel, entelektüel ve ahlaki açıdan eşit olmadıklarını ve neticede toplumda bu eşitsizlikten kaynaklanan bir heterojenlik olduğunu savunur. Bu eşitsizlik ve heterojenliğe bağlı olarak toplumda bazı bireylerin diğerlerinden her zaman daha becerikli olacağını ve bu nedenle bilinen bütün toplumlarda farklı ve eşit olmayan niteliklere sahip az sayıdaki egemen seçkinle (elit) bu seçkinler tarafından yönetilen bir insan kitlesinin her zaman olacağını savunur.


36. Soru

Pareto’nu seçkin kuramı kiminle benzerlik göstermektedir?

Cevap

Seçkinler teorisinde Pareto’nun ismi genellikle aynı dönemde yaşamış olan bir diğer İtalyan siyaset bilimci ve sosyolog Gaetano Mosca ile birlikte anılır. Bunun nedeni ise Pareto ve Mosca’nın, ayrı çalışmış olmakla birlikte birbirine oldukça benzer iki elit teori sunmuş olmalarından kaynaklanır.


37. Soru

Pareto ve Mosca’nın seçkin(elit)modeli nasıl ilişkilendirilebilir?

Cevap

Her iki kuramcının siyasal seçkinleri güç yapısından çok kişisel niteliklere dayalı olarak analiz etmiş olmaları ve yine her iki teorinin Marx’ın yöneten-yönetilen ayrımının olmadığı geleceğin toplumuyla ilgili görüşlerini reddedip elit yönetimi bütün toplumlarda kaçınılmaz olarak görmeleri gelmektedir. Bu açıdan her ikisinin üstün kişisel niteliklere dayandırdıkları seçkinler analizi ,bir toplumda gücün kişisel yeteneklere göre değil, örgütsüz ve dağınık olan halk kitleleri karşısında örgütlü ve birleşik olmasından da kaynaklanır. Bu açıdan her iki kuramcının düşünceleri klasik ve modern seçkinler teorisi arasında bir köprü olarak görülür ve bu nedenle modern seçkinler teorisinin kurucuları olarak kabul edilirler.


38. Soru

Pareto ve Mosca hangi düşüncelerden etkilenmişlerdir?

Cevap

Her ikisi de Seçkinler teorisinde Makyavel ve Nietzsche’nin toplumsal yaşamda güç istenci olarak ifade edilen dürtülerin önemini vurgulayan düşüncelerinden etkilendiklerini ancak Pareto’nun tortular adını verdiği bu dürtülerin analizine daha da önem verdiğini vurgular.


39. Soru

Pareto’nun seçkin tanımı nasıldır?

Cevap

Pareto birincisi toplumsal seçkinlerin tümünü kapsayacak kadar geniş ikincisi ise sadece yönetici seçkinleri kapsayacak kadar dar anlamda iki seçkin tanımı yapar. Geniş anlamda kullandığı seçkin kavramı etkinlik alanında başarılı olmuş ve mesleki hiyerarşide üst düzeye erişmiş dahası yaşam yarışında iyi not almayı başarmış az sayıda bireyi kapsar. Pareto’nun kullandığı dar anlamdaki seçkin kavramı ise iktidarda bir rol oynayan ve siyasal yetkiye sahip az sayıda bir azınlıktan oluşur.


40. Soru

Pareto’nun yönetici seçkinler adını verdiği sınıf hangisidir?

Cevap

Bir toplumda egemen olan ve iktidar olan sınıftır.


41. Soru

Pareto’ya göre toplum nüfusu nasıl belirginleşir?

Cevap

Pareto her toplum nüfusunun ; I. Seçkin olmayan bir alt tabaka ile II. Seçkinlerden oluşan bir üst tabaka olmak üzere iki temel tabakaya ayrıldığını, seçkinlerden oluşan üst tabakanın da kendi içinde; a) Yönetici Seçkinler ve b) Yönetici olmayan seçkinler olmak üzere ikiye ayrıldığını, ayrıca toplumların söz konusu bu seçkinlerin, özellikle yönetici seçkinlerin doğası ile belirginleştiğini savunmaktadır.


42. Soru

Pareto alt sınıfı nasıl tanımlar?

Cevap

Pareto başarılı ve yetenekli olarak tanımladığı seçkinlerin aksine tabi konumdaki alt sınıfı yeteneksiz, örgütsüz ve de yönetim sorumluluklarını yerine getirme konusunda her zaman sessiz ve duyarsız kalan bir sınıf olarak tanımlar. Pareto’nun hümanizm ve kollektivist demokrasiye duyduğu düşmanlığın kaynağı, tarihsel gelişmenin, pasif kitleler üzerinde tahakküm kuracak vasıflarla donatılmış olan aktif azınlıkların eseri olduğu inancındaydı.


43. Soru

Pareto siyasal seçkinleri tortu ve türem temelinde hangi gruplara ayırır?

Cevap

Pareto siyasal seçkinleri de tortu ve türem temelinde yaptığı psikolojik bir ayrıma ve buna bağlı olarak yönetim biçimlerine ve araçlarına göre iki gruba ayırır. Bu yönetim araçlarını da güç ve hile olarak tanımlar. Güç ve hile şeklindeki bu iki yönetim aracının ise, Makyavel’in aslanlar ve tilkiler arasında yaptığı ünlü ayrımın başka bir biçimi olduğu bilinmektedir.


44. Soru

Pareto sosyolojisinde siyasal seçkinleri halkı yönetme şekillerine göre hangi gruplara ayırır?

Cevap

Pareto sosyolojisinde siyasal seçkinler, halkı yönetme şekillerine göre iki temel gruba ayırır. Bunlar; I. Güç kullanarak yöneten aslanlar ile II. Gizlice, kurnazca ikna ederek yöneten tilkiler Pareto askeri diktatörlükleri örnek olarak verdiği aslanları kararlı, dobra ve acımasız bir yönetici seçkin sınıf olarak tanımlar. Avrupa demokrasilerini örnek olarak verdiği tilkileri ise kurnaz, yönlendirici/manipülatif ve diplomatik bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar.


45. Soru

Pareto’ya göre tortular iktidarın belirginleşmesinde nasıl bir etkiye sahiptir?

Cevap

Pareto insana özgü kabiliyetlerin yanı sıra tortuların da insanlar arasında eşitsiz dağıldığını ve kitlelerde genellikle muhafazakar olan ikinci tür tortuların güçlü olduğunu bu nedenle de bu tortuların kitleleri itaatkar kıldığını savunur. Siyasal seçkinlerde ise birinci ve ikinci kategori kalıntıların daha güçlü olduğunu öne sürer. Böylece birinci kategori kalıntılarla büyük ölçüde donatılmış seçkinler olan tilkiler hileyi ve kurnazlığı tercih ederler, ekonomik ve politik kurumları kullanarak, yenilik ve entrikalara başvurarak ve de ideoloji ve propagandayla farklı fikirleri tekrar tekrar birleştirerek güçlerini korumaya ve iktidarlarını sürdürmeye çalışırlar. Pareto tilkiler adını verdiği bu seçkinleri demokratik denilen rejimlerin bir niteliği olarak görür. Bu nedenle modern kitle demokrasilerini yönetici seçkinlerinin özellikleri açısından özellikle birinci kategorideki tortular bakımından aşırı derecede zengin ,ikinci kategorideki tortular açısından ise acınacak derecede yoksul olan toplumlar olarak niteler ve bunun sonucunun yaygın bir çürüme, ödlekçe insancıllık karakter yozlaşması ve hakim sınıfın boyunduruğunu kırmak üzere şiddete başvurmaya hem istekli hem de buna gücü olanlara bir kapı açmak olduğunu vurgular.


46. Soru

Pareto’ya göre aslanlar hangi özellikleri ile ön plana çıkmaktadır?

Cevap

İkinci kategori kalıntılarla yani aileye ve gruba sadakat, dayanışma ve yurtseverlik ile daha çok donatılmış olan aslanlar ise daha az hileye ve daha çok güce başvurarak yönetirler ve Pareto, toplumun temellerini oluşturup, onun sürekliliğini sağlayan kavgacı ruhu kamçıladığını düşündüğü bu ikinci kategori kalıntıları daha önemli ve üstün görür. Bununla birlikte Pareto’ya göre seçkinler dolaşımı yönetici seçkinlerin sahip oldukları birinci ve ikinci kategorideki tortuların oranına bağlıdır ve iktidarda en uzun süre kalan en etkili yönetici sınıf da genel olarak bu birinci ve ikinci kategorideki tortuların bir bileşimine sahiptir. İdeal yönetici sınıf kararlı ve zorlu eylem yeteneği olan insanların ve hayal gücü kuvvetli ,yenilikçi ve ilkesiz başkalarının, aslanlar ve tilkilerin makul bir karışımını içerir.


47. Soru

Pareto ve Mosca’da siyasal seçkinler kuramında ortak noktalar nelerdir?

Cevap

Pareto siyasal seçkinler kuramında daha üstün kişisel niteliklere sahip olduğunu düşündüğü elitler tarafından yönetimin tüm toplumlarda kaçınılmaz olduğunu savunmaktadır. Mosca da benzer şekilde seçkinlerin gücünün kişisel niteliklerinden geldiğini savunuyordu. Pareto ve Mosca demokrasi yönetimi de dahil olmak üzere tüm yönetim biçimlerini elit yönetimler olarak görüyor ve bu düşünceleri ile Marx’ın geleceğe ilişkin sınıfsız toplum öngörüsünü de reddediyorlardı. Dahası Pareto ve Mosca’nın her ikisi için de bütün devrimler, ve tabi ki Marx’ın sınıfsız topluma geçişi sağlayacak olması bakımından kurtuluş olarak gördüğü proleterya devrimleri ,sadece bir seçkinler grubunun yerine bir başka seçkinler grubunun gelmesinden ibarettir. Her ikisi için de seçkinler yönetiminin temeli, parçalanmışlık, dağınıklık, ve duyarsızlık gibi zafiyetlerle donatılmış halk kitlelerinin aksine seçkinlerin ayırt edilebilir üstün kişisel niteliklerinden gelir.


48. Soru

Pareto’ya göre seçkinler iktidara geldikten sonra nasıl bir dönüşüm yaşarlar?

Cevap

Bütün seçkinler iktidara geldikten belli bir süre sonra yozlaşmaya ve onları seçkin statüsüne yükselten nitelikleri yitirmeye başlarlar. Pareto için bu süreç tarihsel açıdan doğal ve kaçınılmazdır. Yönetici sınıf konumunda olan ve iktidarı bırakmak istemeyen bazı seçkinler farklı yöntemlerle iktidardaki ömürlerini uzatmaya çalışırlar. Çok defa alt sınıftan yönetmeye ve güç kullanmaya uygun tortulara sahip akıllı bireylerin seçkin tabakaya yükselmesiyle yönetici sınıf yeniden canlanıp güçlenebilir. Ancak neticede yönetici seçkinler hiçbir zaman iktidarda sürekli olarak kalamazlar. Yönetici seçkinlerin en önemli zafiyetlerinden biri, birbirlerinin sahip olduğu niteliklerden yoksun olmalarıdır. Buna göre aslanlar hayal gücü ve kurnazlıktan yoksundurlar ve bu yüzden kendileri adına düşünecek tilkiler çalıştırırlar. Tilkiler içeri sızdıklarında gücü hızla ele geçirmeye başlarlar. Ancak tilkilerin de zayıf noktaları vardır. Güç kullanma, kesin karar alma yeteneğinden yoksundurlar ve bu yüzden kararlı ve örgütlü bir genç aslanlar grubuna güc kaptırmaya açıktır. Bütün seçkinler hem sayı olarak hem de güçlerini elde ettikleri kalıntılardaki azalma neticesinde gerilemeye ve yerlerini başka yönetici seçkinlere bırakmaya mahkumdurlar. Yer değiştirme sırasında ortaya çıkan mücadele çok defa iktidardaki seçkin grupla geniş halk kitleleri arasındaymış gibi gösterilse de Pareto için bu her zaman seçkin gruplar arasındaki iktidar mücadelesinden ibarettir.


49. Soru

Toplumun karşılıklı olarak birbirine bağımlı ögelerden oluşan bir sistem olarak çözümlenebileceği şeklindeki düşünceyi en belirgin şekilde dile getiren kimdir?

Cevap

Pareto.


50. Soru

Pareto en çok hangi düşünce biçimine karşı çıkmıştır?

Cevap

Marksizm.


51. Soru

Pareto'nun geliştirdiği kuram nedir?

Cevap

Seçkinler (elit) kuramı.


52. Soru

Pareto sosyolojisi hangi temel konulardan oluşmaktadır?

Cevap

Pareto sosyolojisi tortular, türemler, ekonomik çıkarlar, insanlar arasındaki eşitsizlikten kaynaklanan toplumsal heterojenlik ve de toplumsal hareketlilik olmak üzere beş temel konudan oluşur.


53. Soru

Pareto, çalışmalarında en çok hangi kuram üzerinde yoğunlaşmıştır?

Cevap

Tortular kuramı.


54. Soru

Pareto'nun ikiye ayırdığı insan davranışları nelerdir?

Cevap

Pareto bütün insan davranışlarını mantıklı ve mantıksız olmak üzere ikiye ayırarak inceler.


55. Soru

Pareto'ya göre toplumda mantıksal olmayan davranışların daha çok görülme sebebi nedir?

Cevap

Pareto bunun nedenini insanların sahip oldukları birtakım derin eğilimlere ve içgüdülere/dürtülere bağlar.


56. Soru

Pareto'ya göre bir davranışın mantıklı sayılması için nasıl olması gerekmektedir?

Cevap

Bir davranışın mantıklı olması için “nesnel-gerçeklikteki araç-amaç ilişkisi, oyuncunun bilincindeki araç-amaç ilişkisine uygun” olmalıdır.


57. Soru

Pareto, mantıksal ve mantıksal olmayan davranışları nasıl temellendirir?

Cevap

Pareto, mantıklı davranışları usavurmaya göndermeyle, mantıksal olmayan davranışları ise duygulara, değerlere, inançlara ve benzerine göndermeyle tanımlar.


58. Soru

Pareto'nun insan davranışlarının temelinde mantıksal olmayan iki temel unsur olarak ifade ettiği kavramlar nelerdir?

Cevap

Tortu/kalıntı ve türev/türem.


59. Soru

Pareto, kalıntıları hangi kategorilerde sınıflamıştır?

Cevap

1) Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü
2) Kümelerin (veya grupların) sürekliliği
3) Duyguları dışa dönük davranışlarla açıklama gereksinimi
4) Toplumculukla ilişkili kalıntılar
5) Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü
6) Cinsel kalıntılar


60. Soru

Pareto sosyolojisinde genel anlamda bireylerin mantıklı bir neden olmaksızın olaylarla eşyalar veya düşüncelerle nesneler arasında ilişkiler kurma eğilimi şeklinde ortaya çıkan kalıntı nedir?

Cevap

Uyuşma içgüdüsü.


61. Soru

Pareto sosyolojisinde tutuculuk ve eskiye bağımlılık gibi olgular hangi kategoride yer alır?

Cevap

Kümelerin sürekliliği


62. Soru

Pareto'nun ideoloji ya da doğrulama kuramı adı verilen şeylerin karşılığı olarak gördüğü kavramın adı nedir?

Cevap

Türem.


63. Soru

Pareto'ya göre insanlar arasında neden hiçbir zaman gerçek bir eşitlikten söz edilemez?

Cevap

Farklı niteliklere sahip insanlar arasındaki beceri, kabiliyet ve yeteneklerin eşitsiz dağılması ve bu eşitsizliğin doğal olmasından dolayı.


64. Soru

Paretoi toplum yönetiminin her zaman nasıl olacağını savunur?

Cevap

Az sayıdaki egemen seçkin (elit) ile bu seçkinler tarafından yönetilen insan kitlesi şeklinde olacağını belirtir.


65. Soru

Pareto ile benzer elit bir teori ortaya koymuş kuramcı kimdir?

Cevap

Mosca.


66. Soru

Bir toplumda, Pareto'nun aksine, gücün kişisel özellikleri farklı olanların değil, ekonomik kontrole sahip olanların elinde bulunduğunu savunan düşünür kimdir?

Cevap

Marx.


67. Soru

Modern seçkinler teorisinin kurucuları olarak gösterilen düşünürler kimlerdir?

Cevap

Pareto ve Mosca.


68. Soru

Pareto'ya göre her toplumun nüfusu kaç tabakaya ayrılır?

Cevap

Seçkin olmayan bir alt tabaka ile seçkinlerden oluşan bir üst tabaka olmak üzere iki temel tabakaya ayrılır.


69. Soru

Pareto'ya göre seçkinlerden oluşan üst tabaka kendi içerisinde kaça ayrılmaktadır?

Cevap

Yönetici seçkinler ve yönetici olmayan seçkinler olmak üzere ikiye ayrılır.


Güz Dönemi Dönem Sonu Sınavı
18 Ocak 2025 Cumartesi
v