Klasik Sosyoloji Tarihi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Klasik Sosyolojide Temel Yaklaşımlar-Iı: Emile Durkheim

1. Soru

Emile Durkheim hangi konularda önemli çalışmalar yapmıştır?

Cevap

Toplum bilimin yöntemi, toplumsal işbölümü, sanayileşme, intihar, din ve ahlâk konuları üzerine çalışmalar yapmıştır.


2. Soru

Emile Durkheim niçin sosyolojinin en önemli kurucularından biri olarak kabul edilmektedir?

Cevap

Bir bilim dalı olarak sosyolojinin çalışma konusunun ne olduğu ve bunun hangi yöntemlerle incelenmesi gerektiğine dair yaptığı katkılar onu sosyolojinin en önemli kurucularından biri olarak kabul edilmesine neden olmuştur.


3. Soru

Emile Durkheim’in temel amacı nedir?

Cevap

Durkheim’in temel amacı, sosyolojinin çalışma nesnesini ve ona uygun çalışma yöntemlerini tespit etmektir.


4. Soru

Durkheim’e göre mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya geçişi sağlayan nedensel faktör nedir?

Cevap

Bu geçişi sağlayan faktör, maddi bir toplumsal olgu olan dinamik yoğunluktur.


5. Soru

Dinamik yoğunluk nedir?

Cevap

Bu kavram, bir toplumdaki insan sayısını ve insanlar arası etkileşim miktarını ifade etmektedir.


6. Soru

Emile Durkheim sosyoloji tarihinde niçin önemli bir yere sahiptir?

Cevap

Durkheim, sosyolojiyi bağımsız bir disiplin olarak kurma ve ona bilimsel bir statü kazandırma konusundaki önemli katkılarından dolayı sosyoloji tarihi içinde önemli bir yere sahiptir.


7. Soru

Kolektif temsiller neyi ifade eder?

Cevap

Kolektif bilincin özel durumlarını ifade etmektedir. Modern toplumda kolektif temsiller olarak; aile, meslek, eğitim, devlet, din gibi kurumların norm ve değerleri düşünülebilir.


8. Soru

Organik dayanışmadaki işbölümüne bağlı olarak uzmanlaşmanın gelişmesi neye neden olmaktadır? Bir örnekle açıklayınız.

Cevap

Uzmanlaşmanın gelişmesi bireylerin sınırlı görev ve sorumluluklara sahip olmasına neden olmaktadır. Örneğin, modern toplumlarda kadınların anne ve ev kadını olarak yaptıkları işler toplumun diğer kurumları tarafından üstlenilebilmektedir. Anaokulları çocukların bakım ve eğitimini üstlenirken; çamaşır makinesi, bulaşık makinesi vb. araçlar ise ev işlerinde kolaylık sağlamak için geliştirilmiştir.


9. Soru

Modern toplumlarda insanların birliktelik içinde olmalarının nedeni nedir?

Cevap

Modern toplumlarda insanların daha fazla bir arada olmalarının sebebi kolektif bilinç farkındalığı değildir. Çünkü bu toplumlarda insanları bir arada tutan şey, ortak inanç ve duygulardan çok, bireylerin birbirlerine olan ihtiyaçlarıdır.


10. Soru

Kolektif bilinç neyi ifade eder?

Cevap

Bir toplumun ortalama üyelerinin ortak inanç ve duygularını temsil eder.


11. Soru

Emile Durkheim’in en önemli eserleri hangileridir?

Cevap

İşbölümü (1893), Sosyolojik Yöntemin Kuralları (1895), İntihar (1897), Dini Hayatın İlksel Biçimleri (1912).


12. Soru

Emile Durkheim toplumsal olguları nasıl sınıflandırır?

Cevap

Toplumsal olgular iki grupta sınıflanır; • Maddi-toplumsal olgular 1. Toplum 2. Toplumun yapısal bileşenleri (Kilise, devlet gibi) 3. Toplumun morfolojik (nüfus dağılımı, yerleşim düzeni) bileşenleridir. • Maddi-olmayan toplumsal olgular 1. Ahlâk 2. Kolektif bilinç 3. Kolektif temsiller ve kolektif eğilimler.


13. Soru

Toplumsal olguyu evrenin olgularından ayıran temel nitelikler nedir?

Cevap

Toplumsal olguyu diğer olgulardan ayıran iki temel nitelik vardır. Bunlar; • Toplumsal olgu, bireylerin bilinçleri dışında var olur. Emile Durkheim’e göre toplumsal olgular bireylere indirgenemeyen kolektif bir niteliğe ve kendine özgü bağımsız bir gerçekliğe sahiptir. • Toplumsal olgular kendilerini bireylere zorla kabul ettirirler. Kolektif nitelikleriyle bireylerin dışında var olan toplumsal olgular, bireyler üzerinde baskıcı ve sınırlandırıcı bir güce sahiplerdir.


14. Soru

Toplumsal olguların gözlenmesine ilişkin en temel ilke nedir?

Cevap

Toplumsal olguların gözlenmesine ilişkin en temel ilke onları nesnelermiş gibi ele alma gerekliliğidir. Bunun ise üç kuralı vardır. Bu kurallar: 1. Toplumsal olguyu ele alırken her türlü peşin hükümden sistematik olarak kopmak gerekir. 2. Bir sosyolog ele aldığı toplumsal olguyu mutlaka tanımlamalıdır. Bunun yanı sıra, bu tanıma uyan ve ilişkili olan bütün olgular grubu istisnasız bir şekilde araştırmaya dahil edilmelidir. 3. Toplumsal olguları araştırmaya girişirken bu olguları kendi tekil ve değişken görünümlerinden soyutlanarak incelemeyi sağlayacak bir bakış açısı benimsenmelidir.


15. Soru

Toplumsal olgular toplumun sürekliliğinin sağlanması açısından kaça ayrılır?

Cevap

Toplumsal olgular toplumun sürekliliğinin sağlanması açısından sahip oldukları işlevlere göre normal ve patolojik olgular olarak ikiye ayrılır.


16. Soru

Durkheim toplum tiplerinin belirlenmesine ilişkin kuralları nasıl değerlendirmektedir?

Cevap

Toplumları karmaşıklık derecesine göre sınıflandırmaktadır. Benzer olan toplumları belirli gruplara ayırmaktadır. Sınıflandırmaya tek parçalı toplumlardan başlar. Ona göre tek parçalı toplum, daha önce hiçbir parçalanmanın izini taşımayan, sadece var olan haliyle tek bir parça olan toplumdur. Horde’lerin birleşmesiyle oluşan klanı tarihsel olarak bilinen en basit toplum olarak sınıflandırır. Diğer toplumların sınıflandırılmasında da aynı ilke ve yöntemi kullanır.


17. Soru

Durkheim’e göre toplumsal bir ilkenin açıklanmasının temel ilkesi nedir?

Cevap

Durkheim’e göre toplumsal bir ilkenin açıklanmasının temel ilkesi, bir toplumsal olgunun nedeni ancak başka bir toplumsal olguda aranmalıdır.


18. Soru

Durkheim toplumsal olguları açıklarken neyi dikkate alır?

Cevap

Onun toplumsal olguları açıklanırken nedensel ve işlevsel olmak üzere dikkate aldığı iki farklı yöntem vardır. Bunlar; 1. Toplumsal olguların nedenleri yine başka toplumsal olgularda aranmalı ve nedensel olarak açıklanmalıdır. 2. Toplumsal olgular toplumun ihtiyaçlarının karşılanması açısından sahip oldukları işlevler açısından araştırılmalı ve toplum açısından işlevlerine bakılmalıdır.


19. Soru

Durkheim’e göre sosyolojik kanıtlamaya ilişkin kuralları açıklayınız.

Cevap

Bir olgunun başka bir olguya neden olduğunu kanıtlamanın tek yolu olayların aynı zamanda birlikte meydana gelip gelmediklerine bakmaktır. Ancak sosyolojik olguların incelenmesinde tam olarak deneyleme yöntemini kullanmak mümkün değildir. Bu nedenle toplumsal olguların incelenmesinde birlikte değişim yönteminin kullanılması daha güvenlidir.


20. Soru

Durkheim’in insan doğasıyla ilgili en önemli kabullerinden birisi nedir?

Cevap

İnsanlar bencil dürtülere ve bir dizi tutkuya sahiptir. Bu dürtülere ve tutkulara gem vurulmaması hem insanların kendileri için hem de toplum için önemli bir tehdittir.


21. Soru

Durkheim’e göre insanın doğal doyumsuzluğunun sonucu oluşan arzular nasıl kontrol altına alınabilir?

Cevap

Sadece toplumsal denetim tarafından kontrol altına alınabilir. Toplum insanın arzuları üzerine sınırlama getirebilir.


22. Soru

Durkheim’e göre insan nasıl özgür olacaktır?

Cevap

İnsan, tutkuları dışsal güçler tarafından kontrol altına alındığı zaman özgür olacaktır.


23. Soru

Durkheim’in yaklaşımına göre en önemli dışsal güç nedir?

Cevap

En önemli dışsal güç ortak ahlâktır.


24. Soru

Durkheim’in yaklaşımına göre özgürlük neye işaret eder?

Cevap

Gerçek tutkuların kontrol altında tutulduğu kolektif bir bilincin varlığına işaret eder.


25. Soru

Durkheim’in yaklaşımına göre özgürlük nereden gelmektedir?

Cevap

Durkheime göre özgürlük içeriden değil daha çok dışarıdan gelmektedir.


26. Soru

Durkheim’in bir toplum için önerdiği “ahlâki kod” ne içermektedir?

Cevap

Ahlâki kod ya da ahlâki disiplin, toplumun kolektif çıkarlarına ve düzenine zarar vermemek için oluşturulan kuralları içerir.


27. Soru

Durkheim’in önerdiği ahlaki kod kuralları toplumdaki faydası nedir?

Cevap

Bu kurallar bireyi kontrol altında tutmakta, bireyin sınırlarını çizmekte, diğer insanlarla ilişkilerinin nasıl olması gerektiğini göstermekte ve toplumun devamı için bireye ait gerekli sorumlulukları hatırlatmaktadır.


28. Soru

Bireyde normsuzluk durumu nasıl ortaya çıkar?

Cevap

Bireyin doğasından gelen egoizm, arzuların kontrol ve denetim altına alınması bireyin toplumla bağlarının zayıflamasına neden olacak ve bunun sonucunda da normsuzluk olarak ifade edilen anomi oluşacaktır.


29. Soru

Anomi nedir?

Cevap

Anomi toplumsal yapının özelliklerinden biridir ve bireylerin amaçlarının peşinden koşarken ahlâki bir rehberliğin olmadığı bir durumu karakterize eder. Toplumsal geçiş dönemlerinde normların olmadığı ya da görece normsuzluk durumunu ifade eden bir kavramdır.


30. Soru

Durkheim niçin toplumsal dayanışmanın gerekli olduğunu düşünür?

Cevap

Durkheim, hem bireyler hem de birey ve toplum arasında dengenin oluşturulması ve sürdürülebilmesi için güçlü bir toplumsal dayanışmanın gerekli olduğunu düşünür.


31. Soru

Durkheim’in doktora tezi olan Toplumsal İşbölümü çalışmasında temel olarak hangi sorular sorgulanmaktadır?

Cevap

Temel olarak şu iki soru sorgulanmaktadır; • Bireylerden oluşan topluluk nasıl bir toplum oluşturmaktadır? • Toplumsal varlığın koşulu olan fikir birliği nasıl gerçekleşmektedir?


32. Soru

Durkheim’e göre toplumdaki düzen ve dayanışmanın kaynağı nedir?

Cevap

İşbölümü ve uzmanlaşmadır.


33. Soru

Durkheim’e göre işbölümü neyi anlatır?

Cevap

Farklı ama bir bütün içindeki faaliyetleri yerine getiren kişi ya da grupları koordine etmeyi sağlayan, istikrarlı bir düzenlemeyi anlatır.


34. Soru

Durkheim toplumların evrimsel sürecinde işbölümüne bağlı olarak gelişen kaç tip ideal toplumsal yapıdan söz etmektedir?

Cevap

İdeal tipte iki tür toplumsal yapıdan söz etmektedir. Bunlar; mekanik dayanışmacı toplum ve organik dayanışmacı toplum olarak ifade edilmektedir.


35. Soru

Mekanik dayanışma ve Organik dayanışma kavramlarını açıklayınız.

Cevap

Mekanik dayanışma benzeşmeye dayalı, iş bölümünün oldukça sınırlı olduğu ve farklılaşmanın olmadığı toplumlar için kullanılmaktadır. Organik dayanışma ise farklılaşmaya dayalı, işbölümünün ve toplumsal farklılaşmanın yoğun olduğu toplumlar için kullanılmaktadır.


36. Soru

Durkheim’e göre kolektif bilinç nedir?

Cevap

Kolektif bilinç bir toplumda oluşan ortak inanç ve duygulardır. Toplumun ahlaki bir temelde kavranmasını sağlamaktadır.


37. Soru

Mekanik dayanışmacı toplumda bireyler niçin birbirine benzer?

Cevap

Bu topluluğun bireyleri aynı duyguları hissettikleri, aynı değerlere sahip oldukları ve aynı kutsal inancı paylaştıkları için birbirlerine benzemektedirler.


38. Soru

Durkheim organik dayanışma kavramını hangi toplumlar için kullanır?

Cevap

Organik dayanışma, farklılaşmaya dayalı, işbölümünün ve toplumsal farklılaşmanın yoğun olduğu toplumlar için kullanılmıştır.


39. Soru

Durkheim’e göre organik dayanışma nasıl bir sistemi ifade eder?

Cevap

Organik dayanışma, farklı parçalar arasındaki ilişkilerin birleştiği, farklılaşmış ve uzmanlaşmış işlevlerden oluşan bir sistemi ifade etmektedir.


40. Soru

Organik dayanışmanın görüldüğü toplumlar hangi özelliklere sahiptir?

Cevap

Organik dayanışmanın görüldüğü toplumlar modern toplumlardır. Bu toplumların sanayisi gelişmiştir ve nüfus oranı da oldukça yüksektir.


41. Soru

Organik dayanışma ile mekanik dayanışma arasında, dayanışmayı sağlayan farklılık nedir?

Cevap

Mekanik dayanışmada görülen toplumsal benzerlik aracılığıyla sağlanan dayanışmanın yerini, organik dayanışmada farklılaşmayla sağlanan dayanışma almıştır.


42. Soru

Organik dayanışmacı toplumlarda konsensus nasıl oluşmaktadır?

Cevap

Bireyler farklılaştığı ve birbirlerine benzemediği için konsensus oluşmaktadır.


43. Soru

Mekanik dayanışma ve organik dayanışmacı toplumlarda kolektif bilinç kavramı nasıldır?

Cevap

Mekanik dayanışmaya dayalı toplumlarda güçlü olan kolektif (ortak) bilinç, organik dayanışmacı toplumlarda daha az öneme sahiptir.


44. Soru

Organik dayanışmalı toplumlarda uygulanan hukuk sistemi nedir?

Cevap

Organik dayanışmacı toplumlarda uygulanan hukuk onarıcı veya iade edici hukuktur.


45. Soru

İnsan sayılarındaki ve kendi aralarındaki etkileşimin artması toplumda neye sebep olur?

Cevap

Mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru giden bir değişimi sağlar.


46. Soru

Durkheim’e göre işbölümünün faydası nedir?

Cevap

Durkheim’e göre, iş bölümünün ortaya çıkması toplumda çatışmadan çok barışçı bir birlikteliğin olmasına neden olmaktadır.


47. Soru

Durkheim’e göre ahlâk nedir?

Cevap

Durkheim’e göre ahlâk maddi-olmayan bir toplumsal olgudur ve problemlerin çoğu ahlâkın zayıflamasından kaynaklanır.


48. Soru

Durkheim’e göre yeni kuralların eski kurallar kadar kabul görmemesi nasıl bir sonuç doğurur?

Cevap

Durkheim bu durumda normsuzluk ya da kaidesizlik olarak tanımladığı tehlikeli bir durumun ortaya çıkacağından bahsetmektedir.


49. Soru

Bireyler niçin anomiyle yüz yüze gelirler?

Cevap

Bireyler yeni dönemde neyin uygun ve kabul edilebilir bir davranış olup olmadığını bilmedikleri için anomiyle yüz yüze gelmektedirler.


50. Soru

Anominin toplumsal yaşam içinde görülen en önemli patolojik durumlarından biri nedir?

Cevap

İntihar olgusu, en önemli patolojik durumlardan biridir.


51. Soru

Durkheim’e göre intihar olgusu nedir?

Cevap

Durkheim’e göre kişisel eylemlerden birisi olan intihar, sosyolojik açıklamadan çok psikolojik bir açıklamaya uygun gibi görünse de aslında sosyolojik bir olgudur. Durkheim intihari özellikle toplumsal birlik problemi ile ilişkili bir toplumsal olgu olarak görür. Bu nedenle de onu toplumu bir arada tutan toplumsal bağlar ile ilişkili olarak ele alır. Bu bakımdan Durkheim’in intihar olgusunu ele alışını birey ve toplum arasında uygun denge arayışı ve bu dengeyi bozabilecek tehditlerin belirlenmesi olarak düşünebiliriz.


52. Soru

Durkheim’e göre intihar niçin ortaya çıkmaktadır?

Cevap

Durkheim’e göre intihar toplumsal dayanışmanın çok yüksek veya düşük olduğu yerlerde bağımlılık ve özerklik ilişkisindeki dengesizliğin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.


53. Soru

Durkheim intiharı nasıl tanımlamaktadır?

Cevap

Ölen kişi tarafından ölümle sonuçlanacağı bilinerek yapılan olumlu ya da olumsuz bir hareketin doğrudan ya da dolaylı sonucu olan her ölüm olayına intihar denir.


54. Soru

Durkheim’in intihar oranlarındaki tespitine göre intihar hangi gruplarda daha fazla görülmektedir?

Cevap

Durkheim yaptığı araştırmalar sonucunda farklı toplumsal grupların farklı intihar oranlarına sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır. Buna göre, Katolikler ve Yahudilere göre Protestanlar arasında; evlilere göre bekâr erkekler arasında; köydekilere göre kentte yaşayanlar arasında daha sık intihar girişimlerine rastlanmaktadır.


55. Soru

Durkheim’e göre intihar ve intihar oranlarındaki farklılıkları hangi toplumsal olgular etkilemektedir?

Cevap

Maddi toplumsal bir olgu olarak dinamik yoğunluk intihar üzerinde önemli bir etkiye sahip değildir. Ancak maddi toplumsal olgular arasındaki farklılıklar maddi-olmayan toplumsal olgular üzerinde doğrudan bir etkide bulunmakta ve bu da intihar eğilimini doğrudan etkilemektedir. Durkheim’in kavramsal çerçevesi içinde özellikle kolektif bilinç, kolektif temsiller ve toplumsal eğilimler gibi maddi nitelikte olmayan toplumsal olgular, intihar üzerinde önemli etkiye sahiptirler.


56. Soru

Toplumsal eğilimler neyi temsil eder?

Cevap

Birey üzerinde etkiye sahip olan toplumsal olgulardır.


57. Soru

Durkheim’e göre intiharın en önemli nedenlerinden birisi nedir?

Cevap

Kolektif bilincin modern toplumda bireyselleşme, farklılaşma ve heterojenleşme gibi nedenlerle zayıflamasıdır.


58. Soru

Durkheim belirlediği intihar tiplerini kaç gruba ayırır?

Cevap

Dört gruba ayırır. Bunlar; Bencil, Anomik, Özgeci, Kaderci.


59. Soru

Durkheim, bencil ve anomik intihar tiplerini neyle ilişkilendirmektedir?

Cevap

Durkheim, bencil ve anomik intihar tiplerini genel olarak modern endüstriyel toplumlarda güçlü bir bütünleşme ve güçlü düzenleyici normların olmaması ya da yetersiz olması, yani toplumsal bağların zayıf olması durumuyla ilişkilendirir.


60. Soru

Durkheim, özgeci ve kaderci intihar tiplerini neyle ilişkilendirmektedir?

Cevap

Esas olarak geleneksel toplumlardaki güçlü bütünleşme ve güçlü düzenleyici normlar ile yani, toplumsal bütünleşme ve toplumsal düzenlemelerdeki aşırılık ile ilişkilendirmektedir.


61. Soru

Durkheim din olgusunu niçin ilkel toplumlar bağlamında ele almaktadır?

Cevap

Modern toplumlarda uzmanlaşma ve ideolojik nedenlerden dolayı dinin kaynaklarının araştırılmasının imkânsız olduğunu düşündüğü için, din olgusunu ilkel toplumlar bağlamında ele alır.


62. Soru

Durkheim’e göre dinin kaynağı nedir? Açıklayınız.

Cevap

Tüm dinlerin kaynağı toplumdur. Her toplum bazı olguları kutsal bazılarını ise kutsal olmayan olgular olarak tanımlayarak dini yaratır. Kutsal olan ve olmayan ayrımında ise, dinin özünü toplumsal gerçekliğin kutsal sayılan yanları oluşturmaktadır.


63. Soru

Durkheim’e göre dinin gelişimi neyi gerektirir?

Cevap

Önce kutsalın belirlenmesini, sonra kutsal olanla ilgili inançların örgütlenmesini ve son olarak da inançlara bağlı olarak ortaya çıkan ayin ve uygulamaları gerektirir.


64. Soru

Totemizm Nedir?

Cevap

Özellikle hayvanların ve bitkilerin kutsal sayıldığı ve klanın amblemleri olarak alındığı bir din sistemidir.


65. Soru

Durkheim’e göre totemizm nedir?

Cevap

En ilkel ve en basit din biçimidir ve kaynağı bitki veya hayvanlar değildir. Bitki ve hayvanlar sadece bu kaynağı temsil etmektedirler. Totemler, aslında maddi nitelikte olmayan toplumsal gücün maddi nitelikteki sembolleridir. Maddi-olmayan bu güç ise toplumun kolektif vicdanıdır. Bu kolektif bilinç canlı ve aynı kalır.


66. Soru

Durkheim ve Marx’ın toplum modelleri arasındaki fark nedir?

Cevap

Marx’n aksine Durkheim, biyolojik benzeşmeye dayalı olarak parçaları arasında işlevsel karşılıklılık temelinde işbirliğinin var olduğu uyumcu bir toplum modeli ve buna uygun pozitivist bir yöntem benimser.


67. Soru

Durkheim’ın Sosyoloji tarihi içindeki rolü ve önemi nedir?

Cevap

Durkheim, sosyolojiyi bağımsız bir disiplin olarak kurma ve ona bilimsel bir statü kazandırma konusundaki önemli katkılarından dolayı sosyoloji tarihi içinde önemli bir yere sahiptir. Durkheim’in temel amacı, sosyolojinin çalışma nesnesini ve ona uygun çalışma yöntemlerini tespit etmektir. Bir bilim dal› olarak sosyolojinin çalışma konusunun ne olduğu ve bunun hangi yöntemle incelenmesi gerektiğine dair yaptığı katkılar, onu sosyolojinin en önemli kurucularından bir olarak kabul edilmesine neden olmuştur.


68. Soru

 Durkheim‘ın önemli kabul edilen eserlerinden bildiklerinizi yazınız.

Cevap

En önemli eserleri arasında iş bölümü (1893), Sosyolojik Yöntemin Kuralları (1895), intihar (1897), Dini Hayatın İlksel Biçimleri (1912) yer almaktadır.


69. Soru

Durkheim ‘e göre sosyolojinin çalışma konusu nedir?

Cevap

Ona göre sosyolojinin çalışma konusu toplumsal olgulardır.


70. Soru

Durkheim topumsal olguları kaça ayırır?

Cevap

A. Maddi-toplumsal olgular

  1. Toplum
  2. Toplumun yapısal bileşenleri (kilise, devlet gibi)
  3. Toplumun morfolojik (nüfus dağılımı, yerleşim düzeni) bileşenleridir.

 B. Maddi-olmayan toplumsal olgular ise,

  1. Ahlâk,
  2. Kolektif bilinç,
  3. Kolektif temsiller ve kolektif eğilimlerdir.

71. Soru

Toplumsal olgu nedir? Açıklayınız.

Cevap

Toplumsal olgular bireyin bilinçleri dışında var olan, kendine özgü bağımsız bir gerçekliğe sahip ve kendilerini bireye zorla kabul ettiren olgulardır.


72. Soru

Toplumsal olguları diğer olgulardan ayıran özellikleri nelerdir?

Cevap

Birincisi, toplumsal olgular bireylerin bilinçleri dışında var olur.

İkincisi, toplumsal olgular kendilerini bireylere zorla kabul ettirirler.


73. Soru

Durkhiem’e göre, toplumsal olguların gözlemlenmesine ilişkin ilke ve kurallar nasıl olmalıdır?

Cevap

Toplumsal olguların gözlemlenmesine ilişkin en temel ilke onları nesnelermiş gibi ele alma gerekliliğidir. Bu ise üç kurala bağlıdır:

 Birincisi, bir toplumsal olguyu ele alırken ilk önce her türlü peşin hükümden sistematik olarak kopmak gerekmektedir

İkincisi, bir sosyolog mutlaka ele aldığı toplumsal olguyu tanımlamak durumundadır.

Üçüncüsü, Durkheim’e göre, toplumsal olguları araştırmaya girişirken bu olguları kendi tekil ve değişken görünümlerinden soyutlayarak incelenmeyi sağlayacak bir bakış açısı benimsenmelidir.


74. Soru

Durkheim ‘e toplum tipleri nasıl oluşur?

Cevap

Durkheim, toplumları karmaşıklık derecesine göre sınıflandırmaktadır. Benzer olan toplumları belirli gruplara ayırmaktadır. Örneğin, ilkel toplumlar (horde) hiçbir farklılaşmanın olmadığı toplumdur. Bu toplumdan (horde) sonra, içine birçok aileyi alan klan gelir. Durkheim, horde’lerin birleşmesiyle oluşanan klanı tarihsel olarak bilinen en basit toplum olarak sınıflandırmaktadır. Diğer toplumların sı- nıflandırılmasında da aynı ilke (karmaşıklık ilkesi) ve yöntemi kullanır.


75. Soru

Durkheim e göre anomi kavramı nedir?

Cevap

Anomi toplumsal yapının özelliklerinden biridir ve bireylerin amaçlarının peşinden koşarken ahlâki bir rehberliğin olmadığı bir durumu karakterize eder.


76. Soru

Durkheim’e  göre  toplumsal iş bölümü neye hizmet eder?  

Cevap

Durkheim’e göre işbölümü, “farklı ama bir bütün içindeki faaliyetleri yerine getiren kişi ya da grupları koordine etmeyi sağlayan, istikrarlı bir düzenlemeyi anlatır.” Onun için, toplumdaki işbölümü görevler veya sorumluluklarda belli ölçüde uzmanlaşmayı gerektirdiği için maddî nitelikte bir toplumsal olgudur.


77. Soru

İşbölümüne bağlı olarak gelişen ideal tipte oluşan toplum biçimleri hangileridir?

Cevap

Birincisi mekanik dayanışmacı, ikincisi ise organik dayanışmacı toplum tipidir.


78. Soru

Kolektif bilinç nedir?

Cevap

Durkheim’e göre, kolektif bilinç bir toplumda yaşayan bireylerin ortak inanç ve duygularına tekabül eder.


79. Soru

Durkheim sosyolojinde intihar olgusu nasıl açıklanmıştır?

Cevap

İntihar, kişisel bir eylem olduğu için açıklaması da psikolojik nedenlere dayanılarak yapılmaktaydı. Durkheim’a göre ise kişisel eylemlerden biri olan intihar, sosyolojik açıklamadan çok psikolojik bir açıklamaya uygun gibi görünse de aslında sosyolojik bir olgudur. Durkheim, intihar› özellikle toplumsal birlik problemi ile ilişkili bir toplumsal olgu olarak görür. Bu nedenle de onu toplumu bir arada tutan toplumsal bağlar ile ilişkili olarak ele alır. Bu bakımdan Durkheim’›n intihar olgusunu ele alışını birey ve toplum arasında uygun denge arayışı ve bu dengeyi bozabilecek tehditlerin belirlenmesi olarak düşünebiliriz.


80. Soru

Durkheim’ın intihar tipleri nelerdir?

Cevap

  • bencil, • anomik, • özgeci, • kaderci olmak üzere dört gruba ayırır.


81. Soru

Durkheim ‘ a göre din olgusu toplum arasında nasıl bir ilişki vardır?

Cevap

Durkheim’e göre ,din de önemli bir toplumsal olgudur. Durkheim modern toplumlarda uzmanlaşma ve ideolojik nedenlerden dolay› dinin kaynaklarının araştırılmasının imkânsız olduğunu düşündüğü için, din olgusunu ilkel toplumlar bağlamnıda ele almıştır. Ona göre dinin doğası, ilkel bir toplumda daha modern bir toplumdakine göre çok daha kolay kavranabilecektir.


82. Soru

Durkheim kolektif temsiller kavramı ile ne ifade etmekdetir?

Cevap

Kolektif temsiller kolektif bilincin özel durumlarını ifade etmektedir. Modern toplumda kolektif temsiller olarak aile, meslek, eğitim, devlet ve din gibi kurumların norm ve değerlerini düşünebiliriz.


83. Soru

Mekanik dayanışmadan organik dayanılmaya geçişi sağlayan nedensel faktör nedir?

Cevap

Bu geçişi sağlayan faktör maddi bir toplumsal olgu olan dinamik yoğunluktur. Bu kavram, bir toplumdaki insan sayısını ve insanlar arası etkileşim miktarını ifade etmektedir.


84. Soru

Durkheim toplumsal olguları açıklarken hangi yöntemleri kullanır?

Cevap

Nedensel ve işlevsel olmak üzere dikkate aldığı iki farkı yöntem vardır. Bu yöntemlerden birincisinde; toplumsal olguların nedenleri yine başka toplumsal olgularda aranmalı ve nedensel olarak açıklanmalıdır. ikinci yöntem olarak, toplumsal olgular topumun ihtiyaçlarının karşılanması açısından sahip oldukları işlevler açısından araştırılmalı  ve toplum açısından işlevlerine bakılmalıdır.


85. Soru

Durkheim ın mekanik dayanışmacı toplumu nasıl açıklamaktadır?

Cevap

Mekanik Dayanışmacı Toplum Durkheim’a göre mekanik dayanışma benzeşmeye dayalı, işbölümünün oldukça sınırlı olduğu ve farklılaşmanın olmadığı daha çok sanayi öncesi toplumlarda görülmektedir. insanlar, maddi toplumsal bir olgu olarak işbölümünün gelişmediği geleneksel toplumlarda daha çok genel konumlarda yer alır. Yani geleneksel bir toplumda kişinin elinden her işin gelmesi gerekir. Cinsiyete dayalı işbölümü çerçevesinde avcılık yapan erkek (baba) ile haneyi yöneten kadının (anne) uzmanlaşma işlevi  (anne) modern toplumdaki kadar farklılaşmamıştır ve pratik olarak bu toplumlar kendilerine yetebilmektedir.


Güz Dönemi Ara Sınavı
7 Aralık 2024 Cumartesi
v