Sosyal Sorunlar Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sanayileşme ne demektir?

Sanayileşme temel olarak büyük ölçüde sabit sermaye yatırımlarına (makineler, tezgâhlar, demiryolları, gemiler v gibi) dayalı üretim ve dağıtım demektir. 

İnsanlık tarihinde üretimde süreklilik ilk defa hangi gelişmeler sonrasında sağlanabilmiştir?

Önce buhar daha sonra da elektrik ve gaz gibi yeni enerji güçlerinin bulunması, bu enerji güçlerinin makinalara uyarlanarak üretimde kullanılması ile birlikte üretimde süreklilik sağlanmıştır.

Sefalet ücreti nedir?

Emek sahiplerinin elde ettiği ücret gelirinin temel ihtiyaçlarını karşılamakta yeterli olduğu en düşük ücret düzeyidir.

Sanayi devriminin insan yaşamını kolaylaştıran yönlerine örnekler veriniz?

Bu dönemde, daha önce hayal bile edilemeyecek düzeyde insan ömrü uzamış, ulaşım-iletişim uzak mesafeleri küçültmüş, salgın hastalıklar önlenmiş, kaliteli ve sağlıklı bir yaşam mümkün hâle gelmiştir.

Birinci Enternasyonal örgütünü tanımlayınız?

İşçi sınıfına ve sınıf çatışmasına dayanan, sosyalist ve komünist çizgideki siyasi partilerin ve sendikaların oluşturduğu, dünya işçileri arasındaki dayanışmayı temsil eden ve 1864-1876 yılları arasında faaliyet gösteren ilk büyük uluslararası sosyalist örgüttür.

2007-2008 krizi dönemini önemli olayları ile birlikte kısaca özetleyiniz?

Krizin ilk açık belirtileri 2007 yılının sonbaharında görülür. Önce BNP Paribas sonra İngiltere’de Northern Rock Bankası tehlike sinyalleri vermeye başlar. 2008’de bir çok mali kuruluş arka arkaya zora girer. Yatırım bankası Bear Stearns bunlardan biriydi. Fannie Mae and Freddie Mac, ABD hükûmeti tarafından kurtarılır. Eylül 2008’de “hiç batmaz” denen Lehman Brothers’ın iflası ile kriz doruğa ulaşır ve tüm dünyada panik oluşur. Eylül’ün sonuna doğru başka Amerikan bankaları çöker. Ülkede yüzbinlerce insan işsiz kalır. Ekim’de İngiltere’de Royal Bank of Scotland, Lloyds TSB ve HBOS hükûmet tarafından kurtarılır. Kısacası kriz dalga dalga yayılır. 2009 yılında Yunanistan’ın mali durumunun sallantılı olduğu ortaya çıkar. 2010’da bu ülke tarihinin en derin ve uzun süreli ekonomik krizine sürüklenir. Yunanistan hala krizden çıkmış değil. Krizin Yunanistan halkına faturası korkunç. Yunanistan’la kriz Euro bölgesini etkilemeye başlar. Yunanistan’dan sonra İrlanda ve Portekiz büyük miktarda kredi ile kurtarılır. İspanya kriz ve işsizlikle boğuşur. 2012-13’te Kıbrıs Rum ekonomisi iflasın eşiğine gelir ve kurtarılır. 2012’de Avrupa’da işsiz sayısı rekor düzeye yükselir. Kriz neo-liberal ekonomik reçetelerin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koyar.

Sanayi Devrimi ilk olarak hangi ülkede yaşanmıştır?

Sanayi devrimi ilk olarak İngiltere'de yaşanmıştır.

Sanayi Devrimi önce hangi sektörde yaşanmıştır?

Sanayi Devrimi önce "dokuma" sektöründe yaşanmıştır.

Kooperatifçilik hareketi ilk olarak hangi ülkede başlamıştır?

Kooperatifçilik hareketi ilk olarak İlgiltere'de başlamıştır.

Sanayi Devrimi öncesi dönemde Avrupa’daki kentli nüfusun genel nüfusa oranı nedir?

Sanayi Devrimi öncesi Avrupa’da kentli nüfusun genel nüfusa oranı sadece yüzde on civarındaydı. Örneğin 1801-1841 arasında Manchester’ın nüfusu 35.binden 353 bine, Leeds’in nüfusu 53 binden 152 bine, Birmingham’ın nüfusu 23 binden 181 bine yükselmiştir.

Sosyal sorun nedir?

Sosyal sorun; toplumsal sınıfların gerek birbirleriyle, gerekse tüm toplumla ilişkilerinde ortaya çıkan ya da toplumdaki değişmelerden ileri gelen uyuşmazlık, gerginlik ve çatışmalardır.

Sosyal sorun Sanayi Devrimi ile birlikte nasıl ortaya çıkmıştır?

Sanayi Devrimi öncesi dönemde (feodal dönem) geleneksel yaşam koşulları, insanların dayanışma içinde, tek düze bir hayat sürdürmelerini sağlıyor ve olası sosyal risklerden insanları koruyordu. Bu korunak sanayileşmeyle birlikte insan ilişkilerinin çözülmesi sonucu ortadan kalkacaktı. Bir yanda ücret karşılığı işverene bağımlı olarak çalışanlar (işçiler) diğer yanda işverenler olmak üzere çıkarları birbirinden farklılaşan iki toplumsal sınıf ortaya çıkmıştı. Bu noktada, sosyal sorun olarak tanımlanan sorunların, esas itibarıyle sanayi toplumu ve bu toplumun ortaya koyduğu koşullarının bir sonucu olarak ortaya çıktığı ifade edilebilir. 

Sosyal sorunun çözümüne yönelik düşünsel düzeydeki gelişmeler nelerdir?

Sosyal sorunun çözümüne yönelik Liberal Düşünce Akımı, Sosyalist Politika Akımı ve Sosyal Politika Düşünce Akımı geliştirilmiştir.

Sosyal devlet anlayışı nedir?

Kapitalist ekonomilerde sanayileşme ile ortaya çıkan sorunlar ve artan eşitsizlik karşısında siyasal hakların da gelişmesiyle devletin sosyal sorunlara seyirci kalamayacağı düşüncesi sosyal devlet anlayışını doğuruyordu. Bu yeni anlamı içinde devlet, toplumsal refahın kaynağı olan ekonomik gelişmeyi hızlandırma ve refahı tüm toplum sınıfları arasında dengeli, yaygın ve adil biçimde dağıtma işlevini yükleniyordu.

Liberal Devlet anlayışı nedir?

17. 18. yüzyıllarda ekonomik ve toplumsal gelişmelere bağlı olarak büyük değişimler yaşanmış ve bu değişimler devlet kavramındaki gelişmeleri gündeme getirmiştir. Giderek etkinliklerini yitiren soylular karşısında tarım ve ticarete dayalı olarak zenginleşen burjuva (kent soylu) sınıfı doğmuştur. Gelişen burjuva sınıfının istekleri eşitlik, özgürlük ve mülkiyet hakkı gibi temel hak ve özgürlüklerde somutlaşmış ve bu hakları güvence altına alacak bir devlet düşüncesi gelişmeye başlamıştır. 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nde yer alan temel hak ve özgürlükler ve halk egemenliğine dayalı bir devlet anlayışı, 18. yüzyıl sonlarında toplumlara biçim veren egemen düşünceler olmuşlardır. Özgürlük ve eşitlik ilkesinin hukuki ve ekonomik düzene yansıması ise tam bir sözleşme serbestliği içerisinde, her türlü devlet müdahalesinden uzak ferdiyetçi ve serbest rekabet ilkelerine dayalı, klasik liberalizm biçiminde olmuştur. Bu düzen içinde devletin görevi özgürlük içerisinde çalışmayı garanti etmekten ibaret kalıyordu.

Sanayi Devrimi'nin uluslar arası düzeyde etkileri ne olmuştur?

Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı dönemlerde, fabrika sahipleri ücretler, iş süreleri, çalıştırılma yasakları, iş gücü sağlığı ve güvenliği vb. alanlarda, çalışanların korunması doğrultusunda yapılacak olan düzenlemelerin, ulusal piyasalarda, bu düzenlemelerin dışında kalacak fabrika sahipleri ile rekabet edebilmelerini güçleştireceği kuşkusunu taşıyorlardı. Ancak, sanayileşmenin çeşitli ülkelerde gelişip yaygınlaşması, bu kez aynı sorunu, benzer biçimde uluslararası pazarlar açısından gündeme getirmiştir. Uluslararası piyasada rekabet koşullarında eşitlik sağlamanın yanı sıra insani, ahlaki-dinsel faktörler, işçi sınıfları arasında kader birliğinden doğan uluslararası dayanışmanın oluşturduğu baskı işçilerin uluslararası sosyal politikalar yolu ile koruması düşüncesini ortaya çıkarmış, böylece ulusal sınırlar dışına taşan bir uluslararası sosyal politikadan söz etmek mümkün olmuştur. 

Sanayi Devrimi’nin yaşandığı dönemde hangi ekonomik görüşün hâkim olduğu söylenebilir?

Sanayi Devrimi’nin yaşandığı dönemde "Klasik Liberalizm" görüşü hakimdir.

Sanayi Devrimi’nin yaşandığı dönemde kadın işgücünün yaygın ve yoğun biçimde kullanılmasının temel nedenlerini özetleyiniz?

Sanayi Devrimi’nin yaşandığı dönemde kadın işgücü, ailelerin birden çok üyesi ile çalışmak zorunda kalmaları, ucuz işgücü olmaları, uysal ve kolay yönetilir görülmeleri ve üretim tekniğinin basitleşmesi gibi nedenlerle yoğun olarak kullanılmıştır. 

Uluslararası düzlemde sosyal politika oluşturma düşünü ilk ortaya atan kişi kimdir?

Uluslararası düzlemde sosyal politika oluşturma düşünü ilk ortaya atan kişi Robert Owen'dır. 

Uluslararası Çalışma Örgütü hangi tarihte kurulmuştur?

Uluslararası Çalışma Örgütü 1919'da kurulmuştur.