Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kohort araştırmaları nasıl tanımlanır?

Kohort araştırmaları, zaman zaman ‘kuşak araştırması’ olarak da adlandırılır, belirli bir süre içinde benzer bir yaşam deneyimini paylaşan insan gruplarının incelenmesini içeren bir araştırma türüdür. Kohort, belirli bir dönem içinde belirli bir özelliğe sahip olan veya benzer bir deneyimi paylaşmış olan kişilerin oluşturduğu gruba verilen addır. Kohort araştırmalarında araştırmacı tek tek kohortu oluşturan bireylere değil, grubun tamamına odaklanır, kohortun özelliklerini bir bütün olarak inceler.

Kesitsel araştırmalar nasıl tanımlanır?

Bir olgunun ya da örneklemin belirli bir zamanda ki halini gözlemlemeyi içeren araştırmalar kesitsel araştırmalar olarak adlandırılır. Keşfedici ve betimleyici araştırmalar çoğunlukla kesitsel araştırmalardır.

Boylamsal araştırmalar nasıl tanımlanır?

İncelenen konunun zaman içindeki gelişimini ele alan ve en az iki kere tekrarlanan araştırmalar boylamsal araştırma olarak adlandırılır. Diğer bir deyişle boylamsal araştırmalar, inceledikleri olgunun zamanda birden fazla noktadaki özelliklerini ölçen araştırmalardır.

Boylamsal araştırmaların türleri nelerdir?

• Eğilim araştırmaları • Kohort araştırmaları • Panel Araştırmaları

Eğilim araştırmalar nasıl tanımlanır?

Eğilim araştırmaları, ‘zaman serisi’ ya da ‘zaman dizisi’ araştırması olarak da adlandırılan eğilim araştırması, belirli bir araştırma evreninde zaman içinde meydana gelen değişimlerin inceleyen çalışmalardır. Eğilim araştırmalarında araştırma evreninden seçilen farklı örneklem gruplarından belirli zaman aralıklarıyla veri toplanır. Eğilim araştırmalarında, araştırmanın her tekrarında farklı örneklemler seçilse de örneklemler her zaman aynı araştırma evreninden seçilir.

Panel araştırmaların avantajları ve dezavantajları nelerdir?

Panel araştırmasının avantajı, ölçümü aynı örneklem üzerinde tekrarlandığı için sonuçları etkileyebilecek diğer koşulların kısmen araştırmacı tarafından bilinmesi ve kısmen kontrol altına alınmasıdır. En önemli dezavantajı ise bütün boylamsal araştırmalar gibi uzun süreli ve yüksek maliyetli olmasıdır. Buna ek olarak panel araştırmalarında aynı örneklem grubu üzerinde araştırma yapmaktan, yani farklı zamanlarda tam olarak aynı insanlardan veri toplamaktan kaynaklanan bazı özel zorluklar söz konusudur.

Keşfedici araştırmalarda veri toplama teknikleri nelerdir?

Keşfedici araştırmalarda veri toplama teknikleri olarak literatür taraması, uzmanlara danışma ve vaka keşfi teknikleri kullanılır. Literatür taraması, konuyla ilgili literatürün belirlenmesi, taranması, okunması ve elde edilen bilgilerin özetlenerek bir sentez halinde ifade edilmesini içerir ve herhangi bir araştırma konusuyla ilgili bilgi elde etmenin ilk aşamasıdır. Uzmanlara danışma tekniği, araştırmacının konuyla ilgili birinci elden bilgi alabileceği uzman kişilere danışmasıdır. Vaka keşfi, çalışılan konulara dahil olan bireylerin detaylı bir şekilde incelenmesini içerir.

Doğrudan ilişki ve dolaylı ilişki ne anlama gelir?

İster karşılıklı, ister nedensel olsun, iki kavram ya da değişken arasındaki doğrudan ya da dolaylı olabilir. Eğer bağımsız değişken bağımlı değişkeni doğrudan etkiliyorsa doğrudan ilişki; aracı değişkenler aracılığıyla etkiliyorsa dolaylı ilişki söz konusudur.

Olumlu ilişki ve olumsuz ilişki ne anlama gelir?

Değişkenlerde meydana gelen değişim her iki değişkende de aynı yönde olursa aralarında olumlu (pozitif) yönde ilişki, farklı yönde olursa olumsuz (negatif) yönde ilişki söz konusudur.

Araştırmanın kapsamının ve sınırlılıklarının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Bir araştırmanın neyi ölçmek ya da incelemek istediği, araştırmanın kapsamını oluşturur. Araştırmanın sınırlılıkları ise veri toplama ve çözümlemede kullanılan yönteme ve elde edilecek bulguların niteliğine göre, araştırmadan yapılabilecek çıkarsamaların sınırlarının önceden belirtilmesidir. Araştırmanın kapsamının ve sınırlılıklarının ifade edilmesi, araştırmanın sınırlarının çizilmesi, araştırmanın neleri içerdiğinin ve neleri içermediğinin belirlenmesi anlamına gelir. Araştırmalar, belirli bir süre içinde ve sınırlı maddi kaynaklarla yürütüldükleri için araştırmanın sınırlandırılması, araştırmanın yürütülebilmesi ve tamamlanması açısından önemlidir. Araştırmalarda, araştırma kapsamına nelerin girdiğinin ve nelerin bu kapsam dışında kaldığının açık olarak belirtilmesi gerekir.

Hipotezlerin özellikleri nelerdir?

• Sınanabilir olmalıdır. • Belirli değişkenler arasındaki ilişki hakkında bir ifade olduğu için kapsamı sınırlıdır. • Araştırma problemimin doğasına, büyüklüğüne, ve yoğunluğuna ilişkin yeterli bilgi elde edildikten sonra kurulmalıdır. • Mevcut bilgilerle, doğrulanmış genelleme ve kuramlarla çelişmemelidir. • Doğrudan doğruya gözlenebilir veriler üzerine kurulmalı, bu nedenle kavramlar arasındaki değil, değişkenler arasındaki ilişkilere ilişkin olmalıdır. • Doğru terimlerle ve mümkün olduğunca kısa olarak ifade edilmelidir.

Karşılıklı ilişki ve nedensel ilişki ne anlama gelir?

Karşılıklı değişen ilişki, iki ya da daha çok değişkenin belirli yönde birlikte, aynı zamanda değişmesi anlamına gelir. Nedensel ilişki ise belirli bir yönde meydana gelen bir değişikliğin, diğer değişkende de belirli bir yönde değişiklik meydana gelmesine neden olduğu ilişkidir.

Varsayım, önerme, kavram, işlemselleştirme, değişken ve hipotez kavramlarını açıklayalım?

Varsayım, doğru olduğu kabul edilen yargı ve genellemelerdir. Kavramlar, ortak bir şeylere sahip olduğu nu düşündüğümüz bir dizi davranış, tutum ve özelliğin soyut özetidir. Önerme, iki ya da daha çok kavram arasındaki ilişki hakkındaki yargıyı ifade eden bir cümledir. Kavramların ölçülebilir değişkenler haline getirilmesi sürecine işlemselleştirme denir. Değişken, varlıklara göre farklı değerler alabilen özellik ya da durumlardır. Hipotez, iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişki hakkında doğrulanabilecek ya da yanlışlanabilecek olan ifadeye hipotez adı verilir.

Araştırma problemi temel olarak nedir?

Araştırma sonucunda elde edilecek bulgularla cevaplanmaya çalışılan bir sorudur.

Araştırmalar türlerine göre nasıl sınıflandırılır?

• Analitik Amaçlarına • Odaklandıkları zaman dilimine

Kullanımlarına göre araştırmalar nasıl sınıflandırılır?

• Teorik (Temel) • Pragmatik ( Uygulamalı, faydacı)

Analitik amaçlarına göre araştırmalar nasıl sınıflandırılır?

• Keşfedici • Betimleyici • Açıklayıcı

Odaklandıkları zaman dilimine göre araştırmalar nasıl sınıflandırılır?

• Kesitsel • Boylamsal

Temel araştırmaların amacı nedir?

Temel araştırma olarak da adlandırılan teorik araştırmalar sosyal yaşam ve ilişkilerdeki düzenlilikleri ortaya koymayı ya da bir sosyal olguyu derinlemesine incelemeyi amaçlar.

Pragmatik araştırmaların amacı nedir?

Zaman zaman faydacı ya da uygulamalı araştırmalar olarak da adlandırılan pragmatik araştırmalar çeşitli toplumsal sorunların değerlendirilmesi, çözülmesi ya da çözülmesine katkı da bulunulması amacına yönelik olarak yürütülürler.

Keşfedici araştırmaların amaçları nelerdir?

• Araştırmacının konuyla ilgili merakını giderken ve ön bilgi sağlamak • Konuyla ilgili daha kapsamlı bir araştırmanın yapılıp yapılmayacağını sınamak • Sonraki araştırmalarda kullanılabilecek veri toplama araçları geliştirmek

Keşfedici araştırmaların dezavantajı nedir?

Keşfedici araştırmaların en önemli dezavantajı, araştırma problemlerinin net olmaması ve küçük ve temsili olmayan örneklemlerle çalışılmasıdır. Bu tür araştırmalarda örneklem araştırma evrenini temsil etmediği için araştırma problemine ilişkin tatmin edici cevaplar ancak nadiren elde edilebilir.

Betimleciyi araştırmalar nasıl tanımlanır?

Betimsel araştırma’ adıyla da bilinen betimleyici araştırmalar, araştırma konusu hakkında genel bir bakış açısı kazanmak, belirli bir durumu kendi doğal ortamı içinde saptamak ve sistematik olarak betimlemek amacıyla yapılan, nicel ve nitel veri toplama tekniklerinin kullanabileceği araştırmalardır.

Betimleciyi araştırmalarda araştırmanın amacına bağlı olarak hangi teknikler kullanılır?

Betimleyici araştırmalarda araştırmanın amacı geniş çaplı bir örneklemin belirli özelliklerini genel düzeyde betimlemek ise nicel veri toplama teknikleri, daha dar bir örneklem hakkında geniş çaplı ve derinlemesine betimleme yapmaksa nitel veri toplama teknikleri kullanılacaktır.

Betimleciyi araştırmaların avantajı ve dezavantajı nelerdir?

Betimleyici araştırmaların en önemli avantajı incelenen konunun tamamen doğal ortam içinde incelenmesidir. Bu araştırma türünün en önemli dezavantajı ise sonuçlarının ileri istatiksel tekniklerle analiz edilmemesi ve araştırma sonuçlarının farklı yorumlara açık olmasıdır.

Betimleciyi araştırmalarda kullanılan temel istatistikler nelerdir?

Betimleyici araştırmalar toplumsal olgular arasında neden sonuç ilişkisi aramazlar ama bu araştırmalarda da bazı temel istatistikler kullanılabilir. Mesela örneklemin genel özelliklerini ortaya koymak için frekans dağılımı, ortama, ortanca, mod, sapma, varyans, yüzde gibi bazı temel betimsel istatistikler kullanılır.

Karşılaştırmalı araştırma nasıl tanımlanır?

Karşılaşmalı araştırma, sosyal bilimlerde farklı ülkelerin ya da kültürlerin belirli özellikler açısından karşılaştırmasını amaçlayan araştırmalara verilen addır.

Karşılaştırmalı tarihsel araştırma nasıl tanımlanır ?

Bütün toplumlarda var olan temel özelliklerin neler olduğu, büyük toplumsal dönüşümlerin ne şekilde gerçekleştiği gibi sorulara yanıt arayan araştırmalardır.

Hipotez oluşturmaya yönelik araştırmalar nasıl tanımlanır?

Hipotez oluşturmaya yönelik araştırmalar betimleyici araştırmanın özelliklerini taşıyan ama daha yapısal, daha az değişken içeren ve ölçümlerin daha titiz yapıldığı araştırmalardır.

Hipotez geliştirmeye yönelik çalışmaların amacı nelerdir?

Hipotez geliştirme yönelik araştırmaların amacı, başka araştırmalar tarafından sınanmak üzere hipotezler geliştirmek ya da gömülü teori yönteminde olduğu gibi hipotez geliştirerek bir teori inşa etmek olabilir.

Gömülü teori yöntemini açıklayınız?

Hipotez geliştirme yönelik araştırmalarda en sık kullanılan yöntem gömülü teori yöntemidir. Bu yöntemi diğer yöntemlerden ayıran en belirgin özellik, araştırmaya belirli bir teorik çerçeveyle değil, veri toplayarak başlanması ve bu veriler kullanılarak bir teori geliştirilmesidir.

Hipotez geliştirmeye yönelik çalışmalarda araştırmacı değişkenleri nasıl belirler?

Hipotez geliştirmeye yönelik çalışmalarda araştırmacı literatür taraması, uzmanlarla yaptığı görüşmeler gibi kaynaklarda elde ettiği bilgilere dayanarak önemli değişkenleri belirler.

Açıklayıcı araştırmaların amacı nedir?

Açıklayıcı araştırmaların amacı betimlemekten öte bazı şeylerin neden ya da nasıl olduğunu açıklamaktır. Bu araştırmalar, olgulara ilişkin çeşitli değişkenler arasında nedensel ilişkiler bulmaya ve sosyal olguları bu nedensellik üzerinden açıklamaya çalışırlar.

Panel araştırmaları nasıl tanımlanır?

Panel araştırmaları, araştırmanın tekrarlandığı her seferinde, yani her ölçümde aynı örneklemden veri toplanan araştırmalardır. Panel araştırmaları özellikle kesitsel çalışmalarda analiz etmenin zor olduğu uzun dönemli olguların ya da etkileri birikerek artan olguların araştırılmasında kullanışlıdır. Ayrıca değişimin dinamiklerinin ortaya konmaya çalışıldığı durumlarda özellikle kullanışlıdır.

İyi bir literatür taramasının sahip olması gereken özellikler nelerdir?

• Geliştirilmekte olan araştırma problemiyle doğrudan ilgili olmalı ve bu problem etrafında örgütlenmelidir. • Araştırma problemiyle ilgi bütün ilgili çalışmaları içermeli ve ilgisiz çalışmaları içermemelidir. • Magazinler, dergiler, gazeteler gibi akademik olmayan belgeleri değil, akademik yayınları içermelidir. • Sadece listeleme ve özetlemeden oluşmamalı, literatürdeki görüş ve bulguların güçlü ve zayıf yönlerini göstererek değerlendirilebilmelidir. • Konuyla ilgili bilinen ve bilinmeyen şeylerin neler olduğunu özetleyen bir sentez oluşturabilmelidir. • İlgili literatürdeki ihtilaflı aklanları gösterebilmelidir. • Okunan metinler çok fazla doğrudan alıntı yapılmadan, araştırmacının kendi kelimeleriyle özetlenmeli ve yorumlanmalıdır. • Konuyla ilgili daha fazla araştırma gerektiren önemli sorular ortaya koyabilmelidir. • Yapılacak araştırmanın, araştırma konusuyla ilgili mevcut bilgileri zenginleştireceği gösterebilmelidir.

Kohort araştırmaların dezevantajları nelerdir?

Kohort araştırmaların en önemli dezavantajları çok uzun sürmeleri, maliyetlerinin çok yüksek olması ve araştırmaya katılanların ölüm, taşınma ya da kohorta girmelerine neden olan özelliklerin değişmesi gibi çeşitli nedenlerle araştırma dışında kalması ve örneklemin daralmasıdır.

Uygun araştırma türünün, yöntem ve tekniklerinin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Araştırma konusu seçildikten sonra, araştırmacı araştırma probleminde sorduğu soruyu yanıtlayabilmek için araştırmanın amacının keşfetmeye mi, betimlemeye mi, açıklamaya mı yönelik olduğuna karar vermelidir. Daha sonra araştırmanın amacına en etkili şekilde, insanların davranışlarını ya da söylediklerini doğrudan ölçüp gözlemleyerek mi yoksa insanların kendilerini ve deneyimlerini nasıl algıladıklarını anlamaya ve yorumlamaya çalışarak mı ulaşabileceğini saptaması gerekir. Araştırma probleminin cevaplanabilmesi için geniş bir örneklem hakkında nispeten yüzeysel bilgi sağlayan bir çalışmanın mı, yoksa daha küçük bir örneklem hakkında derinlemesine bilgi sağlayan bir çalışmanın mı daha kullanışlı olacağına karar verilmelidir.

Araştırma yönteminin ve kullanılacak veri toplama tekniklerinin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

• Araştırmanın amacı keşfetmek mi, betimlemek mi, açıklamak mıdır? • Araştırmanın amaçlarına önceden yapılmış araştırmaların sonuçlarıyla yani ikincil verilerle ulaşmak mümkün müdür, yoksa araştırmacının birincil veriler toplaması mı gerekmektedir? • Araştırma konusu ya da değişkenlere ilişkin ampirik ya da teorik bilgi düzeyi nedir? • Araştırmanın amacına ulaşmak için ne tür veriye ihtiyaç duyulmaktadır? • Araştırmacının rolü ne olacaktır? • Araştırma için kullanılabilecek ekonomik ve teknik olanaklar ve insan kaynakları nelerdir? • Araştırmacı, bulgularını genelleme amacı taşımakta mıdır? • Araştırmanın amacına ulaşmak için veriler ne şekilde analiz edilmelidir?

Araştırma konusu seçilirken nelere dikkat edilir?

Araştırma konusu seçilirken araştırmanın uygulanabilir olmasına dikkat edilmeli, araştırmanın konusu sadece ilginçliği nedeniyle değiş çeşitli açılardan araştırılabilir olması nedeniyle de seçilmelidir. Diğer bir nokta da konunun genişliğidir, araştırma problemi haline gelirken daraltılacaktır. Araştırma konusu özgün ve net olmalıdır.

İyi bir araştırma problemi nasıl olur?

İyi bir araştırma problemi araştırılabilir, anlamlı, orijinal ve güncel olan, eldeki kaynaklarla, mevcut teknik olanaklarla ve araştırmaya ayrılması planlanan zaman içinde araştırılabilecek bir problemdir. Araştırma problemi cevaplanabilir olmalıdır. Yani problemi oluşturan soru açık ve net bir şekilde ifade edilmeli, hiçbir açıdan muğlak olmamalıdır.

Problemin araştırılabilirliği ve araştırmanın anlamlılığı ne anlama gelir?

Problemin araştırılabilirliği, gözlem yapmaya ve veri toplamaya uygun olması anlamına gelir. Başka bir deyişle, akla gelebilecek her konu ya da sorun araştırma problemi olamaz. Araştırmanın anlamlılığı ise araştırma sonucunda elde edilecek bulguların işe yaraması, ilgili bilim dalına ve /veya bir toplumsal sorunun çözümüne katkıda bulunması, toplum açısından değerli ve anlamlı olması anlamına gelir.

Araştırma problemi oluşturulurken soru türleri nelerdir?

• Gerçeklere ilişkin sorular • Karşılaştırmalı sorular • Gelişimsel sorular • Teorik sorular

Gerçeklere ilişkin örnek sorular nelerdir?

Araştırmalarda ampirik gerçeklere ilişkin sorular sorulabilir. Örneğin adalet sistemi ile alakalı ‘En sık işlenen suçlar nelerdir’, ‘Polis tarafından yakalanan suçluların ne kadarı mahkemece suçlu bulunarak mahkum olmaktadır’, ’Suç işleyen insanların ne kadarı polis tarafından yakalanmaktadır.’

Karşılaştırmalı sorulara örnek sorular nelerdir?

Bir toplumdaki gerçeklerle ilgili bilgi, bu durumun diğer toplumlarda da görülen genel bir durum mu olduğu, yoksa bu topluma özgü bir durum mu olduğu hakkında bize bilgi vermez. Diğer toplumlarda ne şekilde farklılaştığı karşılaştırmalı sorular sorulur örneğin ‘ Türkiye ve İngiltere’ de işlenen suçların dağılımı ve suça ilişkin politikalar ne şekilde farklılaşmaktadır?

Gelişimsel sorulara örnek sorular nelerdir?

Modern dünyanın yapısını anlamak için toplumun önceki biçimlerini ve değişimin ne şekilde gerçekleştiğini incelemek gerekir. Bu tip çalışmalarda sorulan sorular ‘ilk hapishaneler nasıl ortaya çıkmıştır’ sorusu gibi gelişimsel sorulardır.

Teorik sorulara örnek sorular nelerdir?

Toplumdaki olay ve olguların ‘neden’ lerini ortaya çıkarmak için teorik sorular sorulur. Bunlara örnek olarak ‘Neden farklı toplumların endüstrileşme süreçleri birbirinden farklıdır ’,’Neden endüstrileşme, aile ve evlilik sistemlerinde yaşanan değişimlerle ilişkilendirilmektedir’ verilir.

Teorik sorular araştırmaya nasıl bir fayda sağlar?

Teorik sorular, araştırmacının hakkında bilgi topladığı gerçeklerin araştırmanın konusunu nasıl etkilediğini, bu konuya ilişkin ne gibi sonuçlar doğurduğunu doğru bir şekilde yorumlamasını sağlar.

Literatür ve literatür taraması terimlerini açıklayalım?

Literatür, yazın ya da edebiyat kelimeleriyle eşanlamlıdır ve bir bilim dalının çeşitli konularında yazılmış eserlerin tümünü ifade eder. Sosyal bilimlerde literatür, yoksulluk literatürü, özelleştirme literatürü gibi belirli bir konuyla ilgili olarak şimdiye dek yapılmış bilimsel çalışmaların bütününü ifade eden bir terimdir. Literatür taraması, belirli bir konuda önceden yapılmış çalışmalarda elde edilmiş bilgilerin incelenmesi, önemli noktaların gözden geçirilmesi ve özetlenmesidir.

Literatür taraması araştırma problemine ne gibi faydalar sağlar?

Literatür taraması sayesinde araştırma konusuyla ilgili önceden yapılmış çalışmalar incelenir, konuyla ilgili geniş çaplı bilgi edinilir, araştırmacının araştırma problemi hakkındaki düşünceleri netleşir. Araştırma problemi oluşturulmadan önce literatürü incelemek, daha önce çözülmüş bir problemi yeniden çözmeye çalışmayı ve orijinal olmayan bir araştırma yapmayı engeller.

Araştırmanın amaçlarını ifade ederken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Araştırmanın amacı, araştırma problemini incelemek için neyin ve nasıl ölçüleceğini, tam olarak neyin hedeflendiğini ve bu hedefe ulaşmak için nelerin yapılacağını ifade etmelidir. Araştırmanın amaçlarını belirlerken araştırma türünün ve yönteminin ne olduğuna ve araştırmanın kapsamının sınırlandırılmış olmasına dikkat edilmelidir. Farklı araştırma türleri ve yöntemleri araştırmanın genel düzeydeki amacını farklılaştırır. Amaç cümlesi, problemin kısaca tekrarını içermeli, araştırma problemini incelemek için neyin ve nasıl ölçüleceğini, tam olarak neyin hedeflendiğini ve bu hedefe ulaşmak için nelerin yapılacağını, yani problemin çözülmesi için nasıl bir yol izlenmesinin tasarlandığını bildirmelidir.

Araştırmalar kullanım amaçları açısından kaça ayrılır, açıklayınız?

Araştırmalar kullanım amaçları açısından teorik ya da pragmatik (faydacı) amaca yönelik araştırmalar olarak ikiye ayrılırlar. "Temel araştırma" olarak da adlandırılan teorik araştırmalar sosyal yaşam ve ilişkilerdeki düzenlilikleri ortaya koymayı ya da bir sosyal olguyu derinlemesine incelemeyi amaçlarlar. Zaman zaman "faydacı" ya da "uygulamalı" araştırmalar olarak da adlandırılan pragmatik araştırmalar ise çeşitli toplumsal sorunların değerlendirilmesi, çözülmesi ya da çözülmesine katkıda bulunulması amacına yönelik olarak yürütülürler.

Pragmatik araştırmaların bir türü olan eylem araştırması, kim tarafından geliştirilmiş bir kavramdır?

Kurt Lewin.

Elde edilmek istenen bilginin türü açısından kaç temel araştırma türü bulunmaktadır, belirtiniz?

Elde edilmek istenen bilginin türü açısından üç temel araştırma türü vardır. Bunlar keşfedici, betimleyici ve açıklayıcı araştırmalardır.

Genel olarak araştırmacı tarafından keşfedici araştırmanın tercih edilmesine neden olan durumlar nelerdir?

Genel olarak araştırmacı tarafından keşfedici araştırmanın tercih edilmesine neden olan durumlar şunlardır:

• İncelenmek istenen konu hakkında sistematik ampirik bir çalışma yapılmamış olması ya da yapılan çalışmaların son derece az olması,
• İlgilenilen konuyla ilgili yapılan önceki çalışmaların hepsinin kontrollü nicel araştırmalar olması, bu nedenle araştırmacının bu konuda nitel bir çalışma yapmak için yeterli ön bilgiye sahip olmaması,
• İlgilenilen konunun çok önemli değişimler geçirmesi, dolayısıyla bu konu hakkında önceden yapılmış olan çalışmaların bulgularının geçersiz olması.

Keşfedici araştırmaların tipik olarak kaç amacı vardır, belirtiniz?

Keşfedici araştırmaların tipik olarak üç amacı vardır:

• Araştırmacının konuyla ilgili merakını gidermek ve ön bilgi sağlamak,
• Konuyla ilgili daha kapsamlı bir araştırmanın yapılıp yapılamayacağını sınamak,
• Sonraki araştırmalarda kullanılabilecek veri toplama araçları geliştirmek.

Betimleyici araştırmalar, hangi amaçla yapılan araştırmalardır, belirtiniz?

"Betimsel araştırma" adıyla da bilinen betimleyici araştırmalar, araştırma konusu hakkında genel bir bakış açısı kazanmak, belirli bir durumu kendi doğal ortamı içinde saptamak ve sistematik olarak betimlemek amacıyla yapılan, nicel veya nitel veri toplama tekniklerinin kullanılabileceği araştırmalardır.

Karşılaştırmalı araştırmanın bir türü olan karşılaştırmalı tarihsel araştırmalar ne gibi sorulara yanıt arar ve hangi analizler için uygundur, örnek vererek açıklayınız?

Karşılaştırmalı araştırmanın bir türü olan karşılaştırmalı tarihsel araştırmalar bütün toplumlarda var olan temel özelliklerin neler olduğu, büyük toplumsal dönüşümlerin ne şekilde gerçekleştiği gibi sorulara yanıt arayan araştırmalardır. Bu tür araştırmalar sistematik karşılaştırma yolu ile devrimler, politik rejimler ve politikalar gibi geniş çaplı sonuçları olan olguların zaman içindeki gelişimlerini analiz etmek için çok uygundur. Örneğin Tocqueville, 1835-1840 yılları arasında yaptığı bir karşılaştırmalı tarihsel araştırmada Amerikan ve Fransız demokrasilerini karşılaştırmış, demokrasiyi iki farklı uygulamadaki farklılıklar üzerinden incelemiştir. 

Araştırmalar, odaklandıkları zaman açısından kaça ayrılır, belirtiniz?

Araştırmalar, odaklandıkları zaman açısından kesitsel ve boylamsal araştırmalar olmak üzere ikiye ayrılırlar.

İncelenen konunun zaman içindeki gelişimini ele alan ve en az iki kere tekrarlanan araştırmalar ne olarak adlandırılır?

İncelenen konunun zaman içindeki gelişimini ele alan ve en az iki kere tekrarlanan araştırmalar boylamsal araştırma olarak adlandırılır.

Belirli bir dönem içinde belirli bir özelliğe sahip (aynı yılda doğma, aynı kiloda olma vb.) olan veya benzer bir deneyimi paylaşmış olan (aynı işte çalışma, aynı yılda göç etme, aynı yılda emekli olma vs.) kişilerin oluşturduğu gruba ne ad verilir.

Kohort.

Araştırmanın yönteminin ve kullanılacak veri toplama tekniklerinin seçilmesinde hangi noktalara dikkat edilmesi gerekir, belirtiniz?

Araştırmanın yönteminin ve kullanılacak veri toplama tekniklerinin seçilmesinde aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekir:

• Araştırmanın amacı keşfetmek mi, betimlemek mi, açıklamak mıdır?
• Araştırmanın amaçlarına önceden yapılmış araştırmaların sonuçlarıyla, yani ikincil verilerle ulaşmak mümkün müdür, yoksa araştırmacının birincil veriler toplaması mı gerekmektedir?
• Araştırma konusuna ya da değişkenlere ilişkin ampirik ya da teorik bilgi düzeyi nedir?
• Araştırmanın amacına ulaşmak için ne tür veriye ihtiyaç duyulmaktadır?
• Araştırmacının rolü ne olacaktır?
• Araştırma için kullanılabilecek ekonomik ve teknik olanaklar ve insan kaynakları nelerdir?
• Araştırmacı, bulgularını genelleme amacı taşımakta mıdır?
• Araştırmanın amacına ulaşmak için veriler ne şekilde analiz edilmelidir?

Araştırma konusu ve araştırma problemi hangi soruları ifade eder, belirtiniz?

Araştırma konusu “neyle ilgili bilgi toplamak istiyorum?” sorusunu, araştırma problemi ise “bu konuyla ilgili neyi bilmek istiyorum?” sorusunu ifade eder.

Sosyolojide sorulan soruları genel olarak ne şekilde sınıflamak mümkündür, belirtiniz?

Sosyolojide sorulan soruları genel olarak gerçeklere ilişkin sorular, karşılaştırmalı sorular, gelişimle ilgili sorular ve teorik sorular olarak sınıflamak mümkündür.

Literatür taraması nedir, belirtiniz?

Literatür taraması, belirli bir konuda önceden yapılmış çalışmalarda elde edilmiş bilgilerin incelenmesi, önemli noktalarının gözden geçirilmesi ve özetlenmesidir.

İyi bir literatür taramasının sahip olması gereken özellikler nelerdir, sıralayınız?

İyi bir literatür taramasının sahip olması gereken özellikler şunlardır:

• Geliştirilmekte olan araştırma problemiyle doğrudan ilgili olmalı ve bu problem etrafında örgütlenmelidir.
• Araştırma problemiyle ilgili bütün ilgili çalışmaları içermeli ve ilgisiz çalışmaları içermemelidir.
• Magazinler, dergiler, gazeteler gibi akademik olmayan belgeleri değil, akademik yayınları içermelidir.
• Sadece listeleme ve özetlemeden oluşmamalı, literatürdeki görüş ve bulguların güçlü ve zayıf yönlerini göstererek değerlendirebilmelidir.
• Konuyla ilgili bilinen ve bilinmeyen şeylerin neler olduğunu özetleyen bir sentez oluşturabilmelidir.
• İlgili literatürdeki ihtilaflı (üzerinde uzlaşılmayan) alanları gösterebilmelidir.
• Okunan metinler çok fazla doğrudan alıntı yapılmadan, araştırmacının kendi kelimeleriyle özetlenmeli ve yorumlanmalıdır.
• Konuyla ilgili daha fazla araştırma gerektiren önemli sorular ortaya koyabilmelidir.
• Yapılacak araştırmanın, araştırma konusuyla ilgili mevcut bilgileri zenginleştireceği gösterebilmelidir.

Sınanmak üzere oluşturulmamış, doğru olduğu kabul edilen yargılara ne ad verilir?

Varsayım (Sayıltı).

İnsanların dünyayı anlamak ve diğer insanlarla iletişim kurmak amacıyla kullandıkları terimlere ne ad verilir?

Kavram.

Önermeyi hipotezden ayıran özellik nedir, belirtiniz?

Önermeyi hipotezden ayıran özellik, ampirik verilerle ölçülebilecek değişkenler değil, soyut kavramlar arasındaki ilişkiler hakkında ve teorik düzeyde olmasıdır.

Kavramların ölçülebilir değişkenler haline getirilmesi sürecine ne denir?

Kavramların ölçülebilir değişkenler haline getirilmesi sürecine işlemselleştirme (operationalization) denir.

İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişki hakkında doğrulanabilecek ya da yanlışlanabilecek olan ifadeye ne ad verilir?

İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişki hakkında doğrulanabilecek ya da yanlışlanabilecek olan ifadeye hipotez adı verilir.

Hipotezlerin özellikleri nelerdir, belirtiniz?

Hipotezlerin özellikleri şunlardır:

• Sınanabilir olmalıdır.
• Belirli değişkenler arasındaki ilişki hakkında bir ifade olduğu için kapsamı sınırlıdır.
• Araştırma probleminin doğasına, büyüklüğüne ve yoğunluğuna ilişkin yeterli bilgi elde edildikten sonra kurulmalıdır.
• Mevcut bilgilerle, doğrulanmış genelleme ve kuramlarla çelişmemelidir.
• Doğrudan doğruya gözlenebilir veriler üzerine kurulmalı, bu nedenle kavramlar arasındaki değil, değişkenler arasındaki ilişkilere ilişkin olmalıdır.
• Doğru terimlerle ve mümkün olduğunca kısa olarak ifade edilmelidir.

Bir hipotezde var olduğu ileri sürülebilecek kaç tür ilişki olabilir, belirtiniz?

Bir hipotezde var olduğu ileri sürülebilecek iki tür ilişki olabilir. Bunlar karşılıklı değişen ilişki ve nedensel ilişkidir.

Hipotezde olumlu ve olumsuz ilişkiyi örnekle açıklayınız?

Olumlu ilişki ve olumsuz ilişki: Değişkenlerde meydana gelen değişim her iki değişkende de aynı yönde olursa aralarında olumlu (pozitif) yönde ilişki, farklı yönlerde olursa olumsuz (negatif) yönde ilişki söz konusudur. Örneğin “çalışmaya ayrılan zaman arttıkça not ortalaması yükselir” ve “çalışmaya ayrılan zaman azaldıkça not ortalaması düşer” önermelerinin her ikisi de olumlu ilişkiyi ifade etmektedir. “Çalışmaya ayrılan zaman arttıkça başarısız olunan ders sayısı azalır” ise olumsuz bir ilişkiyi ifade etmektedir.