Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Nitel araştırmalarda kullanılan araştırma teknikleri nelerdir?

• Derinlemesine görüşme • Odak grup görüşmesi • Yapılandırılmamış (denetimsiz) gözlem • Katılımsız gözlem • Katılımcı gözlem • Yarı-yapılandırılmış gözlem • Örnek olay incelemesi (vaka çalışması) • Yaşam öyküsü görüşmesi • Sözlü tarih görüşmesi • Doküman incelemesi • İçerik analizi • Eleştirel söylem analizi • Gömülü teori

Nicel ve nitel gözlemi bir arada kullanmanın yolları nelerdir?

• Nicel veriler nitel çalışmalarla elde edilmiş verilerin, nitel veriler de nicel çalışmalarla elde edilmiş verilerin doğruluğunun kontrol edilmesi amacıyla kullanılabilirler. Örneğin araştırmacı araştırmasını tamamladıktan sonra aynı konuda diğer yöntemle bir araştırma yapıp bulgularını karşılaştırabilir. • Nitel yöntem, daha sonra nicel yöntemle sınanmak üzere hipotez geliştirilmesi amacıyla kullanılabilir. Örneğin araştırmacı gömülü teori yöntemiyle yaptığı bir araştırma sonucunda ortaya bazı hipotezler koymuş olabilir, daha sonra bir nicel araştırma tasarlayarak ortaya koymuş olduğu bu hipotezleri sınayabilir. • Nicel yöntemle yapılmış çalışmalar, nitel yöntemle yapılacak çalışmalarda kimlerin incelenmesi gerektiğinin belirlenmesinde faydalı olabilir. Nicel yöntemle yapılan araştırmalar genellenebilir nitelikte olduğu için çoğunluğun durumunu yansıtırlar. Çoğunluğu oluşturanların çeşitli özellikleri nicel araştırmalarda belirlendikten sonra bu özelliklere sahip olmayan marjinal gruplar üzerinde nitel araştırmalar yapılabilir. • Nitel yöntem, nicel araştırmalar sonucunda birbirleriyle istatistiksel olarak ilişkili oldukları ortaya çıkan bazı değişkenlerin neden ilişkili olduğunu göstermek amacıyla kullanılabilir. Bunun için örneğin araştırmacı, nicel araştırmasının sonucunda ortaya koyduğu sonuçları anlamak amacına yönelik bir nitel araştırma tasarlayabilir. • Çalışılan sosyal grup hakkında daha bütüncül bir görüşe sahip olabilmek için nicel ve nitel yöntemler kullanılarak eş zamanlı iki araştırma yapılabilir. Araştırma konusunun genel özellikleri için nicel, özgül özellikleri için nitel yöntem kullanılabilir. Bu durumda da araştırmacı aynı konuya yönelik iki farklı araştırma tasarlayacak ve her iki araştırmayı da eş zamanlı olarak yürütmeye çalışacaktır.

Yöntemsel çoğulculuk nedir?

Hem nicel, hem de nitel araştırma yönteminden faydalanma, yöntemsel çoğulculuk, nirengi ya da üçgenleme olarak adlandırılmaktadır. Ancak, araştırma yöntemlerinden birini benimseyip diğerinin araştırma tekniklerinden faydalanmak, yöntemsel çoğulculuğu sağlamaz. Araştırmacı, bir yöntemin sınırlılıklarını aşabilmek için diğer yöntemin tekniklerinden faydalanabilir ancak bu durum araştırmasının yöntemini değiştirmez.

Sosyal bilimlerde kullanılan araştırma yöntemleri nelerdir?

Yöntem konusu, sosyal bilimlerdeki tartışmalı alanlardan biridir. Bununla birlikte, sosyal bilimlerde kullanılan araştırma yöntemlerinin temel olarak ikiye ayrıldığını söylemek mümkündür. Bunlar: • Sosyal bilimlerde doğa bilimlerinde kullanılan araştırma yönteminin kullanılması gerektiğini savunan, Pozitivist yaklaşıma dayanan, toplumsal olgular arasındaki nedensellik ilişkisini açıklamayı amaçlayan, hipotez sınamaya yönelik olan, toplumsal olguların bütünü hakkında bilgi elde etmek için bu olguyu parçalara ayırıp parçaları inceleyen, verileri sayısallaştırarak çözümleme ve bulgularını genelleme eğiliminde olan nicel araştırma yöntemi ve • Sosyal bilimlerin doğa bilimlerinde kullanılan yöntemden ayrı, kendine özgü bir yöntemi olması gerektiğini savunan, yorumlayıcı yaklaşıma dayanan, toplumsal olguları parçalarına ayırmadan, kendi bağlamları içerisinde bir bütün olarak anlamayı ve derinlemesine bir kavrayışa ulaşmayı amaçlayan, verileri sayısal göstergelere indirgemeyen, bulgularını genelleme eğilimi taşımayan nitel araştırma yöntemidir.

Sosyal bilimlerde kullanılan iki araştırma yöntemi arasındaki farklar nelerdir?

Bu iki yöntem aşağıda belirtilen açılara göre farklılıklar gösterir. • Dayandıkları temel varsayımlar • Araştırma sürecinde araştırmacının rolü • Araştırma sürecinin esnekliği • Kullanılan veri toplama teknikleri • Kullanılan veri çözümleme teknikleri

Araştırmalarda uygun yöntemin seçilmesi nelere bağlıdır?

• Araştırmanın amacına ve problemine, • Araştırmacının teorik bakış açısına, • Elde edilmek istenen bilgi düzeyine, • Ekonomik ve teknik olanaklar ile insan kaynaklarına, • Araştırmacının deneyim ve becerilerine bağlıdır.

Araştırma tasarımını nasıl tanımlarsınız?

Araştırmanın amaçlarına nasıl ulaşılmasının planlandığını, hangi yöntem ve tekniklerin seçildiğini, bunların nasıl kullanılacağını gösteren, araştırmanın her aşamasının nasıl gerçekleştirileceği hakkında bilgi veren bir plandır.

Nicelik ile nicel kavramları arasındaki ilişki nedir?

Nicelik, bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, çokluk, miktar anlamına; nicel ise nicelikle ilgili olan anlamına gelir.

Pozitivist bilim anlayışını nasıl tanımlarsınız?

Pozitivist bilim anlayışına göre toplumsal olgular toplumsal, tarihsel ve kültürel bağlamdan büyük ölçüde bağımsızdırlar. Nasıl fiziksel gerçekler insanlardan bağımsız olarak var oluyorsa, sosyal gerçeklik de, bireylerin öznelliğinden ve bilincinden bağımsız olarak var olur. Diğer bir deyişle toplumsal olgular, bireyin dışında kendilerine ait gerçekliği olan olgulardır. Pozitivist bilim anlayışına göre öz ve biçim aynıdır, bu nedenle olguların sadece görünen yönlerinin incelenmesi yeterlidir. Toplumsal olgular kültüre ve zamana bağlı olarak değişmeyen, evrensel ve büyük ölçüde durağan olgulardır ve insanların öznelliğinin, anlam dünyalarının dışında, ‘dışarıda bir yerde’ keşfedilmeyi beklemektedirler. Pozitivizme göre nasıl fiziksel dünyayı yöneten bir takım kanunlar varsa (mesela yerçekimi kanunu), toplumsal düzeni yöneten bazı toplumsal kanunlar da vardır. Diğer bir deyişle nicel araştırmaların dayandığı pozitivist bilim anlayışına göre toplumsal dünya gözlemlenebilir ve ölçülebilir olgulardan oluşmuştur. Kavramlar ölçülebilir değişkenlere indirgenebilir, değişkenler belirlenip sınırlandırılabilir ve değişkenler arasındaki ilişkiler ölçülebilir. Yine pozitivizme göre sosyal bilimin amacı da toplumsal olguların incelenmesi yoluyla bu kanunları ortaya koymaktır.

Nicel araştırmaları, pozitivist bilim anlayışına göre nasıl tanımlarsınız?

Nicel araştırmalar bu anlayış doğrultusunda toplumsal olgular arasındaki nedensellik ilişkilerini ortaya koyarak bu olgularla ilgili tahminlerde bulunmaya ve toplumsal dünyayı yöneten kanunları keşfetmeye çalışan araştırmalardır.

Nicel araştırmanın aşamaları nelerdir?

Nicel araştırmalarda araştırmanın aşamalarından ilki araştırma konusunun belirlenmesidir. Daha sonra araştırma problemi oluşturulur ve araştırma hipotezi ya da hipotezleri kurulur. Takiben veri toplamak için kullanılacak teknikler belirlenir ve araştırmanın örneklemi seçilir. Seçilen veri toplama teknikleri ile örneklemden veri toplanır. Ardından toplanan veriler istatistiksel olarak çözümlenir ve araştırma hipotezleri sınanır. Son olarak bulgular yorumlanır ve araştırma raporu yazılır.

Nicel araştırma yöntemi nasıl uygulanır?

Nicel araştırmalar bütünün parçaların toplamından ibaret olduğu, daha farklı ya da daha fazla bir şey ifade etmediği varsayımına dayanırlar. Bu nedenle de bu araştırmalarda toplumsal olgu ve olayları açıklamak için olgu ve olaylar parçalarına ayrılır, bu parçalardan elde edilen bilgi bütüne genellenir. Diğer bir deyişle nicel araştırmalarda tümdengelim ilkesi geçerlidir. Araştırma sürecinde önce veri toplayıp sonra bu verilerin gösterdiği özelliklere bakarak genel ilkelere ulaşılmaz. Önce değişkenler arasında belirli ilişkilerin olduğuna dair hipotezler kurulur ve gerçeğe, bu hipotezlerin sınanması yoluyla ulaşılmaya çalışılır. Bu amaçla araştırmada önce araştırma hipotezleri kurulur. Teorilerin sınanması için teorik önermelerin sınanabilir hipotezler halinde ifade edilmesi gerekir. Hipotezlerin kurulabilmesi için önce toplumsal olguları ifade eden kavramlar kesin olarak birbirinden ayrılabilir ve ölçülebilir nitelikte olan değişkenlere indirgenir; araştırmacı araştırma konusunu oluşturan toplumsal olguyu ölçülebilir olan ve diğer benzer durumlar için de geçerli olduğunu düşündüğü genel kategorilere böler. Daha sonra bu değişkenler arasındaki muhtemel ilişkilere dair hipotezler kurulur ve istatistiksel yollarla bu ilişkilerin varlığı, yönü ve şiddeti ölçülerek bu hipotezler sınanır. Diğer bir deyişle nicel araştırmalar gözlemlenebilir verilerle sınanabilecek, doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilecek bir hipotez kurmakla başlar. Araştırma hipotezlerinin sınanması, doğrulanması ya da çürütülmesi yoluyla teori de sınanmış olur.

Nicel araştırmaların amacı nedir?

Nicel araştırmaların amacı hipotezleri sınama yoluyla sosyal olgular arasındaki nedensellik ilişkilerini açıklamak, bulgularını genellemek, böylece sosyal yaşamı düzenleyen kültürden ve zamandan bağımsız toplumsal kanunları ortaya koymak ve toplumsal olgu ve olaylar hakkında tahminlerde bulunmayı mümkün kılmaktır.

Nicel araştırmalarda çevresel koşullar nasıl yönetilir?

Nicel araştırmalarda değişkenler arasındaki nedensel ilişkileri etkileyebilecek çevresel koşullar kontrol altında tutulur ve toplumsal olgular mümkün olduğunca kontrollü bir ortamda incelenir. Böylece hipotezde yer almayan değişkenlerin incelenen olgu veya olayı etkileme olasılığı azaltılmış olur. Sosyal bilimlerde yapılan deneysel ve yarı-deneysel çalışmalar dış koşulları kontrol altında tutuma çabasını yansıtan tipik örneklerdir. Dış koşulları kontrol altında tutma çabası, toplumsal olguların kavranma biçimiyle ilgilidir, çünkü toplumsal olgular durağan ve evrensel olgular ise, o halde iki toplumsal olgu arasındaki nedensellik ilişkisi, sonuçları etkileyecek dış koşullar kontrol altında tutulduğunda her zaman aynı şekilde gözlemlenebilir.

Nicel araştırmalarda güvenirlik nasıl sağlanır?

Nicel araştırmalar toplumsal olguları toplumsal, tarihsel ve kültürel bağlamdan bağımsız, nispeten evrensel olgular olarak gören bir anlayışa dayandığı için araştırmalarda elde edilen bulguların aynı konuda yapılacak başka araştırmalarda da elde edilmesi beklenir. Bu yüzden ‘güvenirlik’, nicel araştırmalarda son derece önemlidir. Güvenirlik, bir ölçme aracının ayrı ayrı ölçümlerde benzer, kararlı sonuçlar elde etme yeteneği ya da araştırma tekrarlandığında benzer bulguların elde edilme derecesidir. Sosyal olgu ve olaylara ilişkin değişkenlerin ölçümünde ancak geçerliği ve güvenirliği sınanmış ölçüm araçları kullanılır. Yüksek güvenirlik düzeyi elde etmek için ölçüm aracının, ölçüm sonuçlarını zamandan ve çevresel koşullardan etkilenmemesini sağlayacak şekilde tasarlanması ve tekrarlanan ölçümlerde aynı sonucu vermesi gerekir. Nicel araştırmalarda bulgular, aynı konuda yapılan başka araştırmalar tarafından tekrarlandığı takdirde doğru kabul edilir. Bunun nedeni, araştırmanın ortaya koymaya çalıştığı toplumsal kanunların evrensel olarak, bütün kültürlerde ve bütün toplumsal ve tarihsel bağlamlarda geçerli olması gerektiği anlayışıdır. Güvenirliği yükseltmek, araştırmanın tekrar edilebilirliğini sağlayabilmek amacıyla nicel araştırmalarda araştırma başladıktan sonra araştırma sürecinde, kullanılan tekniklerde, veri toplama araçlarında hiçbir değişiklik yapılmaz. Başka bir deyişle araştırma süreci son derece katı bir şekilde yapılandırılır. Zaten araştırma hipotezle başladığı için nicel araştırmalarda araştırmacı ne aradığını kesin olarak bilir. Araştırma süreci araştırmanın başında en ince ayrıntısına kadar belirlenir ve veri toplama aşamasından itibaren araştırma probleminde ve veri toplama tekniğinde değişiklik yapılmaz. Araştırmacının araştırmanın amacı ya da bulgular hakkındaki düşünceleri nedeniyle araştırma sürecinde değişiklik yapması söz konusu olamaz.

Nicel araştırmalarda araştırmacının rolü nasıl tanımlanır?

Nicel araştırmalarda araştırmacı toplumsal olguları dışarıdan, tarafsız ve nesnel bir şekilde inceler, araştırma konusunun dışında kalmaya çaba gösterir. Araştırmacının rolü, standartlaştırılmış ölçüm araçlarını kullanarak sayısal olarak ifade edilebilecek verileri toplamak ve bu verileri istatistiksel olarak çözümleyerek sonuçları açıklamakla sınırlıdır. Bu nedenle araştırmaya katılan kişilerle etkileşime girmez, empati kurmaz, onları dışarıdan, nesnel araştırmacı kimliğini koruyarak gözlemler. Öznelliğinden sıyrılarak araştırma konusunu bilimsel yöntemin önceden belirlenmiş ilkeleri, süreçleri ve sınırları içinde nesnel olarak ölçmek ve açıklamakla yetinir.

Nicel araştırmalarda verilerin işlenmesi nasıl gerçekleştirilir?

Nicel araştırmalarda veriler sayısal olarak işlenir, istatistiksel yollarla analiz edilir ve istatistiksel terimlerle ifade edilir. Toplumla ilgili nüfus yoğunluğu, doğum oranları ya da bireylerin gelir düzeyleri gibi bazı veriler kendiliğinden sayısal niteliktedir. Bunun yanında, özü itibariyle sayısal olmayan bilgiler de sayısal olarak ifade edilebilirler, örneğin insanların küresel ısınmayla ilgili düşünceleri ya da tüketim davranışları, ilgili sorulara verdikleri yanıtların sayılmasıyla sayısal olarak ifade edilebilir. Nicel araştırmalarda bulgular değişkenler arasındaki istatistiksel olarak anlamlı olan ilişkilerin varlığının, yönünün ve şiddetinin ortaya konması ve açıklanması yoluyla sunulur. Bu yüzden nicel araştırma raporlarında istatistiksel göstergeler, tablolar, grafikler sıklıkla kullanılır.

Nitelik ile nitel kavramları arasındaki ilişki nedir?

Nitelik, bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran, bireyin, nesne veya yaşantının bir yönünü ötekilerden ayırt etmeye yarayan özellik, vasıf ya da durumu ifade eden bir kavramdır. Nitel ise nitelik bakımından, nitelikle ilgili, niteleyici anlamına gelir.

Nitel araştırmaların dayandığı yorumlayıcı anlayışı nasıl tanımlarsınız?

Nitel araştırmaların dayandığı yorumlayıcı yaklaşımın toplumsal gerçeklik anlayışı, pozitivizminkinden oldukça farklıdır. Pozitivizme göre toplumsal olgular bireylerin öznelliğinden bağımsız, bireylerin dışında, üzerinde ve ötesinde, dışarıda var olan ve keşfedilmeyi bekleyen olgulardır. Yorumlayıcı yaklaşıma göre ise toplumsal olgular birey ve grupların karşılıklı etkileşimi ile sürekli olarak inşa edilen, inşası sürekli devam eden olgulardır. Yorumlayıcı yaklaşım insanların anlamlı toplumsal eylemlerine odaklanır ve toplumsal olguların, insanların anlam dünyasında, birbirleri ile girdikleri karşılıklı etkileşim sürecinde inşa edildiğini varsayar. Pozitivizmden farklı olarak yorumlayıcı yaklaşıma göre öz ve biçim aynı olmayabilir, sosyal bilimlerin amacı biçimden ziyade ilk bakışta görülmese de bireylerin anlam dünyaları tarafından inşa edilen özü ortaya koymaktır. Bu nedenle nitel araştırmalarda ‘neden’ ve ‘nasıl’ sorularına yanıt aranır.

Yorumlayıcı yaklaşımı nasıl tanımlarsınız?

Yorumlayıcı yaklaşıma göre insanlar fiziksel ve toplumsal olguları birbirlerinden farklı şekillerde deneyimler, tanımlar ve anlamlandırırlar. Bu nedenle toplumsal olgular bütün toplumsal ve kültürel bağlamlarda evrensel olarak geçerli olabilecek sabit olgular değildirler. Toplumsal olgular etkileşim içindeki toplumsal aktörlerin (bireylerin) amaçlı eylemleri ile yaratılan, değişken, karmaşık ve belirsiz olgulardır, bu nedenle genellenemez ve tahmin edilemezler. Bu yüzden de olgular arasında sabit nedensellik ilişkileri kurulamaz. Bu yüzden nitel araştırmalar olgular arasında nedensellik ilişkisi kurmayı amaçlamazlar. Bunun yerine insanların bakış açılarını ve sosyal gerçekliği nasıl inşa ettiklerini anlamaya, sosyal olguları derinlemesine ve ayrıntılı bir şekilde betimlemeye ve sosyal olgu ve olayları ve bunlar arasındaki karmaşık ilişkileri kendi bağlamı içinde yorumlamaya çalışırlar. Nitel araştırmalarda araştırma konuları nicel araştırmalar gibi toplumsal olguların ölçülebilir nitelikteki özellikleri değil, toplumsal aktörlerin anlamlı toplumsal eylemleridir. Bu nedenle nitel yöntemle yürütülen araştırmalar, sosyal aktörlerin algılarını ve bakış açılarını anlamaya ve sosyal gerçekliği, bu bakış açısına göre ve inşa edildiği sosyal bağlam içinde, yani ‘içeriden bakarak’ yorumlamaya çalışırlar.

Yorumlayıcı yaklaşım ile inceleme nasıl gerçekleştirilir?

Yorumlayıcı yaklaşıma göre bütün, parçaların toplamından ibaret değildir, daha fazlasını ifade eder. Bu yüzden nitel araştırmalar toplumsal olgular ve olaylar hakkında bilgi elde etmek için bu olgu ve olayları parçalarına bölerek değil, kendi bütünlükleri içinde anlamayı amaçlarlar. Dolayısıyla toplumsal olguları ifade eden kavramları ölçülebilir değişkenlere indirgemezler, çünkü yorumlayıcı yaklaşıma göre toplumsal olgu ve olaylar arasındaki ilişkiler kesin çizgilerle davranışlara ve ölçülebilir değişkenlere indirgenemeyecek kadar karmaşıktır. Araştırma problemini oluşturan değişkenler birbirinden ve birbirlerinden kesin sınırlarla ayrıştırılamayacak kadar iç içe geçmiş durumdadırlar, birbirilerinden ayrı ayrı ele alındıklarında bütüne dair bir anlayış sağlayamazlar. Bu nedenle nitel araştırmada parçalara değil bütüne; yani değişkenlere değil, her biri kendine özgü olan olay ya da olgulara odaklanılır ve toplumsal olgular, olaylar ve eylemler tümevarımsal bir yaklaşımla incelenir.

Yorumlayıcı yaklaşıma göre araştırması nasıl çalışır?

Yorumlayıcı yaklaşıma göre toplumsal olguların, içinde inşa edildikleri, ait oldukları toplumsal ve kültürel bağlam içinde anlaşılması gerekir. Bu nedenle nitel araştırmalarda araştırmacılar inceledikleri toplumsal olgu veya olaylarla ilgili kişilerle kendi doğal ortamlarında doğrudan yüz yüze görüşür, onlarla etkileşime girer ve empati kurarlar. Araştırmacı, incelediği toplumsal olguyu örneklemdeki kişilerin gözünden görmeye çalışır; bu nedenle bazı durumlarda bu kişilerin yaşadıkları deneyimleri kendisi de yaşar ve kazandığı deneyimleri ve bakış açısını, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması sürecinde de kullanır. Bu açıdan nitel araştırmalarda araştırmacının kendisi de bir veri toplama aracıdır. Sosyal olguların içinde var oldukları ortama göre biçimlendikleri ve kendi bağlamları içerisinde anlaşılmaları gerektiği varsayımına dayandığı için nitel araştırmalarda incelenen sürece müdahale edilmez, çevresel koşullar kontrol altında tutulmaya çalışılmaz; toplumsal olgular kendi doğal ortamlarında ve kendi doğal akışı içinde incelenir.

Nitel araştırmalarda araştırmacılar nasıl davranırlar?

Nitel araştırmalarda araştırmacının kendisi veri toplama aracıdır, elde etmek istediği bilgiler, araştırmacıyla örneklemdeki bireyler arasındaki etkileşim süreci içinde toplanır. Araştırmacı ve katılımcı arasındaki bu etkileşim, nicel araştırmalarda olduğundan daha yakın ve kişiseldir. Nitel araştırmalarda ağırlıklı olarak açık uçlu sorular sorulur. Sorular açık uçlu olduğu için katılımcılar detaylı, özenli, uzun cevaplar verebilirler. Araştırmacılar, katılımcının verdiği cevaplara göre sorularını çeşitlendirip ayrıntılandırabilir, verilen cevaplara yönelik yeni sorular sorabilirler. Dolayısıyla her katılımcıya tam olarak aynı sorular aynı sırayla sorulmayabilir. Bu da standart bir ölçüm aracının söz konusu olmadığı anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, araştırmacının öznel olması ya da katılımcılarla etkileşime girmesi, taraşı ve önyargılı olacağı anlamına gelmez. Nitel araştırmalarda da araştırmacılar verilerini önyargısız ve tarafsız bir şekilde toplamaya çalışırlar, ancak bu yaklaşıma göre toplumsal gerçeklik insanların etkileşimi sonucunda meydana geldiği için pozitivist yaklaşımda savunulduğu şekliyle saf bir nesnellik tam anlamıyla söz konusu olamaz. Bununla birlikte nitel araştırmalarda da araştırmacılar araştırma konusunu gerçeğe uygun şekilde yansıttıklarını, bulguların kendi kişisel özelliklerinden, tercihlerinden ya da eğilimlerinden değil, gözlemlenen durumdan kaynaklandığını göstermekle yükümlüdürler.

Nicel araştırmalarda kullanılan araştırma teknikleri nelerdir?

• Deney • Yarı-deney • Yapılandırılmış (denetimli, sistematik) gözlem • Anket • Survey (tarama) • Yapılandırılmış görüşme

Nicelik nedir?

Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, çokluk, miktar anlamına gelir.

Nicel ne demektir?

Nicelikle ilgili olan anlamına gelir.

Nicel araştırma nedir?

Toplumsal olgular arasındaki nedensellik ilişkilerini ortaya koyarak bu olgularla ilgili tahminlerde bulunmaya ve toplumsal dünyayı yöneten kanunları keşfetmeye çalışan araştırmalardır.

Pozitivist bilim anlayışı nedir?

Pozitivist bilim anlayışına göre toplumsal olgular toplumsal, tarihsel ve kültürel bağlamdan büyük ölçüde bağımsızdırlar. Diğer bir deyişle toplumsal olgular, bireyin dışında kendilerine ait gerçekliği olan olgulardır. Pozitivist bilim anlayışına göre öz ve biçim aynıdır, bu nedenle olguların sadece görünen yönlerinin incelenmesi yeterlidir.

Nicel araştırma aşamaları nelerdir?

Nicel araştırmalarda araştırmanın aşamalarından ilki araştırma konusunun belirlenmesidir. Daha sonra araştırma problemi oluşturulur ve araştırma hipotezi ya da hipotezleri kurulur. Takiben veri toplamak için kullanılacak teknikler belirlenir ve araştırmanın örneklemi seçilir. Seçilen veri toplama teknikleri ile örneklemden veri toplanır. Ardından toplanan veriler istatistiksel olarak çözümlenir ve araştırma hipotezleri sınanır. Son olarak bulgular yorumlanır ve araştırma raporu yazılır.

Nitelik nedir?

Nitelik, bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran, bireyin, nesne veya yaşantının bir yönünü ötekilerden ayırt etmeye yarayan özellik, vasıf ya da durumu ifade eden kavramdır.

Nitel nedir?

Nitelik bakımından, nitelikle ilgili, niteleyici anlamına gelir.

Nitel araştırma nedir?

Nitel araştırmalar toplumsal olguları parçalarına ayırmadan, bütüncül olarak kavramaya ve bu olgu ve olayları gerçekleştikleri toplumsal ve kültürel bağlam içerisinde, yaşayanların gözünden derinlemesine bir şekilde anlamaya çalışan araştırmalardır.

Nitel araştırma yöntemi nedir?

Nitel araştırma yöntemi kavramı insanların sosyal dünyayı nasıl anladığını, deneyimlediğini, yorumladığını ve ürettiğini anlamayı amaçlayan nitel araştırmalarda izlenen tutum ve stratejileri ifade eder.

Yorumlayıcı yaklaşım nedir?

Toplumsal olguların birey ve grupların karşılıklı etkileşimi ile sürekli olarak inşa edilen, inşası sürekli devam eden olgular olduğunu kabul yaklaşımdır. Yorumlayıcı yaklaşım insanların anlamlı toplumsal eylemlerine odaklanır ve toplumsal olguların, insanların anlam dünyasında, birbirleri ile girdikleri karşılıklı etkileşim sürecinde inşa edildiğini varsayar.

Sosyal aktör ne demektir?

Sosyal eylemde bulunan, bilinçleri ve diğer insan ve gruplarla kurdukları etkileşim aracılığıyla sosyal dünyayı inşa eden ve değiştiren birey ya da gruplar sosyal aktörler olarak adlandırılır. Nitel araştırmanın dayandığı yorumlayıcı yaklaşım içerisinde birey terimi yerine sosyal aktör ya da özne terimi tercih edilir.

Nitel araştırmaların amacı nedir?

Nitel araştırmalar, ele alınan olgunun karmaşıklığını ve bütünlüğünü gösterme, sosyal aktörlerin eylemlerinin arkasındaki nedenleri anlama ve yorumlama amacını taşır.

Nicel yöntemin güçlü yönleri nelerdir?

Genellenebilir olması, tekrar edilebilir olması, nesnelliğin nispeten mümkün olması, verilerin toplanma ve analizinin daha kısa sürede tamamlanması nicel yöntemin güçlü yönleridir.

Nicel yöntemin eleştirilen yönleri nelerdir?

İnsan davranışını  sosyal ve kültürel bağlamdan soyutlaması,  insan yaşamını sayılara ve soyut formüllere indirgemesi, teori ve hipotezde yer verilmemiş olan değişkenlerin etkisini göz ardı etmesi, sosyal olgularda bireylerin etkileşimi sonucunda meydana gelen değişimleri görememesi, sayısal verilerin istatistiksel çözümlemesinin sonuçların yönlendirilmesine, yanlış ya da eksik yorumlamaya izin vermesi, ölçüm aracı standart olsa bile, konu seçiminde ve bulguların yorumlanmasında araştırmacının değer yargılarından arınması ve tamamen nesnel olması mümkün olmadığı halde nesnelliği bir şart olarak görmesi nicel yöntemin eleştirilen yönlerindendir.

Nitel yöntemin en güçlü yönleri nelerdir?

İnsan davranışının ve sosyal yaşamdaki değişim sürecinin kendi bağlamı içinde ve bütüncül olarak anlaşılmasını sağlayacak zengin ve detaylı veriler sunması, insanların araştırma konusunu oluşturan durumu nasıl deneyimlediklerini bütün karmaşıklığı ile metne dökebilmesi, insanların karmaşık veya çelişkili düşünce ve tutumlarını incelemek ya da araştırma konusu üzerindeki etkisi ilk anda doğrudan görülemeyen toplumsal, ekonomik ve kültürel faktörlerin etkilerini fark etmesi nitel araştırmaların güçlü yönleridir.

Nitel yöntemin eleştirilen yönleri nelerdir?

Fazla öznel ve göreceli olması nedeniyle sonuçların araştırmayı yürüten araştırmacıya bağlı olarak değişebilmesi, sosyal olay ve olguları açıklamada sosyal aktörlerin düşünsel süreçlerine ağırlık vererek resmin daha geniş hâlini, yani sosyal olguları etkileyen ama sosyal aktörlerin bilgileri dışında işleyen süreçleri göz ardı etmesi, veri toplama ve çözümleme süreçlerinin çok fazla emek ve zaman gerektirmesi, elde edilen verilerin araştırma evrenine genellenememesi, sadece araştırmanın örneklemi için geçerli olması nitel yöntemin eleştirilen yönleridir.

Nicel araştırmalarda kullanılan araştırma teknikleri nelerdir?

Nicel araştırmalarda kullanılan araştırma teknikleri deney, yarı deney, yapılandırılmış (denetimli) gözlem, anket ve yapılandırılmış görüşme olarak sıralanabilir. Zaman zaman “tarama” olarak da adlandırılan survey de nicel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir araştırma desenidir.

Deney nedir?

Değişkenler arasındaki ilişkilerin önceden belirlenen hipotezlerin sınanması amacıyla kontrollü bir ortamda incelenmesidir.

Bağımsız değişken nedir?

Deneyde etkisi incelenecek olan değişkendir.

Bağımlı değişken nedir?

Bağımsız değişkene tepki olarak değiştiği gözlenen, neden-sonuç ilişkisinde sonuç olan değişkendir.

Deney grubu nedir?

Bağımsız değişkene tabi tutulacak olan grup ‘deney grubu’ olarak adlandırılır.

Kontrol grubu nedir?

Bağımsız değişkene tabi tutulmayan gruptur.

Ön-test ve son-test nedir?

Araştırmacılar bağımlı değişkeni ilk olarak herhangi bir müdahalede bulunmadan, bağımsız değişkenin etkisine maruz bırakmadan önce ölçerler; buna ‘öntest’ adı
verilir. Bağımlı değişkene müdahale edildikten sonra yapılan ölçüme ise ‘sontest’ adı verilir.

Yarı-deney nedir?

Deneylerin laboratuvar ortamında yapılmadığı, dış faktörlerin tamamen kontrol edilmediği ama hipotez sınamayı amaçlayan, geçerliği değerlendirilen ve genelleme amacı taşıyan çalışmalar yarı deney (quasi-experimentation) ya da yarı deneysel çalışmalar olarak adlandırılmaktadır. Deneylerde söz konusu olan koşulların tamamı sağlanmasa da yarı-deneylerde de değişkenler arasındaki neden sonuç ilişkileri ortaya konmaya çalışılır.

Yapılandırılmış gözlem nedir?

Araştırmacının gözlemini standartlaştırılmış veri toplama aracında (gözlem çizelgesi) belirtilmiş olan kural ve prosedürlere göre ve bunlarla sınırlandırılmış bir şekilde yaptığı gözlem türüdür. Denetimli gözlem ya da sistematik gözlem olarak da adlandırılır.

Anket nedir?

Kısa sürede geniş bir örneklemden yüzeysel veriler elde etmek için kullanılan, önceden hazırlanmış soruların katılımcılara postayla ya da internet üzerinden gönderilmesi veya telefonla ya da yüz yüze sorulmasını içeren bir veri toplama tekniğidir.

Anket formu nedir?

Anketlerde sorulacak soruların ve cevap kategorilerinin yazılı olduğu forma anket formu ya da soru kağıdı denir.

Anketlerde yer alan sorular içeriklerine göre nasıl gruplandırılmaktadır?

İçeriklerine göre sorular olgusal sorular, davranış soruları, tutum ve görüş soruları ve bilgi soruları olarak dörde ayrılırlar.

Olgusal sorular nedir?

Olgusal sorular yaş, cinsiyet, medeni hal, gelir gibi bireylerin kişisel ve sosyal özelliklerini öğrenmeye yönelik sorulardır.

Davranış soruları nedir?

Davranış soruları bireylerin hangi davranışları, hangi sıklıkta ve ne şekilde gösterdiklerini öğrenmeye yönelik sorulardır.

Tutum ve görüş soruları nedir?

Tutum ve görüş soruları bireylerin belirli konulardaki düşüncelerini, tutumlarını, inançlarını ve niyetlerini öğrenmeye yönelik sorulardır.

Bilgi sorusu nedir?

Bilgi soruları bireylerin belirli konularda ne düzeyde bilgiye sahip olduğunu öğrenmeye yönelik sorulardır.

Anketlerde yer alan sorular amaçları açısından kaç gruba ayrılır?

Amaçları açısından sorular eleme soruları, sondaj soruları ve sınama (kontrol) soruları olmak üzere üçe ayrılırlar.

Eleme sorusu nedir?

Eleme soruları katılımcının görüşmeye devam etmek için gerekli niteliklere sahip olup olmadığının öğrenilmeye çalışıldığı sorulardır.

Sondaj sorusu nedir?

Sondaj soruları, belirsiz bir yanıtın netleştirilmesi, eksik bir yanıtın tamamlanması veya konuyla ilgili bir yanıt elde etmek için sorulan, kişinin davranışlarının veya tutumlarının arkasındaki nedenleri ortaya çıkarmaya çalışan sorulardır.

Sınama sorusu nedir?

Sınama (kontrol) soruları, daha önce verilen bir cevabın doğru olup olmadığını öğrenmeye yönelik sorulardır.

Anketlerde yer alan sorular biçim açısından kaç gruba ayrılır?

Sorular kapalı uçlu ve açık uçlu sorular olmak üzere ikiye ayrılır.

Kapalı uçlu soru nedir?

Kapalı uçlu sorular, katılımcıya alternatif cevapların sunulduğu ve içlerinden birini seçmesinin istendiği sorulardır.

Açık uçlu soru nedir?

Yalnızca soru cümlesinden oluşan sorulardır.

Anket soruları nasıl olmalıdır?

Anket formunda yer alan soru cümlelerinin mümkün olan en kısa şekilde, açık, net, basit bir dille yazılmış olması ve her bir sorunun sadece bir tek şeyi ölçmeye
çalışması gerekmektedir.

Pilot çalışma nedir?

Anket formunun örneklemden çok daha küçük bir grup üzerinde, soruların anlaşılıp anlaşılmadığını, istenen özellikleri ölçüp ölçmediğini, anket formunda düzeltilmesi gereken hatalar olup olmadığını görmek için yapılan bir ön çalışmadır. Pilot çalışmada elde edilen veriler analize katılmaz. Bu çalışmanın amacı, ölçme aracını (anket formunu) kontrol etmek ve iyileştirmektir.

Anket uygulama yöntemleri nelerdir?

Anketler anketörler tarafından yürütülebilir. Anketörler anket formundaki soruları katılımcılara yüz yüze sorabileceği gibi telefonla da sorabilirler. Bunun yanında, anketler katılımcıların anket formlarını kendi kendilerine dolduracakları şekilde de tasarlanabilir. Bu anketler de katılımcılara posta yoluyla ya da internet üzerinden ulaştırılabilir.

Survey (tarama) nedir?

Sosyal bilim araştırmalarında en sık kullanılan araştırma desenlerinden biri olan surveyler, çeşitli ölçüm süreçlerini içinde barındıran çalışmalardır.
Bir araştırmanın survey niteliği kazanması için araştırma evrenini temsil edecek bir örnekleme sahip olması, verilerin standart bir veri toplama aracı (anket formu, gözlem çizelgesi ya da görüşme yönergesine) ile ve sistemli bir şekilde toplanması, verilerin istatistiksel olarak analiz edilmesi gerekir.

Yapılandırılmış görüşme nedir?

Araştırmacının standart bir görüşme formunu izleyerek görüşmecilere önceden belirlenmiş soruları yüz yüze sorduğu görüşme türüdür.

Nitel araştırmalarda kullanılan araştırma teknikleri nelerdir?

Derinlemesine görüşme, odak grup görüşmesi, yapılandırılmamış (denetimsiz) gözlem, yarı-yapılandırılmış gözlem, örnek olay incelemesi (vaka çalışması), doküman incelemesi, yaşam öyküsü, sözlü tarih ve gömülü teori (grounded theory) olarak sıralanabilir.

Odak grup görüşmesi nedir?

Belirli kriterlere göre seçilerek önceden belirlenmiş bir konuyu tartışmak üzere bir araya gelmiş olan yaklaşık 6-12 kişilik bir grup insanla, nitel bir anlayışla yapılan görüşmeye odak grup görüşmesi denir.

Gözlem nedir?

Çeşitli bağlamlarda gerçekleşen sözlü veya sözsüz eylemlerin sistematik bir şekilde izlenmesi ve incelenmesi yoluyla veri toplama tekniğidir.

Yapılandırılmamış (denetimsiz) gözlem nedir?

Gözlem çizelgesi gibi standart bir veri toplama aracının kullanılmadığı gözlemdir. Yapılandırılmamış gözlemler daha çok keşfedici ve betimleyici araştırmalarda kullanılırlar.

Katılımsız gözlem nedir?

Katılımsız gözlem, standart bir veri toplama aracının kullanılmadığı, ancak araştırmacının araştırmacı kimliğini koruduğu ve gözlem konusunu dışarıdan gözlemlediği gözlem tekniğidir. Katılımsız gözlemde araştırmacı gözlemlediği kültürün dışında kalarak tamamen gözlemci rolünü üstlenir.

Katılımcı gözlem nedir?

Araştırmacının gözlemlediği topluluğa belirli bir ölçüde dahil olduğu, araştırma konusunu incelediği kültürün içine katılarak içeriden gözlemlediği gözlem türüdür.

Etnografya çalışması nedir?

Belirli bir kültürü, o kültürün içinden bakarak tanımlamayı amaçlayan çalışmalardır.

Yarı-yapılandırılmış gözlem nedir?

Genellikle bir veri toplama aracı kullanılan, yapılandırılmamış çalışmalarda elde edilen verilerin doğal ortamda sınanmasına yönelik gözlem türüdür.

Örnek olay incelemesi nedir?

Vaka çalışması olarak da adlandırılan örnek olay incelemesi, bir sosyal olgunun kendi bağlamı içinde, çeşitli veri toplama teknikleriyle bilgi toplanarak ampirik olarak incelenmesidir.

Yaşam öyküsü görüşmesi nedir?

Katılımcının yaşadığı hayatı, bu hayattan hatırında kalanları, hayatı hakkında diğer insanların bilmesini istediği şeyleri, bir görüşme esnasında ve mümkün olduğunca bütünüyle ve dürüst bir şekilde anlatmasıdır.

Sözlü tarih görüşmesi nedir?

İnsanların yaşamları hakkında biyografik verilerin toplandığı bir tekniktir. Sözlü tarih görüşmelerinde görüşmeye konu olan kısım yaşamın tamamını kapsamaz, araştırma konusunu oluşturan olgunun tarihsel sınırları içinde kalır. 

Doküman incelemesi nedir?

Doküman incelemesi, araştırma konusu hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin
çözümlenmesidir. Yazılı dokümanların incelenmesinde en sık kullanılan teknikler içerik analizi ve eleştirel söylem analizidir.

İçerik analizi nedir?

İçerik analizi, incelenen dokümandaki ifadelerin belirli özelliklerini sistematik ve nicel bir yolla tanımlama, nitelendirme ve bu yolla metne ilişkin bazı çıkarsamalarda bulunma çabasıdır.

Eleştirel söylem analizi nedir?

Metinde açıkça belirtilen anlamın içinde gizli olan veya ilk anda ima edilen anlamların ötesindeki anlamların ortaya çıkarılmaya çalışılmasıdır.

Gömülü teori nedir?

Gömülü teori yöntemi, toplumsal araştırmaları önceden belirlenmiş teoriler üzerinde temellendirme baskısına karşı bir tepki olarak geliştirilmiş bir yöntemdir.
Teori geliştirmeye yönelik olan bu yöntemde veriler, nitel veri toplama teknikleriyle toplanırken bir yandan da çözümlemeler yapılarak elde edilen verilere uygun bir teorik açıklama getirilmeye çalışılır.

Nirengi nedir?

Hem nicel hem nitel yöntemden faydalanma, yöntemsel çoğulculuk, nirengi ya da üçgenleme olarak adlandırılmaktadır.