Sosyolojiye Giriş Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Eğitim hukuku nasıl bir bilim dalıdır, belirtiniz?

Eğitim hukuku; eğitim kurumlarında uygulanan ve eğitimi düzenleyen hukuk kurallarını bilimsel olarak inceleyerek, sistemli bir biçimde açıklamayı hedefleyen bir bilim dalıdır.

Normların nasıl kurallar olduklarını belirtiniz?

Normlar ödül ceza sistemiyle ortaya çıkan ve bireylerin davranışlarına etki eden kültürel kurallardır.

Sosyal kontrol nedir, açıklayınız?

Her toplum normatif bir düzen geliştirir. Normlar belirli sosyal sistemler içersinde işlerler ve bütün toplumsal grupların kendilerine özgü normları vardır. Normların toplumsal yapının bir parçası haline gelmesi için toplumu oluşturan üyeler tarafından içselleştirilmeleri gereklidir. Normlar, ödüller ve cezalar aracılığıyla ideal/uygun davranışın sürekliliğini sağlamaya çalışır. Sosyal normlara itaati sağlamak için bunlardan sapmaları önlemeye çalışan esasların bütününe sosyal kontrol adı verilir.

Normlar kaça ayrılır, bunları açıklayınız?

Normlar resmi normlar ve resmi olmayan normlar olarak ikiye ayrılır:

• Resmi Normlar: Yasa, yönetmelik, genelge, kurul kararı gibi resmi ve yazılı kurallardır. Bu normlara ilişkin cezalar ve ödüller önceden belirlenmiştir.
• Resmi Olmayan Normlar: Yazılı olmayan normlardır ve ceza ile ödüller bu tür normlar için açıkça belirtilmemiştir. Resmi olmayan normların ihlali sonucu bireyler kınama, alay etme, dışlama, hakaret gibi yaptırımlarla karşılaşabilirler.

Anomi temel olarak nasıl açıklanabilir, belirtiniz?

Anomi temel olarak sosyal düzenin işlememesi, bozulması durumunda ortaya çıkan bir normsuzluk ve kuralsızlık durumunu ifade eder. Kişisel zihinsel bir duruma değil sosyal bir duruma ilişkindir. Bireysel çıkarlarla ortak kültürel bilinç arasındaki gerilimden kaynaklanır.

Anomi kavramı ilk olarak hangi sosyolog tarafından ve hangi eserinde kullanılmıştır?

Anomi kavramını ilk olarak Fransız Sosyolog Durkheim "İntihar" adlı eserinde kullanmıştır.

Durkheim dini ne şekilde tanımlamaktadır, belirtiniz?

Durkheim dini, bütün kısımları birbirine bağlı inanç ve ritüellerden (dinsel törenler) meydana gelen, kutsal değerlere ilişkin ve mensuplarını aynı toplumda birleştiren bir bütün olarak tanımlar.

Hukuk kurallarının işlevleri kaç ana başlıkta sınıflandırılabilir, açıklayınız?

Hukuk kurallarının işlevlerini üç ana başlıkta sınıflandırılabilir:

1. Baskıcı: Yasalar az ya da çok zorlayıcı olabilirler. Sosyal kontrol sistemlerinde çeşitli düzeylerde fiziki baskı söz konusudur.
2. Kolaylaştırıcı: Yasalar davranışlara ilişkin beklentileri kesinleştirir ve tahmin edilebilir kılar.
3. İdeolojik: Bir inanç sistemi olarak ideoloji hukuk kurallarında yansır, belirli değerlere bağlı olarak ortaya çıkar.

Hukuk sosyolojisinin isim babası kimdir, belirtiniz?

Hukuk sosyolojisinin isim babası İtalyan hukukçusu D. Anzilotti’dir.

Hukuk sosyolojisi, hukuku hangi bağlamlarda incelemektedir, belirtiniz?

Hukuk sosyolojisi, hukuku iki bağlamda inceler;

• Toplumsal yaşamın bir ürünü olarak,
• Bu gerçek toplum yaşamının düzeni olarak.

Hukuk sosyolojisinin genel olarak üzerinde çalıştığı konular hangileridir, belirtiniz?

Hukuk sosyolojisinin genel olarak üzerinde çalıştığı konular şunlardır (Milovanovic):

• Sosyal kontrol sistemlerinin haklılaştırılması, işlevleri, yerleştirilmesi ve evrilmesi,
• Belirli bir siyasal ekonomik düzenle ilişkili olarak yasal düşünce formları,
• Meşrulaştırma ilkeleri ve etkileri,
• Doğru yasal anlamlandırma formlarının aktarılması,
• Hukuk dili sisteminin evrimi, hukuk düzenindeki zorlama ya da özgürlük düzeyleri.

Gurvitch’in yaptığı sınıflama doğrultusunda hukuk sosyolojisi kaç ana bölümde ele alınabilir, açıklayınız?

Gurvitch’in yaptığı sınıflama doğrultusunda hukuk sosyolojisi üç ana bölümde ele alınabilir. Bu bölümler ve inceleme alanları şu şekildedir:

1. Sistematik Hukuk Sosyolojisi (Mikro): Hukukun gerçek toplumsal kaynakları, hukuk türlerinin gelişimi
2. Hukuki Tipoloji (Makro): Hukukun kendini yaratan topluluk tiplerine göre incelenmesi, hukuk kadroları ve hukuk sistemleri
3. Jenetik Hukuk Sosyolojisi: Hukukun zaman içinde değişim ve gelişimi

Eğitim Sosyolojisi alanyazınında yer alan başlıca sosyalleşme çeşitleri hangileridir, açıklayınız?

Eğitim Sosyolojisi alanyazınında yer alan başlıca sosyalleşme çeşitleri şunlardır:

• Antizipatorik sosyalleşme; bir grubun üyesi olmayan fakat o gruba girmek isteyen bireylerin o gruptaki değerleri, kuralları, öğrenmesi ve benimsemesi.
• Tarihsel sosyalleşme; insanlık tarihinin herhangi bir döneminde yaşayan kişinin yaşadığı zamanın şartlarına göre karakteristik bir bilgi ve davranış yapısına sahip olması demektir.
• Siyasal sosyalleşme; çocukların ve gençlerin, içinde büyüdükleri toplumun siyasal sistemini ve dünya görüşünü benimsemesi.
• Kısmi sosyalleşme; içine girilecek bir sosyal grup veya örgütün beklediği rol davranışlarının ve grup kurallarının yalnızca bir kısmının öğrenilip benimsenmesi.
• Sosyal sınıf ve tabakalara göre sosyalleşme; Bireylerin anne-babalarının içinde bulunduğu ve kendisinin de içinde yetiştiği sosyal sınıf ve tabakanın normlarını, rol beklentilerini, değerlerini, inançlarını öğrenip benimsemesi. Bu durum özellikle alt sosyal tabakalarda yetişmiş çocukların okul başarılarında kendini gösterir. Alt tabaka çocukları, özellikle dil yapıları bakımından okul içi başarılarda ve okullar arası geçişlerde orta tabakalardan gelen çocuklardan daha geride kalmaktadırlar.

Eğitim Sosyolojisi alanını kaç grup altında toplamak mümkündür, belirtiniz?

Eğitim Sosyolojisi alanını dört grup altında toplamak mümkündür:

• Eğitilen kişinin toplumsallaşması için toplumun eğitimden beklediklerini araştırmak,
• Toplumun değişme gereksinimini karşılamada eğitime düşen görevleri ortaya koymak,
• Toplumun benimsediği yaşam biçimine uygun olarak eğitimin biçimlenmesine ve işlemesine ilişkin ilkeleri belirlemek,
• Eğitim amaçlarını gerçekleştirmek için, eğitim sistemi ile toplumun nasıl ilişki kuracağını saptamak.

Emile Durkheim’ın eğitime sosyolojik yaklaşımını açıklayınız?

Emile Durkheim’ın Eğitime Sosyolojik Yaklaşımı: Durkheim, genel olarak eğitimi çocukları ve gençleri sosyalleştirme süreci olarak tanımlar. Dolayısıyla eğitim, toplumun gereksinimlerine göre şekillenecektir ve her toplumun devamlılığını sürdürebilmek için değerler ve sosyal normlar, eğitim yoluyla genç kuşaklara aktarılacaktır.

Sapmayı açıklamaya yönelik yaklaşımlar temel olarak kaç grupta değerlendirilebilir, belirtiniz?

Sapmayı açıklamaya yönelik yaklaşımlar temel olarak üç grupta değerlendirilebilir; biyolojik, psikolojik ve sosyolojik kuramlar.

Bazı insanların doğuştan suça eğilimli olduğunu, bu kişilerin bir takım ruhsal anormallikler sergilediğini ve suçlu insanların, kafa yapılarından hemen tanınabileceğini iddia eden İtalyan suçbilimci kimdir?

C. Lombroso (1835-1909) İtalyan suçbilimci. Bazı insanların doğuştan suça eğilimli olduğunu, bu kişilerin bir takım ruhsal anormallikler sergilediğini ve suçlu insanların, kafa yapılarından hemen tanınabileceğini iddia etmiştir.

Cohen’e göre sapmanın olumlu işlevleri nelerdir?

Cohen’e göre sapmanın olumlu işlevleri şunlardır:

• Hoşnutsuzluğun zararsız bir dışavurumunu sağlayarak Sapma bir güvenlik supabı olabilir. Örnek olarak fuhuş ailenin kalıcılığını sarsmadan, stres ve baskının azaltılması yoluyla bir güvenlik supabı işlevi görebilir.
• Belirli sapma eylemleri toplumun yanlış ya da kötü işleyen yönlerini gösteren bir uyarı aracı işlevi görebilir.

Sapma olarak etiketlenmenin etkileri ne şekilde ifade edilebilir, belirtiniz?

Sapma olarak etiketlenmenin etkileri ise şöyle ifade edilebilir (Haralambos ve Holborn);

1. Bireyin toplumca sapma davranışında bulunan olarak etiketlenmesi,
2. Bunun daha fazla sapmaya özendirmesi,
3. Sapmanın resmi tedavisinin benzer etkisieski bir hükümlünün iş bulamayıp yeniden sapmaya yönelmesi,
4. Organize bir sapma grubuna girişle sapma kariyerinin tamamlanması.
5. Grupta sapma alt grubunun gelişmesi

İkincil Sapma'nın ne olduğunu açıklayınız?

İkincil Sapma: Bireyin yaftayı kabullendiği ve kendisini sapkın olarak görmeye başladığı durumlardır. Birey ya da grupların toplumsal tepkiye verdikleri karşılıktır. Bazı tür davranışlar ise toplumsal tepki görür ve etiket bireyin kimliğinde merkezi bir yer tutarak sapma davranışının sürdürülmesine neden olur. Bir insan sarhoş ya da alkolik olarak tanımlanıp gruptan dışlanması sonucunda daha fazla sapma gösterebilir ve bu durumlarına göz yuman insanların arkadaşlığına gereksinim duyarlar.

Kapitalist sistem hangi nedenlerle suç üretir, belirtiniz?

Kapitalist sistem şu nedenlerle suç üretir:

Kapitalist Üretim sistemi, zenginliğin biriktirilmesi ve bireysel yararın en üst düzeye çıkarılmasına odaklanır.

Kapitalist toplumda belirli sınıflar, gruplar çok az kaynağa ulaşabilmeleri nedeniyle varlıklarını sürdürebilmek için suça ve sapmaya zorlanırlar

Davranışlara toplumsal sorumluluktan daha çok ekonomik bencillik yön verir. Kapitalist toplumun ürettiği bireysellik ve bencillik sapmanın kaynağı olarak görülmüştür. Kapitalist ekonomik sistem sosyal sınırları ve bağları zayıflatarak egoizmi güçlendirmektedir

Kapitalizm bireysel zenginliğe odaklanır toplumsal yarardan çok kişisel kazanç özendirilir.

Kapitalizm yarışmacı bir sistemdir bu da saldırganlık, düşmanlık ve kaybedenler için hüsrana yol açmaktadır.

Suç tipleri ne şekilde sınıflandırılabilir, belirtiniz?

Suç tipleri şöyle sınıflandırılabilir (Carrabine vd., 2004):

• Mülke ilişkin suçlar: Hırsızlık vb., entelektüel mülk hırsızlığı, kültürel mülklerin yasadışı ticareti.
• Cinsel Suçlar: Tecavüz, pornografi, internetteki cinsel suçlar.
• Duygusal Suçlar: Nefret suçu, heyecan arayışı, intikam, küçük düşürme ve hiddet.
• Örgütsel ve mesleki suç formları.
• Alkol, Uyuşturucu ve Sağlık Suçları

Türkiye’de suç oranlarındaki artışın nedenleri ne şekilde sıralanabilir, belirtiniz?

Türkiye’de suç oranlarındaki artışın nedenleri şöyle sıralanabilir (Özcan, 2007);

1. Kentlerdeki artış oranı kırsal alana göre daha fazladır. Bunun nedeni kentleşme ve iç göç ile yeni bir sosyal çevreye bütünleşmeye çalışan bireylerin bu süreçte yaşadığı sorunlardır.
2. Son yıllarda Türkiye’de sosyal ve ekonomik açıdan meydana gelen hızlı değişimlerdir. Yapılan incelemelerde ailelerin daha fazla parçalandığı ve bu parçalanmış ailelerin bireylerinin daha fazla suça karıştığı tespit edilmiştir.
3. Suçlara verilen cezaların etkisiz kalmasıdır.

Çocukların suça yönelmesine yol açan risk faktörleri genel olarak ne şekilde sıralanabilir, belirtiniz?

Çocukların suça yönelmesine yol açan risk faktörleri genel olarak şöyle sıralanabilir:

• Tek ebeveynli (genellikle anne) ailelere sahip olma,
• Anne babaların da suça bulaşmış olması,
• Erken yaşlarda, sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı,
• Okuldan uzaklaştırma cezası almış olma,
• Yüksek başarı için hiçbir isteği olmama.