Göçmen Ve Sığınmacılarla Sosyal Hizmet Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Gelişmiş sanayi ülkelerinin önceleri emek yoğun sanayi dallarında ve madencilikte, sonraları hizmet sektörünün vasıfsız işlerinde istihdam etmek üzere iş gücü talep etmesi ülke dışına göçü mümkün kılmıştır.

Avrupa ülkelerinin de içinde yer aldığı gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının çok yavaşladığı hatta kimi ülkelerde negatif olduğu ve nüfusun mutlak anlamda gerilediği bilinmektedir. Genç nüfusun toplam nüfus içindeki payı azalırken yaşlı nüfusun payının artmasının iş gücü piyasaları açısından çok önemli sonuçları olmuştur. Halen yüksek işsizlik oranları iş gücü piyasalarına damgasını vursa da 21. yüzyılın ilk yarısında (2015’ten sonra) iş gücü açığının büyümesi kaçınılmaz görülmekte, bu açığın kapatılmasında iş gücü göçü önemli bir araç olmaya aday gözükmektedir.

Günümüzde göç çalışmaları özellikle göçmenlerin uyum sorunları ile ilgili olarak hangi konulara odaklanmaktadır?

Günümüzde göç çalışmaları özellikle göçmenlerin uyum sorunları ile ilgili olarak, göçmenlerin ulus-ötesi bağları, göçmen girişimciler, etnik marketler, göçmen gençlerin eğitim ve kimlik sorunları, göçmenlerin sosyal uyumu ve geleceği gibi konulara odaklanmaktadır.

Çok kültürlülük politikasının temel hedefi ülkedeki farklı etnik, dinî ve kültürel geçmişten gelen insanların bu farklılıklarından doğan tüm hakların tanınması, saygı görmesi ve garanti altına alınmasıdır. Çok kültürlülük politikası, belli temel değerlere uyum göstermesi beklenmesine rağmen, göçmenlere farklılıklarını bırakmaları beklenmeksizin tüm sosyal alanlarda eşitlik verilmesi anlamına gelmektedir.

Küreselleşmeyle birlikte merkez ve çevre ülkeler arasındaki ilişkilerin sıkılaşması da uluslararası göçü desteklemektedir, çünkü dünya ekonomisinin merkezlerinde de iş gücü piyasalarının esnekleşmesi ve enformelleşmesiyle özellikle hizmet sektöründe göçmen iş gücüne ihtiyaç duyulmaktadır.

Yüksek vasıflı iş gücü için küresel bir iş gücü piyasası nasıl ortaya çıkmıştır?

Sermaye ve malların dünya çapında transferiyle özellikle üretimle bağlantılı hizmet işlerinde çalışan ve küreselleşmenin işleyişi açısından vazgeçilmez olan yüksek vasıflı iş gücü için küresel bir iş gücü piyasası ortaya çıkmıştır.

ABD, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi uzun yıllardır göçmen ülkesi olarak tanımlanmaktadırlar.

Asimilasyon kavramı ilk olarak Amerika’da Şikago Okulu sosyologlarından Robert Park’ın bir göç ülkesi olan Amerika’da birleştirici bir ulusal kimliğin inşası üzerine yaptığı çalışmalarda kullanılmıştır.

Asimilasyon kavramı, genellikle devletin göçmen/farklı toplulukları ev sahibi toplumun değerleri etrafında benzer hâle getirmek çabası anlamında kullanılmaktadır. Bu anlamda, bütün farklı etnik gruplardan çoğunluğun sahip olduğu egemen kültür, dil ve değerleri kazanarak benimsemeleri beklenmektedir. Asimilasyon anlayışı, çoğunluğun değerlerinin ve dilinin farklı etnik gruplara dayatılması şeklinde uygulandığından sosyolojik ve politik olarak kabul görmeyen bir yaklaşımdır.

Günümüzde, iletişim ve ulaşım teknolojilerinin gelişmesiyle farklı bir boyut kazanan uluslararası göçün ve göçmenlerin sahip olduğu yeni imkânlar; ulus-devlet içinde bütünleşmenin tek bir kültür, tek dil ve tek gelenek etrafında gerçekleşmesi gerektiğini ima eden asimilasyon ve tek kültürcülük anlayışlarını sürdürülebilir olmaktan çıkarmıştır.

İşçi gönderen ülkelerin ortak özelliği nüfuslarına yeterli sayıda iş yeri ve gelir sunamayan az gelişmiş ekonomilere sahip olmalarıdır. Ancak göç, başlangıçta bu ülkelerdeki göreli iyi eğitime ve mesleğe sahip, bir işte çalışan genç insanların gitmesi şeklinde gerçekleşmiş ve bu durum ülke için bir kayıp yaratmıştır. Göçün getirdiği bireysel yararların giderek duyulması ve yayılması sonucu daha yoksul kırsal kesimlerden göç başlamış gidenlerin eğitim düzeyi düşmüştür.

Asimilasyon ve entegrasyonun birbirlerinden nerede ayrıldıkları konusunda çok ince bir çizgi vardır. Bazen asimilasyonun nerede bitip entegrasyonun nerede başladığını kestirmek çok güçtür. Bazı durumlarda azınlık durumundaki göçmenlerin uyum sağlamaktan başka bir özgür seçeneği söz konusu olmayabilir. Bu anlamda göçmenlerin eşitlik ve farklılık talepleri içinde bulundukları toplumdan hiçbir karşılık bulmayabilir. Entegrasyon bir bakıma asimilasyonun daha kibar ve nazik bir görünümü olarak değerlendirilmektedir.

Asimilasyoncu modelde, göçmenlerin veya etnik azınlıkların ne zaman sivil toplum alanlarına ve ulusal siyasete katılmalarına izin verilir?

Asimilasyoncu modelde, göçmenlerin veya etnik azınlıkların ancak tam bir kültürel asimilasyon karşılığında sivil toplum alanlarına ve ulusal siyasete katılmalarına izin verilir.

Amerika’da göçmenlere yönelik olarak yaşam bulan eritme potası modeli (melting pot) yeni gelen tüm göçmen grupların etnik, kültürel ve dinî kimliklerinden belli ölçülerde vazgeçerek yeni gelinen yerin etno-kültürel ve dinî değerlerini benimseyerek ortaya bir çeşit melez kültür çıkarmak anlamına gelmektedir.

Göç, öncelikle erkekler ve emek göçü bağlamında tartışılırken, 1980’lerden itibaren göç eden erkeklerin ailelerini yanına getirmeleriyle birlikte, kadınların göçü tartışılmaya, 2000’lerde ise çocukların göçü tartışılmaya başlandı.

Ülkelerin istihdam yapısı ve mesleklerin yapısı göz önüne alındığında göçmenlerin durumu nasıldır?

Ülkelerin istihdam yapısı ve mesleklerin yapısı göz önüne alındığında göçmenlerin çoğunluk toplumundan farklı olarak genelde tehlikeli, ağır, pis ve zor işlerde kayıtlı veya kayıtsız bir şekilde çalıştırıldığı görülmektedir.

Entegrasyon, uyum ya da bütünleşme kavramları göçmenlerin geldikleri toplumda ekonomi, kültür ve siyaset alanlarına gönüllü olarak katılımlarını ve çoğunluğun değerlerini ve düşünce kalıplarını benimsemesi sürecini ifade etmektedir.