Sosyal Hizmet Uygulaması 2 Dersi 5. Ünite Özet

Giriş

Sosyal hizmet eğitiminin tüm düzeylerde kuramsal ve uygulama yönünün eşit oranda ağırlık taşıması gerekmektedir. Öğrenme sadece bilişsel değil, deneyimsel özellik de taşır. Sosyal hizmet bilgi, beceri ve değer olmak üzere üç ana temele dayanmaktadır. Sosyal hizmetin bilgi temeli, sosyal çalışmacının uygulamaları sırasında gerek duyduğu bilgi bütününü oluşturur ve genel olarak kuramsal bilgi, olgusal bilgi ve uygulamaya dayalı bilgiden oluşur. Sosyal çalışmacı mesleki bilgi birikimini oluştururken bir yandan entelektüel düzeyde edindiği kuramsal çerçeveden faydalanırken, diğer yandan uygulamadan aktarılan bilgiden faydalanır. Sosyal hizmetin beceri temeli ise uygulama ile doğrudan ilişkilidir. Sosyal çalışmacıların etkili uygulama yapabilmesi için sahip olması gereken bir davranış biçimi olan beceri; alınan mesleki eğitimle birlikte gelişir, şekillenir ve uygulama süreçlerine dahil olundukça sosyal çalışmacıların mesleki bakış açısının vazgeçilmez bir parçası haline gelir. Sosyal hizmetin değer temeli de bilgi ve beceri gibi uygulama ile doğrudan ilişkilidir. Sosyal hizmet eğitimi, kuram uygulama bütünlüğü çerçevesinde sosyal hizmetin temel bilgi, beceri ve değerlerinin, eğitime katılan taraflar arasındaki karşılıklı iletişim ve etkileşim yoluyla ele alındığı ve geliştirildiği aktif bir süreçtir. Sosyal hizmet eğitiminde uygulama dersleri, öğrencilerin müracaatçı grubuyla mesleki anlamda ilk olarak karşılaştıkları süreç olması nedeniyle önemli olduğu kadar sosyal hizmet eğitiminde ilişki kurulan tarafları, başka deyişle öğrencileri, sosyal çalışmacıları, üniversiteleri, meslek örgütlerini, sosyal hizmet kuruluşlarını, müracaatçı gruplarını ve toplumu doğrudan bir araya getirici özelliği olması nedeniyle de ayrı bir öneme sahiptir. Bu nedenle sosyal hizmet lisans programlarına öğrencilere uygulama becerilerinin kazandırılabilmesi için Sosyal Hizmet Uygulaması Dersleri konulmuş ve bu derslerle öğrencilere sosyal çalışmacıların sahip olmaları gerekli yeterliliklerin uygulama yoluyla kazandırılması hedeflenmiştir.

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi Kapsamında Yapılacak Uygulamada Görev Alan Kişiler

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulamada, Açıköğretim Fakültesi bünyesinde; “Açıköğretim Fakültesi Uygulama Koordinatörü, Danışman Öğretim Elemanı, AÖF İl Uygulama Sorumlusu ve Sosyal Çalışmacı Adayı (Öğrenci)”; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde ise “İl Uygulama Koordinatörü, Uygulama Kuruluşu Koordinatörü ve Danışman Sosyal Çalışmacı (Kuruluş Danışmanı)” görev almaktadır.

Açıköğretim Fakültesi Uygulama Koordinatörü

AÖF Uygulama Koordinatörü; Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak olan uygulamanın planlanması, yürütülmesi, denetlenmesi ve değerlendirilmesini koordine etmek üzere, AÖF Dekanı tarafından görevlendirilen öğretim elemanıdır.

AÖF Uygulama Koordinatörünün Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sırlanabilir:

• Uygulama ile ilgili esasları (kılavuz vb.) belirlemek
• Uygulama ile ilgili başvuru sürecini izlemek
• Uygulama ile ilgili işlemleri düzenlemek
• Elektronik ortamda ilan ederek öğrencileri atandıkları sosyal hizmet kuruluşları ve kuruluş danışmanları konusunda bilgilendirmek
• Uygulamanın amacına ve kurallarına uygun yürütülmesini takip etmek ve gerektiğinde uygulama kuruluşundan öğrenci hakkında bilgi almak
• Uygulamaya ilişkin belgelerin yüklendiği e-Portfolyo sisteminin yönetimini gerçekleştirmek
• Sosyal hizmet uygulamasının etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak

Danışman Öğretim Elemanı

Danışman Öğretim Elemanı, Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak olan uygulama etkinlikleri bağlamında öğrenciler tarafından sisteme yüklenilen raporları incelemek ve öğrencileri değerlendirmek amacıyla Açıköğretim Fakültesi Dekanı tarafından görevlendirilen öğretim elemanına denir.

Danışman Öğretim Elemanının Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• e-Portfolyo sisteminde yer alan Sosyal Hizmet Uygulaması Kılavuzunu okumak ve gereğini yerine getirmek
• Öğrencinin haftalık olarak e-Portfolyo sistemine yüklediği raporları Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması Değerlendirme Formu (Danışman Öğretim Elemanı İçin) kullanarak değerlendirip puanlamak
• Geç yükleme süresini takip eden Pazartesi günü saat 23:59’a kadar rapor puanını e-Portfolyo sistemine girmek
• İmza ve mühür gereken raporlarda imzasız ve mühürsüz olanları geçersiz saymak

AÖF İl Uygulama Sorumlusu

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama etkinliklerinin illerde yürütülmesi sürecinde AÖF tarafından verilen görevleri yapmak amacıyla görev yapan ildeki AÖF büro yöneticisidir.

AÖF büro yöneticileri, Sosyal Hizmet Uygulaması İl Uygulama Sorumlusu sıfatıyla Sosyal Hizmet Lisans Programı Sosyal Hizmet Uygulaması II Derslerinin illerde yürütülmesi sürecinde şu görev ve sorumlulukları yerine getirmekle yükümlüdürler:

• Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında AÖF tarafından verilen görevleri yerine getirmek
• Gerektiğinde İl Uygulama Koordinatörü ile iletişime geçmek ve onlardan gelecek iletişim gereksinimlerine cevap vermek
• İl Uygulama Koordinatörü tarafında AÖF’e gönderilecek her türlü kargoyu teslim almak ve göndermek
• Uygulama süreci boyunca ayda 1 defa veya toplamda 3 defa olmak üzere, ilgili ildeki uygulama kuruluşlarında uygulama yapan AÖF Sosyal Hizmet Lisans Programı öğrencilerinin Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi, Sosyal Hizmet Uygulaması sürecine ilişkin rapor ve formlarının aslını muhafaza etmek ve dönem sonunda fakülteye göndermek,
• İl bazında söz konusu dersler kapsamında uygulama kuruluşlarında meydana gelen sorunları resmi yazı ile dekanlığa bildirmek

Sosyal Çalışmacı Adayı

Sosyal Hizmet Uygulaması derslerinin kapsamında yapılacak uygulamanın merkezinde, dersin amacına uygun olarak sosyal hizmet uygulamasını yapmakla yükümlü olan bizzat öğrencinin kendisi yer alır.

Sosyal çalışmacı adayının Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• Uygulama yapılacak kuruluş ve kuruluş danışmanı bilgilerini öğrenme
• Uygulama süreci öncesinde uygulama yapılacak kuruluş hakkında bilgi alma
• Uygulama gününü ve saatini saptama
• Sosyal Hizmet Uygulaması II Başlama Formu’nu hazırlama ve onaylatma
• Hazırlanan ve Onaylatılan Sosyal Hizmet Uygulaması II Başlama Formu’nu e-Portfolyo sistemine yükleme
• Sosyal Hizmet Uygulaması Raporlarını Hazırlama
• Hazırlanan sosyal hizmet uygulaması raporlarını e-Portfolyo sistemine yükleme

İl Uygulama Koordinatörü

İl Uygulama Koordinatörü, Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak olan uygulamanın etkinliği açısından uygulamanın planlanması, yürütülmesi ve denetlenmesi sürecinde rol üstlenen ve bu süreçte AÖF Uygulama Koordinatörlüğü ile koordineli bir şekilde çalışan Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlerini ifade eder.

İl Uygulama Koordinatörünün Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde AÖF Uygulama Koordinatörlüğü tarafından talep edilen öğrencilerin uygulama yapacağı sosyal hizmet kuruluşlarını belirlemek
• Uygulama Kuruluşu Koordinatörünü ve en az 2 en çok 4 öğrenciye danışmanlık yapacak şekilde Kuruluş Danışmanlarını atamak
• Belirlenen sosyal hizmet kuruluşları, Uygulama Kuruluşu Koordinatörleri ve Kuruluş Danışmanları listesini AÖF Sosyal Programlar Uygulama Koordinatörlüğüne göndermek,
• Uygulama süreci başladıktan sonra ihtiyaç duyulduğunda uygulama kuruluşlarında, Uygulama Kuruluş Koordinatörlerinde ve Kuruluş Danışmanlarında değişiklik yapmak ve durumu AÖF Sosyal Programlar Uygulama Koordinatörlüğüne bildirmek
• Gerektiğinde AÖF İl Uygulama Sorumlusu (İldeki AÖF Büro Yöneticisi) ile iletişime geçmek
• Fakülteye gönderilecek her türlü kargoyu AÖF İl Uygulama Sorumlusu aracılığıyla göndermek

Uygulama Kuruluşu Koordinatörü

Uygulama Kuruluşu Koordinatörü, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde görev alan, öğrencilerin bizzat sosyal hizmet uygulamasını yaptığı sosyal hizmet kuruluşunun müdürüdür.

Uygulama Kuruluşu Koordinatörünün Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

• İl uygulama Koordinatörü tarafından talep edilen Kuruluş Danışmanlarını belirlemek ve İl Uygulama Koordinatörüne iletmek
• Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması II Başlama Formu’nu imzalayıp mühürlemek
• Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması II Tamamlama Formunu imzalayıp mühürlemek
• Görev değişikliği olması durumunda (tayin, 1 haftayı geçen rapor vb. durumlarda) konu ile ilgili Kuruluş Danışmanınca kendisine verilmesi gereken dilekçeyi teslim almak
• Sosyal Hizmet Uygulaması sürecinde karşılaşılan sorunları AÖF İl Uygulama Sorumlusuna iletmek
• Dönem içerisinde Kuruluş Danışmanı ile ilgili değişiklikleri hem İl Uygulama Koordinatörüne hem de AÖF İl Uygulama Sorumlusuna iletmek

Danışman Sosyal Çalışmacı (Kuruluş Danışmanı)

Danışman Sosyal Çalışmacı, uygulamanın yapılacağı sosyal hizmet kuruluşlarında tam gün görevli ve en az iki yıllık deneyime sahip olan, Sosyal Hizmet Uygulaması derslerinin amaçları doğrultusunda uygulama sürecini izlemek, denetlemek ve değerlendirmek üzere İl Uygulama Koordinatörü tarafından atanan sosyal çalışmacıdır.

Danışman Sosyal Çalışmacının Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama sürecindeki görev ve sorumlulukları şu şekilde sırlanabilir:

• Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması II Başlama Formu’nu imzalamak, Uygulama Kuruluşu Koordinatörü’ne mühürletmek ve öğrenciye sisteme yüklemesi için iade etmek
• Öğrencilere uygun çalışma ortamı sağlamak
• Sosyal hizmet kuruluşunun faaliyetleri hakkında öğrencilerini bilgilendirmek
• Öğrencileri kuruluş personeli ve ilgili kişilerle tanıştırmak
• Öğrencilerin kurum/kuruluş politikasına uygun davranmasına yardımcı olmak,
• Öğrencilerin mesleki çalışmalarını gerçekleştirebilmesine olanak sağlamak,
• Öğrencilerin kuruluşla ilgili sorunlarına yardımcı olmak,
• Öğrencilerin çalışmalarını denetlemek,
• Öğrencilerin gözlem ve öğrenme süreçlerine rehberlik etmek,
• Öğrencilerin incelemesi gereken plan, dosya, materyal gibi kuruluşun özelliğine göre hazırlanan dokümanları incelemesine rehberlik etmek,
• Öğrencilerin sosyal hizmet kuruluşlarında haftalık olarak hazırladıkları sosyal hizmet uygulaması raporlarını incelemek, öğrencinin raporunda gözlem ve görüşme sürecini bütünüyle yansıtmış olmasına dikkat etmek, aksi bir durumda öğrenciyi uyarmak ve raporun yeniden hazırlanmasını sağlamak
• Öğrencinin hazırladığı Sosyal Hizmet Uygulaması Raporlarını Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması Değerlendirme Formu (Kuruluş Danışmanı İçin)’nu kullanarak puanlamak ve e-Portfolyo sistemine belirtilen tarihe kadar girmek,
• Sosyal Hizmet Uygulaması sürecinin sonunda Öğrenci Sosyal Hizmet Uygulaması II Tamamlama Formu’nu imzalamak, Uygulama Kuruluşu Koordinatörü’ne mühürletmek ve öğrenciye sisteme yüklemesi için iade etmek
• Görev değişikliği olması durumunda konu ile ilgili dilekçeyi en az 1 hafta önce Uygulama Kuruluşu Koordinatörüne vermek.

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi Kapsamında Uygulamada Yapılacak Sosyal Hizmet Kuruluşları

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulama, sosyal hizmetin mesleki amaçları doğrultusunda farklı gereksinim gruplarına hizmet götüren kuruluşlarda gerçekleştirilir. Bu bağlamda öğrencilerin Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında uygulama yapabileceği sosyal hizmet kuruluşları; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri, Huzurevleri, Kreş ve Gündüz Bakımevleri, Çocuk Evleri Sitesi Müdürlükleri, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleridir.

Öğrenci, AÖF Uygulama Koordinatörlüğünün ve İl Uygulama Koordinatörünün onayı olmaksızın kendi girişimiyle bulduğu kurum ya da kuruluşta uygulama yapamaz.

Uygulama yapılan kuruluşlarda; grev veya lokavt uygulaması, yangın, iflas, iş kazası; deprem, sel vb. doğal afetlerde veya öğrencinin uygulama amacı dışında çalıştırılması durumunda öğrenci, AÖF Uygulama Koordinatörlüğü ve İl Uygulama Koordinatörlüğünün onayıyla yeni bir uygulama yerinde uygulama süresini tamamlayabilir.

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi Kapsamında Yapılacak Uygulamanın Esasları

Genel Esaslar

AÖF Uygulama Koordinatörlüğü ile yapılan yazışmalar çerçevesinde Anadolu Üniversitesi ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında yapılan protokol hükümlerine göre İl Uygulama Koordinatörlükleri tarafından Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında uygulama yapacakları kuruluşları belirlenen öğrenciler, uygulamalarını bu kuruluşlarda, kuruluş danışmanı denetiminde tamamlamakla yükümlüdür. Derslerin tamamından başarılı olan ancak Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında uygulama yapmayan öğrenci mezun olamaz.

Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında yapılacak uygulamalar çalışma saatleri içerisinde gerçekleştirilir. Uygulamaya fiilen ve kesintisiz devam zorunluluğu vardır. Ağır hastalık, kaza ve doğum gibi geçerli ve haklı nedenler olması durumunda bir haftayı geçmeyen, tam teşekküllü bir hastaneden alınmış sağlık raporu kabul edilir. Raporlu olunan haftaya ilişkin yapılamayan uygulamalar ara ve dönem sonu sınav tarihlerinden önceki hafta telafi edilip e-Portfolyo sistemine yüklenmek zorundadır. Uygulamaya devam etmiş olsa dahi uygulama raporlarını belirtilen tarihler içerisinde e-Portfolyo sistemine yüklemeyen öğrenci devamsız sayılır. Uygulamasını tamamlamayan öğrenci, Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersinden başarısız sayılır ve uygulamasını tekrar eder.

Öğrenci uygulama süresince “Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği” hükümlerine; uygulama yaptığı kurum ya da kuruluşun çalışma ilkelerine, iş koşulları, disiplin ve iş güvenliğine ilişkin kurallarına ve ilgili hukuki düzenlemelere uymak zorundadır.

Uygulamanın Başlaması ve Tamamlanmasına İlişkin Esaslar AÖF Uygulama Koordinatörlüğü ve İl Uygulama Koordinatörlüğünün işbirliği çerçevesinde bir sosyal hizmet kuruluşuna yerleştirilen ve kendilerine danışman sosyal çalışmacı atanan öğrencilere konuya ilişkin ilan yoluyla bilgilendirme yapıldıktan hemen sonra sosyal hizmet uygulamasına geçilir. Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında 8. yarıyıl boyunca öğrenci tarafından hazırlanması gereken tüm Sosyal Hizmet Uygulaması Raporlarının e-Portfolyo sistemine yüklenmesi ile birlikte öğrenci uygulamasını tamamlamış olur.

Uygulama Zamanı ve Süresine İlişkin Esaslar

Öğrencinin yerleştirildiği sosyal hizmet kuruluşundaki Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında uygulama yapma zorunluluğu 8. yarıyıl için Sosyal Hizmet Lisans Programına kaydının kesinleştiği hafta başlayıp dönem sonu sınavlarının başlama tarihine kadar devam eder.

Öğrencinin yerleştirildiği sosyal hizmet kuruluşundaki Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi kapsamında uygulama yapma zorunluluğu 8. yarıyılda 14 haftalık bir dönemi kapsar. Öğrenci sosyal hizmet uygulamasını bu 14 haftalık dönem içerisinde haftada 8 saat olmak üzere, işgünlerinde ve çalışma saatleri içerisinde gerçekleştirir. Dolayısıyla her öğrenci ayda 32 saat uygulama yapmakla yükümlüdür.

Öğrenci, Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi için muafiyet talebinde bulunamaz. Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersine yönelik muafiyet talebinde bulunmak mümkün olmadığı gibi, bu ders için ek ders sınavı talebinde de bulunmak mümkün değildir. Zira Sosyal Hizmet Uygulaması II Dersi ek ders sınav hakkı kapsamında yer almaz.