Yaşlılarla Sosyal Hizmet Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dünya genelinde yaşlanma neyi etkilemektedir?

Dünyanın yaşlanması aynı zamanda sosyal güvenlik sistemlerini ve nüfusun bağımlılığını
etkilemektedir. Bu boyutuyla devletlerin ve politika üreticilerin daha yoğun olarak da yaşlanma sorunu olarak gündemlerine gelmektedir. Sanayileşme, kentleşme, devletin
müdahale şeklinin değişmesi, kırsal nüfusun azalması gibi birçok gelişme ve eğilim yaşlılara yönelik politikaları da etkilemektedir.

Yaşlı sosyal politikalarının ve yaşlı bakımının tarihsel süreçte yaşadığı evreye baktığımızda Türkiye'de açılan ve halen çalışmalarını devam ettiren ilk ilki kurum nedir?

Kızılay Derneği ve Darülaceze

Yaşlılara yönelik sosyal politika, yaşlı bakımı ve sosyal hizmet anlamında devrede olan iki önemli bakanlık hangileridir?

1. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) 
2. Sağlık Bakanlığı

Birleşmiş Milletler, yaşlılara yönelik hizmetlerde önemli ilkeler ve standartlar belirlemektedir. Bu ilkeler nelerdir?

1. Bağımsızlık
2. Katılım
3. Bakım
4. Kendini gerçekleştirme
5. İtibar
6. Bağımsız ve özgür yaşam
7. İnsan onuruna yakışır bir yaşam
8. Gelişim, sosyal ilişkiler ve dini gereksinim
9. Toplumla bütünleşme
10. Ayrımcılığın engellenmesi

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "Kendini gerçekleştirme" ilkesini açıklayınız.

Kendini Gerçekleştirme: Bireysel potansiyellerini (yetenek ve becerilerini) tam
olarak gerçekleştirebilecek fırsatlar yaratmalı, var olan uygulamalardan yararlanmalıdır.
Toplumun eğitim ve kültür etkinliklerine aktif olarak katılabilmelidir.

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "Bağımsız ve özgür yaşam" ilkesini açıklayınız.

• Bağımsız ve isterlerse sosyal hizmet destekli bir yaşam sürme,
• Özgürce seyahat edebilme,
• Hareket serbestliği sağlayacak düzenlemeleri talep etme,
• Gereksinim durumunda yaşam koşul ve biçimlerini dikkate alan, çağdaş bakım
hizmetlerini talep etme,
• Bağımlı olsalar dahi, yaşamları konusunda karar verme, haklarına sahiptirler

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "Ayrımcılığın Engellenmesi" ilkesini açıklayınız.

• Yaş ayrımcılığının engellenmesi ve bu konuda toplumun bilinçlendirilmesi için
gerekli olan önlemlerin devlet, yerel yönetimler ve ilgili kurumlar tarafından alınmasını
talep etme,
• Ücretli ve gönüllü çalıştıkları işyerlerinde yaş ayrımcılığından dolayı dışlanmama,
• İtiraz olmadığı sürece, hukuki işlemlerde yaşlı ayrımcılığı nedeni ile istenen belgelerin
kaldırılmasını talep etme, haklarına sahiptirler.

Yaşlılara yönelik yaşam kalitesini sağlayan bakım ve hizmetler nelerdir?

• Kendilerine çağdaş donanımlı bir bakım ve hizmet verilmesini talep etme,
• Kendilerine özel destek ve bakım verilmesini talep etme,
• Kendilerine bakan kimselere devlet ve yerel yönetimler tarafından destek sağlanmasını
talep etme,
• Evde destek ve bakım hizmetleri, gündüz bakımevleri, toplu konutlar, yaşam evleri,
yaşlı kulüpleri, evlere sıcak yemek servisi gibi çağdaş hizmet modellerinin geliştirilmesini
isteme, haklarına sahiptirler.

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "Toplumla Bütünleşme" ilkesini açıklayınız.

Toplumla Bütünleşme:
• Bilgilerini, yaşam deneyimi ve becerilerini topluma sunma ve gençlere aktarma,
• İşveren ve işyerlerinden, esnek ve emekliliğe hazırlayan bir çalışma ortamı oluşturulmasını
talep etme,
• Gönüllü çalışan yaşlılar, yaptıkları işlere karşılık bir katkı talep etme, haklarına
sahiptirler.

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "Katılım" ilkesini açıklayınız

Katılım: Refah düzeylerini doğrudan etkileyecek politikaların hazırlanması ve uygulanması
aşamalarına aktif bir biçimde katılımda bulunmalıdır.
• Bilgi ve becerilerini genç kuşaklar ile paylaşmalıdır.
• Topluma hizmet etmek için çeşitli fırsatlar geliştirebilmelidir.
• Kendi ilgi ve yeteneklerine uygun etkinliklere gönüllü olarak katılımda bulunmalı
ve hizmet edebilmelidir.

Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen yaşlılık ilkelerinden "İtibar" ilkesini açıklayınız.

İtibar: İtibar görmeli ve güven içerisinde yaşamalıdır. Sömürüden, fiziksel ya da
zihinsel istismardan uzak tutulmalıdır.
• Hizmetlerden yararlanırken; yaş, cinsiyet, ırk, etnik köken, özür durumu ya da diğer
konumları nedeniyle bir ayırım görmemelidir. Gelir durumları belirleyici bir unsur olmamalı, gelir düzeyinden bağımsız olarak gereksinimleri karşılanacak şekilde uygun hizmetlerden yararlanmalıdır.

2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun yaşlılar için önemli bir kanundur. Bu kanun hangi özelliği ile ilk olma özelliği taşımaktadır?

Bu kanun ilk defa kategorik olarak belli vatandaşlara aylık bağlanmasıyla ve devletin sosyal yardım alanında yaptığı bir düzenleme olmasıyla bir ilk olma özelliğini taşımaktadır.

kendisine kanunen bakmakla mükellef kimsesi bulunmayan 65 yaş üstündeki muhtaç kişilere, 2022 sayılı Kanun’a dayanılarak aylık bağlanabilmesi için kişinin taşıması gereken şartlar nelerdir?

• 2022 sayılı Kanun’un 1. maddesinde belirtilen gösterge rakamının devlet memurlarının
aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpılmasından bulunacak tutardan daha
az geliri olmak,
• SGK’dan herhangi bir gelir veya aylık almamak,
• Belirlenmiş olan muhtaçlık sınırında veya üzerinde nafaka bağlanmamış olmak
veya bağlanması mümkün olmamak,
• Mahkeme kararıyla veya kanunla bağlanmış olup 2022 sayılı Kanun uyarınca bağlanacak
aylığa eşit veya daha yüksek olan herhangi bir devamlı gelir ya da menkul
ve gayrimenkul mallarından dolayı gelir sahibi olmamak veya bu geliri sağlaması
mümkün olmamak,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli bakımı yapılmakta ise, kendilerine bu kurum/
kuruluş tarafından muhtaçlık sınırına eşit veya daha fazla gelir, harçlık veya
benzeri bir ödeme yapılmamak, muhtaç durumdaki engellilere 2022 sayılı Kanun
çerçevesinde aylık bağlanabilmesi için yukarıda belirtilen şartların yanı sıra çalışma
gücünü yüzde 40’ın üzerinde kaybetmiş olma şartı aranmaktadır. Bu şartları
taşıyan engelli eğer 18 yaşın altında ise söz konusu aylık, engelliye kanunen bakmakla
yükümlü olan kişiye bağlanmaktadır.

Kurumsal koruma neyin göstergesidir?

Kurumsal koruma ülkenin refah rejiminde ne kadar ilerde olduğunu gösterdiği gibi evde bakım alternatifinin yaygınlığı da aile, akraba dayanışması ve yaşlı refahında enformel kanalların etkinliğini göstermektedir. 

Evde bakım hizmetleri nedir, açıklayınız. 

Evde bakım hizmetleri, engelli-yaşlı-hasta bireylerin ev ortamında bakımlarının yapılmasıdır.
Aile, akraba ve sosyal çevrelerinden destek alarak ve onları destekleyerek bakım hizmetlerini yerine getirme amaçlanmaktadır. Evde bakım, engelli ve bakıma muhtaç kişilerin koruyucu, tedavi edici ve destek hizmetleri ile sosyal ihtiyaçlarını kapsamaktadır.
Kronik hastalar, engelliler ve daha çok yaşlılar bu hizmetlerden yararlanmaktadır. Evde bakım hizmetleri hem verimlilik/etkinlik hem de bakıma muhtaç olan bireyin kendini daha iyi hissetmesi açısından daha yararlı kabul edilmektedir.

Özel bakım hizmetleri nedir?

Özel Bakım Hizmetleri: Ruh sağlığı yerinde olup, bulaşıcı hastalığı olmayan, yatağa bağımlı ya da fiziksel ve zihinsel gerilemeleri nedeniyle özel ilgi, destek ve koruma gerektiren yaşlılara verilen hizmetleri kapsamaktadır. 

Yaşlı Hizmet Merkezi nedir?

Yaşlı Hizmet Merkezi; yaşlı bireylerin hayat kalitesinin arttırılması maksadıyla gündüzlü
bakım ve evde bakım hizmeti sunmak üzere açılan ve faaliyet gösteren merkezlerdir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulmasıyla Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü aynı çatı altında birleştirilmiştir. Bakanlığın adı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) olarak hangi tarihte değişmiştir? 

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın kurulmasıyla Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü aynı çatı altında birleştirilmiştir. 10.07.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bakanlığın adı Aile, Çalışma ve
Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) olarak değişmiştir.

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevleri nelerdir? 4 tane yazınız

• Yaşlılara yönelik sosyal hizmetlere ilişkin olarak ulusal düzeyde politika ve  stratejilerin belirlenmesi çalışmalarını koordine etmek, belirlenen politika ve stratejileri uygulamak, uygulanmasını izlemek ve değerlendirmek.
• Yaşlılara sunulan sosyal hizmet modellerini geliştirmek.
• Bakanlığın engellilere ve yaşlılara yönelik koruyucu, önleyici, eğitici, geliştirici, rehberlik ve rehabilite edici sosyal hizmet faaliyetlerini yürütmek ve koordine etmek
• Engellilerin sorunlarını ve çözüm yollarını araştırmak, bu konuda uygulamanın geliştirilmesine yönelik öneri ve programlar hazırlamak ve uygulamak

Engelli ve yaşlılara evde bakım hizmeti sunumunun hukuki zeminini hangi yönetmelik ve düzenlemeler oluşturmaktadır?

2006 tarihli “Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik”, aynı tarihli “Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik Resmi Kurum Ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği” ve 2010 tarihli “Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge” engelli ve yaşlılara evde bakım hizmeti sunumunun hukuki zeminini oluşturmaktadır.