Yaşlı ve Hasta Bakım Hizmetleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yaşlılarda görülen boşaltım sistemi değişiklikleri ve sonuçları nelerdir?

Yaşla birlikte nefron (böbreğin yapısal olarak en küçük birimine verilen ad) sayısında azalma dikkat çeker. Böbrek kitlesi ve fonksiyonlarındaki azalma nedeniyle böbrek yetmezliğine gidiş yaşlılarda daha kolay hale gelmektedir. Böbreğin idrar süzme yeteneğide 35-40’lı yaşlardan sonra azalmaya başlamaktadır. Mesane kapasitesi azalır hatta 65 yaşında %50’lere kadar gerileyebilir. Kapasitenin azalması tam boşalamamaya ve idrar akımı için gereken gücün sağlanamamasına neden olur. Bazen 100 ml ye kadar ulaşabilen idrar retansiyonu (idrarın mesanede birkip kalması, yapamama) görülür. İşime sıklığı artar. Kas yapısındaki zayıflık nedeniyle de idrar tutamama şikayeti yaşlılarda daha sık görülür.

Yaşlanma sırasındaki fizyolojik değişikliklere etken olan faktörler nelerdir?

Fizyolojik değişiklikler sadece yaşlanma sürecini yansıtmazlar , o zamana kadar maruz kalınan sigara dumanı, ultraviole ışınları, soğukluk, sıcaklık, bazı kronik hastalıklar ve çevresel kimyasalların birikimi de bu süreç üzerinde etkili olmaktadır.

Yaşlanma ile birlikte sinir sisteminde ne gibi değişiklikler gözlemlenir?

Yaşlanma ile birlikte sinir sisteminin normal yapısında da bir çok değişim olmakla birlikte kişinin eğer nörolojik bir problemi yoksa sinir sistemi değişiklikleri yaşlının günlük işlevlerini çok fazla etkilemez. Yaşlanma ile ilgili değişiklikler 30’lu yaşlarda başlar. Yaşlılar da beyin ağırlığı 50’li yaşlardan itibaren azalır. Bu azalma her 10 yılda %2-3 civarındadır. Merkezi sinir sitemi hücrelerinde sayıca kayıp gözlenmektedir. Nöron (sinir hücresi) kaybı en çok serebral (beyin) kortekste gözlemlenir. Beyin kıvrımlarının (girus) eni daralır, beynin ortasındaki boşluklar (ventrikül) genişler. Beyin damarlarının duvarı kalınlaşır ve esneklikleri azalır.

Yaşlılarda kireçlenmenin nedenlerini açıklayınız.

Kalsiyum kaybının nedeni de Vit D’ nin azalması ve kalsiyum emilimini azaltması nedeniyle olmaktadır. Kemiklerin altında bulunan eklemin kıkırdak dokusunun azalması nedeniyle eklem eskisi gibi rahat hareket edemez eklemde kısıtlılık oluşur ve bu kıkırdak dokunun azalması nedeniyle eklem travmalara daha açık hale gelir. Bu bölgenin sık travmaya maruz kalması yaşlıların en sık rastlanan şikayeti olan osteoartrite (kireçlenmeye) neden olur.

Günümüzde ortalama yaşam kaç yıldır?

Günümüzde ortalama yaşam tüm dünyada neredeyse 73 yıla ulaşmaktadır. Yapılan tahminler doğrultusunda bu rakamların 2050 yıllarında 81’e ulaşması beklenmektedir.

Yaşlılık dönemi nasıl sınıflandırılabilir?

• Fizyolojik • Sosyal • Ekonomik • Kronolojik • Psikolojik

Yaşlanma ile birlikte midede görülen değişiklikler nelerdir?

Yaşlanma ile midenin mukozal tabakasında incelme ve midenin boşalımında hafif geçikmeler gözlenebilir. Mide asiditesi azalır. Vit B12 emilimi için gerekli olan intrinsik faktör adı verilen faktörün mideden salınımı azaldığı için Vit B12 yeterince emilemez ve eksikliğine bağlı pernisiyöz anemi ortaya çıkar.

Hipertansiyon nedir ve normal değerleri nelerdir?

Kalbin kanı pompalarken damar duvarında oluşturuğu basınçtır ve mm-Hg (milimetre-civa) cinsinden ölçülür. Bu basıncın normal beklenen, istenenden yüksek değerlerde olmasına hipertansiyon adı verilir. Normal kan basıncı değeri her yaş grubunda sistolik (büyük tansiyon): 120 diastolik (küçük tansiyon) :80 mm-Hg dır.

Yaşlanma ile birlikte damarlarda meydana gelen değişiklikleri yazınız.

Damarın en iç tabakası (intima) kalınlaşır, damarın düz kası genişler ve damarın iç esnek tabakası hasara uğrar ve kollajen adını verdiğimiz maddeler buralarda birikir. Atardamarlar sertleşir, kısalır ve kalınlaşır. Tansiyonu normal olan bireylerdeki bu tip damarsal değişiklikler hipertansif olan kişilerde çok daha erken ortaya çıkar ve daha belirgindir.

Yaşlı bireyler akciğer enfeksiyonuna neden daha yatkın hale gelirler?

İlerleyen yaşla birlikte akciğerlerde silier kapasite azalır, savunman mekanizması zayıflar ve yaşlı bireyler akciğer enfeksiyonuna daha yatkın hale gelirler. Solunum sistemi enfeksiyonları özellikle de pnömoni (zatürre) hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde önemli ölüm nedenidir.

Yaşlanma nasıl bir süreçtir?

Yaşlanma aslında döllenmeden hemen sonra başlayan, zamanla birlikte gelişen ve kişinin görüntü olarak da yaşlandığı bir süreç olup ölüme kadar devam eder. Her canlı için kaçınılmaz bir süreçtir. Aslında yaşlanma insan organizmasındaki bütün sistemlerin geri dönüşümsüz bir şekilde fonksiyon kaybı olarak da adlandırılabilir.

Yaşlanma ile birlikte kalp ağırlığında bir miktar artış meydana gelmesinin sebepleri nelerdir?

Bunun sebebi kalp kası hücrelerinin boyutlarının büyümesi nedeniyle sol ventrikülün (sol karıncık) duvarının kalınlaşması ve ventriküller arası (karıncıklar arası) bölmenin hafif büyümesidir.

Yaşlılarda görülen solunum sistemi değişiklikleri nelerdir?

Yaşlanma ile birlikte akciğer elastikiyeti de azalmakta ve soluk alırken elastikiyet azaldığı için daha çok çaba sarf etmek gerekmektedir. Bu değişiklikleri sigara içimi daha çok arttırmaktadır. Soluk alıp verme sayısı azalır, diyafram gibi solunum kasları zayıflar.

Yaşlı erkeklerde genital sistem değişikliğinde neler olur?

Erkeklerdeki genital sistem değişiklikleri daha az dramatiktir. Erkeklerde yaş artışı ile birlikte prostat bezi büyüme eğilimindedir ve hatta idrar akımına engel olacak boyuta kadar büyüyebilir. Testisler küçülür. Ancak erkeklerin büyük bir kısmı ölene kadar fertildir.

Yaşlılarda görülen “kulak yaşlanması”nın sebepleri nelerdir?

• Kulağa giden ve kanlanmayı sağlayan damarların özelliklerinin bozulması eskisi gibi kan taşıma görevini yerine tam getirememesi. • İşitmede çok önemli görevi olan işitme sinirinin de yaşlanması ve özelliğini kaybetmesi • Beyindeki işitme merkezinde problem olması, onunda yaşla birlikte işlevinde azalma olmasıdır.

Yaşlılar neden gece araba kullanmamalıdırlar?

Göz kamaşması, ani ışık değişikliği gece görüşünde ışığın azlığı ve ışığın bozulması gibi nedenlerle yaşlılar travmalara karşı dikkatli olmalı ve gece araba kullanmamalıdırlar.

Yaşlılarda gözle ilgili görülebilecek sorunlar nelerdir?

Yaşla birlikte renkleri ayırt etme gücü de değişir, özellikle mavi ve yeşil renk ayrımında ciddi sıkıntı yaşanabilir. Kornea duyarlılığı da zamanla azaldığı için kişiler yaşlandıkça göze olabilecek travmalara bağlı hasarı ve iltihabi durumları daha geç fark edebilirler. Bu da ciddi sağlık sorunlarının yaşanmasına yol açabilir. Görme keskinliği ve göz yaşında belirgin derecede azalma gözlemlenir.

Yakın gözlük ihtiyacı hangi yaştan sonra ortaya çıkmaktadır?

Yaşın ilerlemesiyle birlikte önce yakın daha sonra da uzak gözlük ihtiyacı hissedilir. Yakın gözlük ihtiyacının ortaya çıktığı yaş yaklaşık olarak 40 yaş civarındadır.

Katarakt nedir ve tedavisi nasıldır?

Kişinin görme keskinliğinin azalmasında katarakt (göz merceğinin bulanıklaşması) da oldukça etkilidir. Katarakta genetik geçiş önlemelidir ve tek tedavisi kişinin ameliyat olmasıdır.

Glokom ve olası sonucu nedir?

Bir diğer görme keskinliğini azaltan neden de göz içi basıncının yüksekliğidir ki bu hastalığa glokom adı verilmektedir. Yaşın artması ile birlikte glokom sıklığı da artmaktadır. Tedavi edilmezse körlüğe kadar gidebilir.

Kemik erimesi süreci nasıldır?

Normal bireylerde kemik yıkımı ve yapımı bir döngü şeklinde denge içerisinde devam etmektedir. İlerleyen yaşla birlikte kemik yıkımı daha da artmaktadır. Yapımda bu yıkımı karşılayamadığı için kemiklerin içleri delikli bir hal almakta ve boşalmaktadır. Yaşlanmaya bağlı bu kemik kayıplarına senil osteoporoz (kemik erimesi) adı verilir ve her iki cinste de gözlenmektedir.

Yaşlanma ile ortaya çıkan beyindeki değişikliklerin olası sonuçları nelerdir?

Yaşla birlikte öğrenme hızı ve bilgiyi depolama hızı azalır. Depolanan bilgilerin de hatırlanma hızı azalmaktadır. Duyusal ve motor değişiklikler sonucu motor kuvvet azalır, tepki verme süresi uzar. Refleksler yavaşlar. Bunların sonucu olarak yaşlıda denge problemi ortaya çıkar. Hareketler yavaşlamaya başlar ve daha temkinli hareket etme gözlenir. Özellikle ilaç kullanan (psikiyatrik) yaşlılarda tepkiler çok daha yavaş olabilir. Beyinde bu değişimlere paralel olarak kognitif fonksiyonlarda (dikkat, algılama, yargılama, gerçeği değerlendirme, lisan, hesaplama ve karar verme) çok belirgin değişiklik olmaz.

Yaşla birlikte kolojen liflerinin azalmasının sonuçları nelerdir?

Yaşlılardaki deri değişimleri içinde en belirgin olan derinin elastikiyetinden sorumlu olan kollajen liflerinin azalması nedeniyle tüm derinin miktar olarak azalması ve gençlere göre daha kuru, kırışık görünüm almasıdır.

Yaşam kalitesi kötü olan ve sosyal problemler yaşayan yaşlılar nasıl gruplandırılabilir?

• ileri yaş ( 80 ve üzeri) • gelir düzeyi oldukça düşük • kronik hastalığı olan, hatta bu hastalık nedeniyle bağımlılığı olanlar • sürekli ilaç kullanmak zorunda olanlar • çok az arkadaşı olup zaten bunları görmekte zorlananlar • akrabalarından çok uzakta oturanlar • ev dışı uğraşları olmayanlar yada zaman ayıramayanlar

Toplumların yaşlılara çizdiği roller nelerdir?

• Yaşlıların kendi yaşıtlarıyla vakit geçirmek istedikleri • hoşgörülü , anlayışlı olmadıkları • yaşlılığın son derece sabit bir dönem olduğu • yaşlıların sağlıklı olamayacakları • üretken olamayacakları gibi ifadeler vardır.

Yaşlı ayrımcılığı nedir?

İleri yaş grubundaki bireylere karşı oluşan ön yargıyı tutum ve davranışlar yoluyla ortaya koymaktır. Bunun olumsuz etkileri işyerinde, sağlık hizmetlerinde, bakım verirken, sosyal ön yargı ve taraf tutmalarda kendini gösterir. Yaşlı bir anlamda işaretlenir ve tüm ifadelerde ve ön yargılarda onun güçsüzlüğü , zihinsel olarak yetersizliği önem taşır.

Yaşlı istismarının en çok görüldüğü alanlar hangileridir?

• Fiziksel • Ekonomik • Duygusal • İhmal • Terk etme

Yaşlılara sunulan sosyal hizmet kaç aşamadan oluşmaktadır ve hangi esaslara dayanmaktadır?

Sosyal hizmet 3 aşamadan oluşmaktadır. Bunlar; Sosyal bakım: ihtiyacı olan bireylerin temel gereksinimlerini (yeme, barınma korunma gibi) karşılayacak şekilde yerine göre psikolojik yardımda bile bulunmayı içine alan hizmettir. Yaşlı bakımı buna çok güzel bir örnektir. Sosyal tedavi: Kişi ya da ailelerin davranışsal problemlerinin belirlenmesi ve çözümü için gerekli tekniklerden yaralanılması esasına dayanır. Bu işlem içerisinde eğitim, danışmanlık ve yerine göre terapi seansları bile mevcuttur. Sosyal rehabilitasyon: topluma katılımı hedefleyen bir çalışmadır. Ana hedefi yaşam kalitesini arttırmaktır.

SHÇEK 1994 yılında bakacak kimsesi olmayan yaşlılara evlerinde eğitimli yardımcılarla bakma olanağı sağlayan bir projeyi yürürlüğe koymuştur. Bu projenin amacı nedir?

• kişilerin kendi ortamında ve aile çevresiyle yaşamlarını sürdürmeleri • evlerinde yaşayan yaşlıların sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını gidermek • çeşitli aktivitelere yaşlıyı da katmaktır.

Yaşlılarda evde bakım nasıl açıklanabilir?

Evde bakım; özürlü, yaşlı, süreğen hastalığı olan veya nekahat dönemindeki bireyleri bulundukları ortamda destekleyerek, sosyal yaşama ayak uydurabilmelerini sağlamak, yaşamlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde sürdürerek toplumsal entegrasyonlarını gerçekleştirmek, bakıma gereksinim duyan bireyin aile üyeleri ve özellikle de ailedeki kadın üzerindeki yükünü hafifletmek için birey ve aileye sunulan psikososyal, fizyolojik ve tıbbi destek hizmetleri ile sosyal hizmetleri içeren bir bakım modelidir.

Evde bakım hizmetleri içerisinde neler yer almaktadır?

• evde yardım, • evde takip hizmeti, • evde tıbbi bakım, • süreli bakım, • eve yemek servisi, • evde bakım onarım tamirat işleri, • telefonla yardım servisi yer almaktadır.

Modernleşme teorisinin temeli neye dayanmaktadır?

Bu teorinin temeli modernleşme ne kadar fazlaysa yaşlının statü ve rol kaybı da o kadar fazladır anlayışına dayanmaktadır. Bu teoriye göre de modernleşme süreci yaşlıların ailelerinin daha fazla parçalandığı durumların yaşanmasına neden olmuştur.

Etiket teorisinin sosyal yansımaları nasıldır?

Bedensel engeli olan ya da kronik hastalığı nedeniyle bağımlı hale gelen yaşlıya etiket yapıştırılmakta ve o hem yaşlı, hem de engelli denerek sosyal hayattan ve bir çok rolden soyutlanmaya çalışılmaktadır. Bu şekilde etiketlenen yaşlıda zaman içerisinde etiketteki gibi davranmaya, yeni rol üstlenmemeye ve kendisine biçilen sosyal hayatı yaşamaktadır. Yaşlılık aslında çok eski zamanlardan beri yapılan bir işaretlemedir ve gelişmişlik düzeyi arttıkça toplumların yaşlıdan beklentisi azalmakta onu iş görmez olarak nitelemektedirler.

Yaşlılıkla beraber gözlemlenen sosyal yalnızlaşma kavramı nedir?

Yaşlıların emekliliği ile birlikte çocuklar belli bir yaşa gelmekte ve evden ayrılmakta aileler daha da küçülmekte ve bu arada yaşanmaya başlayan sağlık sorunları ve belki de eş kaybı gibi problemler nedeniyle sosyal hayattan kopmalar başlamaktadır. Yaşlılar ve yalnızlık problemi son derece dikkat çekici olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna sosyal yalnızlaşma adı verilmektedir.

Yaşlıların duygusal yalnızlık sorunu nasıl çözülebilir?

Kişinin akrabalarının ve arkadaşlarının var olduğunu bilmesi , bir sıkıntısı olduğunda onların koşulsuz yardıma koşacaklarına inanması , kendini güven içerisinde hissetmesi duygusal yalnızlık sorunu yaşanmasına engel olur.

Emeklilik olayı ile birlikte yaşlılar ne gibi problemler yaşamaktadır?

Emeklilik olayı ile birlikte kişilerin normal kazandıkları ücret miktarının azalması ve bu arada yaşanan sağlık sorunlarının daha belirginleşmesi nedeniyle yaşlılar emeklilik sonrası çok ciddi maddi problemler yaşamaktadırlar. Bu problemleri çözmek için ek iş arayan yaşlıların karşısına da çıkan en büyük engel onların yaşı olmaktadır. Yaş özellikle sanayileşmiş toplumlarda iş verme ve ücretini belirleme aşamasında en belirleyici etken olmaktadır. Dolayısıyla da yaşlılar ek iş bulurken zorlanmaktadırlar.

Kadın yaşlılarda yalnızlığın ve yoksulluğun daha sık görülmesinin nedenleri nelerdir?

• Kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması, • Sosyal güvence sıkıntısı, • Dul maaşının düşüklüğü ve • Beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olmasıdır.

Yaşlıların sosyalleşmesini etkileyen nedenleri sıralayınız.

• Yerleşim yerinin kırsal ya da kentsel bölge olması • Aile bireylerinden uzak olup olmamaları • Geleneksel aile yapısı etkilemektedir.

Yaşamdan geri çekilme teorisini açıklayınız.

Kişinin yaşamdan ayrılması kavramı ön plandadır. Bu süreç son derece doğal ve kaçınılmazdır. Bu teoriye göre yaşlılar üstlerine düşen görevlerden yaşlandıkları gerekçesiyle el çekerken onların yerini daha genç elemanlar doldurur. Aslında çalışma hayatında yorulan yaşlı bu teoriye göre artık emeklilikle birlikte dinlenmeye başlamalıdır.

Aktivite teorisinde öne çıkan özellikler nelerdir?

Bu teori, geri çekilme teorisinin tam zıttı olarak kişiler ne kadar aktif bir şekilde hayatın içinde olurlarsa o ölçüde mutlu olurlar tezini savunmaktadır ve kişiler arasındaki ayrımda yaş değil onların hayatta gerçekleştirdikleri etkinlikler, ortaya çıkardıkları eserler daha önemlidir. Pasiflik son derece negatif bir duygulanım olup kişileri bulundukları ortamdan soyutlamaktadır. Emeklilik aslında pasif bir dönemin başlangıcıdır. Bu pasifliğe engel olmak için aktivite teorisine göre kişi emeklilik sonrası dönemde de kendisine göre aktifliğini ortaya koyacak meşguliyetler bulmalıdır.

İnsan yaşamının beş temel bölümü nedir?

• Bebeklik • Çocukluk • Gençlik • Yetişkinlik • Yaşlılık

Sosyal anlamda yaşlılık nasıl tanımlanabilir?

Sosyal anlamda yaşlılık bireyin kaybettiği statüsüne paralel olarak toplumun onu yaşlı olarak gördüğünü ifade ettiği mesajlar olarak tanımlanabilir.

Toplumların yaşlanmasının hızlanmasıyla birlikte araştırmacıların, kişilerin sosyal yaşlanmasıyla ilişkili olarak geliştirdiği teoriler nelerdir?

• Yaşamdan geri çekilme teorisi • Aktivite teorisi • Devamlılık teorisi • Eksiklik teorisi • Alt kültür teorisi • Yaşa bağlı tabakalaşma teorisi • Modernleşme teorisi • Etiket teorisi

Yaşlılarda enfeksiyonla nasıl mücadele edilmelidir?

Enfeksiyonlarla mücadelede ve bağışıklık sistemini güçlendirmede diyetin önemi oldukça fazladır, yaşlı beslenmesinin içinde mutlaka A, E, C, B6 vitaminleri ve karotenoidler ile çinko bulunmalıdır.

Yaşlanma ile birlikte gözlemlenen bağışıklık sistemindeki değişiklikler nelerdir?

Yaşlanmayla birlikte bağışıklık siteminin fonksiyonlarında yavaşlama dikkat çeker, fakat bu tüm fonksiyonlarda gerçekleşen bir yavaşlama değildir. Doğal bağışıklıkla ilgili fonksiyonlar sonradan kazanılan bağışıklıkla ilgili fonksiyonlara göre daha az etkilenir. Spesifik bağışıklıkta rol alan ß hücrelerinin yapıları normaldir fakat çok az spesifik antikor üretilmektedir.

Bağışıklık sisteminde gelişen değişimler neye sebep olur?

Enfeksiyon hastalıklarına duyarlılığı artırır ve enfeksiyonlar daha ciddi seyredebilir. Tüberküloz probleminin yeniden alevlenme göstermesi de yaşlılar arasında daha sıktır. Bağışıklık hücrelerinin, kanser hücresi, enfeksiyona yol açan bakteri hücrelerini ve bazı yabancı cisimleri temizleme ve yok etme hızı azalmıştır. Bu, yaşlılarda kansere daha sık rastlanmasının bir nedeni olabilir.

Yaşlanmada görülen sebum azalmasının nedeni ve bunun sonuçları nelerdir?

Yağ bezleri sayı ve işlev olarak azalır buda sebum yapımında azalmaya yol açar. Ter bezlerinin sayısı ve büyüklüğü azaldığı için ter yapımı da azalır. El ve ayak tırnakları matlaşır. Bunun nedeni tırnak yataklarının damarlanmasının azalmasıdır. Matlaşan tırnaklar daha kolay kırılır hale gelir. Saçların rengi kıl köklerindeki melanin yapımının azalması nedeniyle grileşir. Saçların uzaması azalır, koltuk altı ve kasık kıllanması belirgin azalır, burun kılları ise uzar.

Yaşlanmayla birlikte gözlemlenen deri değişikliğinin sonuçları nasıldır?

Yaşlanmayla birlikte derinin bir çok fonksiyonu zayıflamaktadır, hücrelerin yenilenme hızı azalır, yara iyileşmesi ve vücut ısısının düzenlenmesi fonksiyonları zayıflar, eskisi gibi güçlü bariyer (koruyucu) görevi göremez. Deriye renk veren hücrelerin sayıca azalması sonucu deri renginde solukluk ve özellikle açık olan güneş gören yerlerde kahverengi lekelenmelerin artışı dikkat çekicidir.

Vücut derisinin işlevleri nelerdir?

• Vücut ısısını düzenlemek • Terlemeye yardımcı olmak • Vücut sıvılarının korunmasını sağlamak • Altında bulunan organları, zararlı olabilecek dış etkenlerden korumak ve enfeksiyon etkenlerinin girişine engel olmak

Yaşlanmanın görme yetisine olan etkileri nelerdir?

40-50 yaş civarındaki kişilerin 5 cm’den daha yakın nesneleri fark etmeleri zordur. Retinanın damarsal yapısında değişiklikler olması kaçınılmazdır ve en büyük değişiklikte lenste gerçekleşmektedir. Lensin sertliği artar, nesnelere odaklanması azalır ve görme kalitesi önemli ölçüde etkilenir. Zamanla yaş arttıkça görmek için gereken ışığın miktarı da artacak ve kişiler genç erişkinlere göre daha fazla ışıklı ortama ihtiyaç duyacaklardır. Lensin kalınlığının artması ayrıca loş ışığın fark edilmesini geciktirecektir.

Fizyolojik değişim üzerinde etki eden faktörler nelerdir?

Bireyin daha önceki sağlık durumu, geçirdiği hastalıklar, kazalar ve cerrahi müdahaleler, sağlıkla ilgili alışkanlık ve davranışları, genetik faktörler fizyolojik değişim üzerinde etki göstermektedir.

Yaşlanma sürecini etkileyebilecek faktörler nelerdir?

Yaşlanma sürecini etkileyebilecek bir çok faktör söz konusudur. Bu faktörler teoriler içinde açıklanmaya çalışılmaktadır. Bunların içinde genetik faktörler, çevresel zarar vericiler ve birikimi, bağışıklık sistemi ve değişiklikler yer almaktadır.

Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan en dikkat çekici fizyolojik değişiklikler nelerdir?

Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan en dikkat çekici fizyolojik değişiklikler kalp damar sistemi ve solunum sitemi ile ilgili olanlardır.

Yaşlanma ile birlikte kalpte ne tür değişiklikler belirir?

Yaşlanma ile birlikte kalp ağırlığında bir miktar artış meydana gelir. Bunun sebebide kalp kası hücrelerinin boyutlarının büyümesi nedeniyle sol ventrikülün (sol karıncık) duvarının kalınlaşması ve ventriküller arası (karıncıklar arası) bölmenin hafif büyümesidir. Kalp kitlesinin artışı tansiyon yüksekliği olanlarda , kalp hastalığı bulunanlarda ve sporla aktif olarak uğraşanlarda daha fazladır. Yaşlı bir bireyin kalbinde sistol işlevi (kalbin kasılması) istirahat halinde değişiklik göstermezken diastol (kalbin gevşemesi) işlevi bozulur. Kalp hızı genellikle değişmez ya da çok az azalabilir. Kalbin dakikada pompaladığı kan miktarında belirgin azalma gözlenir. Bu azalma her yıl %1 gibidir. Bunun nedeni de kalp kasının kasılma gücünün azalmasıdır.

Hipertansiyon ne demektir?

Kalbin kanı pompalarken damar duvarında oluşturduğu basınçtır ve mm-Hg (milimetre-civa ) cinsinden ölçülür. Bu basıncın normal beklenen, istenenden yüksek değerlerde olmasına hipertansiyon adı verilir. Normal kan basıncı değeri her yaş grubunda sistolik (büyük tansiyon): 120 diastolik (küçük tansiyon) :80 mm-Hg dır.

Yaşlılıkta hipertansiyon ortaya çıkmasının nedeni nedir?

Yaşlılıkta kalbin normal çalışma temposuna dönüşü için gereken süre uzar. Atardamarlarda kollajen ve düz kas oranı artarken elastik doku oranı azalmaktadır. Bu durumda hipertansiyon riskini arttırmaktadır.

Yaşlılıkta damarlarda ne gibi değişiklikler meydana gelir?

Damarlardaki değişiklikler yaşlanmayla birlikte belirgin hale gelir. Damarın en iç tabakası (intima) kalınlaşır, damarın düz kası genişler ve damarın iç esnek tabakası hasara uğrar ve kollajen adını verdiğimiz maddeler buralarda birikir. Atardamarlar sertleşir, kısalır ve kalınlaşır. Tansiyonu normal olan bireylerdeki bu tip damarsal değişiklikler hipertansif olan kişilerde çok daha erken ortaya çıkar ve daha belirgindir.

Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan solunum sistemi değişiklikleri nelerdir?

Genç erişkinlerde oldukça fazla olan solunum yüzey alanı yaşla birlikte giderek azalmaktadır. Her on yılda bu azalış yaklaşık 3 m3 civarındadır. Yaşlanma ile birlikte akciğer elastikiyeti de azalmakta ve soluk alırken elastikiyet azaldığı için daha çok çaba sarf etmek gerekmektedir. Bu değişiklikleri sigara içimi daha çok da arttırmaktadır. Soluk alıp verme sayısı azalır, diyafram gibi solunum kasları zayıflar. İskelet sistemindeki kamburluk gibi değişiklikler de solunum kapasitesini etkiler.

Yaşlanma ile birlikte sindirim siteminde ne gibi değişiklikler ortaya çıkar?

Genel olarak yaşlanma ile birlikte sindirim siteminin haraket kapasitesi, salgı içeriği ve emilim düzeyi azalmaktadır. Yaşlanma ile midenin mukozal tabakasında incelme ve midenin boşalımında hafif geçikmeler gözlenebilir. Mide asiditesi azalır. Vit B12 emilimi için gerekli olan intrinsik faktör adı verilen faktörün mideden salınımı azaldığı için Vit B12 yeterince emilemez ve eksikliğine bağlı pernisiyöz anemi ortaya çıkar. Kalın bağırsakların motilitesi (hareketliliği) azalır onun için yaşlılarda kabızlık problemi sık görülür. Yemek borusunun hareketleri yavaşlar, yutma refleksi azalır. Mide boşaltımı yavaşlar. Midede oluşan incelme nedeniyle besinlerden kalsiyumun serbestleştirilmesi ve yararlılığı azalır. Düşük mide asiditesi de kalsiyum emlimini azaltmaktadır.

Yaşla birlikte boşaltım sisteminde meydana gelen değişiklikler nelerdir?

Yaşla birlikte nefron (böbreğin yapısal olarak en küçük birimine verilen ad) sayısında azalma dikkat çeker. Böbrek kitlesi ve fonksiyonlarındaki azalma nedeniyle böbrek yetmezliğine gidiş yaşlılarda daha kolay hale gelmektedir. Böbreğin idrar süzme yeteneğide 35-40’lı yaşlardan sonra azalmaya başlamaktadır. Mesane kapasitesi azalır hatta 65 yaşında %50’lere kadar gerileyebilir. Kapasitenin azalması tam boşalamamaya ve idrar akımı için gereken gücün sağlanamamasına neden olur. Bazen 100 ml ye kadar ulaşabilen idrar retansiyonu (idrarın mesanede birkip kalması, yapamama) görülür. İşime sıklığı artar. Kas yapısındaki zayıflık nedeniyle de idrar tutamama şikayeti yaşlılarda daha sık görülür.

Yaşlılıkta kemiklerde nasıl bir değişme görülür?

İlerleyen yaşla birlikte kemik dokusunun miktarı azalır ve yapı olarak da zayıflar. Bu azalma 30’ lu yaşlar civarında başlamaktadır. Kemiklerde ki bu yapısal azalma nedeniyle kemikler daha kırılgan hale gelirler.

Yaşlılarda görülen işitme kayıplarının temel nedenleri nelerdir?

1. Kulağa giden ve kanlanmayı sağlayan damarların özelliklerinin bozulması eskisi gibi kan taşıma görevini yerine tam getirememesi
2. İşitmede çok önemli görevi olan işitme sinirinin de yaşlanması ve özelliğini kaybetmesi
3. Beyindeki işitme merkezinde problem olması, onunda yaşla birlikte işlevinde azalma olmasıdır.

Kişilerin sosyal yaşlanmasıyla ilişkili teoriler nelerdir?

1. Yaşamdan geri çekilme teorisi
2. Aktivite teorisi
3. Devamlılık teorisi
4. Eksiklik teorisi
5. Alt kültür teorisi
6. Yaşa bağlı tabakalaşma teorisi
7. Modernleşme teorisi
8. Etiket teorisi

Sosyal yalnızlaşma ne demektir?

Yaşlıların emekliliği ile birlikte çocuklar belli bir yaşa gelmekte ve evden ayrılmakta aileler daha da küçülmekte ve bu arada yaşanmaya başlayan sağlık sorunları ve belikide eş kaybı gibi problemler nedeniyle sosyal hayattan kopmalar başlamaktadır. Yaşlılar ve yalnızlık problemi son derece dikkat çekici olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna sosyal yalnızlaşma adı verilmektedir. Burada önemli olan yaşlının yalnızlık hissi ile nasıl mücadele edileceğidir.

Kadın yaşlılarda yalnızlık ve yoksulluğun daha sık görülmesinin nedenleri nelerdir?

1. Kadınların erkek populasyonuna göre daha fazla ve ciddi sağlık problemi yaşaması,
2. Sosyal güvence sıkıntısı,
3. Dul maaşının düşüklüğü ve
4. Beklenen yaşam ümidinin kadın bireylerde daha fazla olması nedeniyle kronik hastalıkların kadınlarda daha sık olmasıdır.

Yaşlı ayrımcılığı ne demekir?

Yaşlı ayrımcılığı, ileri yaş grubundaki bireylere karşı oluşan ön yargıyı tutum ve davranışlar yoluyla ortaya koymaktır. Bunun olumsuz etkileri işyerinde, sağlık hizmetlerinde, bakım verirken, sosyal ön yargı ve taraf tutmalarda kendini gösterir. Yaşlı bir anlamda işaretlenir. Ve tüm ifadelerde ve ön yargılarda onun güçsüzlüğü , zihinsel olarak yetersizliği önem taşır.

En çok hangi alanlarda yaşlı istismarı gözlenmektedir?

Yaşlı istismarı ve ihmali de bir şiddet türüdür ve en çok şu alanlarda yaşlı istismarı gözlenmektedir:

• Fiziksel
• Ekonomik
• Duygusal
• İhmal
• Terk etme 

Sağlıklı yaşlanma ön koşulu olarak yapılması gerekenler nelerdir?

1. Çocukluktan itibaren sağlığını koruma

2. Bilişsel fonksiyonlarını destekleme

3. Sosyal hayatını canlı tutma

Sosyal rehabilitasyonun amacı nedir?

Sosyal rehabilitasyonda amaç toplumsal katılımı sağlamaktır. Sosyal sağlığı sağlamak ve korumak ana hedeftir.

Sosyal sağlık ne demektir?

Sosyal sağlık kişinin kendini sosyal hayatta iyi hissetmesi demektir.

Yaşlının sosyal anlamda sağlıklı olduğunun göstergesi nelerdir?

Sosyal olarak arkadaşları, dostları ve akrabaları ile sağlıklı iletişim kurması, istediklerini gerçekleştirebilmesi, boş zamanlarını verimli bir şekilde değerlendirebilmesi o yaşlının sosyal anlamda sağlıklı olduğunu göstermektedir.

Sosyal hizmetin amacı nedir?

Sosyal hizmette amaç problemi çözmek için bireyin çevresiyle etkileşimde bulunarak kendisini geliştirmesidir.

Sosyal çalışmanın aşamaları nelerdir?

Sosyal çalışma üç aşamadan oluşur:
1. Sosyal bakım
2. Sosyal tedavi ya da sağaltım
3. Sosyal rehabilitasyon

Sosyal bakım ne demektir?

İhtiyacı olan bireylerin temel gereksinimlerini (yeme, barınma korunma gibi) karşılayacak şekilde yerine göre psikolojik yardımda bile bulunmayı içine alan hizmettir. Yaşlı bakımı buna çok güzel bir örnektir.

Sosyal tedavi ne demektir?

Kişi ya da ailelerin davranışsal problemlerinin belirlenmesi ve çözümü için gereken tekniklerden yaralanılması esasına dayanır. Bu işlem içersinde eğitim, danışmanlık ve yerine göre terapi seansları mevcuttur.

Sosyal rehabilitasyon ne demektir?

Topluma katılımı hedefleyen bir çalışmadır. Ana hedefi yaşam kalitesini arttırmaktır.

“Toplum tabanlı bakım yaklaşımı” ne anlama gelmektedir?

Geriatri alanında verilecek olan koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sosyal hizmetlerin “Toplum tabanlı bakım yaklaşımı” çerçevesinde sunulması gerektiği unutulmamalıdır. Toplum temelli yaklaşım sadece yaşlı bireyler için değil aynı zamanda özürlü ve kronik hastalığı olan bireyler içinde uygulanan bir modeldir. Burada kişiye kendi ayakları üstünde durma becerisi kazandırılmakta onun yaşlı bir kişi olsa da toplumdan kopuk yaşamasına izin verilmemekte ve toplumla bütünleştirerek sosyal hayata katarak problemlerinin çözülmesi sağlanmaktadır. Toplum temelli yaklaşım kişinin güçlü olan yönleri ile ilgilenir, aile üyelerinden destek alır onlara sorumluluk yükler, kişinin kendi yaşamı ile ilgili söz sahibi olmasını ister ve destekler. Bu yaklaşımın maliyeti oldukça düşük fakat kazandırdıkları oldukça yüksektir. Aktif ve sağlıklı yaşlanmayla ilgili eğitimler ve sosyal etkinlikler düzenlemek bu yaklaşıma örnek olarak gösterilebilir.

Ülkemizde "Yaşlı hizmet merkezlerinde sunulacak gündüzlü bakım ile evde bakım hizmetleri hakkında yönetmelik" ne zaman yürürlüğe girmiştir?

Ülkemizde SHÇEK tarafından oluşturulan yönetmelik (“Yaşlı hizmet merkezlerinde sunulacak gündüzlü bakım ile evde bakım hizmetleri hakkında yönetmelik”) 2008 yılında yürürlüğe girmiştir.

Ülkemizde kaç tane huzurevi bulunmaktadır?

Ülkemizde 286 huzurevi bulunmaktadır. Bunların 121 (%42.3) tanesi özel huzurevidir. 

Ülkemizde “Yaşlı Hizmet Merkezleri” hangi şehirlerde bulunmaktadır?

Bunların sayısı 6 tane olup, Ankara (2 tane), Çanakkale, İzmir, Eskişehir ve Kırıkkalede’dir.

Evde bakım hizmetlerinin amaçları nelerdir?

1. Kişilerin kendi ortamında ve aile çevresiyle yaşamlarını sürdürmeleri,
2. Evlerinde yaşayan yaşlıların sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını gidermek,
3. Çeşitli aktivitelere yaşlıyı da katmaktır.

Evde bakım neleri içerir?

Evde bakım; özürlü, yaşlı, süreğen hastalığı olan veya nekahat dönemindeki bireyleri bulundukları ortamda destekleyerek, sosyal yaşama ayak uydurabilmelerini sağlamak, yaşamlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde sürdürerek toplumsal entegrasyonlarını gerçekleştirmek, bakıma gereksinim duyan bireyin aile üyeleri ve özellikle de ailedeki kadın üzerindeki yükünü hafifletmek için birey ve aileye sunulan psikososyal, fizyolojik ve tıbbi destek hizmetleri ile sosyal hizmetleri içeren bir bakım modelidir.

Evde bakım hizmetleri içerisinde neler yer almaktadır?

Evde bakım hizmetleri içerisinde,
• Evde yardım,
• Evde takip hizmeti,
• Evde tıbbi bakım,
• Süreli bakım,
• Eve yemek servisi,
• Evde bakım onarım tamirat işleri,
• Telefonla yardım servisi yer almaktadır.