Temel Bakım Hizmetleri Dersi 5. Ünite Özet

Birey, çeşitli ihtiyaçları olan ve bu ihtiyaçlarını karşılayabileceği maddi kaynakları sınırlı bir ortamda yaşayan sosyal ve medeni bir varlıktır.

İnsan; bir toplumun içinde doğar, toplumda yaşar, o toplumun kültürünü alır, toplumsal kurallara uyar, yaşamın çeşitli dönemlerinde aldığı özelliklerle toplumsallaşır ve iletişimini sürdürür.

Toplum; sınırları belli bir doğal çevrede ortak amaçlar için bir araya gelen, birbiri ile ilişki, iş birliği ve dayanışma içinde olan insanlardan oluşan kümelerdir.

İletişim, psikososyal bir süreçtir ve karşılıklı konuşma ve tartışma becerisi gerektirir. Etkili iletişim sağlıklı toplumlar ve sağlıklı aileler için bir gereksinimdir.

Sağlık sadece fiziksel sağlıklı olma hali değil aynı zamanda ruhen sağlıklı olma durumudur. Psikoloji bilimi hastaları sağlıklı olabilmeleri için her yönden desteklemektedir.

Sosyal Hizmet Kavramı Ve Psikososyal İletişim

Fiziksel hastalıkların tedavisinde sadece bozukluk olan organlar değil bir bütün olarak psikolojik bakımda yapılması gereklidir ve bu kavram benimsenmelidir.

Sosyal hizmetler psikiyatri ile iç içedir. Sosyal hizmet eğitiminde psikoloji yer almaktadır. Bu eğitimde;

• Psikolojiye giriş
• Krize müdahale
• Gelişim psikolojisi
• Sosyal psikoloji
• Davranış bozuklukları gibi alanlar işlenmektedir.

Sosyal hizmet uzmanı sosyal sağlığın sağlanmasında yetkin kişilerdir. Toplumun ruh sağlığının korunmasında rol alırlar. Terapide hastanın yakın çevresi de yer alır. Psikososyal çalışma;

• Viziteleri,
• Klinikte bireyle çalışmayı,
• Grup çalışmalarını,
• Ev görüşmesini,
• İşyeri görüşmesini,
• Gündüz/gece hastanesi uygulamasını,
• Sosyal işlevsellik etkinliklerini (uğraşı, spor, gezi gibi),
• Taburculuk sonrası izlemeyi kapsar.

Psikososyal incele tüm aşamalarda yer alır. Bunlar;

• Tanı öncesi
• Terapi sırası
• Taburculuk sonrasıdır. Psikososyal inceleme raporlaştırılır.

Psikososyal İletişim Terapisinden Beklentiler

Psikososyal iletişimde beklenen amaçlar;

• Uyum
• Yardım etmek
• Umudu arttırmak
• Tekrarı önlemek
• Destek
• Sorunu anlamak
• Stresi azaltmaktır.

Günümüzde psikososyal iletişim tedavisine yönelişin nedenleri arasında;

• Psikolojik sorunlara neden olan biyo-psikososyal etkenleri kişi ve ailesi ile birlikte gözden geçirip sorunun belirtileri ile daha iyi baş edilebilmelerinin sağlanması,
• Uzun yatış süreli hastane tedavilerinin maliyetlerinin artması ve bunu karşılayan kaynakların azalması, kısa yatış süreli hastane tedavilerinin ve eğitimle desteklenmiş tedavi yöntemlerinin gerekliliğinin açığa çıkması,
• Sorunun tekrarlamasının önlenmesinde, terapiye uyumda, iş ve günlük yaşam olaylarının hastalık ya da sorun sürecine olumsuz etkilerinin giderilip önlenmesi bulunmaktadır.

Çocuk Ve Gençlerde Psikososyal İletişim Terapisi

Sosyal gelişim bebeklik ve çocukluk dönemlerinde başlar ancak ilkokula başlama süreci ile hızlanır. 18 yaşına kadar sürmektedir. Çocuklarda gelişim süreci, fiziksel, zihinsel ve sosyal olmak üzere üç dönemde olur. Her yaş döneminin özellikleri farklıdır. 3 yaş sonrası birey olduğunu farkeder.

Oyun Terapisi: Jean-Jacques Rousseau, 18. Yüzyılın başında, çocukları anlamak için oyunlarının gözlenmesinin önemini vurgulamıştır. Oyun ve oyuncaklar ile;

• Kendilerini ifade eder
• İletişim kurulur
• Terapi yapılır
• Olumsuz davranışların değiştirilmesi sağlanır
• Duygular ortaya çıkar.

Spor Terapisi: Gençler ve çocuklar için düzenlenecek jimnastik, futbol, voleybol, yoga ve Uzakdoğu sporları gibi farklı fiziksel aktiviteler ile fiziksel ve ruhsal gelişime katkıda bulunulması amaçlanır.

Sanat Terapisi: sanatın değişik dalları ve aktiviteleri kullanılarak;

• Sorunlar
• Zorluklar
• Kişisel çatışmalar

Üzerine çalışılabilinir.

Madde Bağımlılarında Psikososyal İletişim Terapisi

Bağımlılarla yapılan terapiler ile bağımlının içgörü geliştirmesi, bağımlı olduğunu kabul etmesi ve yeni yaşam hedefleri oluşturması amaçlanır.

Kısa Girişimler

Hızlı çözüm arandığında sağlık personeli tarafından uygulana bilinen yazılı ve görsel araçlardan faydalanılan bir yöntemdir. Hızlı, maliyetsiz, kısa olması avantajdır.

Kısa Süreli Terapiler

Uzman terapistler tarafından madde kullanım tedavisinde yararlanılan şimdiki zamana odaklanılan bir yöntemdir.

Madde Danışmanlığı

Randevu ile uzman tarafından yapılan, yakın geleceğe gerçekçi hedefler koymayı amaçlayan yöntemdir.

Motivasyonel Görüşme

Uzmanlar tarafından yapılan ve değişim için isteksiz ya da karasız olan kişiler için yapılan yöntemdir. Kontrollü İçme Yöntemi Bağımlı olma riski olanlar için kullanılan bir yöntemdir.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Kendine zarar verici davranışlara neden olan yanlış düşünce ve inançları değiştirmeyi hedef alan bir psikoterapi yöntemidir.

Relaps Önleme

Bağımlılıktan kurtulduktan sonra tekrar başlamasına relaps denir. Bu terapide amaç, sosyal destek ile yaşam biçimi değişiklikleri ile bilişsel davranışçı tedavi ile relapsı önlemek.

Nikotin Bağımlılığında Psikososyal Terapi

Nikotin bağımlılığı zor ve tekrar başlama oranı yüksek olna bir bağımlılıktır.

• Bırakmak için beş anahtar ise şunlardır:
• Bırakmaya hazır ol.
• Bırakmak için destek al.
• Bırakmana yardımcı olacak yeni beceriler ve davranışlar öğren.
• Gerekirse bunun için geliştirilen ilaç tedavilerinden uygun şekilde yararlan.
• Bırakma girişiminde başarısızlığa hazırlıklı ol.

Grup Psikoterapisi

Grup üyelerinin düzenli aralıklarla toplanması ile oluşur. Uzun süreli terapiler de grup içinde dayanışma ve güven oluşmaktadır.

Yaşlılık Ve Demansda (Bunama) Psikososyal İletişim Terapisi

Yaşlanma, psikolojik, ekonomik ve sosyal yönleri olan fizyolojik bir süreçtir. Çoğu ülkede yaşlılık sınırı olarak 65 yaş kabul edilir. Yaşlılık döneminde birçok hastalık ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri olan Demans (bunama), edinsel olarak gelişen bilişsel yeteneklerde günlük yaşam aktivitelerini bozacak düzeydeki bozulmaları tanımlar. Demansın farklı evrelerinde değişken nitelikli çok sayıda aktiviteden faydalanılır. Bunlar;

• Zihinsel Aktiviteler
• Paylaşım Saati Aktiviteleri
• Hobi Saati Aktiviteleri
• Psikomotor Aktiviteler
• Sanat Aktiviteleri
• Müzik Aktiviteleri
• Egzersiz ve Spor Aktiviteleri
• Manevi Bakım Aktiviteleri
• Oyun Aktiviteleri
• Dış Ortam Aktiviteleri
• Dans Terapisi

Kanserli Hastalarda Psikososyal İletişim Terapisi

Kanser sadece fiziksel bir hastalık değil aynı zamanda kendini ve yakınlarını bilişsel, psikolojik, duygusal, ruhsal ve sosyal yönden önemli etkiler yaratan bir hastalıktır. Sosyal desteğe ihtiyaç vardır. Temel psikososyal gereksinimler vardır. Bunlar;

• Kanser ve tedavisi konusunda bilgi edinme,
• Yaşam planını ve önceliklerini yeniden biçimlendirme,
• Kanser hastası olmaktan kaynaklanan damgalanma sorunundan kurtulma,
• Kontrolü sağlama ve çaresizlik hissinden arınma
• Ölüm düşüncesinden uzaklaşma,
• Yakın çevre ve tedavi ekibiyle sağlıklı bir iletişim sağlama,
• Baş etme becerilerini geliştirme; aile ve arkadaşlardan destek alma ve onlara destek verme becerisini artırma,
• Depresyon ve anksiyeteden kurtulma gibi öğeler bulunmaktadır.

Kanser Destek Grupları

Bir kanser destek grubunda hem yakın çevre içinde arkadaş olarak yer alan diğer kanser hastaları hem de yönetici olarak sağlık ekibinden sosyal hizmet uzmanı, psikolog ya da konuyla ilgili diğer sağlık profesyonellerinden birisi yer alır. Bu nedenle bir kanser destek grubu çok boyutlu yönü ile psikososyal uyum için oldukça faydalıdır.

Sosyal Hizmete Muhtaç Hasta Ve Yaralılara Psikososyal Destek

Öncelikle psikososyal desteğe ihtiyacı olan kişilerin saptanması burada önemli olmaktadır. Bu şekilde kişinin hayata daha uyumlu olması sağlanır.

Sosyal Hizmete Muhtaç Kişilerin Özellikleri

Sosyal hizmete ihtiyaç duyan kişiler; terkedilmiş, istismar edilmiş, engelli ve yaşlı kişiler olabilmektedir. Bu gibi kişilere yaklaşımda bulunurken; bilgilendirici, gizlilik prensiplerine uygun kalınmış, bilgileri alınmış ve sonrasında kalıcı etkiler bırakarak terapi uygulanmadır.