Temel Bakım Hizmetleri Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Davranış nedir?

Canlıların yaptıkları eylem veya eylemler bütününe davranış adı verilir.

Davranabilmek için ne gereklidir?

Davranabilmek için girdiyi (input) işleyebilecek ve değişik çıktılara (output) yol verebilecek sofistike bir işlemci gereklidir.

Davranış tedavisi içinde beynin işleyişini nasıl tanımlayabiliriz?

İnsan beyni modern bilgisayardan farklı olarak çok fazla işlemcinin birlikte çalıştığı fonksiyonel bir yapıya sahiptir. Bu durum karışık davranış modellerinin oluşmasına neden olabilir. Zaman zaman davranışlarımız kendimizi huzursuz edecek şekilde farklılaşabilir. O dönemlerde bunu anlamak ve farkına varmak rahatlamanın en kolay yollarından biri olabilir. Bizi huzursuz ve rahatsız eden davranışlarımızın farkına vararak bunları düzeltmeye çalışmak günümüzün en modern tedavilerinden davranışçı tedavinin esas amacını oluşturur.

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi nedir?

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi, düşüncelerimizin, duygularımız ve davranışlarımız üzerindeki önemini vurgulayan ve işlevsel olmayan duyguları ve düşünceleri belli bir amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde değiştirmeyi amaçlayan psikoterapötik yaklaşımdır. Kısaca yaşantımızı kötü yönde etkileyen düşünce ve duygulardan kurtulmak için kullanılan bir yöntemdir.

Bu tedavi modelinin kullanım alanları neler olabilir?

Bu tedavi modeli sağlıklı bireylerle beraber, depresyon, demans ve kronik hastalığa sahip kişilerde de kullanım alanı bulmuştur.

Davranış tedavisinin yaklaşımları nelerdir?

Bilişsel-davranışçı terapiler ortaklıklarının henüz başlangıcında olmalarına karşın öğrenme kuramları gibi bilimsel bir temel üzerine oturmaları, bilim ile klinik uygulamalar arasında sağlam köprüler oluşturmaları, uygulamalardan alınan parlak sonuçlar ve yardım alan bireye kısa bir sürede sorun çözme becerileri kazandıran yönleriyle 21. Yüzyılın en gözde psikoterapötik yaklaşımı olacak gibi görünmektedirler

Tedavinin ana amacı nedir?

Tedavinin ana amacı, bireylerin ve grupların baş etme becerilerini iyileştirmektir. Bu tedaviyi uygulayan kişilere davranış terapistleri adı verilir. Uygulayıcı terapistler, tedavi sırasında çok aktif olurlar ve kişiyi geçmişten başlayarak şimdi ve burada ne yaptığı ile ilgilenmeye yönlendirmeye çalışırlar. Bu tedavi teknikleri, kişilerin kendileri, dünya ve gelecek hakkındaki olumsuz ve otomatik bilişlerini ve onların duygu ve düşüncelerle olan bağlantılarını denetim altında tutabilmeyi hastalara öğretebilmek amacı ile geliştirilmiştir.

Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte nasıl bir plan yaparlar?

- Sorunu tanıma ve anlama - Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma - Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak - Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak

Davranış tedavisinin amacı nedir?

Davranış tedavisinin amacı; danışanın sorunlarını çözmekte halen kullandığı baş etme yöntemlerinden daha yararlı olabilecek çözümler üretebilmesini sağlamak ve bunu günlük pratik süreçlerine sokmaktır.

Davranış tedavisi yöntemi psikiyatride hangi hastalıklarda kullanılabilir?

Psikiyatri alanında oldukça rağbet gören bu tedaviler en sıklıkla depresyon, fobi ve anksiyete tedavisinde kullanılır.

Davranış tedavisinin çeşitleri nelerdir?

- Sistematik Duyarsızlaştırma - İtici Koşulama (Aversiyon) - üstüne Gitme (Exposure) - Ters Niyetleme - Operant Koşulama

Sistematik Duyarsızlaştırma nedir?

Anksiyeteli kişilerde daha çok kullanılabilecek bu yöntem için önce gevşeme ve rahatlama yöntemleri kullanılır Yaşlı hastanın tedirgin ve vazgeçmeye hazır davranışlarını engellemek amacıyla en az korku veren uyarandan başlayarak yavaş yavaş kaçınılan davranış ya da nesnelerle hasta karşı karşıya getirilir. Anksiyeteye neden olan durumun görüntüsünü canlandırma ile derin kas gevşemesinin kombinasyonundan oluşur. Bu teknikte hastaya önce gevşeme ve rahatlama öğretilir. Giderek güçlenen ve kendine güveni artan kişi, baş etmeyi öğrendikçe değişik yollardan ödüllendirilir ve başarılı davranışlar pekiştirilir. Örneğin, yaşlının yalnızlık, karanlık korkusunun yenilmesinde kullanılabilir. Uçak yolculuğu ve yükseklik korkusunda kullanılabilir.

İtici Koşulama (Aversiyon) nedir?

Hoş olmayan bir uyaran, istenmeyen bir davranışın ortaya çıkmasına neden olursa bu teknik uygulanır. Örneğin tırnak yeme, idrar-gayta kaçırma gibi durumlarda acı veren bir müdahalede bulunmak bir tür olumsuz koşulama ile tedavi tekniğidir. Ancak özellikte yaşlıda etkinliği ve yararı tartışmalıdır.

Üstüne Gitme (Exposure) nedir?

Sıkıntı yaratan konu veya objeyi hayalde veya gerçek yaşamda bütün şiddeti ile yaşamak, çekinilen durumla aşamalı olarak yüzleşmek bu tekniğin temel ilkesidir.

Ters Niyetleme nedir?

Bu teknikle korku ve sıkıntı yaratan duygular bilinçli bir çaba ile zihinde canlandırılarak yenilmeye çalışılır. Korkuları olan kişiler kendilerinde korku uyandıran nesne ve durumlardan kaçmaya, uzak kalmaya çalışırlar. Hastadan istenen bu kaçınma davranışını terk ederek korkularının üstüne gitmesidir.

Operant Koşulama nedir?

Hastanın davranış öyküsü ve sonuçlarının dikkatle değerlendirilmesi ve değiştirilmesidir. İstenen davranış desteklenir ve pekiştirilirken olumsuz davranış durdurulmaya çalışılır.

Davranışçı terapiler kimler üzerinde ve nasıl uygulanır?

Davranışçı terapiler çocuk, genç, yetişkin, yaşlı ve aile ile çalışmak için son derece uygundur; Genel olarak bu terapilerin amaçladığı hedefler bireyin hoşnutluk durumunun artması, sosyal becerilerinin geliştirilmesi ve istenmeyen davranışının azaltılmasıdır. Terapi sırasında yapılan etkinlikler, klinik ortam dışında da gerçekleştirebilir (asansöre binerken, alışverişe giderken).

Davranış terapisinin ilkeleri kimler tarafından geliştirilmiştir?

Davranış terapisinin temeli Ivan Pavlov tarafından geliştirilen klasik koşullanma ilkeleri ile BF Skinner tarafından geliştirilen edimsel koşulama ilkelerine dayanmaktadır.

Edimsel koşullanma yöntemleri nelerdir?

- Markayla ödüllenme - kendini denetleme - Biyobildirim - İtici koşullara kendini Koşulama

Markayla (jetonla) ödüllenmeyi açıklayınız.

Markayla (jetonla) ödüllenme denetimi zor olan davranışlar da bir dereceye kadar etkili olabilir. Temel ilke iyi davranış için marka (jeton) verme, kötü davranış için markayı geri almadır. Çocuklarda çok sık kullanılır. Söz dinleme ödül, yaramazlık ödülün geri alınmasıdır.

Kendini denetim yönetimini açıklayınız?

Kendini denetim bireyin davranışının başkaları tarafından da ödüllendirilmesi yerine, bireyin kendisinin vereceği ödüllenmelerle denetim altına alınabileceği düşüncesidir. Sigara içme, oburluk, kekeleme, fazla içki içme ve kötü çalışma alışkanlıklarını ortadan kaldırma da kullanılmıştır.

Biyobildirim (biyolojik geri bildirim yöntemini açıklayınız)?

Biyobildirim (biyolojik geri bildirim) gittikçe yaygınlaşan bir biyolojik kendini denetim yöntemi haline gelmektedir. Bu teknikte birey mekanizmasını bilmediği halde, kendi bedeninin işleyiş tarzını etkileyebilen bazı değişiklikleri yapabilir. Örneğin: bir kimsenin gerginlikten ileri gelen kronik baş ağrısı vardır. Bu kimse tedavi için psikoloğa gittiğin de psikolog hastanın alnına ve boynuna elektrotlar koyar ve böylece kaslar da gerilme ve gevşemeleri en ince ayrıntılarına kadar izler. Aletler öyle ayarlanabilir ki bireyin kasları gerginleşince yüksek bir düdük sesi duyulur. Birey kaslarını gevşetirse düdük sesi kesilir. Birey, alete bağlandıktan sonra düdük sesini kesecek ne gerekli ise onu yapması istenir hemen hemen herkes kaslarını gevşetmeyi zamanla öğrenmiştir. Bu teknik migren, baş ağrısı, yüksek tansiyon, kalp çarpıntısı ve sara nöbetlerinin tedavisin de etkin bir biçim de kullanılmıştır.

İtici uyarıcılara koşulama yöntemi nedir?

İtici uyarıcılara koşulama yöntemi Bu yöntem bırakması gerçekten zor olan alışkanlıklar söz konusu olduğun da uygulanır. Bu tür tedavi bazı normal dışı alışkanlıklardan, sigara içmekten, oburluktan ve alkolden vazgeçmek isteyen kişiler üzerin de başarıyla kullanılmıştır Teknik, kötü alışkanlıklarla acı veren itici bir uyarıcıyı aynı anda vermektedir. Örnek olarak sigarayı bırakmak isteyen kişiye belirli bir hapı içtikten belirli bir süre sonra bol miktar da sigara içmesi istenir kişinin kanın da ki ilaç, sigarada ki nikotinle karışınca onun midesini bulandırır. Ağrı vererek sürekli kusturur. Bu teknik bir süre uygulandıktan sonra kişi sigarayı gördükten sonra midesi bulanmaya başlar ve zamanla sigarayı bırakır.

Davranış tedavisinin verimliliğini değerlendirme yolları nelerdir?

Davranış tedavisinin verimliliği, tedavi verilen alanla karşılaştığında kişinin gösterdiği davranış şekline göre değerlendirilir. Örneğin, ölümcül bir trafik kazasından kurtulan birisi, daha sonra taşıtlara binmemek gibi kaçınma davranışı oluşturabilir. Bu kişinin tekrar trafiğe çıkabilmesi bir verimliliktir. Gittiği herhangi bir mekândan bir enfeksiyon kapan birisi, daha sonraki dönemlerde enfeksiyon riskini azaltmak için aşırı temizliğe yönelebilir. Bu durum onu sosyal yaşamdan koparabilir. Bu davranış tipinin değişmesi bir verimliliktir.

Bilişsel ve davranışçı terapilerde terapist ve danışan ile birlikte hangi sorunların arayışına girerler ?

Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte 1. Sorunu tanıma ve anlama 2. Sorunun ne olduğu konusunda ortak bir fikir sahip olma 3. Sorunun kişinin günlük hayatına, düşünce, duygu ve davranışlarına etkisini saptamak 4. Tedavi hedeflerini belirlemek ve tedavi planı oluşturmak şeklinde bir plan yaparlar. Sorunları ile ilgili bir yol arayışına girerler.

Davranış tedavisinin amacı nedir ?

Davranış tedavisinin amacı; danışanın sorunlarını çözmekte halen kullandığı baş etme yöntemlerinden daha yararlı olabilecek çözümler üretebilmesini sağlamak ve bunu günlük pratik süreçlerine sokmaktır.

Davranış tedavisi çeşitleri nelerdir ?

Davranış terapi çeşitleri alt başlıklara ayrılmaktadır bunlar; sistematik duyarsızlaşma, itici koşulama, üstüne gitme, ters niyetleme, operant koşulamadır.

Davranış tedavisini uygulanma ilkeleri ve yolları nelerdir ?

Davranış tedavisini en sık kullanım alanları nereleridir ?

Davranış tedavinin özellikleri nelerdir ?

Davranış tedavisi sırasında karşılaşılan güçlükler ve başarısızlık nedenleri nelerdir ?

Davranış tedavisinin verimliliğini değerlendirme yolları nelerdir ?

Davranışcı terapi kimler için uygundur ?

Davranış tedavisinde ilk fikirler kimin tarafından ortaya çıkmıştır ?

Davranış tedavisi nedir ? 

Davranış nedir ?

Canlıların yaptıkları eylem veya eylemler bütününe davranış adı verilir.

Sistematik duyarsızlaştırma nedir ? 

İtici koşulama nedir ? 

Davranış tedavisinin çeşitlerinden üstüne gitme nedir ?

Davranış tedavisi çeşitlerinden ters niyetleme nedir ?

Davranış tedavisinin çeşitlerinden operant koşulama nedir ?

Yirminci yüzyılın ikinci yarısında, davranış tedavisi nasıl bir süreç izlemiştir ?

Davranış tedavi süreci nasıl planlanıp yürütülmektedir ?

Bilişsel-davranışcı tedavinin ana amacı nedir ?