Sağlık Kurumları Yönetimi 1 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

‘Tesis’ kavramını nasıl tanımlayabiliriz?

Tesis, bir amaca hizmet eden ve bir organizasyonu destekleyen maddi varlıktır. İngilizce karşılığı facility sözcüğüdür. İngilizcede facility; hem kolaylık hem de tesis anlamına gelmektedir. Dolayısıyla tesis terminolojik olarak kolaylaştıran olarak ifade edilebilir.

‘Tesis yönetimini’ nasıl tanımlayabiliriz?

Uluslararası Tesis Yönetimi Derneği (International Facility Management Association-IFMA), tesis yönetimini, organizasyonel performansı artırmak için insan kaynakları ve işletme yönetiminin fiziksel alt yapı üzerinden en etkin bir şekilde desteklenmesi olarak tanımlamaktadır. İnsan, yer, süreç ve teknolojinin bütünleşmiş bir şekilde bina ortamının işlevselliğini sağlamak için multidisipliner (çok disiplinli) bir organizasyon oluşturmasıdır.

Hastaneler için tesis yönetiminin 'stratejik amacı' nedir?

Sağlık hizmetinden ayrı olarak tesis yönetimi, hastanenin kilit hizmetlerinden biridir. Tesis yönetiminin stratejik amacı, hastane faaliyetlerinin desteklenmesi için tesis kaynaklarının ve hizmetlerinin yönetimi olarak tanımlanmaktadır.

‘Tesis yönetim süreci’ ne tür eylemleri içermelidir?

Tesis yönetim süreci, sadece ortaya çıkan kaza ve olaylar üzerinden gerçekleştirilen reaktif bir mücadele yöntemi olarak görülmemelidir. Tesis için risk yönetimi, genel yönetimin bir parçası olmalıdır. Tesis risk yönetimine stratejik bir yaklaşım sağlanabilmesi için sürecin hem yönetim hem de teknik bir konu olarak kabul edilmesi gerekir.

Hastanelerdeki tesis yönetimi kapsamını hangi üç başlık altında inceleyebiliriz?

Hastanelerdeki tesis yönetimi kapsamı şu üç başlık altında inceleyebiliriz:

Yapısal unsurlar: Daha çok hastanenin proje aşamasında başlayan, mühendislik gerekliliklerine ve güncel mevzuata göre inşaatın gerçekleştirilmesi ile ilişkili olan unsurlardır. Örneğin, binanın oturmuş olduğu zemin, temel, kolonlar, kirişler, perde duvarlar ve çatı gibi elemanlar.

Yapısal olmayan unsurlar: Bu unsurlar tasarım, altyapı-erişim-fiziksel, kritik sistemler ve ekipman ve malzemeler olmak üzere dört alt başlıkta incelenir. Örneğin, koridorlar, merdivenler, asansörler,  acil çıkış yolları, fiziksel güvenlik, medikal gaz sistemleri, ameliyathane havalandırma sistemleri ve tüm tanı ve tedavi amaçlı cihazlar.

İşlevsel kapasite: İşlevsel kapasite ise var olan yapısal ve yapısal olmayan unsurların fonksiyonelliğinin ve sürekliliğinin sağlanması potansiyeli ile ilgilidir. Bu başlık altında yapısal ve yapısal olmayan unsurların işlevselliği, acil durum ve afetlerde işlevsellik, genel güvenlik yeterliliği ve otelcilik hizmetleri alt başlıkları bulunmaktadır.

Yeni yapılan hastane tasarımları veya mevcut hastanelerin tesis güvenliğini iyileştirme çabalarının dört hedefi nedir?

Bu süreç şu dört amacı hedefler:

1. Tesisin yapım ve yenilenmesi/onarılması dönemleri de dâhil olmak üzere tehlike ve risklerin azaltılması ve kontrolü ile hastane binalarının, ekipmanlarının ve kritik hastane sistemlerinin fiziksel bütünlüğünü korumak (risk yönetimi).
2. Yaşam güvenliğinin sağlanması, kaza ve yaralanmaların önlenmesi, yani sağlık çalışanlarını, hastaları ve aileleri korumak (hasta ve çalışan güvenliği).
3. Hastanelerin acil durumlar ve afetler sırasında ve sonrasında uygun ve sürekli sağlık hizmeti vermeye devam etmelerini sağlama, yani her durumda hastane işlevselliğinin sürdürülebilmesi (işleyişin sürekliliği).
4. Hastaneleri iklim değişikliği de dâhil olmak üzere gelecekteki risklere karşı güvenli ve esnek hale getirmek (proaktif yaklaşım).

Hastanenin ‘tesis güvenliği program’ı hangi üç başlığı içermelidir?

Bu program, tesisle ilişkili şu üç ana başlığı içermelidir:

1. Yapısal unsurlarla ilişkili olanlar
2. Yapısal olmayan unsurlarla ilişkili olanlar
3. İşlevsel kapasite ile ilişkili olanlar

‘Zemin etüdünü’ nasıl tanımlayabiliriz?

Zemin etüdü, yer altı tabakalarının durumlarını, konumlarını, hangi tür jeolojik yapıdan oluştuklarını, derinliklerini, kalınlıklarını, yoğunluklarını, elektrik özdirençlerini, sismik hızlarını, ivmesini, yeraltı suyu derinliğini ve bu tabakaların diğer dinamik parametrelerini, deprem karşısında gösterecekleri davranışları, tespit etmek amacıyla yapılan etütlere zemin etütleri denir.

Binanın yükünü artırmamak için neler yapılmalıdır?

Bir bina inşa edilirken binanın yükü ile ilgili şu noktaları göz önünde bulundurmak gereklidir:

• Binanın projede öngörülmüş kat sayısı korunmalı, binanın kullanış amacı yapılış amacıyla aynı olmalı, makinaların ve büyük aletlerin ağırlıkları ve yerleri planlandığı gibi tutulmalıdır.
• Binalar inşa edildikten sonra taşıyıcı sistemlerinin sürekli olduğundan, dengeli dağılımının ve bağlantılarının iyi korunduğundan emin olunmalıdır.
• Binaların nemden korunmasına dikkat edilmelidir.

‘Yapısal risk değerlendirmesi’ hangi başlıklar gözetilerek yapılmalıdır?

BÜ Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’ne göre bina risk değerlendirilmesi yetkili mühendisler tarafından şu konular gözetilerek yapılmalıdır:

• Zemin
• Bina yaşı
• Binanın taşıyıcı sistemi
• Binanın yüksekliği
• Yumuşak kat
• Binanın şekli
• Komşu binalar
• Sudan kaynaklanan riskler
• Kalitesiz malzeme kullanımı
• Binanın kullanım şeklinin değiştirilmesi

‘Mimari güvenlik’ hangi elemanları kapsar?

Mimari güvenlik, koridorlar, merdivenler ve rampalar gibi düzenlemeleri içine alır. Bina içi ve dışı yolların yanı sıra kapı, pencere, iç ve dış duvarlar, cephe kaplamaları, asma tavanlar, zemin kaplamaları ve asansörler mimari ögeler arasında yer alır.

Hastanelerdeki ‘kritik sistemler’ nelerdir?

Hastanelerde kritik sistemler sekiz bölümde incelenebilir. Bunlar:

1. Elektrik sistemleri
2. Telekomünikasyon sistemleri
3. Su temin sistemi
4. Yangın önleme sistemi
5. Atık yönetim sistemleri
6. Yakıt depolama sistemleri (örneğin gaz, benzin ve dizel)
7. Medikal gaz sistemleri
8. Isıtma, havalandırma ve klima sistemleri

Yangın koruma önlemlerini hangi iki başlık altında inceleyebiliriz?

Yangın koruma önlemleri, pasif ve aktif olarak iki bölümde incelenebilir.

• Pasif yangın koruma önlemleri, mimari proje aşamasında tasarlanan, bina inşaatında yapılan ve kalıcı işlevi bulunan önlemleri içerir.
  • Aktif yangın güvenlik önlemleri ise pasif önlemleri tamamlayıcı olarak binanın yapımı sırasında veya sonrasında eklenen ve sadece yangın durumunda işlevi olan, belirli bir hedefe yönelmiş önlemlerdir.

Yangınlar nasıl sınıflandırılır?

Yangın sınıfları şunlardır:

• A sınıfı yangınlar, katı madde yangınlarıdır.
• B sınıfı yangınlar, yanabilen sıvılarla ilgili yangınlardır.
• C sınıfı yangınlar, likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır.
• D sınıfı yangınlar, yanabilen metallerin ve alaşımların (Magnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır.
• F sınıfı yangınlar, hayvansal ve bitkisel içerikli yemeklik yağ yangınlarıdır ve yangın sınıfları içerisinde söndürülmesi en zor sınıftır.

Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıkları nasıl sınıflandırabiliriz?

Hastanelerden çıkan atıklar şu dört gruba ayrılır:

• Evsel atıklar (genel ve ambalaj)
• Tıbbi atıklar (enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici)
• Tehlikeli atıklar
• Radyoaktif atıklar

Tesis yönetimi ile ilişkili teknik ekibin belirli bir disiplin içerisinde faaliyet göstermeleri gerekmektedir. Bu faaliyet hangi dört aşamadan oluşur?

Bu faaliyetlerin esasını şu dört aşama oluşturur.

• Planlama aşaması
• İzleme ya da kontrol süreci
• Değerlendirme aşaması
• İyileştirme ve çözüm önerilerinde bulunma

Hastanelerde kullanılan ‘Beyaz Kod’ uygulamasının amacı nedir?

Hastanelerde şiddetle ilişkili acil kod uygulaması beyaz kod dur. Beyaz kodda hedef, güvenlik personelinin en hızlı biçimde durumdan haberdar edilerek olaya müdahale etmesinin sağlanmasıdır. Dolayısıyla sağlık çalışanına yönelik şiddet riski/şiddet eyleminin söz konusu olduğu durumlarda zamanında müdahale sağlamak amacıyla sağlık kurumları gerekli önlemleri almalıdır.

‘Afet yönetimi’ kavramı neyi ifade etmektedir?

Afet yönetimi, afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılabilmesi için afet öncesi, afet sırası ve afet sonrasında yapılması gereken idari, yasal ve teknik çalışmaları belirleyen ve uygulamaya koyan, bir olay zamanında uygulama yapabilmeyi sağlayan ve mevcut sistemi sürekli geliştiren yönetim biçimidir. Afet yönetimi planlamayı, zarar azaltma/önlemeyi, müdahaleyi ve rehabilitasyonu (iyileştirme) içine alır.

Hastane acil durum ve afet planı (HAP) hangi faaliyetleri içermelidir?

HAP şu hususları kapsamalıdır:

• Hastane işleyiş, görev ve faaliyetleriyle olabildiğince bütünleştirilmeli, tüm çalışanların bilgilendirme ve katılımı sağlanmalıdır.
• Mevcut ve yeni afet/acil durum tehlikeleri belirlenmelidir.
• Riskleri değerlendirmeli, mevcut riskleri azaltmalı ve yeni riskleri önlemelidir.
• Etkili müdahale için hazırlık yapmalıdır.
• Afet yönetiminin tüm evrelerini kapsamalıdır.

Hastane acil durum ve afet planı (HAP) hangi aşamalardan oluşmalıdır?

HAP dört aşamada oluşturulur. Bunlar:

• Planlama komitesi kurulmalıdır.
• Planlama ayrıntılandırılmalıdır.
• Plan çalışanlarla paylaşılmalıdır.
• Plan uygulanmalıdır.

Acil durum yönetimi hangi konularda hazırlık çalışmalarının yapılmasını gerektirir?

Acil durum ve afetlerde müdahaleye yönelik şu konularda hazırlıklar yapılması gerekmektedir:

• İnsan kaynağı organizasyonu ve olay kumanda sistemi
• Afet durumlarında hasar tespiti
• Hastane işleyişinin sürekliliği
• Hasta bakımının sürekliliği
• Tahliye planlaması
• Afet durumlarında haberleşme
• Afet durumlarında halkla ilişkilerin yönetilmesi
• Afet durumlarında çalışanların yönetimi ve ihtiyaçlarının karşılanması
• Afet durumlarında kaynak gereksiniminin karşılanması
• Afet durumlarında güvenlik