Sağlık Kurumları Mevzuatı Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hasta Hakları Yönetmeliği hangi amaçla yayınlanmıştır?

Türkiye’de, 01.08.1998 tarih ve 23420 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş 08.05.2014 tarihinde değişikliğe uğramış olan “Hasta Hakları Yönetmeliği”, hasta haklarını somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen durumlarda, herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair düzenlemeleri yapmak amacı ile yayınlanmıştır. 

Sağlık çalışanları, hasta haklarının korunması amacıyla ne gibi davranışlara dikkat etmesi gerekir?

• Mahremiyete Saygı Gösterilmesi: Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini, muayenenin, teşhisin, tedavinin gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini, tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini, tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını, hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini, sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını isteme hakkı vardır.
• Rıza Olmaksızın Tıbbi İşleme Tabi Tutulmama: Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi işleme tabi tutulamaz.
• Bilgilerin Gizli Tutulması: Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.

Hasta, sağlık hizmetlerinden faydalanmada hangi haklara sahiptir?

• Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma

• Bilgi İsteme

• Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme

• Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme

• Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme

• Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım

• Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı

• Ötenazi Yasağı

• Tıbbi Özen Gösterilmesi

Hangi durumlarda hastaya sağlık durumu ile ilgili bilgi verilmesi uygun olmayabilir?

Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alınması Gereken Haller: Hastanın durumunu olumsuz yönde etkileyebileceği durumlarda, hastanın sağlık durumu hakkında bilgi verilip verilmemesi tabibinin takdirine bağlıdır. Tedavisi olmayan bir hastalığın teşhisi ise, hastaya tam bir ihtiyat içinde verilmelidir.

Hasta haklarının korunması amacıyla nelere dikkat etmek gerekir?

Hasta Haklarının Korunması
• Mahremiyete Saygı Gösterilmesi: Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini, muayenenin, teşhisin, tedavinin gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini, tıbben sakınca olmayan hallerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini, tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını, hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini, sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını isteme hakkı vardır.
• Rıza Olmaksızın Tıbbi İşleme Tabi Tutulmama: Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi işleme tabi tutulamaz.
• Bilgilerin Gizli Tutulması: Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz. Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri, rızası olmaksızın açıklanamaz.

Hangi durumlarda hastaya müdahalede bulunmak, hastanın rızasına bağlı değildir?

Hastanın Rızası ve İzin: Hastanın rızasının alınamadığı hayati tehlikesinin bulunduğu ve bilincinin kapalı olduğu acil durumlar ile hastanın bir organının kaybına veya fonksiyonunu ifa edemez hale gelmesine yol açacak durumun varlığı halinde, hastaya tıbbi müdahalede bulunmak rızaya bağlı değildir. Bu durumda hastaya gerekli tıbbi müdahale yapılarak durum kayıt altına alınır. Ancak bu durumda, mümkünse hastanın orada bulunan yakını veya kanuni temsilcisi; mümkün olmadığı takdirde de tıbbi müdahale sonrasında hastanın yakını veya kanuni temsilcisi bilgilendirilir. Ancak hastanın bilinci açıldıktan sonraki tıbbi müdahaleler için hastanın yeterliği ve ifade edebilme gücüne bağlı olarak rıza işlemlerine başvurulur.

Kaç yaşından küçük hastalarda, hastadan doku ve organ alınmaz?

Organ ve Doku Alınmasında Rıza: 18 yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz. Bu şartları karşılayanlardan organ veya doku alınması, Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun'un şartlarına tabidir.

Hasta sağlık hizmeti alırken hangi  kurallara uyması gerekmektedir?

Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır. Hasta sağlık hizmeti alırken aşağıdaki kurallara uyması gerekmektedir:
• Başvurduğu sağlık kurum ve kuruluşunun kural ve uygulamalarına uygun davranır ve katılımcı bir yaklaşımla teşhis ve tedavi ekibinin bir parçası olduğu bilinciyle hareket eder.
• Yakınmalarını, daha önce geçirdiği hastalıkları, gördüğü tedavileri ve tıbbi müdahaleleri, eğer varsa halen kullandığı ilaçları ve sağlığıyla ilgili bilgileri mümkün olduğunca eksiksiz ve doğru olarak verir.
• Hekim tarafından belirlenen sürelerde kontrole gelmeli ve tedavisinin gidişatı hakkında geri bildirimlerde bulunur.
• Randevu tarih ve saatine uyar ve değişiklikleri ilgili yere bildirir.
• İlgili mevzuata göre öncelik tanınan hastalar ile diğer hastaların ve personelin haklarına saygı gösterir.
• Personele sözlü ve fiziki saldırıya yönelik davranışlarda bulunmaz.
• Haklarının ihlal edildiğini düşündüğünde veya sorun yaşadığında hasta hakları birimine başvurur

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği'nin amacı nedir?

Türkiye’de acil sağlık hizmetlerinin eşit, ulaşılabilir, kaliteli, hızlı ve verimli olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla, sağlık hizmeti sunan ve sağlık hizmeti ile ilgili olan bütün kurum ve kuruluşların uymakla mükellef oldukları esaslar ile bu kuruluşlar arasında koordinasyon temin edilmesine ve Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülecek olan acil sağlık hizmetlerinin sevk ve idaresine dair usul ve esasları belirlemek amacıyla, 11.05.2000 tarih ve 24046 sayılı “Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği” yürürlüğe girmiştir.

Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu ne amaçla kurulur?

Yönetmeliğe göre, acil sağlık hizmetlerinin yürütülmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından acil sağlık hizmetlerinin uygulanmasına yönelik tavsiye kararları almak, yapılacak mevzuat çalışmalarına katılmak,
acil sağlık hizmetleri ile ilgili sağlık kuruluşlarında çalışanların eğitim ve uygulama programlarını belirlemek üzere Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu, acil sağlık hizmetleri konusunda araştırma ve hizmete özel eğitimleri planlamak, bilimsel araştırmalar yapmak, sertifikalı eğitim programları düzenlemek, eğitim materyalleri, yazılı ve görsel dokümanlar hazırlamak, afetler ve olağandışı durumlarda bağlı iller ile koordinasyonu sağlamak üzere Acil Sağlık Hizmetleri Bölge Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi ve müdürlüklerce il genelindeki hastanelerin acil servisleri ile il ambulans servisi arasındaki koordinasyon ve hizmet standartlarını belirlemek üzere İl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu kurulur.

İl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu ne amaçla kurulur?

Yönetmeliğe göre, acil sağlık hizmetlerinin yürütülmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından acil sağlık hizmetlerinin uygulanmasına yönelik tavsiye kararları almak, yapılacak mevzuat çalışmalarına katılmak, acil sağlık hizmetleri ile ilgili sağlık kuruluşlarında çalışanların eğitim ve uygulama programlarını belirlemek üzere Acil Sağlık Hizmetleri Danışma Kurulu, acil sağlık hizmetleri konusunda araştırma ve hizmete özel eğitimleri planlamak, bilimsel araştırmalar yapmak, sertifikalı eğitim programları düzenlemek, eğitim materyalleri, yazılı ve görsel dokümanlar hazırlamak, afetler ve olağandışı durumlarda bağlı iller ile koordinasyonu sağlamak üzere Acil Sağlık Hizmetleri Bölge Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi ve müdürlüklerce il genelindeki hastanelerin acil servisleri ile il ambulans servisi arasındaki koordinasyon ve hizmet standartlarını belirlemek üzere İl Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu kurulur.

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre istasyonların kurulma amacı nedir?

Yönetmeliğe göre istasyonlar; acil sağlık hizmeti sunmak ve tıbbi müdahalede bulunmak amacıyla, belli kriterler dikkate alınarak yapılan incelemeler sonucunda müdürlüğün teklifi ve valiliğin onayı ile kurulan birimlerdir.

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre kaç tipte istasyon kurulabilir, açıklayınız. 

İstasyonlar verdikleri hizmete göre üç tipte kurulabilir. Bunlar;
• A Tipi İstasyon: 24 saat kesintisiz sadece ambulans hizmeti verilen, ihtiyaca göre birden fazla ekip ve ambulans bulundurulan, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı ve kadrolu personeli olan istasyonlardır. Ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlar A1 tipi, ekip içerisinde hekim bulunmayanlar ise A2 tipi istasyon olarak adlandırılır.
• B Tipi İstasyon: Birinci, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurum ve kuruluşları ile entegre olarak kesintisiz ambulans ve acil servis hizmeti verilen, kadrosu ve özlük hakları bakımından bünyesinde bulunduğu kuruma, ambulans hizmeti bakımından merkeze bağlı olan, ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlardır. Hastane acil servisi ile entegre olanlar B1 tipi istasyon, birinci basamak sağlık kuruluşları ile entegre olanlar ise B2 tipi istasyon olarak adlandırılır.
• C Tipi İstasyon: İhtiyaca göre günün belirlenen saatlerinde sadece ambulans hizmeti verilen, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı acil sağlık istasyonlarıdır.

Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliği ne amaçla yayınlanmıştır?

Sağlık Bakanlığı yataklı sağlık tesislerinde sunulmakta olan acil servis hizmetlerinin çağın gereklerine, ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak geliştirilmesi için acil servislerin personel ve hizmet kıstasları, fiziki şartları, ulaşım, her türlü malzeme ve tıbbi teknolojik imkânları bakımından asgari standartlarını belirlemek, 112 Acil Sağlık Hizmetleri ile etkin bir koordinasyon sağlamak, acil servisleri yataklı sağlık tesisinin statüsü, hizmetin yoğunluğu ve hizmet verdiği bölgenin şartlarına göre seviyelendirerek yeniden yapılandırılmalarını sağlamak, hasta triyajı ve renk kodu sisteminin uygulama esaslarını göstermek ve bu birimlerde yürütülecek nöbet hizmetlerine ilişkin uygulama usul ve esaslarını belirlemek amacıyla 16.10.2009 tarih ve 27378 sayılı “Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ” yayınlamıştır.

Yeşil triyaj uygulaması hangi hastaları kapsar?

Yeşil triyaj uygulaması, ayaktan başvuran, genel durumu itibariyle stabil olan ve ayaktan tedavisi sağlanabilecek basit sağlık sorunları
bulunan hastaları kapsamaktadır. 

Ambulanslar ile Özel Ambulans Servisleri ve Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği hangi amaçla yayınlanmıştır?

Türkiye’de ambulans hizmetleri ve ambulans servislerinin, kuruluş, işleyiş ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile ambulans ve acil sağlık araçlarının tıbbi ve teknik donanım özelliklerini düzenlemek amacıyla, Sağlık Bakanlığı tarafından 08.07.2001 tarih ve 24456 sayılı “Ambulanslar ile Özel Ambulans Servisleri ve Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlanmıştır. 

Kara acil yardım ambulanslarında en az kaç personel görev yapmalıdır?

Ambulanslarda çalışacak personel konusunda, kara ambulanslarından olan acil yardım ambulanslarında en az üç personelden oluşan bir ekibin görev yapması gerektiği belirtilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü Anayasası’na göre sağlık kavramını tanımlayınız. 

Sağlıklı yaşamak her insanın isteğidir ve aynı zamanda anayasal bir haktır. Dünya Sağlık Örgütü Anayasası’nda yer alan tanıma göre, sağlık, "sadece hastalık ve sakatlık halinin olmayışı değil, bedensel,
ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik halidir; sağlığın ulaşılabilir en yüksek seviyesine ulaşmak, ırk, siyasi görüş, ekonomik ve sosyal konumu ne olursa olsun tüm bireylerin temel hakkıdır.”

Acil sağlık hizmetlerinde A tipi istasyonları açıklayınız. 

A Tipi İstasyon: 24 saat kesintisiz sadece ambulans hizmeti verilen, ihtiyaca göre birden fazla ekip ve ambulans bulundurulan, idari ve özlük hakları bakımından başhekimliğe bağlı ve kadrolu personeli olan istasyonlardır. Ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlar A1 tipi, ekip içerisinde hekim bulunmayanlar ise A2 tipi istasyon olarak adlandırılır.

Acil sağlık hizmetlerinde B tipi istasyonları açıklayınız. 

B Tipi İstasyon: Birinci, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurum ve kuruluşları ile entegre olarak kesintisiz ambulans ve acil servis hizmeti verilen, kadrosu ve özlük hakları bakımından bünyesinde bulunduğu kuruma, ambulans hizmeti bakımından merkeze bağlı olan, ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlardır. Hastane acil servisi ile entegre olanlar B1 tipi istasyon, birinci basamak sağlık kuruluşları ile entegre olanlar ise B2 tipi istasyon olarak adlandırılır.