Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve Değerlendirme Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Epidemiyoloji nasıl tanımlanmaktadır?

Epidemiyoloji, belirli bir toplumda sağlıkla ilişkili
durumların ve olayların dağılımının ve nedenlerinin
incelenmesi ile bu incelemelerin sonuçlarının sağlık
sorunlarının kontrolü için uygulanmasını sağlayan bilim
dalıdır.

 Yönetim epidemiyolojisi nasıl açıklanmaktadır?

Yönetim Epidemiyolojisi, epidemiyolojinin
topluma yönelik sağlık hizmetlerinin tasarım ve
yönetiminde kullanılmasıdır. Başka bir ifade ile,
epidemiyolojinin bir toplumda sağlık ve hastalığın
dağılımı ve belirleyicilerinin incelenmesinde,
hastalıklardan korunma ve hastalıkların kontrol altına
alınmasında, sağlığın geliştirilmesinde, sağlık
hizmetlerinin toplumun ihtiyaçlarına uygun olarak
tasarlanmasında ve sağlık politikaları geliştirilmesinde
uygulanmasıdır.

Epidemiyoloji hangi durumları tanımlamada katkı
sağlar ve bu katkıyı sağlarken hangi soruları kullanır?

Epidemiyoloji, bir toplumda sağlık ve sağlık
sorunlarının dağılımını tanımlanmasını sağlar. Bu
tanımlamaları yaparken şu anahtar soruları kullanır:
• Sorun nedir ve bu sorunun sıklığı nedir?
• Kimler etkilenmiştir?
• Bu sorun nerede ve ne zaman ortaya çıkmıştır?

Epidemiyolojinin sağlık hizmetlerine ne gibi imkanlar
sağlar ve bunu nasıl gerçekleştirir?

Epidemiyoloji toplumların sağlık ve hastalık
özelliklerini birbiriyle karşılaştırılmasına imkân sağlar.
Hastalık ortaya çıkınca epidemiyoloji bu durumun
gidişatını ve sonucunu (hastalığın doğal seyrini) izleme
imkânı verir. Ayrıca, bu soruna yapılan müdahalelerin ve
tedavilerin etkililiği hakkında akla gelecek sorulara da
cevap verebilme konusunda yardımcı olur:
• Toplumda hastalığın kontrolü konusunda belirli
müdahale ve tedaviler ne derece etkili
olmaktadır?
• A müdahalesi, B müdahalesinden daha mı
etkilidir?
• Bu iki müdahalenin sonuçları nelerdir?
• Yapılacak müdahaleye dair seçimi yapmadan
önce şu soruların da cevaplarının verilmesi
gerekmektedir:
• Tedavilerin ve müdahalelerin yan etkileri
nelerdir?
• Bu süreç için hastaların ve hizmeti kullananların
görüşleri nelerdir?
• Bu müdahaleler ne kadara mal olmaktadır?

Epidemiyoloji toplum sağlığına hizmet ederken hangi
bilimlerle etkileşim halindedir?

Epidemiyoloji
• Biyolojik bilimler,
• Klinik tıp,
• İstatistik,
• Psikoloji,
• Antropoloji,
• Ekonomi,
• Tarih,
• Siyasal bilimler gibi bilim dallarıyla etkileşen bir
bilimdir.

Epidemiyolojinin sağlık bilimleri açısından önemi
nedir?

Epidemiyoloji, halk sağlığı bilim ve
uygulamalarının gelişmesinde en önemli rolü oynayan
bilim dalıdır. Sağlık yöneticilerine bazı beceriler,
yaklaşımlar ve bir felsefe sunmaktadır. Bunlar sayesinde
sağlık sorunları incelenebilmektedir. Bazı risk faktörleri
ile sağlık sorunları arasındaki ilişki araştırılabilir, bu
riskler ölçülebilir, bazı tedavileri ve halk sağlığı
alanındaki müdahaleler test edilebilir ve zaman geçtikçe
sağlıkta meydana gelen değişikler izlenebilir.

Sağlığın belirleyicileri ne anlama gelmektedir?

Birey ve toplum sağlığını etkileyen çok sayıda
faktör vardır. Bu faktörlere sağlığın belirleyicileri
denilmektedir. Uluslararası Epidemiyoloji Birliğinin (IEA)
Epidemiyoloji sözlüğüne göre sağlığın belirleyicisi,
"sağlık durumunda değişikliğe neden olan olgu,
karakteristik veya tanımlanabilen diğer durumlardan
oluşan herhangi bir etken" olarak tanımlanmaktadır.

Sağlığın temel belirleyicileri nelerdir?

• Genel sosyal, ekonomik, kültürel ve çevresel
koşullar
o Gıda güvenliği
o Kalite eğitime erişim
o Zararlı kimyasal maddelere maruz
kalmama
o Gelir düzeyi
o Yasama ve çalışma koşulları
o Barış ve güvenlik
o Politik olarak sesini duyurabilme
o Temiz suya ve kanalizasyon erişim
o Etkili sağlık hizmetlerine erişim
o Uygun barınma koşulları
• Toplumsal ve topluluksal ağlar
• Bireysel yaşam tarzı faktörleri
• Yaş, cinsiyet ve kalıtımsal faktörler

Vaka sayılarını kullanan bir takım ölçütler ile neler
yapılabilir?

• Toplumun sağlık düzeyi belirlenebilir.
• Toplumlar veya toplum içindeki gruplar arası
karşılaştırmalar yapılabilir.
• Toplum sağlığının değişimi izlenebilir.
• Sağlık ekonomisi açısından değerlendirmeler
yapılabilir.
• Sağlık politikaları geliştirilebilir veya revize
edilebilir.
• Böylece, toplumun sağlık düzeyi yükseltilebilir.

Ölçüm yapabilmek için gerekli olan vaka, toplum ve
zamana yönelik ögelerin tanımı nasıl yapılmaktadır?

Vaka: Vaka tanımının yapılması çok önemlidir. Bilimsel
açıdan doğru, kriterleri net olarak belirlenmiş, farklı
yerlerde farklı kişilerce uygulanması kolay, standart bir
vaka tanımı yapılmalıdır.
Toplum: İncelenen toplum veya alt birimleri net olarak
belirlenmiş olmalıdır.
Zaman: Verinin toplandığı zaman dilimi belirlenmiş
olmalıdır.

Hastalık ölçütleri nelerdir?

Hastalık ölçütleri şu şekildedir;
• Sayı
• Hız
• Oran

İnsidans ve prevalans ne anlama gelmektedir?
Hesaplama formülleri nasıldır?

İnsidans: Belirli bir sürede (1 yıl) görülen yeni vaka
sayısıdır veya yeni hastalık görülme hızıdır. Formülü şu
şekildedir:
Yeni vaka sayısı/Risk altındaki toplum
Prevalans: Belirli bir anda veya süre içindeki toplam vaka
sayısıdır veya toplam hastalık görülme hızıdır. Formülü şu
şekildedir:
Toplam vaka sayısı/Risk alımdaki toplum

Kaba doğum hızı nedir ve nasıl hesaplanmaktadır?

Belirli bir toplumda belirli bir sürede gerçekleşen
canlı doğumların aynı toplumun aynı süredeki nüfus
sayısına bölümüdür. Kaba bir ölçüttür. Farklı yaş grupları
için yaşa-özel, kadının yapmış olduğu toplam doğum
sayısına göre ise pariteye-özel doğum hızları kullanılır.
Hesaplanma şekli ise şu şekildedir;
Canlı doğum sayısı/Toplam nüfus

Genel doğurganlık hızı nedir ve nasıl
hesaplanmaktadır?

Genel olarak doğurgan çağdaki kadınların belirli
sürede yaptıkları canlı doğum sayısını ifade etmektedir.
Duyarlı bir ölçüttür ve ekonomik, kültürel vb. faktörlerden
etkilenir. Hesaplanma şekli ise şu şekildedir;
Canlı doğum sayısı/15-49 yaş kadın sayısı

Fatalite hızı nedir ve nasıl hesaplanmaktadır?

Bir hastalığın ne kadar öldürücü olduğunu
gösterir. Bir toplumda tedavi edici hizmetlerin durumuna
ve sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliğine dair fikir verir.
Genellikle akut enfeksiyonlar ve salgın hastalıklar için
kullanılır. Dolayısıyla süre olarak "yıl"dan daha kısa
süreler kullanılabilir. Formülü şu şekildedir:
Belirli bir hastalıktan ölenlerin sayısı/Aynı hastalığa
yakalanmış olanların sayısı

Neonatal (Yenidoğan) ölüm hızı ne demektir?

Belirli bir toplumda belirli bir sürede canlı doğan
ve ilk 28 gün içinde ölen bebek sayısının aynı toplumda
aynı sürede gerçekleşen canlı doğum sayısına bölümüdür.
Erken ve geç neonatal ölüm hızı olarak ikiye ayrılır. Erken
neonatal ölüm hızı ilk 7 gün içinde ölen bebek sayısı, geç
neonatal ölüm hızı ise 8-28. günler içinde ölen bebek
sayısı kullanılarak hesaplanır. İkisinin toplamı neonatal
ölüm hızını verir. Bu ölçüt, anne sağlığı düzeyini gösteren
temel bir ölçüttür.

Epidemiyolojide yapılan karşılaştırmalar ve
değerlendirmeler hangi başlıklar altında toplanmaktadır?

Bu değişkenler üç ana başlık altında toplanır:
• Kişi: Yaş, cinsiyet, medeni durum, öğrenim
durumu, sosyoekonomik durum, meslek,
alışkanlıklar vb.
• Yer: Kurum, kır, kent, bölge, ülke vb.
• Zaman: Saat, gün, hafta, ay, mevsim, yıl vb.

Doğuşta beklenen yaşam süresi nasıl açıklanabilir?

Yeni doğmuş bir bireyin yaşamı boyunca belirli
bir dönemdeki yaşa özel ölümlülük hızlarına maruz
kalması durumunda yaşaması beklenen ortalama yıl
sayısıdır. Toplumun sağlık durumunu gösteren bir özet
göstergedir. İleri istatistik teknikler kullanılarak
hesaplanır. Yalnızca sıfır yaş için değil, her yaş için
hesaplanabilir.

Nüfus ölçütleri nelerdir?

Nüfus ölçütleri şu şekildedir;
• Doğal nüfus artış hızı
• Net nüfus artış hızı
• Nüfus piramidi

Sağlık Bakanlığının izlediği risk faktörleri nelerdir?

• Tütün ve tütün mamulü kullanma durumu
• Alkol kullanma durumu
• Vücut kitle indeksi, boy, kilo
• Sağlıklı olma davranışları önündeki engellere
dair görüşler
• Bireylerin sağlık konusunda bilgi alma durumu
ve bilgi kaynakları
• Düzenli sabah kahvaltısı yapma durumu
• Taze meyve ve sebze yeme alışkanlıkları
• Öğün atlama davranışları ve nedenleri
• Çocukların bazı besin ve içecekleri tüketme
durumu
• Yiyecek ve içecek alışverişinde dikkat edilen
konular
• El yıkama alışkanlığı
• El yıkamama nedenleri
• Ortalama uyku süreleri
• Uyku sorunu olma durumu ve çözüm için
yapılanlar
• Emniyet kemeri takma alışkanlığı
• Arabada çocuk koltuğu kullanma ve çocuklara
emniyet kemeri takma durumu
• Araç kullanırken cep telefonu kullanma durumu
• Fiziksel aktivite yapma durumu
• Eve yürüme mesafesinde yürüme olanağı olma
durumu
• Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri ölçümü
yaptırma durumu

Sağlık Bakanlığının izlediği hastalıkların önlenmesi ve
sağlığın korunması ölçütleri nelerdir?

Sağlık Bakanlığının izlediği hastalıkların
önlenmesi ve sağlığın korunması ölçütleri şu şekildedir;
• Aşılama hızları
• Sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğum oranı
• Antenatal bakım kapsamı
• Sezaryen doğumların tüm doğumlar içindeki payı
• Primer sezaryenin tüm doğumlar içindeki payı
• İsteyerek düşük yapma oranı
• Anne yaş grubuna göre doğumların tüm
doğumlar içindeki oranı
• Yaşa özel doğurganlık hızı
• Gebe başına ortalama izlem sayısı
• Bebek başına ortalama izlem sayısı
• Çocuk başına ortalama izlem sayısı
• Lohusa başına ortalama izlem sayısı

Sağlık Bakanlığının izlediği sağlık hizmetleri kullanım
göstergelerinelerdir?

Sağlık Bakanlığının izlediği sağlık hizmetleri
kullanım göstergeleri şu şekildedir;
• Kurum türlerine göre toplam hekime müracaat
sayısı
• Hizmet kapsamına (1,2,3. basamak) göre kişi başı
hekime müracaat sayısı
• Bölgelere göre kişi başı hekime müracaat sayısı
• Hizmet kapsamına göre hekime müracaat
sayısının oranı
• Birinci basamak kuruluşlarında hekime müracaat
sayısı
• Birinci basamak kuruluşlarında kişi başı hekime
müracaat sayısı
• Birinci basamak kuruluşları sevk hızı
• 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarında kişi başı
hekime müracaat sayısı
• Sektörlere göre hastanelere müracaat sayısı
• Sektörlere göre hastanelere kişi başı müracaat
sayısı
• SB hastanelerine müracaatların tüm sektörlerdeki
hastanelere müracaatlar içindeki oranı
• Ağız ve diş sağlığı hizmetlerine müracaat sayıları
• Kişi başı diş hekimine müracaat sayısı
• Sektörlere göre yatan hasta sayısı
• SB hastanelerine yatan hasta sayıları ve toplam
yatan hasta sayısı içindeki oranı
• Sektörlere göre toplam ameliyat sayıları
• Sektörlere göre ameliyat sayılarının ameliyat
gruplarına göre dağılımı
• Sektöre göre bin kişiye düşen ameliyat sayıları
• Ameliyat gruplarına göre bin kişiye düşen
ameliyat sayıları
• Sektörlere göre ameliyat sayısının hastane
müracaat sayısına oranı
• Sektörlere göre hastanelerde yatak doluluk oranı
• Sektörlere göre hastanelerde yatan hasta ortalama
kalış günü
• Sektörlere göre hastanelerde yatak devir hızı
• Sektörlere göre hastanelerde yatak devir aralığı
• Sektörlere göre hastanelerde kaba ölüm hızı
• Sektörlere göre hastanelerde yatılan gün sayısı
• Organ nakli sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında bazı
cihazların görüntüleme sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen MR görüntüleme
sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen BT görüntüleme
sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen ultrason sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen Doppler ultrason
sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen EKO sayısı
• Sektörlere göre yataklı tedavi kurumlarında
yapılan muayenelerde istenilen mamografi sayısı
• 112 acil yardım istasyonu başına düşen vaka
sayısı
• 112 acil yardım ambulansı başına düşen toplam
vaka sayısı
• İlaçların tüketim miktarları
• Referans türüne (jenerik, orijinal vb.) göre ilaç
tüketimlerinin dağılımı
• Referans türüne (jenerik, orijinal vb.) göre ilaç
harcamalarının dağılımı
• Yerli/ithal olma durumuna göre ilaç
tüketimlerinin dağılımı
• Yerli/ithal olma durumuna göre ilaç
harcamalarının dağılımı
• Geri ödeme durumuna göre ilaç tüketimlerinin
dağılımı
• Geri ödeme durumuna göre ilaç harcamalarının
dağılımı
• Sağlık hizmetlerinden genel memnuniyet oranı
• Memnuniyet ve kişi başı sağlık harcaması

Jenerik ilaç ne demektir?

Yasal koruma süresinin dolmasından sonra diğer
ilaç şirketlerinin üretmesine izin verilen, orijinal ilacın
muadili olan ilaçtır.

Etiyolojik faktörler özelliklerine ve etkilerine göre
hangi kategoriler altında incelenmektedir?

Etiyolojik faktörler özelliklerine ve etkilerine göre
3 başlık altında incelenmektedir;
• Yeterli neden
• Gerekli neden
• Risk faktörü

Prognoz ne demektir?

Hastalığın muhtemel seyrine, süresine ve
sonuçlarına dair tahmindir.

Hastalıkla ilişkilendirilebilen faktörlerin farklı etki
şekilleri nelerdir?

Doğrudan hastalık etkeni olma
• Hastalığın oluşmasını kolaylaştırma
• Hastalığın yayılmasına neden olma
• Hastalığın seyrini (prognozunu) etkileme

Bir ilişkinin nedensel olup olmadığını belirlemek için
kullanılan kriterler nelerdir?

Bir ilişkinin nedensel olup olmadığını belirlemek
için kullanılan kriterler şunlardır;
• Zaman ilişkisi
• İlişkinin gücü
• Doz-yanıt ilişkisi
• Tutarlılık
• Makul olma
• Kıyaslama
• Deneysel kanıt
• Özgüllük
• Uyum

Bir ilişkinin nedensel olup olmadığını belirlemek için
kullanılan tutarlılık kriteri nasıl açıklanabilir?

Benzer araştırmaların sonuçlarıyla tutarlı
olmasıdır. Benzer araştırmaların metodolojisi güçlü
olanları daha değerlidir. Özellikle çok sayıda benzer
araştırmayı topluca değerlendiren meta analizleri ve
sistematik incelemeler ile karşılaştırma yapılmalıdır.
Sigara-akciğer kanseri ilişkisine benzer sonuç veren çok
sayıda araştırma bulunmaktadır.

Tasarım aşamasında kullanılabilecek yöntemler
nelerdir?

Tasarım aşamasında kullanılabilecek yöntemler şu
şekildedir;
• Randomizasyon
• Sınırlama
• Eşleştirme

Tasarım aşamasında kullanılabilecek yöntemlerden
randomizasyon nasıl açıklanmaktadır?

Araştırmaya dahil edilecek kişilerin araştırma
gruplarına dağıtılmasında kullanılan bir işlemdir.
Bilgisayar programı veya rastgele sayılar tablosu
yardımıyla her kişiye eşit şans verilerek yani
rastgele/random olarak yapılır. Bu sayede çalışma ve
kontrol gruplarındaki kişilerin demografik özellikler
açısından birbirine olabildiğince benzemesi sağlanabilir ve
öngörülebilen ve hatta öngörülemeyen karıştırıcı etkiler
bertaraf edilebilir. Randomizasyon ideal bir yöntemdir.
Ancak her türlü araştırmada kullanma imkânı yoktur.
Rutin kullanımı deneysel araştırmalardadır.

Analiz aşamasında kullanılabilecek yöntemler
nelerdir?

Tasarım aşamasında kullanılabilecek yöntemler şu
şekildedir;
• Tabakalandırma
• İstatistiksel modelleme
• Standardizasyon

Sağlık hizmetleri ihtiyacının belirlenmesi ne anlama
gelmektedir?

Sağlık hizmetleri ihtiyacının belirlenmesi,
sistematik olarak toplanan bilgilerin toplumun sağlıkla
ilişkili ihtiyaçlarını önceliklendirmek, kaynakları
paylaştırmak vasıtasıyla sağlığı geliştirmek ve
eşitsizlikleri azalmak için kullanılmasıdır. Sadece bir
belirleme işlevi olmakla kalmayıp aynı zamanda toplumun
sağlığını iyileştirmek için harekete geçmeyi de
içermektedir.
• En çok ihtiyaç duyan gruplar için en uygun sağlık
hizmetlerinin planlanıp uygulanması,
• Sosyal adaletin sağlık hizmetlerinde pratik
şekilde uygulanması,
• Sınırlı kaynakların en çok fayda sağlayacak
şekilde dağıtımının yapılması,
• En çok endişe uyandıran sağlık sorunlarını tespit
edilip müdahalelerin planlanması ihtiyaçların
belirlenmesi süreci sayesinde başarılabilir.

İhtiyaçların belirlenmesi sürecinin aşamaları
nelerdir?

Bu sürecin aşamaları aşağıdaki gibidir:
• Profil çıkarma: Mevcut sağlık durumunu ve bu
durumdaki en önemli risk faktörlerini tespit etme
• Üzerinde çalışılacak önceliklerin belirlenmesi
• Belirlenen önceliklere yönelik halk sağlığı
programlarının planlanması
• Planlanan faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
• Sonuçların değerlendirilmesi

Önceliklendirme sürecinde eldeki bilgiler hangi
açıdan yorumlanmalıdır?

Önceliklendirme sürecinde eldeki bilgiler:
• Tespit edilen sağlık sorunlarının toplumun ne
kadarını etkilediği,
• Eşitsizliklerin söz konusu olup olmadığı,
• İnsanların hayatına nasıl bir etkisinin olduğu,
• İhtiyaca uygun ve etkili girişimlerin olup
olmadığı,
• Sağlık hizmetlerinin yeterliliği,
• Sağlık ihtiyaçlarının mevcut öncelikler ve
stratejilerle kesişme durumu,
• Sağlığı geliştirmek için ilgili konuda girişimlerin
planlanması açısından yorumlanmalıdır.

Sağlık hizmetlerinde ihtiyaç kaç şekilde ve nasıl ele
alınmaktadır?

Sağlık hizmetlerinde ihtiyaç dört şekilde ele
alınmaktadır:
1. Normatif ihtiyaç, profesyonellerin tanımladığı
ihtiyaç
2. Hissedilen ihtiyaç, sağlık sorununu çeken
bireylerin kendi varlıkları üzerinde hissettikleri
ihtiyaç
3. Belirtilmiş ihtiyaç, talep hâline gelmiş olan
ihtiyaç
4. Karşılaştırmalı ihtiyaç, bazı birey veya gruplarda
görülünce benzer birey ve gruplarda da ihtiyacın
bulunduğu varsayımı ile anlaşılmış ihtiyaç.

Sağlık planlaması denildiğinde hangi aşamaların
yerine getirilmesi ifade edilmektedir?

Sağlık planlaması denildiğinde aşağıdaki
aşamaların yerine getirilmesi ifade edilmiş olmaktadır:
• Hastalık yükünün ölçülmesi ve araştırılması
• Hastalıkların sebeplerinin belirlenmesi
• Değişik müdahalelerin etkilerinin
değerlendirilmesi
• Kullanılan kaynaklar bağlamında müdahalelerin
verimliliğinin belirlenmesi
• Müdahalelere karar verilmesi ve uygulanması
• Faaliyetlerin izlenmesi
• Hastalık yükünün tekrar ölçülerek bir düşüş
oluşup oluşmadığının anlaşılması

Epidemiyoloji sağlık ve hastalığın toplum içindeki
durumuyla ilgilenirken ne gibi faaliyetlerde bulunur?

Epidemiyoloji sağlık ve hastalığın toplum içindeki
durumuyla ilgilenirken hastalığın dinamiklerini anlamaya,
hastalıkları kontrol altına almaya, sağlığı geliştirmeye
çalışır.

Epidemiyoloji, bir toplumda sağlık ve sağlık sorunlarının dağılımını tanımlamamızı
sağlarken hangi anahtar soruları kullanır?

Epidemiyoloji, bir toplumda sağlık ve sağlık sorunlarının dağılımını tanımlamamızı
sağlar. Şu anahtar soruları kullanır:
- Sorun nedir ve bu sorunun sıklığı nedir?
- Kimler etkilenmiştir?
- Bu sorun nerede ve ne zaman ortaya çıkmıştır?

Epidemiyolojide temel strateji nedir?

Epidemiyolojide temel strateji “karşılaştırma”dır.

Yönetim Epidemiyolojisi nedir?

Yönetim Epidemiyolojisi, epidemiyolojinin topluma yönelik sağlık hizmetlerin tasarım ve yönetiminde kullanılmasıdır.

Sağlığın belirleyicileri nedir?

Birey ve toplum sağlığını etkileyen çok sayıda faktör vardır. Bu faktörlere sağlığın belirleyicileri denilmektedir. Uluslararası Epidemiyoloji Birliğinin (IEA) Epidemiyoloji sözlüğüne göre sağlığın belirleyicisi, “sağlık durumunda değişikliğe neden olan olgu, karakteristik veya tanımlanabilen diğer durumlardan oluşan herhangi bir etken” olarak tanımlanmaktadır.

Epidemiyolojide “vaka/olgu” kavramı nedir?

Epidemiyolojide “vaka/olgu” kavramı hastalık görülmesini ifade eder.

Hastalık ölçütleri içinde yer alan kriterler nelerdir?

Sayı, hız, oran hastalık ölçütleri içinde yer alan kriterlerdendir.

İnsidans nedir?

Belirli bir sürede (1 yıl) görülen yeni vaka sayısıdır veya yeni hastalık görülme hızıdır.

Prevalans nedir?

Belirli bir anda veya süre içindeki toplam vaka sayısıdır veya toplam hastalık görülme
hızıdır.

Doğum ölçütleri nelerdir? Açıklayınız.

Kaba Doğum Hızı:
Belirli bir toplumda belirli bir sürede gerçekleşen canlı doğumların aynı toplumun aynı süredeki nüfus sayısına bölümüdür. Kaba bir ölçüttür. Farklı yaş grupları için yaşa-özel, kadının yapmış olduğu toplam doğum sayısına göre ise pariteye-özel doğum hızları kullanılır.
Canlı doğum sayısı /Toplam nüfus
Genel Doğurganlık Hızı:
Genel olarak doğurgan çağdaki kadınların belirli sürede yaptıkları canlı doğum sayısını ifade etmektedir. Duyarlı bir ölçüttür ve ekonomik, kültürel vb. faktörlerden etkilenir.
Canlı doğum sayısı/15-49 yaş kadın sayısı

Ölüm ölçütleri nelerdir?

Fatalite hızı, kaba ölüm hızı, yenidoğan ölüm hızı, yeni doğan sonrası ölüm hızı, anne ölüm oranı ölüm ölçütlerindendir.

Nüfus ölçütleri nelerdir? açıklayınız.

Doğal Nüfus Artış Hızı: Fazla nüfus hareketi olmayan toplumlarda nüfusun artışına dair fikir verir. Formülü şu şekildedir:
Doğal nüfus artış hızı = Kaba doğum hızı - Kaba ölüm hızı
Net Nüfus Artış Hızı:
Nüfus hareketlerinin, göçlerin yaşandığı toplumlarda ve dönemlerde nüfus artışını gösterir. Formülü şu şekildedir:
Net nüfus artış hızı = Kaba doğum hızı - (Kaba ölüm hızı + Göç hızı)

Nüfus piramidi ve özellikleri nelerdir?

Nüfus piramidi nüfusun önemli özelliklerini, yaş ve cinsiyet dağılımını gösteren bir grafiktir. Grafiğin bir tarafı kadın nüfusu, diğer tarafı erkek nüfusu gösterir. Dikey eksende beş yıllık zaman aralıklarına ayrılmış olarak yaş; yatay eksende ise nüfus yüzdesi bulunur.
Her iki cins için yaş gruplarına göre çubuk grafikler nüfusun yüzdesini gösterir.

Prognoz nedir?

Prognoz: Hastalığın muhtemel seyrine, süresine ve sonuçlarına dair tahmindir.

Yeterli neden gerekli neden ve risk faktörü nedir?

Yeterli neden: Hastalığın gelişmesi için etkenin bulunması yeterlidir. Yani etken olduğunda hastalık oluşur. Ayrıca başka etkene gerek yoktur. Bunun örneği azdır. En uygun örnek travmaya maruz kalınmasıdır. Örneğin, çok yüksekten düşen kişi ölür. Düşen kişinin ölmesi için başka bir etkene ihtiyaç yoktur.
Gerekli neden: Bazı hastalıkların ortaya çıkması için etkenin bulunması gerekir. Etken olmaksızın hastalık oluşmaz. Örneğin, verem basili olmadan verem hastalığı oluşmaz. Ama basili alan her kişi verem hastası olmaz. Hastalık için yetersiz beslenme, barınma vb. etkenlere ihtiyaç vardır.
Risk faktörü: Etken bulunduğunda hastalığın ortaya çıkması ihtimali artar. Örneğin, obezite kalp-damar hastalıkları için bir risk faktörüdür. Her obez insanda bu hastalık ortaya çıkmaz ama çıkma ihtimali artar.

Tasarım aşamasında kullanılan yöntemler nelerdir?

Tasarım aşamasında kullanılan yöntemler; randomizasyon, sınırlama ve eşleştirmedir.

Randomizasyon nedir?

Randomizasyon: Klinik deneylerde deneklerin gruplara şansa bağlı olarak atanması işlemidir.

Analiz aşamasında kullanılan yöntemler nelerdir?

Analiz aşamasında kullanılan yöntemler; tabakalandırma, istatistiksel modelleme ve standardizasyondur.

İhtiyaçların belirlenme sürecindeki aşamalar nelerdir?

İhtiyaçların Belirlenmesi Süreci
Bu sürecin aşamaları aşağıdaki gibidir:
1. Profil çıkarma: Mevcut sağlık durumunu ve bu durumdaki en önemli risk faktörlerini tespit etme
2. Üzerinde çalışılacak önceliklerin belirlenmesi
3. Belirlenen önceliklere yönelik halk sağlığı programlarının planlanması
4. Planlanan faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
5. Sonuçların değerlendirilmesi

Planlama nedir?

Amaca ulaşmayı sağlayabilecek seçenekler arasından birinin seçilmesi faaliyeti veya sürecine planlama denir.

Sağlık planlaması aşamaları nelerdir?

Sağlık planlaması denildiğinde aşağıdaki aşamaların yerine getirilmesi ifade edilmiş olmaktadır:
• Hastalık yükünün ölçülmesi ve araştırılması
• Hastalıkların sebeplerinin belirlenmesi
• Değişik müdahalelerin etkilerinin değerlendirilmesi
• Kullanılan kaynaklar bağlamında müdahalelerin verimliliğinin belirlenmesi
• Müdahalelere karar verilmesi ve uygulanması
• Faaliyetlerin izlenmesi
• Hastalık yükünün tekrar ölçülerek bir düşüş oluşup oluşmadığının anlaşılması